Ke Au Okoa, Volume III, Number 44, 20 February 1868 — NA ALII SEKOTIA. He Moolelo no Sekotia. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

NA ALII SEKOTIA. He Moolelo no Sekotia.

BUKE 111. " Ina oia wale iho la no ea, aia wale no ia oe ka mana e lioloi ai mai ia'u aku ! 0 wai la auanei ka mea e nana hoa mai ia'u, ina e hai ana i Da mea kue a paa i ko'u ano maoli. Owai la ka mea nr>na c hoomanao hou ae i ka inoa o Mar, ina'e hoopiliia aku ana me ka inoa o Walaka I E hoolilo oe ia'u nou, e ka oi o na kanaka; alaila, ua hoopili aku oe i ko'u puuwai i kekahi wahine aole i ike i ke aloha mamua; ka mea e pUi mao aku tne oe ma na wahi a pau loa; ka mea e ukali pu ia oe, aole ma ka luana ana wale no o na pakaua, aka, e ukali pu no ia oe iloko o na huikau, na popil.ikia a me na poino hoi o ke kaua; ka mea hoi nana e haawi aku i na aina ia oe, ina aole like pu, aka, e oi aku mamua o Sekotia. 0 kuu makuakane e ola ana i ka wa oka Haku Mar e ola ana, ua . make oia i keia inanawa; a i keia manawa hoi, he CounteBS wau no Stralhearn, a he alii wahinei hoi no ka Orkneys, aia ia'u ka mana e lawe mai ai i ke kalaunu i kou poo; a i wahine aloha loa'hoi no kou poli."

I ka Lede Mar i puana wikiwiki mai ai i keia mau haaolelo ia Walaka, aa oui ruai la oia e-komo kona poo iloko o ka umauma o Walaka, me be wahi " Lihi ke kohn la ko Hannnanuna " ilaila-e. Aohe no hoi paha he ike iho e, he " Puiwa wale ka manu heeena i kokanaka." Kolu mai la kona waimaka " a ka naoa," na mea i hookomo mai i ka manao kaumaha iloko o Walaka, a hiki ole iaia ke pane mai i kana mau hnaolelo i pane aku ai. Pipili paa mai la ka Lede Mar i kona umauma, aka, hoao aku la o Walaka e pale aka iaia, hoomau raai la no ua Lede Mar nei i ka hoopuka ana mai i kona mau manao aloha, a ake nui e loaa o Walaka iaia, me ka i ana mai, Sl E lilo i kana mare na'u e Walaka, alaila, o na poiuaikai a pau e make wale mai no lakon imua o kuu aloha, a me kou ae mai. Iloko o keia mau lima nei, e hoomaikai .ai oe i ki lo& au i ike ai ia Jonna - Ka ikaika ame ke koa launa ole oke alii ioa o ka. hnla omaomao, kona manao e hoomaikai aku i ka wahine kanemake a kona aikane, na poina iho la ia mau mea iaia ma na koi hu-a naaupo a keia wahine nianao ioo. Ua koi mai la oia e lilo i wahine nana, aole nae me ke koi kupono mai a ka wahine kanemake o Mahlona. " E ae ia au e oluolu ia imna on, no ka mea, ua maha wau ia oe," wahi a na wahine nei o Moaba. " E uhi mai i kau wahi aahu maluea o'u, & e hoolilo mai oe ia'u i wahine nau !" No ke kupouli paha ona helehelena 0 ka manao o ua Lede Mar nei, nolaile, aole 1 ike'inai oia i na manao iloko o Walaka e hana ana. Ua kupouli io no kona manao, na ae aku o Walaka iais, no kona pale ole akn iaia. Aole oia i ike o kana mau hoohoneht)ne mai a pau loa, he mea ia e hoonaukiuki ai ika manao o Walaka. Aole no ia i ike iki, a hiki wale i ka wa a Walaka i pale aku ai iaia'. Aia maoawa i i aku ai o Walaka, " E Lede Mar, e pono wau e hai hou akn paha ia oe, aole i kupono na hooiaio ana mai a ka makemaka, an i hoouka mai ai maluna o'u; aka, oia mau hooikaika ana, ua makehewa ke kau ana mai maluna o ka mea i nele i ke aloha. Ua huihui au me he pohaku mahela Ja i na hoopa.ana mai a ke aloha, no ka mea, ika wa i lawe ia aku ai k» mea a'u i aloha ai mae keia honua, na hoopaiia knu puuwai e ka neoneo ma keia honua, oiai, ua hoolilo au i mea hoomana i ka anela i hoomnaia maiai e hooluoln mai ia'u ma ke ala e hiki aku ai i ka lani I" Ua hoopuka aku no hoi o Walaka, be mau olelo hou iaia, e pale ae ana i kona man ma--nao ahiu; a he mea pono iaia ke noonoo pono iho Lkona ano maikai; a <ie ahuai wale ana no i kona aloha ka hooikaika mai e maKū a e lawe o "Walaka iaia i wahine' mare nana. Hai pu aku ia no hoi oia, he opiopio oia, a ei' aku no ua kane maikai e, e loaa aku no iaia. laia e kamailio aku nei ma ke ano kaikunane, aka, kuimli mai la oia imua ona me ka uwe nul ana, lalau mai la oia i kona iima a iioopulu iho la me ka waimaka. Me ka waimaka a me na huaolelo oia i hooikaika nui aku ai, a no ka ae ole mai o Wa-, laka, nolaila, ku ino ae la oia malunao kona maa kapuai, a olelo mai la, - '" E hoolohe mai oe ia'u e ke kanaka pohaku paakiki; a e pune mai ia'u ma kou olae me kou hanohano, no ka mea, ua hilinai ia mau mea a i elua malnna hoi o kau pane ana mai. E lilo ana anei o Jonna Strathearn i wahine nau, a aole anei ?" " E oki kau koi aua mai ia'u e ka Ledc kanemake," wahi a Walaka, "no ka mea, ua iko no oe i ka hooholo ana a keia puuwai wahinemake 1"

