Ke Au Okoa, Volume III, Number 49, 26 Malaki 1868 — Kumumanao. [ARTICLE]

Kumumanao.

Ua piha he Aupuni Hawnii nei i ka malamalama. O ka mea hai aku ma keia kukulu manao ana o kakou, oia ka nani a r;:c ka maikai o keia malamalama a knkou e ike nei, no k-a mea, i kinohi, he uuku paha keia mahnnalama, a hala ka manawa ioihi, ke ike nei kakou, ua piba na wahi a pau i noho ia ■? na kanaka i keia malnmalama. Eia nae, mai manno kuhihewa mai aukou e o'u mau hon, o kekahi mau malamalama a ke Akua i hana ni ; oia hoi ka la, ka mahina a me na hoku, no ka mea, o keia muu malamalama a ke Akua i hana ai, he mau mea no ia e hoopomaikai mai ana ia kakou. Aole nae oia ka'u mea i lawe mai ai i mea na kakou e noonoo ai, he malamalama okoa no. Oia hoi ka olelo a ke Akua. O ka olelo a ke Akua, oia no ka mea nana e alakai nei ia kakou, mui ka noho'na pouli a i ka malamalama oiaio, a he mea no hoi ia e hoomakaukau Bna ia kakou e launa pu me ia ma kela ao. Nolaila, e loaa no ia kakou ko kakou kumumanao mua, oia hoi keia. Pehea o akaka ai, na piha o Hawaii nei i ka malamalama ? Peoei e akaka -ai koia. I kinohi, i ka wa aole i ike na kanaka o Hawaii neii ka olelo a ke Akua, aole no hoi he kanaka hookahi e kuhikuhi mai ana, aia ke Akua ma ka lani, a e hana oukou e like me knna kaooha, loa no^ Mai ka.manawa e noho 'noanpo ana na kaHawaii nei, a hiki wale mai i ka ma- | nawa o ka mea nana i lawe mua mai i keia olelo maikai a lesu Kristo, a hoolaha ae ma -na wahi ;i pau o Hawaii nei, he wahi huua ahi uuku no ia. I ka M. H. 1820, i ka la 20 o Maraki, ua hiki mai ka poe nana i lawe mua mai a lu i keia olelo muikai iwaena o keia uuku walo iho no lakou, mai ia mnnawa mai ka pii malie aua a hiki i koin mahuahua ana, a i keia mnnawa, ua lil<> i moa nui loa. A ke ike nei hoi kakou i na makamaka o kakou, mai Hnwaii a Kauai, ua pii mai ko lakou nooooo a mo ko akamai. no ka mea, i ka wa aole i ike nu kanaka i keia haawina

a ke Akua i haawi mai ai, aole no hoi i ike lakou he pono keia a he hewa kela, ua hana hoi lakou e like me ka mea hiki i ko lakou noonoo ana he pono. Nolaila, i keia wa a kakou e nobo nei, ua holo loa ke akamaio na kanaka i [hoonaauao ia, a ke ike nei no hoi kakou, ua haalele iho kekahi o kakou i loaa i {keia malamalama, i ko lakou aiaa hanau, & ua koho i ke kaha pololei a hiki ika aina pouli, e hai jaku ika olelo a ke Akaa. A ua hele lakou i kela aina makamakaole a kakou e lohe mau nei; no ka mea, ua piha o Hawaii nei, elike me kekahi pahu wai, ina e ukuhi ia a piha keia pahu wai i_kawai, ao~ kona palena o ka piha, a o ka hu wale no koe. Pela no hpi keia. Ua ninini mau ia keia, ipukukui i ka aila, a ke holo [pono nei kona a ana. A pehea e mau ai keia malaaoalama iwaena o kakou ? No ka mea, he kumu ahe hope kona mea a pau, ina pela, iie kumu a he hope ko na mea a pau ma keia ao. He pono ia e noonoo i na mea e mau ai keia olelo maikai a lesu Kristo, iwaena o kakou. Ma keia noonoo ana, ua loaa mai ia kakou kekahi mau manao e waiwai loa ai, a pomaikai kakou ke rr.Viama. E hooi iko kakou aloha i ke Akua mamua ona mea a pau. Ina e hoolilo wale no oe i kon manao ioa na mea a pau, e oluolu pu me ia, alaila, ke olelo nei au, e mau ana keia pono iioko ou e ha mea e hoomanao ana ia ia. E hoolohe mau ako i ka ke Akua olelo, me ka malama loa i kooa makemake, a me ke pale aku i ko kakou makemake iho. E imi mau kakou i mau naau pepe, a me ka haahaa o ka manao imua o ke Akua. No ka mea, o kanaaa haahaa, a aka-hai,-a me ka makan i ke Akaa, o ka mole ia o ka naauao, alaila, he pono ia kakou e hooliio i ko kakon naan i haahaa a e mau auanei keia malamalama iwaena o kakou.

