Ke Au Okoa, Volume IV, Number 9, 18 Iune 1868 — HE KAAO NO RIVA HOME. Ka lei aloha o Geremania. I unuhiia mailoko mai o ka Buke Kaao a George William, mailoko mai o ka olelo Geremania, a i ka olelo Hawaii. [ARTICLE]

HE KAAO NO RIVA HOME.

Ka lei aloha o Geremania. I unuhiia mailoko mai o ka Buke Kaao a George William, mailoko mai o ka olelo Geremania, a i ka olelo Hawaii.

HELU 18. Ua hoopihaia ka pnuwai o ua Ebala nei i ka olioli no na mea a pau ana e ike nei imna 0 ke auaina; a iaia no e nanea ana, aia hoi, ua hiki aku la kana kane malaila me ka hookipa maikai ia, a ua haawi ia mai la iaia na mea inu e ka ana ilmia o ka papaaina; a he hapalna bora paha o kona noho ana, he mea maopopo i ba ifce akn a kana wahine a me na mea a paa " ua iho ko luna poe, ua hikikii ka ua o ena." XJa hoomaka koke oia e mele imna o ka lehulehu me ba lealea loa, a he mea maikai hoi ia i ka manao o ka poe a pao-e hoolohe ana; ia wa no i olelo aku ai o Ebala ia Maselonia, " Ina oe e inu hou aku 1 mau kiaha i koe, aīaila, oi lon akn kou lealea e like me ka po o kaaa i m;ireia'i; a o ka'u ia e hoomanao Dei a hiki i keia wa, ma ia hana an, aole oe e poina ani ia'u ke hanle eoei ka make mamua." No keia olelo a kana wahine, ua hooko, io oia ia īnanao, a iloko o kona wa ana e mele nei " ua hele ia ika mala ake alii ma Hawaii, oia hoi oj Knahewa," aole oia i ike i ka pono a me ka - j hewa o kana mea e hana nei, a na l:Io hoi ia i mea akaaka na ka lehulehu i kana mea e hana nei; ua poina koke mai la iaia kona mau noonoo kahaka a pau, a pan ae la kona Ike ana i kana mea e hana ne». Ia wa no i oīelo koke aku ai o Ebala i na'lii, " E hoihoi aku i kana kane ma kahi kupooo e moe malie ai oia a hiki i kona wa e ala ae ai, ke mao ae na poninniu a me na poluluhi aia hana," nolaila, na hoomoe ia oia ma kahi kupono mfe ka malama ia, a oia no hoi ka wa a na Ehala nei i hai iho ai i kana olelo kauoha i kona ohana alii a pau e noho a pau, e malama ia a hooko i kana olelo a pan, a pau kaaa olelo ana, puka aku la oia iwaho a heleakula.

Ia ia i puka a&n ai, ua hele pololei ako oia j a hiki ma ka hale o ka A'ihikaua Nui o Fa- j rani, a ua hoopaka-koke oia i kona manao iraua ona me ke kanalua, aho, ua hele mai nei au ia oe i keia po. no kekahi mea a.'o i mauao ai e haawi mai ee ia'u i kou mau pono keua a pau e pili ana iaoe; no keia manao o,ua Ebala, nei, ua hooko koke ia mai la koha makemake, a oia iho la no kona wa i komo ai i na mea a pau. nwi -lana a ha|a ilalo, oa kau iho la ka papsle mahiole nrie na pupu hulu maluua iho, o ka pale umauma kila mamuaona, o ka pahi kaua nui ma kona aoao, aia hoi nia kona auwae he nmiumi kui hin» ; aia ia i komo ai i kein mau mea a p»u, hai aku le oia i kanā olelo kapoha, na keia mea a'a i noi aku nei ia oe 4 o oe a'me au wale no kai ik*-i keia, aole oe e hai aku i kekahi meu e aka {Hiiki i kuu wa e hoi mai ai i ou nei i keia po, ae mai la ua Alihikaua nei i keia olelo me ka noaopopo ole ia ia o ka innnao o k"e aiii, a ojta pau no ia o ka laua kamailio ana. Ia manawa no i hele aku ai ua Ebnla nei a hiki aia kahi o ka Ilamuku elike nie kana olelo kauoha ia ia, aka, ia ia i hiki aku ai malaila, aia hoi, aa makuukau oia me na koa i hai ia ia ia mamua, a o ka maoawa oo ia i hele koke marai lakou a pau mahope o ua Ebaia nei, he mea haohao ia na koa ;i ba ike ana mai i keia kanaka me ka mahiole ma ke poo, a me na lako kaua a pau mai luna a hele ilalo, a he mea maopopo ole hoi ia ia lakou i ka ike aku i kona mau helehelena, me ko lakou niuau aku i ka Ilamuku, aole nae e hiki iaia ke bai mai ia lakou. Ka hiki ano o Ehala maloko o ka hale moe o R Hvme, 'ma Farani. I ua Ebata nei imaki aku ai i nn koa a hiki me-waho o ka puka o ka pu, hoonoho ib» la oia ia l#kou maJaila, a hai iho la oia i« lakou i kana.olelo kauoha. R na koa, o kahi keia a*u i «vlelo ai ia ia nei e hai »ku ia oukou a pan e hele mai oukou a pau mahope o'u a hiki i kawa e Ko ai ka'u mea e maoao ai i keia po. Nolaila, e noho malie oukou a pau maanei, ina oukou e lohe i ka leo o ka ulili e kani ūwi ana, e maoao oukou na'u ia mea, a)«ilo, e ku koke oukou a pau me ka hoomakaukau loa i ka oukou mau mea make a pao, a e hele pololei ae oukou a pau ahiki mawaho o ka puka komo o ka hale, malnila oukou e hwa mai ai ia'u, a ina e hooko ia kou maDtO i keia po, alaila, e haawi no an i ka uku makaoa ia oukou a pau loa, i oi ae mamua o ko ookou uku e noho nei, a aole no hoi oukou e hai aku i keia mea a'u e hnna nei ia oukon, a me ka poe i pili ia oukoo, a ina o ka mea e olelo i mea, a lohe ia keia mau mea a'o e olelo nei ia oukou, alaila, o ka uku hoopai lnmike melana o oukou a pau loa, a o kuo inoa kau i hai ole aku ia oukou i keia wa, »!a a hooko ia kuu makemake, ia wa oukou e ike ai i ko'u mau ano a pau, a o ka pau no ia o kana mau olelo ana imoa o lakou, a o ka hele aku la.no ia o ua Ebala la a ko mawaho o ka puka o ka hale n R. Home e moe ana, ia wa no y oia i kikeke aku si i ke par»i o ka poka. Elike me ka rula mau i ka Bik*