" Alaila," wahi a ka Lede Mar, "e loaa no ia oe kuu manao hope loa; a hooneenee mai la oia iaia iho, a kokoke ia Walaka, me he mea la_e hawanawana mai ana iaia. Iā manawa kōke no, i lalau ilio ai ua Lede Mar noi i ka pahi uuku a Louis i haawi inai ai ia Walaka ma Farani; a e kau ana no hoi ma kona puhaka—a hou iho la ika umauma o Walaka. Mamua ae oka iho ana aku oua pahi nei e kukonukonu loa i ka umauma, aia hoi, ua paa iho la ke kumu oka pahi, Hulili inai la ka maka oka Lede Mar, me he maka la no ka meahehena, a me ka aka ana a ka mea hehena, i mai la ua wahine Moaba nei, "Ua make oe ia'a ika mea hehi wale i knu aloha, a me kuu mau makemake puuiu. Aole e hiki ia oe ke pale hou mai ia'u mai na lima mai o kau mea e apo akn ai; no ka mea, ua ike no au aole no ka Man'ona i make ke kumu an e keakea mai ai ia'u, aka, no ka Helene no e ola nei !" laia i pane mai ai, hookuu nai la oia i ka paa ana i ke kuma o ka pahi; a kahe mai la ke koko, oki loa a paumaele. iho la ka puliki o Walaka ike koko.' Aka, i wale mai la no o Walaka, " E Lede Mar, ke kala aku nei au ia oe no keia hana ino ana mai au ia'u. E hele oe iloko oka maluhia mai o'u aku nei, a aole au e hoike aku i kekahi kanaka a me kekahi wahine e ae i na mea a pau loa i fianaia i keia po. Aka, e hoōmanao n'ae oe, o ko'u mao manao a pau loa, aa like no ia me ke aDo pono o ko Helene mau manao !" " Fela iho Ia i keia manawa," wahi a ka Lede Mar, " e nei Walaka hehi ino i kuu mau manao. He poe haipule na kanaka ke ko ko lakou man ma-nao. Mai manao oe aole au i ike i na manao a pau ou i uk&li hele ai me Helene. Ua lohe au inala a me na po au a me Helene i ua haele ai olna ma na nlolaau o Noromandi !—Aole anei oe i uhai aku iaia i Farani V Aole anei oe i lawe mai iaia mailoko mai o .na iima o de Valcna? A i keia manawa, ua haalele aku oe iaia, i mea apuka aku i ka puuwai o kekahi keikikane opiopio maikaie oku !—E Walaka, ua ike au ia oe a me kou mau manao i keia manawa; a ua hoohopo ia mai au .i kuu aloha ana aku ia oe i oi ae mamua o ko ka wahine aloha ana; a-ke hoohiki nei au ma na mana a pau o ka lani a me Gehena, e hoike aku au i |e o ko,ka inaina !'' ■ 0 kana man oleīōliīieu - a"Ku~ hooalaaiā."" maiai i ka huhu o Waiaka, he mea ole wale no ia, aka, o kana mau hoino wale aku no i ka inoa maikai o Helene, ka mea hoi nana i hoohakukoi mai i kona mau manao; a olelo mai la oia i ua Lede Mar nei, ina e makemake oia e ike i ka oiaio, he hiki no iaia. ke lawe mai i ke aloalii o Farani. No ke knia ana mai paha o na Lede Mar nei me ka oiaio o na mea a pau loa a Walaka i hoopuka mai ai, nolaila, ua lilo ia i mea nanki nui loa i knu. mau manao hehena; a hoopuka hou mai ia ua Lede Mar nei penei : " E hoohiki mai, a hiki wale i ka manawa e konoia ai ke koko o kela pnuwai hoopumpuni e hooko mai ma knu mau kapuai nei; a e mau ana no nae kuu manaoio, o ke kaikamahine a ka Haku Mar he wahine hookamakama. Aole au e hele ana iniua oke ao nei e hoike i kona hewa ole, aka, e hele ana wan i ole e loaa hou ai i kaaa ipo aloha; me ka haawi aku i ke kanaka kipi Walaka iloko ona lima oka pono ! E hoomanao nae oe ma na wahi a pau loa au e hele ai, e uhai a e ukali pn ana kuu hoino anaiaoe. I kou \\a e kau ai iluna o ka amana, a leha ae oe i r:a iho ana iho a ke koi e oki i kou poo, a e hoomanao ae oe na Jonna Strathearn ka mea nana i hookau i kou poo maluna o ke palaka i e nwe ana me ua amana la !" Me keia mau huaolelo, me na onohi o ka | Lede Mar, ua hele wale a hulili, aia hoi, puka aku la oia mai ka hale lole aku o Walaka; a aole i liuliu iho, na nalowale aku la oia.

