Ke Au Okoa, Volume IV, Number 15, 30 Iulai 1868 — Ke ki manu Koloa ahiu ana. [ARTICLE]

Ke ki manu Koloa ahiu ana.

x 0 ka lokomaikai aloha 0 ka poe waiwai, hkkokua nui no ia i na hune 0 ka poe nele. _Mao kakou nei nae, aohe mau la annanu ino 1 loa e poino ai ka poe ilihune.

Aka nae hoi, e halju mai i kaheluhelu aaa i kaa'Wahi moolelo o na aina ana, a peiiei no ia: , Aia ma kekahi kula o ka okana o Lineola6hire ma Beritania, kekahi man loko wai, he wahi maa hoi a na mann koloa e hoolnlu ai. ~Ma ka aoao, 6~kti" ana kekahi maujiale lepo elna, na ane hiolo. I kekahi po anaann hnihui loa, oiai, ua paapu ka honua i ka hau ekole kapuai ka hohono; a e papuhea mai ana ka makani i ka pnka aniani. E kau ana ka ipa ki maluna o ke ahi hulili ane hopiopio ana. E hoho ana kekahi wahine e hana pulupulu ana.—'Ua paa ae ka paina ahiahi ana, a e hoolohe naai ana ua wahi wahine nei i ke kikeke ma ka ipnka o kona wahi hale. tla ikaika ke kikeke ana aku, a ua loihi na hoi; aole nae i ane like me na kikeke ana b kōna mau hoa'loha e pili koke mai. Ua IpMuka pnka i ka laka ia a paa_ioa, a mai la ua wahi wahine nei, me ka hele mai e wehe i ka pnka. Aole nae oia i wehe mai i ka puka, aka, kiei e mai la ma ka puka aniani, a ike mai la he kanaka opiopio e hankeke ana i ke anu, me ka i mai o ua wahi wahike nei, " Ahe ! he poe anwana wale no i ka po ea ! Aole i makemakeia ia ano poe maanei." A pani iho la no ua wahi wahine nei i ka puka aniani, me ka hoonene ole mai e wehe i ka puka nui. No keia mea, kikeke aku la ua keiki nēi ma ka puka, me ka makemake nui e komo iloko; a me he mea la no hoi he ane knli ua waHne nei. No ka hoomaa pinepine ana akn i ke kikeke ana, ua ane uluhoa ua wahi luahine oei, a hele mai la a wehe i ka puka, me ka ninaa i kona makemake oloko olaila, Pane aka la ua wahi keiki nei, " He makemake an e komo' akn e hoopamebana ia'u iho ma ke kae o koa kapuahi pumehana." " Aole," wahi a ua wahine nei, me ke ano huhu, " aole he hookipa ana maanei no ka poe ilihune e like me oe," a pani ino mai la ia i ka me ka i ana iaia iho. " Kupanaha no paha ka loaa ana iaia o ka wai e anu ai, no ua paakiki loa ka haa, aia a me ke e noha ai." Ma keia niea, hali aku la ka mea noi mai ia ipuka a bale akn a ke aloha ole ' Ma keia wahi o ka moolelo, e ninau mai paha anei kahi, " No kela wahine anei ka hewa ?" Aole io paha no kela wahine ka hewa, aka, he mea kupono loa nae iaia, ke ninau mai i koha ano, ina paha he maikai, a ina paha he īno kana mau hana; a i ole ia, aole no hoi paha pela e kipaku aloha ole akn ai, no ka mea, na ike maka aku no iaia a me ' kona kulana, he ann ino loa oia. No keia hookipa oleia ana, nolaila, hnli akn la ka mea ilihune me ke annann mai ia ipuka hale aku, a hele aku la oia iloko o ka a hiki aku la i ka ipuka o kekahi lepo aku ma kela aoao o na lokowai. Ua like pu ana no ke ano o keia hale alua me ko ka mua ana i kipa aku at. Ua paa ana no ka ipuka i ka laka ia. Kikeke aku la ia i ka puka, a no ka hoihni loa o kona mau lima, nolaila, aole i ikaika loa ka kikeke *na aka. Kakali iho la ia a mahope kikeke hou akn la. He wahi ipukukui inoino ke a ana iloko o ba hale, a o paa ana ka hakuwahine oloko i kauwahi keiki uuku, e hoonann ana no ka hiamoe iho. A i ke kolu o ke kikeke ana, ku mai la ua wahine nei, a wehe mai la i ka puka, me ka ninau mai i ka makemake o kō mea e kikeke nku nei. Pone aku la ia, " E ka wahine maikai, ua halawai mai au me ka poino i keia po, a ua anu loa au, aneane hiki ole ke hele." Nana pono mai la ua wahine nei me ka

