Ke Au Okoa, Volume IV, Number 51, 8 April 1869 — No Sir Isaaka Nutona. [ARTICLE]

No Sir Isaaka Nutona.

0 na kanaka uaauao, i loaa na talena hohoūu a i mahalo ia e na kanaka a pau, lie poe oi aku lakou o ke akahai mamuaona kanaka ano noauao ole. 0 Sir Isaaka Nutona kekahi o keia mau kanaka kaulana loa, a akahai. I kona manawa uuTju e hele ana ma ke kula, uo hookahaha ia e ia na kanaka i ike i kekahi o kana mau hana akamai, aua i hana'i me kona mau lima ponoi iho.

Ua loaa ia ia he mau pahiolo o kela ano keia ano, he mau koi iiilii a me na haoiare paahana e ae, me kekahi mau mea a me ia mau uaea oia i hoomaamaama ai i ka hana ana me ke akamai loa. Ikawa i hoomaka ia ke kukulu ana i kekahi wili makuni, ma kahi e pili koke mai ana i kona hale noho, hele mna aku oia e nana, me ka noii pono i kela wahi keia wahi o«a wili makani la, a me ke aoo o ke kaa ana, a hiki i kona hoomaopopo lea ana, alaila ioomaka iho la ia e hana i wahi wili makani uukn nana, me kana pahi kolikoli, a me na pahi 010 ana ; aua like loa me ke ano oka wili nui: he wahi wili uuku maikai a mikioi ka hana ana. I kekahi manawa, kau ae la ia i ua wili nei maluna oka hale, i hooponiuniu ia ai ena oiakani. Hoao no hoi oia e hookaa i ua wili nei me ka iole, hookomo iho oia i ka iole iloko o kekahi huila ohaka, a i ka oni ana o ua iole nei, ua nirc n ka huila, a pela i kaa ai ka wili. Ua waiho no hoi ia i mau hua kuli-' na ma kahi kokoke i ka huila, aika wa i hoao ai ka iole e kii aku i ke kulina ua niniu ae la ka huila. I kekahi wa i loaa mai ai kekahi pahu kahiko ia ia mai kona hoa'loha mai, «hana iho la oia ia mea i waki-wai—he waki na ka wai e hoohele ma ka haule pahihi uuku ana mai 0 ka wai malnna o kahie hookaa ai i ka huila oka waki. Ua like loa melia waki aaaoli nei, eha kapoai ke kiekie: Ma ke poo maluna o na waki nei ka papa knhikuhi manawa, me na huahela ona hora. He laao wale no ka mea nana e hookaa i ka manamana hora, ma ke kulu ana oka wai. Maloko o kona keena moe kahi i kukuluia'i ua waki iiei, a 1 kela a me £eia kakahiaka e "hoopiha mau ana oia ika "wai me ka makaala mau. Ua kuhiknhi pololei ua waki la i na.hora o ka la, a o na kanaka e noho anā iloko. o ka hale, na hele aku no lakou e nana i ka manawa ma ua waki nei. Ua malamaia ua waki nei mahope mai o ko Isaaka Nutona hele ana i ke kula nui no ka manawa loihi he mea kamahao no ka hale. Ōke keena anao 1 saaka Nutona i moe ai o kona hale, na piha loa i na kii manu, holoholona, na kanaka, me na moku, a me na huahelu, ua kakau mikioi ia ma na paia me ka lanahu. I ī hnomakua i'*" " n . : p Nutō-

na, a komo i ke knla nui, na «ne nnl loa'ku ia e ike i kekahi mau mea no ke ea, ka wai, ke au, ka la, ka mahina, ame na hoku. I kekahi la, oiai oia e noho ana oia wale no maloko o kona mahinaai, haule iho !a kekahi hua ohia mai ke kamu ohia mai a i ka lepo. Ia manawa, hoomaka iho la oia e ninan iaia iho, i ke kumu o ko ka ohia haule ana ilalo ? Heaha la ke kumu o ko ka ohia haule ana ilalo ? No kekahi mana anei ame ka ume ikaika o ka ohia, ai ole ia, aia anei ka ikaika iloko o ka honua nana i ume iho i ka ohia ilalo? I kona manawa e noonoo lojhi ana no keia mea, loaa iho la ia ia o ka honua ka mea nana i nme mai i ka ohia ilalo ; a o keia tnana oka ume aua, oia kekahi o na kanawai ona mea i hanaia. Ma keia ano, i ume ia mai nei na mea lewa a pau ma ka ili oka hoaua ; mai ka lele loa ana'ka i kahi e mai ia annu hookahi. 0 ka ume no ke kanmaha o na mea kino kue, mai keia manawa mai i kapaia'i he ume kaumaha. 0 Nutona nae ka mea i ike mua 1 keia mea, a oia hoi kai ike mna ina mea kino kue a pau he man ume ana ko lakou i kekahi a mo kekahi ; a hc mau ratio like mau.j£o lakou i ko lakou nni, a me ka loihi mai ko lakon mau wahi mai i kaulia'i. Pela ka mahina malalo o ko ka honna nei nme ana, a me na hoku hele hoi malalo o ko ka la. keia ano, i hoomau ai lakou i ko lakou kaawale knpono mai kekahi mai a i kekahi. 0 keia mau kanawai a pau i ike ia kekahi o na mea nui loa i hanaia, a no ka loaa mua ana ia Nutona nolaila, aole loa c pio ana be kaulana o kona inoa. Oia no hoi ka mea i hoike mua mai, ehiku mao hoolun like ole iloko o kela a me keia kukuna makalii aiai mai ka la mai ; a na ike ia e ia kekahi mau mea ano e, a me na mea kupanaha he nui i ike ole ia mamua. He oluolu oia, he akahai a me ka wikiwiki ole i ka hnho, ahe kakaikahi loa ; a aole no paha i ike ia.kona pii ana o ke kai. 1 kekahi la komo ae la ia iloko o kona keena huli palapala, kahi e waiho oi o kana mau pepa, a me na mea kakau maluna o kona papa kaukan. He wahi ilio nukn kana, ua kapa oia i kona inoa o Daimana. Ua lelo nae na wahi ilio nei malnūa o ka papa kaukau, a ua hoohina kela i ke kukui ihoiho maluna o na pepa ana, aua pau loa na pepa i ka a-a ia e ke ahi iloko o kekahi mnu'minuto pokole. Ma keia pau nua ona pepa ike ahi ua poho kona luhi no na makaliiki iie nui: Aka, i ka wa i ike ai o ua Nutona nei, aole oia i papai aku i ka ilio ana, olelo wale nku no, " A, o Daimana, e Daimana ! aole oe i ike iki i ka hewa au i hana'i." 0 keia kanaka naauao loa, a akamai no hoi, aole oia i kaena i kona akamai, n me ka naauao, aka he nanu haahaa loa, a me ke akahai. Ua lokomaikai oia i»a mea a pau 1 loa, i ke kanaka ilihune loa, a me ke kanaka lapuwale. He naauao ioi ae mamua o kekahi mau kanaka, eia nae, he hoohaahaa loa ia ia. Mamua iki iho o konn make nna, eia kana olelo, o kana mau mea a pan i ike ai, he mea ole ia ke hoohalike aku me ka mea ana i noonoo akn ai. Ua malee ia ika makahiki 1727, i ke kanawalnknmamalima o koua man uakahiki o ko ola una.