Ke Au Okoa, Volume V, Number 22, 16 Kepakemapa 1869 — KA MOOLELO HAWAII. NA S. M. KAMAKAU. HELU 130. NO KA NOHO ALII ANA O KAUIKEAOULI MALUNA O KE AUPUNI, A UA KAPAIA O KAMEHAMEHA III. [ARTICLE]

Kōkua No ke kikokikona ma kēia Kolamu

KA MOOLELO HAWAII.

NA S. M. KAMAKAU. HELU 130. NO KA NOHO ALII ANA O KAUIKEAOULI MALUNA O KE AUPUNI, A UA KAPAIA O KAMEHAMEHA III.

Aolo kekulii o kn poo Uomito o ka l'apa Ola o Muui i kokuu i ke oln o kti lobulo.hu. 0 ko kokua o ko uupuui uw upaua o Mtv ui Ui'.iua o ke ki( hv aku o na umkui i ka t loau i ku luni puupuu lioponi mu kahi uiHiuuo nio ka inuluiiia 010 ia i ka ;»i u mo ku u o ku lapuuu ole iu i ku laau, oia kokuhi iiiru knmu i puu ai i ba make na kanaka o V> akiu, o Kawuipupuuku, a me ua Paloiuo, mauka o Wuikaakihi mu Hanu, pela ko Kipalmlu, a uie ko Kaupo, aole i muluiua iu o ke aupuui, aole no i kokuaia ke olu o kn lehulehu ru;i nu kuauiua, aka, um nouolulu u uia kuhi kokoko i ke kuluuakuuhale, uu nialama ke aupmii i ka poo i loohia i ka mni puupuu hopei n, a nio ko kauu aua I na luipupau he niau tausaui. 0 ua kumu i pau loa ai ua kuuaku i ku mako i ka umi puupuu hopoia, o ka naaupo, ukahi ; o ku uhia ; o ka hookuli, nkolu ; o kn iko ok 1 , a īno ka maa 010 o nu kupuna i ko ano o pa mui uhuluu, u nio na uiai luku o kolu uno o koia auo inui uhuluu, a no iu ano inoi uie kt iko ole o nu kupunu, a mo ka hiki 010 uu\ ku paeaiua lla\vc.ii, a uolaila, aole i ikc iu raa na moolelo a ka poe kahiko. 0 ka mai luku okuu walo no i ke au o Kamehameha I, oia wale no ka mai i hiki ma Hawaii nei. I ka hiki ana o ka mai ahnluu puupuu hepera nia Hawaii nei, ua lio f mea makaikui, a i mea nana wale i ke ano me ka ninkau ole, a me ke kuu ole mai 0 fea weli, a me ka mukau i ka make. Aka, i ka ike muka aua aku i ke ahualaIa!- ukui o ka make maluna ) ka lahuikanaka, aiaila, kau mai la ka weliweli a me ka maknu i ka uiake. Aka, o ka loohia ana o ke kaue i ka mai, tiu naauauwa aku la ka wahine a komo pu iloko o ka mai o ke kane e lawelawe ka wahiue, a ina o ka wahine ka i loaa i ka mai, ua konio aku la ke kane e la.welawe na ka wuhine, a ina o na keiki ka i loaa mna i ka mai, a ua komo aku la ua makua e lawelawo nv ua keiki, a pela i uluuoa ai ka make i ka puupuu hepera maluna o ka lahui. Aka, he mai lele ole ka mai piuipuu hepera i ka poe i noho kuokoa loa, a i ike ole aku i ku poe i loohia i ka mai, a i hookokoke ole aku i ka hale a i kahi i noho ia e ka poe 1 loaa i ka mai, aole he pouo ke waiho ia ka j hale o ka poe i loaa i ka puupuu ma knhi e pa mai ai ka makani i kahi kokoke i kauhalo o ka poe i loaa ole i kela mai, he kaawa-i le he hapa mile, a he mile okoa. Ua kuawa- | le loa lakou, aole e loaa i kela mai ahulau pnnpuu hepera. i 0 ka poo i pau i ka mako i keia mai, o na makaainan,» wale no ka poe i pau i ka make a he kakaikahi ka poe kanknualii, a me ka poo koikoi me ka poo maka hanoliano. 0 ua'lii o ka ahaolelo me ka Imlo ahan!c!o o ka poeikohoia, aole kekahi o lukou i loua i keia mai ahulan, oo ka mea o lakuu pu kekuhi i komo pu iloko o keia mai, a ua ike mnka ia poe i loaa i ka mai, a i ike maka i ka poe i pau i ka make, a ua komo kino kekahi poo o ka poe Luna i kohoia e na makaainana, a ua la"Welawe pu a ua kann pu i na kupapau o ka poe mai puupuu hepera, ika, aole i loaa kekahi o na hnle ahaolelo, a ua oiaio, ua kokua mai ke Akua i na hale ahaolelo kau kanawai, a me ka Noho Moi Alii a me ka ohana hoilina aupuni. 0 ka loihi o ka laulaha ana o ka mai ahulan puupuu hepera, he aono malama, a i ka malama o Okatoba, ua kualilii mai ka luku ana, a me kr. pepehi aua i ka lahui, a ua hooki iho la oia i kona makemake i ke ole ana i ke koko o na kaoaka, aole no ke kanpale ana kona hooki ann, uo ke ana maoli iho no 0 kona huhu a me koua ikaika i ka luku ana, ua manaoia ka nui o ka poe i pau i ka mal<o 1 ka mai luku puupuu hepera, ua 10 tauaani a oi aku ka poe i pau i ka make. Ua kaulana keia makahiki no keia mai ahulau. O na hana kaulana o !ca maleahiki 1854. 0 ka makahiki 1854, he makahiki nui keia 0 ka hoopaapaa ma nu hale ahuolelo, ia makahiki, ma ka hale ahaolelo alii, a ma ku hale ahaolelo o ka poe i kohoio. 0 na kumu hoopaapaa, o ke koi o na Kauka o ke kulanakauhale i l-a uku o ka lakou mau laau lapaau i lilo i ka lapaau aua i ka poo i looliiu i ka mai puupnu hepera, aka, o kekuhi poe Kuuku, ua uku ia ka lilo o ka lakou laau lapaan e'ke aupuui, a o kokahi poo Kauka, aole i uku ia ka laau a me ka lulii, noluila ka hoohuluhala o leekahi Kauka, n ho Knuka 1 iko ia o ko kulaunkauhnlo i ka ikuika maoli i ko kokuu i ko ola o ku luhulehii, a uu ' lilu ia i kumu hoopaapua i nu halo ahuuleli;,