olelo mai, " Komo mai, ua aneaoe like loai oe me kuu wahi keiki Kimo, a ca lele ae nei ko'u hauli, oia paha, ua hoi mai nei mai ke kai mai. Komo mai! " Ke komo aku la no ia o ua keiki nei iloko 0 ka rami, me ka haukeke i ke anu a me ke koekoe, no ka mea, ua paapu oia mai luna a lalo i ke koekoe a me ka lepo, a ke kulukulu la ka wai mai kona lole aku i na wa .a pau loa e ka-i ai o kona mau kapuai. " Ua koekoe loa io oe," wahi a ka wahine, " a he elima mile mai keia wahi aku, hīkī aku i kahi mahnahua o kauhale. -He mai maanei ma kahiakokoke i ke ahi e olala ai ia oe iho. Ke hankeke nei Efou niau niho." Eaka pono loa mai la ka nana ana o ua wahine nei i ke keiki me ka ninau aku, "He pololi paha oe ? Ua pnlu loa oe. Heaha kau mea i hana ai ?" Pane mai la ke keiki "Ike ki manu koloa ahiu wau." • " 0 I" wahi a ka wahine, "he keiki ka paha oe na kekahi mea malama ulnlaau." Nana aku la ua keiki nei iluna o ka papakaukau, a ike a.en la ia he mau papaa berena me ka apana puaa. " Aole i hoi mai kuu kane," wahi a ka wahine, "aka, e ainōoe malie o hooluolu mai ia ia oe, a pnmehana oe." Ka hoonene mai la no ia o na wahine nei i ke tini poti bia, a me kahi ai, ka hapa no hoi ia o ko ka wahine aina ahiahi. "Ke hoomaikai ako oei au ia oe, 1 ' wahi a ke keiki, " aka, ua pulu pe loa BU, a be hoolalilali ino ne: ao i kou rumi me na kuluwai o kuu lole." " Ae, ua pulu io oe," wabi a ka wahiue, a ku ae la oia iluna, a hele aku la i kau wahi pahu e ku aoa, a hoe mai ia he mau lole maloo, me ka i mai, " Eia na wahi lole hele pule o kuu kane,-a ina oe e nialama poeo, e komo oe a maloo kou mau wahi lole. - Hoihoi aku la ua wahine nei e hoomoe i ke keiki ana, a kemoiho la keia i ka lole maloo. Ika hoi aoa mai o ua wahine nei, ua pau ae komo ana i ka lole maloo, a e paina ana me ke ane ono okaai a ke kanaka pololi Ua kiola iho la oia i kona kāpa wai i oki loa i ka lepo maluua o ka papahele; a i ua wahine nei i ulu mai ai,i mai la oia, " A ! e ke keiki, aohe o'u kanalaa, ua pihola oe iloko oka wai, e makau no kau mama ke ike i ka nui o ka j poirto i loaa ia oe " , , Manao iho la na wahine nei o ka makuahine o keia keiki, na ane like kona kulana me ko ia nei, ka ilihnne, a ma ka hooikaika ana e loaa ai ke kamau ana oke ola. Aka, ua hoopau ia mai la nae keia mau ane manao o ua wahine nei, oiai, iaia i lalau iho ai 1 ka puliki o ke keiki, he maikai loa ka lole, a haule akn la mai loko aku o ka pakeke ke- ; kahi pahu peni g-ula. oka palule no hoi, he lilina maikai loa. Nolaila, komo mai 1a ka manao iloko o ua wahine nei, aole keia he keiki kauwa na kekahi k&naka waiwai. , Nana iho la ua wahine nei i ka lole, a na:na mai ia i ke keiki me ke ano kahaha. Aka, pane mai la nae ua keiki nei, "E ka wahine maikai, he wahi neoneo loa keia, ina aole oe i hookun mai nei ia'u iloko nei, ina ua make paha wau i ke anu mamua ae o kuu hiki hou ana i kanhale. Aole wau e hele hookahi hoa ana i ki manu." Ua ake nui iho la ka manao o ka wahine e ike owai maoli la ua keiki nei, a ma ka ninau ana aku a na wahine nei i kona wahi i noho ai, hai mai la ua keiki nei aia oia ma Deen Hall kahi i noho ai, he hale elima mile ke kaawale aku mai kahi akn o ka hale e ku nei; i ke kakahiaka kona hele ana mai i ki mann koloa ika wa hau ole, me ka manao no hoi aohe e noi mai ana la ka hau, a e nalowale ana la ke alanni; a hahai pu akn la no hoi i kona hoao ana e loaa iaia ka hookipa ana ma ka hale mna ana i kipa ae ai. I mai la ka wahine, " loa paha oe i hai sku he keiki oe na ke Keonimana, aole o'u kanaluo i kona— ." " Aole au i hoomnnao iki ia wa," wahi a ke keiki me ke ano akaaka ana, no ka mea, ua hele au a anuanu maeejp loa; a he holeahi paha hora ks'Q kolo ana mai, hiki mai nei au i kon ipuka hale nei. Mahope iho o kuu inn ana ke kiaha bii«, ua ano e-loa ae la au, ua hoi mai la au a ko'u aao mau." "Ia laua no e kamailio ona, komo mai la ke kane; a i ke kane e paina i kona aina abiahi, ua hoholo iho la ke kanaka mahiai me kana wahine, a hele aku ua kane nei, a hai aku ika poe Deen Hall, no ua keike nei. I ka hala aoa aku o ua kane nei i Dcen Hall, kii ua wnhine nei e ho-a hou i ke ahi, a moe iho la ua keiki nei ma kapuahi. I ke kakahiaka ana ae, hoi mai ia ke kanaka mahiai, a ua hele pu mai la me ia kekahi kahu lio a mo ka lole pu. * I ka haalele ana aku o ua keiki nei i ka hale lepo, haawi aku 1« ia i kona mau hoeme ka h»;-wi pu aku eiwa ailina ame ono peni. Lalau pu iho la hol ia i kahi keiki a honi iho la, me ka lepo no o na maka, oiai, oia wile no na wahi mea e hiki ai ia ia ia wa ke hana.