malihini nna, ia onanawa nae, ua hoomakaukau ih<» o R. Home e hiamoe maluna o kona moe maikai, oiai, mamua ae o kona hinmoe ans, ua helulielu oia ma kekahi mau panku o ka olelo a ke Akna, me kona hoomaikai aku ma kona inoa ma ka pule ana. Ia R. Home i lohe mai ai i ke koele oka puka, aole nae oia j wihiwiki i ka ninau koke iru)i, aka ua kali malie oia me ka hoolohe pono, ano ka palua a pak«lu o ke kikeke ana mai, ua ala koke ae la oia iluna a hele koke mai a hiki aia ka puka, a ninau mai la oia, owai kou inoa e keia mea e kikeke nei i ka puka 1 H«i aku la ua Ebala nei ia ia ib» ma ke ano hnopunipunF, owau noo ka Ahliikaua nui o F»rani nei, a heaha kau i hele mai nei ia nei i keia po, hai aku la ua Ebala •nei, i hele mai nei au e kamailio pu me oe ma na mea e pili ana i ka'u oihana kaua, no ko'u lohe ata ia oe he kanaka n < auao, nolnila, ioa oe e ae a oluolu ia'u e komo aku maloko e kar.iāi!io pu ai me oe no kekahi hora okoa, oia iho la, ia wa no i wehe koke mai ai o R. Home i ke puka, a k"mo aku la ua Alihikana pei iloko. a hooooho ae la o R. Home ia ia maluna o kekahi noho okoa, i ka nana io ana mai oR. Home i ke ano a pau o keia kanaka, ua maopopo io ia ia, o ka Alihikaua nni io paha o F«rani, oiai, e o ka hina o kona lauoho iloko o ka uliuli, a be kanaka maikai hoi o ka umiumi, a be mau aabu kupono i ka h;iw>hano, aole p»ha i m»nao o R. Home, he man hana hoopunipuni keia a ka Ebala e huna nei ia ia iho, a he mau minute paha i hala ae, ua hoopuka koke akti la ua Alihik-.ua nei i kana olelo no na mea e pili ana i ke kaua, ua kamailio pu laua ma ia mea a hala kekahi hora okoa, aka, ua bai aku o R. Home ia ia, ina oe e hoolohe i ka'u olelo i keia po, alaila, be mea ole loa na enemi ke hilinai oe maluna o keia pahi kaua, oia keia Buke Hemolele, a ina oe e nana i na •'lelo maloko me k» hoomaopop» io, i na haawina ma ka lani, alaila, he mea ole loa na enemi imua o kou alo, hiolo wale na paka ua, helelei wale na mea pari, pio wnle na "enemi a make wale, nolaila, in»» oe e ike i ka mool?lo 0 I*-riko i puhi ia ai i ka pu, alaila, biolo wale na mea a pau loa. O ke Akua nona na mea a pau loa, nana i hana i ka luni a me ka honua, oia wale no ka mea e hiki ai ia .oe ke hilinai me ka manao io ia ia, alaila, he hoike akaka loa ia imua oe, he mea ole na mea a pau .-o keia honua, pela no o R. Home i hai aka- ai imua o ua Aiikaua nei. A pau keia mau olelo ana a laua, mai la ua AJjhikaua nei, 1 kaoa olelo ana.- Ano, he waKg»tnao ka'n ia oe, ua ikeauanei oe i ka hoailona Moi o Farani Dei ia Ebala, ae aku la o R. Home, h'e mau makahiki loihi ka'u i ike ai ia ia ma Beritaoia, a ua hoomaopopo au i kona kulana a me kona ano alii, a pehea la kou manao ia ia. wahi a ka Alihikaua, hai aku la o R. Home i kana olelo, o ua Ehala |a ea, he wahine maikai no, a he koko alii kupono io n<> no Farani nei, aka, ina oe e ike i ka'o lede alii, oia hoi o Suriana ka hooilina alii o ke aupuni o Heiene, oia ka mea i oi mamua o ua Ebaia la. no keia olelo a R ,Home i hsi m-" iOiuh oua Alihikaua nei, ua paila koke kona puuwai me ka huhu loa, a pane koke mai la oia imua o R -Home. oko Fardūi oi iho la no ia la au e lioole la i lohe oe, a pehea la kou manao ia ia, bai aku la o R. Home, ua manao au ia ia ma kona ano alii wele no. aole ma kekahi inea e ae, a no keia mau olelo i hoopuka ia ia manawa iloko o na hf>r* o ke aumoe, akahi no a hoomanao ae o R. Home i kana hana ia ia ma Beritania. (Jlole i pou.)-