Ke Au Okoa, Volume IV, Number 36, 24 December 1868 — Ka Haiolelo a Wm. H. Uwelealea, imua o na Mai Lepeaa ma Molo-lokai, i la 28 o Novemaba. [ARTICLE]

Ka Haiolelo a Wm. H. Uwelealea, imua o na Mai Lepeaa ma Molo-lokai, i la 28 o Novemaba.

He Kumcmaxa.o. "A lokahi kakou, mau, A moknahana kakou, helelei." E na hoa, na Haioaii ponoi, ka poe hoi i puili paa ia e na umii ana ole a ka make ; Moha oukou : Ua hookaawaleia mai kakou ma keia wahi, mai'ko kakou mau home aloha mai, a pa kaawale hoi mai na ohana ponoi mai o kakou ine na naau i mokumokuahna i ke aloha, aole nae kakou i hookaawaleia mai no ka haihai ana i na Kanawa' o ko kakou Aupnni makamae ; aka, no ke Aloha Lahui, i mea e laha nui ole aku ai keia ponalo ili wale mai maluna o keia Lohui Aloha Aina, nolaila, ke noi oku nei an ia oukou, mai haalele oukou i ka manaolana, e poi inau kakou ia mea, ae hiipoi mau hoi i ko kakoa Aloha Lahui, me he Keristiauo oiaio la. He mau mea uana no paha ke kaolii ana mai i na maawe makalii aloha ohana ; aka, ina paha e pakiko loea ia ana e kakoa ke aloha lahui, o alu malie mai no palia ia mau koii o kakou, oiai, ua mamao io no kakou mai o lakou mai ; aka, ke uwiuwiki mai nei no ko lakou aloha iloko o ko kakou mau puuwai, me he uwiuwiki ana'la a na hoku mokalii iloko o na po na lokuloku, ka pulu elo o ko kokou mau nnau i ke aloha, a ke hoike akea ia nei ko kakou mau ehaeha ana, e ka hiolo makawalu nna a na waimaka, i ane hiki ole i na lihilihi ke upoi iho ; nolaila, e oluolu umi oukou e na hoa, a e hoolohe iki mai hoi i ko'u hai okahele ana'ku ia oukou, i ke kumnmnnao a'u i hakn iho ai no keia la a kakou e hoohiwahiwa nei. E o'u hoa Hawaii ponoi, o malama ana i ka oiaio : Ua hooili mai oukou ikahoohnnolianu ona ia'u i keia la, ma ko oukou koho rtna mai mo ka monno lokahi, owau ka liniolelo o ka la, nolaila, ua oluolu ia'u me ka

mahalo, ka hoike ana'ku ia oukou i ke Kumumauao a'u i haku iho «ai e pili aoa i ko kakou mau pono pili paa-; oia hoi keia : " A lokahi kakou, mau, A mokuahana kakon, helelei." Hemau mamala olelo Hawaii maoli ko kakou Kumumanao, a he hiki pono no hoi ia kakou ke puana ae me ko kakou mauleo ponoi me ka pololei, a o kona ano hei, ua moakaka, loa, me he La 'la e kau ana i ke awakea loa ; nolaila, he mea maikai ia kakou ka hoowale waha ia mau mamala olelo a paanaau, me ka noonoo nui hoi i kona ano, a he waiwai hooilina maikai ia a kakou e waiho aku ai i ka kakou mau pua.

" 0 ka manao mua e pili ana i ko Kumumanao, oia to ko kakou imi ana aku i na mea e kipa mai ai ka lokahi ; e ninau. Pehea la e lokahi ai ? Penei-paha, e hoolakalaka mua mai i ke aloha, i nanea iho ke aloha me ke kanaka ; no ka mea, he mea hihiu ke aloha ke pakalikali ole ia i na la pokeo wale, aole nae hookahi ano o ke aloha, he lehulehu no ; he aloha makua, he aloha ipo, he aloha ohana, aole nae ia o ka'u aloha e noi nei ia ookou e hoolaka mai ; no ka mea, ua loaa no i3 mau aloha ia kukon mai kinohi mai, o ke aloha lahui, oia ka'u e olelo nei ina ko kakon Kumūmanao ; no ka mea, aia a loaa ke aloha lahui, alaila, loaa ka lokahi, a !oaa hoi ka lokahi, alaila, mau ; no ka mea, o ke aloha ka mea i oi mamua o, na mea a pau, ina aole.ie aloha, he niea ole ke kiekie, he mea ole ka hanohano, a be mea ole hoi ka waiwai, he mau mea ole loa lakou a pau. 0 ke kauoha nni no ia a ko kakou Haku, no ke Kauoha Hon, " E aloha oe i kou hoalauna e like me kou aloha ia'oe iho," " E aloha oe ia lehova i kou Akua, me kou naau a pau, me kou ikaika a pan, a me kou uhane a pau." A ina e loaa ia kakou ke aloha, e ohi auanei kakou i ka haa maikai, o ke akahai, ka oluolu, ka hoolohe a me* ka lokahi, a e piha mau kakou i ka olioli i na la a pau o keia inea. Heaha la ia mau palapu lepera ika noho lokahi ana tH"e ke aloha ? He mea poni inaikai paha ma ke poo a kahe iho ma ka upiumi o Aarona.