MOKUNA XIV. I kekahi kakahiaka ae, ua hoaln ia mai la ■ ke uuo pohihihi o ko Walaka mau manao e ke komo ana mai a Kera; o like rao ka mea mau .ka hoike mai i na mea a pau i hana ia ibo i ka po.. Ma k& laua aei kamailio ana, komo n>ai la ia Kera ka olelo, he ekola mamua aku o ka poka ana mai o ka 10, ka holo ana aku o ke alii koa o ka hulu omaomao, '.me na opo palapala no Stirling. Ua kahaha ko Walaka manāo no na olelo hooponipnni a ka Lede Mar; a no ka makemake nui ole no hoi e kumakaia aku iaia, olelo hoomeamea wale aku la no ua Walaka nei ia Kera, " Ua hiki no, a be manawa loihi loa paha, alaila, hoea hou mai oia; a ma ia manawa paha, ke manaolana nei au, e hiki mai kekatii mau lono maikai mai ko kakon man hoa'loha mai na kapa muliwai mai o Tny." Aka, hnln ao ann ua la o haln ao ana, aohe nae mnu mea i loh" ia mai, mai ka lakou maa hoa'loha mai.—Ua hana hou no ka Lede Mnr e like me kaim hana ana mamua, no ka lioopilikia i na elele e hoounaia moi ana mai PertBhirc mai. I ke kakahiaka mahope iho o ko po a Lcde Mar nei, i hemo malu mai ai mai ka

pakaua o Hunting Towera, kauoha aku la ia i kaua mea hookani pila, (no ka mea, oia wale no ka mea ike i kaua inau hana malu a pau loa) e hai aku ia Lede Kutavena, o ko laua kainailio du ana mai la no ia me kekahi alii koa, e makemake ana iaia e holo aku i Norewai, no kekalii mea malu e pili ana i ka pomaikai o Sekotiai nolaila, aole ua kaikoeke nei ona, Kutavena e hai aleu i ka Haku Rutaven4"a me kona mau hoa'loha, a hiki wale e like me kona manaolana e loaa mai ana he pomaikai ia Sekotia.