koia kumu hnopuupau i na mukuhiki m;ih"po 0 ku luu o nu knnui hoopaupuu nui iloko oua hulo ahnolelo. O k.i nina o Wuikuhululu kai, oin ka aiiia i kapuiu o Ainnhou i keia inniinwu, u o ko konoluki o uu ainu lu, o ku Moi \\ Hliine. Peiio: ko kuiiiu i lilo ai i kumu hoopaapnn, o k» iiliuolelo kukumnlu. ua liooliolo k;» nhuololo knkumulu o ku Moi 1 ko knunikiiui o ua uiiiu h» o ku Moiwnliine, lu- $l;»,000 aka, vi,v w-.uho ka ..\aolvu' kukamnlu i ka olelo liooholo, uia a ukonkou nu halo ahaoh'lo v> ko nupuni, uiu une nu Lunaiiinkiiuiiinn;» a mo k;» halo nhaololo o nn 'lii, aluila, lioohololoa, uki», uu hooholo nu'lii eliko mo ku hooholo a ku alnikukamulu. 1 ka wa e lilo ana ku hulo ahaolelo o ka poe i kohoia i Komile holookoa e m .inoo pono i ke kumukuai o ka uina o ka Monvuhine uu loaa mai la mu ka limu o .'u l . K«kau Moolelo Hnwuii, he palapula uouoi na kn Moi i ka hiUo nhuolelo o ku poo i kohoia e uoonoo pouo ka pyo i kohoiu e na maUainuna i ke kuuiuknui kupono o ka uiua o ku Moiwuhine a hoike r.iai no i kana kumukuni i manao ai lie 30 tau;iuni ke kupouo nae i lle aloha i ku aiui» o kana aliiwuhine, aiu no i ka halo nhn 01010 o ka poo i kohoia ku hoeiui mai a me ka hooi aku, aku, o ka hooholo ana a kn aha knkamalii, uole oia i ae.

