Ke Au Okoa, Volume V, Number 33, 2 December 1869 — Make iloko o ka Halewai. [ARTICLE]

Make iloko o ka Halewai.

Kahi ulia poino hookahi o ka hoomanao aoa i ka La Kuokoa, ika Poakahi iho nei, oia no ka mako ana o kekahi kanaka i kamnnina i keia kulanakauhale ma ka inoa o Heha. Mai ka mnkou ike ana i keia kanoka, he knnaka maikai 00, a he piha mau nae oia i ka lenlea a me ke ano hoapiki aleanka. Ua lono mai no hoi mnkou, he ano oluolu no oia i na mnnawa, a ko hihio la iho e ka wai hooponiniu ike, he nno oluolu loa, a oluolu muikai loa kana mau knmnilio ana; aohe mnu ano hnhu piena, e hoohaknka ai, e like me ke ano mau o kekahi poo ona, a poina nu noonoo kannka mnikai. E like mo ke ano nui o kft tnakou mau mea i lohe mai ai, no nu mea o pili ana ma ke ahiahi, ao ae o kona poino 110 ia, a penei Ma ke ahiuhi Poakahi, o ka hora ewalu paha ia, ua hopu ia ua Ileha nej e kekahi mau makai o ke kulannkauhale nei no ka ona. Ke kumu ikaika nae 110 keia hopuia ana ; ua lioao aku na Heha nei e komo ma ka halekuai rama ma ka Nekina ; a o ka mea hoi nona ka hale e malama nna, ua kipak" mai ina Heha nei. No ka mea, aole makemake ia e ike.iā kekahi kanaka Liawaii, a i ua Heha nei hoi e komo aku nna iloko olaila me kona ano, no ka mea, mamuli anei manao in, nolaila kona rama i ona ui, a hoopili.kia ia hoi ka mea nonu ka hale.

No ka hoopaa o ua Heha nei, nolaila, ua haawi ka mea mnlumn hnle i na makni e Inwe e hoopaa iuia ma kahi paa. No keia mea, ua liopu ia ua Hehn nei e na makai, a ua lawe ia aku ikn Hnlewai. Ikn iho ana nne ma ke Alanui Nuunnu, a mawnho iho o ka halekuoi mea ai o Mokimuna, hemo ke kamaa o Heha, a lilo nu keknhi kanaka i paa mai, a hiki wale ika Hnlewai. I ka hiki ana i ka Halewai, ua huli ia ka pnkoke o Heha, a loaa he hapaha pnha, a lawo loa ia aku oiu ika R'Utni Hoopaa. Pau ka hoomaopopo ana o na makai, a oi noho a kekahi kakahiaka mai, (ka Ponlua mai,) i |< e kii ia ana aku e hoala mai, un waiho aku la kela i ka hiamoe loihi loa ana.

O keia iho la ke ano nui p na mea e pili ana no Heha ; a i ke kakahiakn Poalua iho nei, un wawa ae la ka lono o komnnake ana; a ua nunu aku nunu inai na lono, he lehulehu wale. O kekahi oia mau lono, e hooili ana o kona make ana, ua ili iho ia maluna ona, ma ka hanaino ana o na makai, na lakou i hopu a hoopaa aku. Ua wawa ia ia ano lono, oia ke kumu nui o ka make ana. O ka oihana o ka makai tna keia kulanakauhale, he oihana kaumahu no i ka lawelawe, a me ka makaula kupono no hoi e hiki ai ke hooko ia e like me ka makemake nui ana a ka maluhia, no ka pono o kela mea keia mea, a me ka lehulehu hoolookoa hoi.

Ma ka lawelawo a me ka hooko ana no hoi o na makai i ka lakou mau oihann, ua haawi ia aku no ia lakou he mau rula a he mau olelo ao no hoi no ka hopu ana i ka poe e hoao ana e wawahi ika maluhia. Aka, j kekuhi mnnawa no hoi, uu kono ia na makai-, e hooi ne mamua ae o kn olelo ao ia Inkou, a ua hilinai no hoi ia mea maluna o ke kupaka inoiuo, n mo ko ono lioohaunaele lou o ka lawehala e hopuin ana. Un halawai mai no hoi me makou i kokahi mnnawa, ka hopu ia ana o kekahi poe luwehnln i kekahi manawa, me ka hanainn mni i ka poe makai, a ua lele aku me ka lehulehu pu e kokua i na makai, na lala o ka hoomaluhia.

O ka oihana mnkoi mu keknhi ano, aole no he oihann e ku ni i kn mnhnlo ia e ka lehuleliu, he nui ko lakou mnu enemi ma ko lukou hooikaiku nna, e hooko i ko lakou oihuna. He mea hiki no paha ke ol<)lo he poe ino ka poe makai, aka, ina nole o knkou mau makni, pehea e hoomauia ni ka maluhiu ma ka ponaha o ko kakou mau ohana, a mawoho hoi o ke akea lohulehu ?

E liko me no nunu aku nnnu mai, i lona ia Heho kona make ma ka hanaino ana o na makni, nolaila, ua maiau aku makou e loaa mai ka oiaio; a o na men a makou i hahoi ae la, oia ke ano nui, a ma ka ninaninau ia ana imua.o kn Aha Niole Coronero, aole i knmai kekahi hoiko, a hoopuka mai, ua hanaino ia o Heha e mau'makāl puhi', inai kona hopuia ana, a hiki wale mai i ka Halewai. Ua kena no hoi ka Ilamuku, ke C )ronero, e kii ia na hoiko a pau i iko, a me na kauka lapaau, na lakou i kaha i kona wahi i poino ai; a ma ka ninaninau la ana o nn hoike a me na kaukai ka lakou, a mni ka lakou mau olelo ike mai, i lawe mai ai kn Ahn Niele o ke Jure Coronero i ka lakou olelo hooholo, penei : He Aha Nielo i hanaia ma Honolulu, Mokupuni o Oahu, ma ka la 1 o Dokomnba, 1869, imua o W, C. Pnrke, keknhi o nn Coronero no ia Mokupuni, ma ka nana ann i l<e kino o Heha k., i niako a o woilio ano ilailn, mnmuli o ka olelo a kn poo Jtirfe nonn liu inoa i knknu ia mnlalo, ka poo i hoohikiiu o nielo nku no ku mnnawa, no ko ano, a no ko kumu i mako ai o ua Heha la, a lie hai nku lakou.

I ko mukon munuo, ua loua iu llolia i koiiu mako, oiai e ou« ana, a o ke kuinu o kona maKe, no kona hina ana mnhope n l;u kona poo ma ka pohaku o|#;lo o ka rumi hoopaa o ka Halewni, nin ia mea un moku ua ankoko o kona poo'; oia no ke kūmu o kona make j lio mnkou noonoo mnikai ana, i ka po o ka la 29 Noveraitu, »869. No kn oiaio o keia, ke knkau nei makou, ke Coronero a me ka poe Jure o kein Aha Niele f ko makou mau inoa, ma kn la me ku makahiki i oleloia maluna. D. Knhanu, W. Auld, W. Burklo, W. S. Keolnloa, J. Moanauli, Wm. B. Wright, W. C. Parke, Covonevo.