I Olelo mai la ua kanaka nei mahope iho o kana hai »na mai i ua man mea nei, kona holo koke no ia. No ka makau o ka Lede Mar o hahai mai anei o Helene no ka holo ana ona, nnlaila, ua hoonoho oia i kekahi | kanaka kiai e powa i na palapala a pau loa mai Hunting Towera mai; a pela no hoi ka hooman ana, mahope iho o ko Bruce hiki ana mai i ua pakaua la i kana hana ino, e like no me ke ano hewa o kona mdu koii manao a pau loa. Ma keia mea, ua lawe ia ae a pau loa na palapala e kekahi kiu, a hiki i ua Lede Mar nei ia lakou e noho ana ma na kahna hoouka kana; a o na palapala no hoi a pau loa e hoounaia aku ana i Hunting Towera, ua loaa no hoi ke kiu ma kelaaoao, ua pau ika hoolei ia iloko o ke ahi. Pela iho la ka hana mau ana a ua Lede Mar nei, a pela no hoi ke kumiri loaa nui oīe ai na palapala mai ia Bruce ma mai, a mai ia Walaka ma aku; a he mau wahi palapala kakaikahi wale no kai hiki mai ia Walaka ma mai ia ka Haku Butavena mai; • a o kekahi mau wahi palapala iho mai ia Sir Thomas de Longueville ia Walaka. I keia p"alapafa hope loa, uhae ae la hoi oia i ua palapala la, aka, o na huaolelo maloko, he mau kiko wale no; a he mau wahi uoku kai kakau maoli ia, a oia keia : " Ko'u hoi ana mai nei no ia mahope iho oka lawe pioia ana mai o Kinfouns. Eia ka Lede Helene ke noho mai nei ma kekahi aoao o'u, a o laahella ma kekahi. Ke olioli nei ka manao o Helene'i ka ike mai e kakan aku ana wau ia oe. Ke i aku nei ae iaia, ' e Helene, heaha ka'u mea e hai aku ai ia Walaka. Ke hai aku nei au iaia e pn]e ana oe nona ?' A ke ae mai nei oia, e hai aku au ia oe pela. A e kuu Walaka, olioli nui loa an ina e hoolilo aua oe ia oe ibo m"e Helene, e* 'like rioī*tp« n•' TT-*y iiTUtiao nei" konu mulĪ!" Ia Lede Mar i helnhelu ai i keia mau huaolelo o ka palupala, aole hoi e hiki iaia ke heluhelu hou aku i kekahi mau huaolelo hou aku oloko o ka palapala a me kekahi mau palapala e iho. Lumilumi ino iho la ua Lede Mar nei i ua mau palapala la, a kiloi aku la iloko o ke ahi.

Ua makemake man ole o Lede Mar i na maka maiau o Mnrray; a ke noho ia ma kahi hoomoana i ka wa a Lede Mar e hoike ai iaia iho, he mea ia e hoohuoi ai ko Mnrray manao. Nolaila, i olelo aka ai na alii koa nei 0 ka hulu omaomao ia Ramsay, he meapono 1 kekahi o lakou, ke hoouna ia e nana no na mea e pili aua ma ka akau; a o Murray ke kanaka kupono a Walaka e hoouna ai A i ka po i hoike ai o Lede Mar iaia iho r oia no ka poe i hoonnaia ai o Murray i ka akau;. a oia ka manawa i hele mai ai e hoike iaia iho me kona mau manao i lia mau ai i na wa a pan loa e hookoia ana, a aoie paha. 0 W:.laka hoi, aole ia i manao e hana aku ana o L«?de Jlar i kekahi mea okoa akn;aka, 0 ka hoohoka waleia ana no o kona mau wanao ake e loaa o Walaka, nolaila, i manao nuiole ai oia, he mau hana okoa e ae kana e hana niai ana; aole no lioi oia i manao nui 1 ka haalele ana mai a ua alii ko» hulu omaomao la. Ikawa no hoi i halawai akn ai o \ia Lede Mnr nei mawaho akn iaia e holo ana, ua manao no hoi o Edwin e hoouna ia ana la e ko lakou kenela nui me kekahi mau palapala e holo i Stirling, kahi o ke poo anpnni Badenoka me kekahi mau alii iho e noho nni ana. Mahope ibo o ka hoouka kana ana mai a ka poe enemi, ua hoohoka ia lakou mao n maanei; a manao iho la o Walaka i kela a rae keia hora e haawi pio mai ana na enemū No ka ike ana iho o ke kiaaina Pelekane i ke ano kupilikii o ko lakou kulana iloko o kulanakauhale; aohe ai, a o.na kokna a lakou i manao nui ai e loaa mai ana, mai ko lakou poe maluna mai ona moku. Au aela ua kiaaina nei mao a maanei, a ike muoli iho la ua kiaaina Pelekane nei i ke ano kupilikii o ko lakou mau kulana, ina oia ehooinau i ka pa% ana i ka pakaua, alaila, e hiki mai ana ka poino nui maluna o lakou. No ka hiki ole ia lakou ke kakali, a hiki hou mui na kokua hon, nolaila, hoouna uku la ke kiaaina i kekahi olelo hoonmlielie io Wuluka la me na manao e haawi pio uku, ma na mea a pnu a Walaka e manao ai, Ik; mea pono i kona manno. Ma ia inea i niauno ai oia e wehe aku i ka ipuka i na koa Sekotia e komo mai i ku hora o ka napoo ana aku o ka la, i hiki ai i ua kiaaina Pelekane nei ke hoomalielio i na manao o ka poe Pelekane a pau iloko oka pakana ke haawi pio mai. (Aole i pau.)