Aole no paha e nele ana ka hookouokono ana mai o keiahi maa manao kanalna ia kakon, e olelo aua, " Ka ! aole palia e lāka inai ke aloha lahui ia'u i keia wa, no ka mea, ua aui ae nei ko'a mau la opio, na Ia pono o ka hoolakalaka ana mai i na manao aloha lahui, oiai, ua oo wau i keia wa, ua kanikoo." Aole pela, e hakoko maoli aku no me ke aloha, i kapioia akn akn ai ko kakoa mau iini ma kela kapa o ka noho'na mokuahana, a keekeehi ak'a i kulana o ka noho'na lokahi, i man. Nolaila, e hoolana kakou, a e hiipoi ae*me ka lokahi, i na lokomaikai palena ole a ko kakou Atipn)ni e lula nei malona o ko mau poo, i liuwelawe paKa-fa hoi maia hoo-y kae ole mai, eko kakou Moi Aloha Lahui, ana i lokomaikai wale mai ai, i keia home maikai, no ko kakou mau la o ka popilikia ili wale mai. Nolaila, ke noi aku nei au ia oukou a pau, e hoike i ko kakou lokahi aloha Alii, ma ka haawi ana i ekola huro ana, (ua huro ia,) " E ola ka Moi i ke Akua, a e onipaa koua Aimoku aua." Mai paupauaho kakou no ko kakou hookaawaleia ana mai e noho ma keia aina mamao, mai ko kakon mau one hanan mai, ua ailiili io no paha ka manao o kekahi poe o oukou ma keia hookaawaleia ana, me kamanao iho, he like keia hookaawaleia ana- me ko Kiuimakahookaawaleia anai Kahoolawe. Kc olelo nei au ia oukou, e haaleleloa ia mau mauao, o kona hookaawaleia ana, no kona hana ana i kekahi hewa Karaima ; aole pela kakou, aole loa, i iiookaawaleia kakou no ke aloha lahui, nolaila, e hoowalea mai kakou i ke aloha lahui me kakou, i lokahi ai ka noho ano, mau, aole e kulanalana. Pela no i onipaa'i naALiipnni Keristiano a pa'u,no ka mea, ua kupa ke aloha lahui me laleou, a ua ike maka kakon i na hua maikai o ia mau laliui, na luluia kekahi o ia mau hua ma Hawaii nei ena Misionari Amerike, ua olu, ua hua, a ke ai haaheo nei kakou nae ka olioli;

Ka lua o ko kakon manao, ke pale aku i ka mokuahnna ; o helelei aaanei kakou, ua inaopopo no ia kakou, he mea helelei wale na mea a pan e manaoia ana e hana, ke puka mai ka mokuahana, aole paha oukou i poina i ka moolelo ina ka Baibala, no ke kukulu ona i ka Halepakui o Babela ma Sinara, i'ka wa kahiko ; aole ia i paa, aole hoi i mau, no ka mokuahana ana o na kanaka. Pela no ka noho ana ma na aina pouli, na aina kanawai ole, aole Kunīukanawni, aole no hoi Aupuni, noho huikau wale no. No ke aha? No ka mokuahana mau, kipikipi, a lilo i ole. Pela no ko kakou poe kupuna mamua, a hiki mai i na la o Kamehameha 1., ka Napoliona o ka P«kifika, nona i so i ka noho lokahi. E heluhelu i kona irfbolelo i hoolaha ia iho nei e S. M. Kamnkou, malaila, e ike ai kakou i kona aloha aina a me kona aloha lahui hoi, nana ponoi no i kau i kanawai hoomalu no kona lahui kanaka, ka " Mamalahoa," nolaila, i kona mau la, paa ka mokuahana, lokahi ka noho aka, onipaa kona Anpuni, a ili wale mai nei i kona mau pun, ake nolio malnhia nei kak iu me kahauai ponoia iloko o kana malu i na-i ai, a ke pohala uei ko kakou man la makaponiuniu i knna mona i pu-a ai. Nolaila, eai kakon me ka olioli nui i keia la, ko kakou la i koi puia'i me na Aupuni nui ika mnnai hookahi. E hoonuu kakou i na mea ai a kakou i hoahu mai nei, me ka hoomaikai ao i ka Mea Mana Loa, a e hoomanao mau hoi iko kakou Kumumanao, oia hoi keia : # " A loknhi kakou, man, Amokuahaua kakou, helelei."