Alailu, heluhelu nku la ko Knkau Moolelo Hawaii i ku pulupala u ku Moi inuia o ku ahaolelo o ku poo i kohoia, u ua hoiko aku īio hoi ko Kakuu Miuilelo, i kona manno no ka pulupalu u ku Moi, u ua mahele aku oia i ku pono o ke leuai ana i ka ainu o ku Moiwuliiue, a e lilo i.v i waiwai pua no ko aupuui. Ua lilo ka hale im >a uoouoo i ka palupala a ka Moi, a uu lilo ka hale i paapaa i pule holookoa mai ka Poakahi a hiki i ka Poaono, uu huli ka hapuuui o ka hale ahaolelo o ka poe i kohoia mahope o ka inanao o ko Kukau Moolelo Hawaii, a ua hooholo ia e ka poe i kohoia.

Ua hoike aku ke Kakau Moolelo Hawaii i ka Moi, ua ae mai ka Moi ine ka oluolu, ua hoole ia ka ahnkukamulu, ua hoole ia hoi kuua, a ua hooholo iho ka hule ahaolelo o ka poe i kohoia he 20 tausani ke kumukuai. I ka Poakahi ae, ua hoala ae kekahi mea o ka hapauui nana i hooholo a lilo hou ka hale, i hale Komite hoopaapaa Ika lilo ana oka hule i Komite, ua iho kino okoa mai la ka Li'.jakanawai Kiekie e hoike i ke kuleana 010 o ka Moiwahine i ua aina nei e hoopaapaa in uei, a ua hoike mui ua Lunakanawui Kiokie nei, aole i maimo ka ahukukamalu« haawi akn i kela puu dala he 15 tausani no ke kumukuai o ka aina, no ki; aupuni uo kela aino, aole no ka Aloiwahine, a uo ke aloha wale no o ka ahakukamalu i ka Moiwahine i hookauwale ia ai kela puu a he pouo no i ka hale ahnolelo o ka poe i kohoia e booholo i kela puu dala a ka ahakukamalu i hooholo ai. Ua kokua aku la me ,|ia huli aku o ka hale holookoa i ka ae aku i ka ka Luuakanawai Kiekie mau olelo weheweho, a uo ka mea, o ua Lunakanawai Kiekie uei no. ka mea nana i hooholo iloko e ka ahakukamulu i 15 tausani dula i ka Moiwaliine, a nolaila, ua ma►<ipopo iho la i ka mauao " ke Kakau Moolelo Hawaii ho nianuo muwae ko ka Liinakanawai Kiekie i ko hai wuh'ui, mo na kumu hoike he lohnlehu, a o ua Lunakauawai Kiekie nei, oia no ka Paresidenao na Lnnu Hoona knleana aina, a ua ike no ua hooko ia ka aina o Waikahalulu a me na lele a pan e pili ana i kela ainu, a ua hooko ilio no ua Lunakanawai Kiekie la ma kona ano Pareaidena hooj>a kuleana aina. 0 kekahi Luna Hoona wt), o ka Lunamakaainana o Makawao Maui, un hooikaika no hoi oia, aole kuleana o ka Moiwahine, īla like pu ko laua hu mawaho me ka poe ike ole i ka hooko ana o ua kuleana, a ua alakai aku i ka poe i kohoia e ua makaainaua i ka wa kumukanawai," me ka manao ole, he wa kanawai ole ia, aole i lilo iki kekahi wahi apana aina i kekahi olii, a i na'lii, a me na makaainana, he poe kabu kaa bipi wale! iho nolakou.

A nolaila, ua maopopo i ke Kakan Monlelo Huwaii, na kunau nui ana e hoohuli mai ai i ko ka halehōlookoa o ka hale ahaolelo 0 ka poe i kohoia. 0 ko kumu mua ; lna he oiaio elike me kā' manao o ka Lunakanawai Kiekie, aole lie Klileana o ka Moiwahine ma Waikahalulu kui, oia o Kuloloia, alaila, ua uiakehewa ke du)a a tia mnkoninana ko haawi wale aku, a ke hoolilo walo aku na ka hole ahuoleio kaft kanawai o ke anpuni, a ine ūa hale ahaolelo o na'lii i ke kauwahi hunahnna iki o ke dala o ko aupuni, me ke akaka ole o ke kumn e Il9olilo ia ai ke dala a ua makaaiuana, a 0 lilo ka hale ahaolelo 0 ka poo i kohoia, i hale ohaolelo, niuaninau, a 1 hale ahaolelo hookolokolo i ko dala 0 kc uupuni, a oia ka mea 0 pololei ai ka hana a ka poe Kuhina, a me nn wnihona (lnla o ko uupuiii. 1 nii aolo kiilnniui o kn Moiwnl.ino, aolo o liiki i 1111 linlo nhimliMo ko liiiuwi i ko duln,