I ua keiki nei me ke kaha lio i hala aku ai, olelo aku la ie kane i ka wabine, " O kela keiki, aole ia he keiki okoa ae, o ke keiki ponoi oo kela a ka Haku W——a nolaila,' be wahine haaheo loa oe, oiai, be neho pn oe e kamailio nie na haku, a he poloai aku e paina tue oe." Hele aku la ke kane i ka mahinaai, a koe iho la ua wahine nei e milimili anaina apana dala. Ia wa, hiki raai la ka lua&ine o kela hale lepo, a hahai iku la ua wahine nei i na mea a pau loa e pili ana i ke keiki ana i kipaku ai; a i kōna ike ana mai i ka hoonakeke aku i na apana dala, ua kaumaha an& hu-ahu-a iho la ia no. kona hookipa ole ana ī ua keiki nei. oka mea lea loanae.'hoi aku la ua luahine la a hoohamama mau iho Ia oia i kona ipnka hale me ka manao s loaa mai ana iaia ka laki i like me kela wahine. Aohe nae wahi mea a kuia iki mai o ka laki i ua wahine la. • 0 ka hana maikai nae a ua keiki nei i kela wahine, aole no i pau. I kekahi o kekahi raau pnle mai, ike ia aku la ekolu keiki e hooheehee hau mai ana. Hele mai la lakou me kekahi puolo, a ma ka ipoka o ua hale nei, kikeke mai la; a i ke komo ana mai iloko, ike aku la ua wahine nei i ke keiki haku ana i hookipa ai. Kamailio olaolu iho la lakoa me he lede alii la ua wahine nei. A mahope iho, haawi aku la oia i ka puolo me ka olelo aku, "Ma ka halekuai buke au o Mi B—, a ua kuai au i mea hoomanao mau ia I n." Mahope iho o kekahi mau kamailio oluolu ana a lar kou, iaalele mai la ua mau keiki haku nei iaia. Kakali iho la ua wahine nei, a hoi mai Ia ke kane, hai aku- la oia i na mea a pau iaia, me ka hoike pu aku ika puolo. Ika wehe' ana ae, aia hoi, he Baibala maikai ko loko; a aia iloko o ua bnke nei kekahi bila, he iwakalua psona dala ko loko. Naui wale ka olioli o laua, no ka mea, loaa iho la ke kumu e kuai hou aku ai i mau mea hana hou, D a e hoomaemae hou ai iko laua bale. 0 ka Baibala i kinohinohiia owaho i na wai gula, ua lilo ia i mea malama nuiia e ka ohana. . 1 ka lohe.ana oka luahioe āhonui ole i keia mau pomaikai,ua kaumaha kona m9r nao i ka hookipa' mua ole ana i uā keiki hakn nei. . Kakali iho la'ia ina la he nui T e hauamaikai-aku elike me kela wahineaohe loaaikiiaia. Aia he olelo ao iloko o keia wahi moolelo, a he mea hiki no paha ia oukou' ke noonoo iho. Aka, eia nae, " e han'aīā na mea apaa no ke aloha, aole no ka mauao i ka nku ia mai'