Ke Au Okoa, Volume V, Number 52, 14 April 1870 — No Madegasaka. [ARTICLE]

No Madegasaka.

Ma ka nupepa a H. M. Wini, o ka Poaono iho nei, inakou i ike ibo ai i kekahi mau loli ano maikai ana ma ka pono Kari'?tiano o ke aopnni o Madegasaka. Ua halawai mai no paba me oukou ma ba Paiapala Aina k« kulana o keia Moknpuoi, ma ka Hikina o Afelika Lalo, ma ka Moana Iniana. Ua hoolehulehn ia olaila e kekahi lahui ano aiwaiwa, a puni kaua, he poe hapa Arabla lakou ; a no na makahiki he lehnlehu wale, na pale ikaika mai lakou i ke komo ana akn o ka oihana Karistiano. Ua hoolahaia kekahi buke e pili ana no a& Madegasaka nei, e Rev. Mi. EHki, ka mea i noho mua ma Hawaii nei. Ua hana oia i ka'pono KariBtiono, e like'me kana i hana ai mawaena oia lahni, a na holo mua no, no kekahi mau makahiki. J Aole ao hoi i hookiia. mai na hooikaika ona j a ka Hui o Ladana, no ka hoolaha ana i ka I Eaaneli» m&waena oia poe ; a ua loaa" mai ka i& lakou kekahi mau kokua ia mai e na Agen& 6 kekahi Ahahoi okoa iho, e hoohana i» lakon iho ma ~ka hoounnnao ana ma Anatan»riva, ke Oapita'la oiu Mokupnni, no-

ua iia kanaka i hiki aku i ke 50,000. Mu kekahi p&lapala i kakauia mai laila mai i k.olu makahiki iho nei, e lioīīeo ana, ua apo mui ka Moiwahine o ua aupuni la, a oia no hoi ke 'lii nui lioo.kahi, i ka pono Karistiano ; a ua kukulu iho i luakini alii noua.ma koua mau nina ponoi. Ua oleloia, oia ka h&le uaui oi loa ma iu Mokupuui, a o ka hale mua no ka ia i uhiia iho mo na pili pnpa pohaku, mai loko mai o kekani mau luu pili pohaku akea nni ; a maloko o kekahi lua, ua hoohunaia he 3,000 kanaka, ;io ka eli aua i mau pili pohaku no ka luakini o ka Moiwahin'e. Ua hoomoeiia kapohakn kihi me katianohano nui. Mamua ae ka o ke kuknlu ia ana, ua wuwuhi ia na pa e hoopuni ana i ka heiuu o " Kelimalnza," ke akua kii e hoomauaia «i. O na ki.huna nana e mulama i uu akua kii la, »he poe alii no, no ke aupuni, ua papa nui lakou i ka wuwahi ana i na mau pa nei ; nka, ma ke kauoha a ka Aha '» ka Moiwahino, nui ku ln 8 o Sepatemaba, na hopn ; a ua heian uei, a ua puhiiu i ke uhi. 0 ke nno o ka ho-a ia ana ka, o ua luakini nei, ua ano ululena no ka, a he mea ano hookoino mai uo kn ia i na hoomanao ana, no ke puhi ia anu i ke alii o nu ak-ia kii o Tahiti, a ine ko keia pao aiua. Oi n inon kinohiuohi n me na mea hoonuui o ki luakini ku i puhi mua ia, a inah >po iho ke pubi ia ana o ke akua kii. Ua wauaua mua ia ka ena kahuna, aole e a ia anu ua akua kii nei e ko ahi, eia nue ua pau koke mai lu i ka oniii ia e ke ahi. Mahope iho oko puhi ia &n* o kekahi poe akua kii okoa iho, a i ka nele ana i ke kii 010 e hoomana ai, hoouna aku la na «unaka.i ka Moiwahine, nie ka ninau i ko lakou akua e hoomana ai; hook va!e no pane inai a ka Moiwahine; aii .4 wa mai, i lilo ai o Madegasika, he uupuni Karistinno. 1 keia muuawa mai uei, ua noi mai ke aupuuni i na Misi»nuri a me na kanaka Karistiano, e hoouna i mau Knmu o ao ai mawuena o ka lahui ; a uo hookoia mai ko lakou mau uiakemake. Ma ke auo ka o ke k'ilauakauhale me ke uno hoomana, me kona uiau tausaui kanaka, e aue like pu aku aua ka, wahi a kekahi Misionari, mo kekalii kulauakauhale o Enelani. Aolo ka i emi iho malalo o umi Iyiimani poe o liele mau anu i na la Sabuti a pau ma ualuakini Hoolepope, he umikumamakolu. Ma ka la Sabati ka, ua maluhia loa ke kulanukauhule, a he kakaikahi loa ka poe e hele auwaua i»ua ma ua alauui. E olelo aua kekahi mea ':ukau palapalu, ho elua makahiki koua noho aua malaila, he elua wale no ana mea ike e oua ana ; a he mea ano nui no hoi no ke kulanakanhale, nona ua kanaka he 50,000. Aka, oke kumu nui paha o ka mahuahua ole ana'o ka ono, no ka ikaika loa o ke kanawai epapa ana no ka ona. Pela no me na wahi ano loli hou ae ka noho aua, e holopono ana no na moa a pau ; aole ike nui ia na ano hewa ; aka nae, aia a hoomaka nui mai ke komo ana aku o na malihini, mai na wahi e aku, alaila, e hoomahuahna ia mai na hewa o kela ano keia auo. He mea mau no ia i ikeia ; a ua kamaaina pu no hoi kakou noia mea. He aiua momona loa o Madegasaka, a he hiki ke hoolilo ia i mau wahi kauu vaiki, ke ko a me kekuhi mau waiwai e ae o na kaei mehana ; a oiai nae, ua hoomaha aku la ke kapuai o ua noo'na Karistiano malaila ; e ike lea ia mai aua waiwai o kela ano keia ano, e hoohua mai ai.