lokolo. Kii» ka lu». 0 k:i h:»;, vi ole tinn i kokuhi wnln honahnnu o ke dala 1 ku Moiwnhino, ho knloani» oinio iu o kn Moiwnhine e hoopii ;\i inum o nu ī,on»kana\vai Kiokio, n e knknlu i.» ni nn hoike oinio no kn Moiwnliino ka aiua o Wnikahnlnlu a mo konn man 1010 olike mo ku hooi„m ana o kn Moi i kn Pnlapala Alodio o Mn'ukahalnlu no ka Moiwnhino. Nolaila, na hoohnli nku la ko Kakun Moololo Huwaii i ka hale ahnolelo o kn poo i kohoia, nolo e hanwi iki ku hnle o ka V >o i ';ohoia i knn vv:»hi dnla i ku Moiwahino aole he wahi kulenna iki o ka halo o ka poo* i kohoin o haawi wale nku i ka luhi o na ma knainnnn, un hele mai ka poo" 1* kohoia, o. mal.amu i ka lnhi o na makaainano, n p malama 1 kf! dnla o ke anpimi, aia a loan ko knmu oiaio, alailn, hiki i na makaninana ke hnnwi aku i ke dnln, a o hoopnnaliplo walo nkn i keknhi, n o wale aku i keknhi mea oka hou oka l.ip, amo ka lnhi 'o na mnknainnnn, a mo ka po t ililnmo i luhī ai ke kino mo kn holelei o kahi woln ma kp kna, a i kaho ka hnpo me ka wniirnka o ka pilihnno, a o ko Inkon 1 nlii. noio pono p hoomnnnanna in p nn hnle nhanlelo, n no ko knpan lon o ke Knlinn Mnolelo Hawaii mo ka hooikaika i kn nnan okn poo i kohoia, na hooholnia, aolo e haawiia kekahi dala i ba Moiwahine.

A waiho ia aku ka loho i ka hnlp ahnololo alii ua hoolo ka halp o ka poe i kohoia i ka liaawi iko dnla ika Moiwahino. Akn, o ka mnkomnke io no in o ka hnpnnni o ka nhaololo kolio ka hnle ahaolph» alii p kolm i Xomit.o o hai akn i kn Moi, ua hoolp na hnle aliaololo plna, aole e hanwi ia hppnn dala Moiwnhinp, a na kohoia i Komite hni no ka hale ahaolelo alii e halawni pu me ka Moi, no ka mea, na kn hale nhnolelo alii no ka bila. Aka, na hoole ka Moi ika huipn me kp Komite, aole ona makemake e h"le aku ke Komite e hnipu mo ia, no ka mea, he manno okoa ko ka Moi, no kn aina o kana wahin.e. oka manaoio o ka Moi o ka hookolokolo maoli ma na aha hookōlokolo maoli oke anpnni, a e lnwe ka Moi i hnike no k-. wniwai o kana wahine, nole ma kona ann Moi aupnni, ma kona ano kane na kana wahine, a e liJo_oia i Lunahooponopono no ka wniwni o kana wahine, pela kana man olelo. Nolail#, hoonna akn la ka Moi ia Ko awpaheiilu, e kii i ka Loio Bf»ritania ia Monopomarp, oia ka loio natia e hoopii i ka waiwni oka Moiwahine. Ika hu ana mawaho 0 koia lohe o nn olelo, a laulnha akn la ma o a maanei o na Inhe, e hoopii ana ka Moi i ka waiwai o ka wahine. A loho ae la ke knlanakanhale a me na haole ma Honolnlu no ka hoopii o ka Moi i fea aina oka wnhine. Hiki mai la ke\Eranikela nui o Boritania o Gen. Mila ma ka pa hale o J. Kaeo, no ka mea, aia malaila kahi noho man oka Moi me ka Moiwahine. 0 ke kumu i hiki mai ai ke Kanikela Beritania, e knai ino ka Moi i ka aina o ka Moiwahine n)0 ke anpuui o Beritnnia. Haawi mai la ke Kanikela Beritania i ke kumukuai o ka nina o ka Mniwnhine he 80 taiisani dala. Olelo akn la ka Moi, nolo o'n makemnke e kuni i ka ainn o knu wnhine mena nupnni e, nole au eaei ke knai. Hiki hou mni keknhi palapala mahnpe mai, he poe hni lnkou no ko knlanakanhale, a o ka poe waiwai nui loa a o G. P. Judd ka lakon Lnna, a o ka ntii o ka lakou haawi i ka aina o ka Moiwahino, he 100 tausnni dala, aole ao o ftn Moi e kuai. 1 ka pau aua o ka poe kuai aina i ka hoi, olelo ae la ka Moi, aole o'u makemake i ke ku-

ai i ka aina o ka'n wahine mo na. aupnni e, e lilo aunnei ia i knmu e hoopilikia mai ni i ke nupnni, a o ka nina o ka Moiwahine, o ka hnpanni rio ia e pili ana i ke awa ku moku, nolaila, aole r.u e lawe i keia mau pun dala nni no ka pomaikni o ka mea hooknhi.