No ka raea, aole e loaa ana ia oe e ke kanaka, ka noho oluolu ma kela ao, ke hookipa ole oe i keia mau manao iioko ou, oia hoi ke aloha i ke Akua, o ka hoolohe i ka' ole)o a ke Akua, o ka hoohaahaa i kou manao iho. Nolaila ea, he pono ia kakou e ou mau makamaka aloha, e malama i keia mau mea, i pumehana keia malamalama iloko o kakon. Oa pau keia me ke aloha nui. D. W. K. Ae Kai o Lahaina. O Kenkla. Kala.ni. he mea kaka. wahie. —O Keoela Kalaoi, iloko o kona mau la oka ilihune. it> kn e hie do ka ohana o Luna o ka Ahaolelo, o H. T. Blctw kona inoa—na Kalani no e kaka a pau i ka nahelehele, alaila, buki i ka !iale oua Luna Ahaolelo nei. Mahope mai nei, i ka wa a Kalani i kau ae nei i kiekieoa 0 ka hanohano ; a iloko o kekahi hookipa hanohano ana a ua Kenela uei, aloha aku la ua o Kalani ia Mrs Blow, (wahine a ka Luna Ahaolelo,) me ka olelo aku, "Ua hoomaopopo loa au ia oe e Mrs-Blow. Nuinameai loli ae mai ka maoawa mai o ko kakou ike mua ana, a'u e noho mea kaka wahie ana na oukou." " Ae, eke Kenela, ua pau ke kaua," wahi a Mrs Blow. " Aole oia ka'u mea e olelonei," wahi a ke Kenela, " 0 ka'u mea e olelo nei iio'u iho. Aole anei ou hoomanao 1 ka manawa o'u e kuawahie ana na ko kane, na'a no e paila, a e ana ; a kii aku au i ko'u uku ma ke keena o kaa kane ?" " Ae," wahi a Mrs Blow, " E ke Kenela, ua ane maa mau kou mau helehelena iloko oia mau la. : ' "EMrsßlow," wahi a ke Kenela, " Oia mau la, na la oi loa aku o ka olioii o kuu o!a ana ; no Ka mea, e hooikaika nui loa ana waa i kumu maikai ai i kuu ohana i ka ai." Okeia naau olelo a ko Kenela, he haawina maikai ia i na kanaka Hawaii, oiai, e hoike ana ia i kona ano akahai a me na ano maikai o kooa manao, no ka poe i haawi mai i kahi loaa iki ia ia i kona wa ilihune, ma kana hana maikai aoa. Ina he kanaka hookano o Kenela Kalani, alaila, " Aole e ike wale iho ia Malio, I ka huhuki lawe a Uwekahuna." E hana. maikai. —He mau taasani o na kanaka e ola nei a make aku la, me ka lohe hou ole ia oko lakou mau inoa. No ke aha ? No ko lakou hana ole i kekahi mau hunahuna o ka maikai roa keia ao, a aohe no hoi he poe i hoopomaikoi ia eia mau mea, aohe mea e kuhikahi aku ana ia kakoa i ka lakou mau hana; aohe huaolelo a lakou i puana ai e hiki ke hoomanao hou ia ae, e palaho no lakou ua pio nku la ko lakou mau malamalama iloko oka pouli, a aole lakou e hoomaaao hou ia elike me na mea kolo o ka la i nehinei. Pela io anei oe e ola ai a igake aku « ka mea ola mau loa ? E ola oe no kokahi mea; e hana i na hano maikai, i hiki mai ai kou

mako ana, alaila, e waibT> iho oe i kia hoomanoo mahope nei e hiki ole ai i na m&kaoi ioo oka manawa, ke holoi aku. E kakaa i kou ioea iloko o ka lokomaikai, ke aloha, a mo ke ahonui; mnluna o na puuwai, he tausani au e hui aku ai i kela a me keia makahiki; olaila, aole oe o hoopoina ia. Aole, o kou inoa, a me kau mau hana e oni pna mau ia muluna o na puuwai o ka poe au o haalelo iho ai mahope noi, me he mau hoku la e kau ana maluna ona kuemaka oke ahiahi. O □a hana maikai e olinolino mau ia, mo ho mau hoku la no ka lani.—Dr. Chalmers.