O ko'u makemake n\ii roe ko'u aupuni no e kuni ai ka aina o kuti wahine, aohe me na aupuni e, a me ka poe w'aiwai o na lalmi e mawaho o ko'u oupuni, nolaila, au i waiho aku ni i ka aina o kuu wahino nana hale ahaolelo o ko'a oupuni e noonoo pono mai i ke kumnknni kupono o aina o ka'u waliiee, nie ka oluolu kupono o na aoao elua, nole hoi ka hoopii o ke kumukuni o ka aina a pilikia hoi ke anpuni, aole hoi ka hoemi ino n pilikia hoi kekahi aoao, o ke aua kaupaonn kupono hoi kn pono. I ko waiho ana aku nei na ka ahaolelo ka hnno, elua h lakou manao i hooholo, o ka hanwi i ka puu dal», a o ka hoemi me ka olelo ilio aole knleana ; a o ka hoole loa, oole e haawi i ko dala, a e liiwe wale i kn nina no ke aupuni, ma kahi hea la ? Oia na olelo a ka Moi i ke Ka)cau Moolelo Hawaii, a e loho nna no ke keiki hooilina o ke aupuni, o ko Kuhina Kaloiaina o ke Kiaaina o Maui, a me ka Moiwahino. 11 ka lohe anu o na halo ahaolelo elua, o ka aha'olelo o na'lii, n me ka hale ahaolelo o kft poe i kohoin. un knpilikii ae la a kuhuj lii'.n Ua manao o na hule ''haolelo, aole e hi- , lei ko liole iiku keknlii pne o 111» liale ahuolelo I V l(aril:iilio pu 110 ka liina O ku Moi wahllH',

o nhnoh-10, a e knka Inkou i ko ktv mukuni o ka aiuu o ka Aloiwahine.

hia ke kumukuai i hooholoiu e ke Komite hui, he 22 tanBi»ni dala ko ku.nukuai, a o waiho aie ī.o i ko aupuni, n o ka nku hoopnneo, oia ka ka Moiwuhine 0 ohi, a ho umi makaliiki e waiko ni nia f ka manao o ka Moiwahino ka ohii ko kumupaa. Ua hooholo koko ae la m hale ahaolelo elua, a ua lilo i ke nupuni ka aina o ka Moiwnhine, a ua lilo hoi ka puu dala o ke anpmii i kn Molwahine, 6 kela aina o ka Moiwnhine i kuai ia e ko aupuni mn na hale ahaolelo i mai Pakaka a hiki i Kakaako ma ka aoao hikiua o ke awa ku moku o Kou, na kapaia ka moa, 0 Ainahon. U» oluolu ka Moi i ka hnalele 1 kana ho6pii i ka waiwai o kana wahine e hookoUīkolo ia ma na ahahookoloko o kona nnpuni. Ua nui kona aloha i kana alii wahine, a un mihalo uku no i kona mau aioa mai Hawaii a Kauai, i mau pono kino no kann wabine, nka, ina i kuai oia i ka puu dala nui, a loaa mai i kana wahine, īna i kuai oia

i ka oina o knna wahine mo ko na aupuni e, 'nolaila, ua oi kona nloha i ka lahui holookoa mamua o kona aloha i kana wahine ponoi Oka ahaolelo okaA. D. 1854. O ka ahaolplo nui keia o ka hoopnopaa a mo ka loihi o ka ahaolelo ann, a o ka ahaololo i nui ka lilo i ka hale ahaololo o na Lunamakp.aiuana, ua oi nku ka lilo i ka 20 tausßni a malalo iho oke 30 tausani. Ika hookuu an'j oka olelo hool.uu a ku. Moi, aole i hookuu ia mo na olelo kupnno i ke aloha. JYo ka maki', ana o Kamehameha 111. O ka A. D. 1854, ho makahiki kuulana keia eo ka moke ana o ka Moi i aloha nui ia e ka lahui holookoa, a i alnha nui ia e na kanaka o na 1 'hui p, e noho ana ma be aupuui Hawaii, Mahope iho oka pau ana 6ka ahaolelo, ua hele aku la ka Moi ma Onenwa i Kailua ma Koolaupoko i ku hooluolu i ke kii)o, a ua loaa io no ka olnolu o ke kino, a ua ikaika maikai. Aohe paha haiiau alii Moi ( hanauia mai no na oupuni o k» honOa ai hoohalike i kona oobo alii aupuni ana, elike m'e ho ka Moi Kamehameha 111. No kona lohe mua pnha.i ka olelo ake Akua. Ina no kona loheAnua ana i ka olelo a ke Akua, alaila, owai ke'lii o na aupuni o ka honua o hoohalike ai ? Owai oa'lii o Europa; Oke aupuni hea o Asia; A o ke aupuni hea o Ameeika, a o Aferika, a me oa aupuni o na aina moana. O Petero ka nui anei o Rusia ; ke hai aku nei ke Kakau Moolelo Hawaii, me ka oiaio loa, aole aupuni, aohe noho moi alii aupuni i haawi ia na pemaikai i ka lahui makalinana me ka hookahe ole ia o ke koko.

O ke aupuni kaulana o Amerika Huipuia, a he aupuni Karistiano, a mailaila mai na misiouari mua i hiki ma Hawaii, aole nae i pololei loa ka noho ana oia lr.hu>, he nui na kußkee ame na anapuu. 0 kekahi kuakee nui, a nnaanapuu, n kahi kokftke no a pololeī aolo nae i lona vnle mai ka pololei ma ke kaulana o ur> aupuni huli la i ka ikaika, i ka naouao, a me na ike hohonu ma kona -akamni iho, a i ole hai ia, mii ka ikaika hoi i ka haipule e hoouna ana i na kohunopulo mo ka hoawi wnle ana i na kokua 'mānawalea, me ka pule ikniko, aole nao i pau ka Annpuu,'a me kn annkee, do ka mea, ua mnu na hualalala, ka wili ika puu ka puali. Ma ke koikahi hea i hookalania ia ai ka ke nupuni o Amerikn Huipuia, ma ka hana naauao anei a ka poe alii Paresidpna o ua aupuni Ih Ma ka hana naauao arei aka Inhui holookon, ma ka pule anoi a ha kahunapule, ame na haipule oua aupuni la ? Aolo. Ma ke koikuhi hea i pau ai ka anauakee a i kolnnia ai ke olapalapa a me ka nukee.

Kia ke kumu i kalnnia ai ua aupuni la, ma ke koinewa knhiko a ke)s kanaka naa'upe o Koino, a nana i pepehi iho i kona kaikaina ia Abela. Oka pepehi kanaka, a o ka hookahe i ke koko i.ia ke kumu i hoopou ai i ka noho kauwa kuapa.i, a noho kauwa makawela ana nia Ue aupuni o Atnerika Hnipuia, ua. pepehi aku ka makuakune i ke keiki, o ke keiki i ka makuakane, o ko kaikuana i ke kaikaina, a o ke kaikaina i ke kaikunnna, a o ka hoahanou i ka hoohanan, a,hem»u haneri tttuauoi a miliona na kanaka i hookahe ia ke koko, a i ka imi ana i ke liumu J}.oohalike e like ai, aohe e loaa ko ka Moi Kamehameha 111 noho aupuni, aole( wabi hou, aku e imi aku ui, ua hnawiia, ua rula ia, ua kaupaon» ia, ua loan i kela kanaka i keia kanaka konn makemake e hana aku ni, ua pau ka aina, i na e makemnke e loaa, u is loaa no, ioa e makemake i ka aina alodia, e loaa no ke imi "aku., ua hnawi ia ka aipa a hiki i ke ka>, ua loaa i ko luinaka kupa o ka ainu, a ua loaa i ka malihiui oka aina e. Ua kuu ia ke '.tino oke kanaka, aole he kauwa kuapaa, aole kauwa makawela, aole mau muki paka, aole mau kauwo lawelawp, aole mau kauwa ainoa, aole mau kauwa aumakua, aole .mau kauwa laepna, n pela ak.u. Ein keknhi mau mea i hookuuin oke kupu «lii, oko kapu we-ln, o ke knpu iniiupio, u lio knpu pio, o ke Impu iihliii, o ke kn|)U i.hi, o ke knpu kuuknlnli, o