Ke Au Okoa, Volume III, Number 39, 16 Ianuali 1868 — Untitled [ARTICLE]

Ka la Hapanuu ma Kona Hema—Un iohe mai mnkou ua wehe ae na makaninana o Napoopoo Kona H< ma, Hawaii, i ahnaina olioli n» ka loaa ann oka makahiki hou A ua koho na Looa o ua bhaaina la ia S. K. Kuupuu > haiolelo, a ua hai -aku kela i nu mea nui Elaa, oia hoi ka loaa aoa mai o ka la makahiki hou, a me ke koho pono ana i oa kanaka Hnwaii i mau Lunamakaainona oo keia kau Ahaolelo. A ua hi>i ia mai makou e hoi ana ua S. K. Kuapuu nei i W'aimea Kaui i keia mau la iho, no ka huoikaika ana e liio i Lunamakaainaal. Ka lako maikai a paa hoi. —Ma ke ku ann mai nei o ka moku Comda, uh loaa mai ia Mrs. J. H. Black, kekahi inau loleono hou loa. Ai ka makou kiei ana aku iloko o kona hale kuai, c wehewehe ia ana kekahimau ope lole Kaleko'maikai loaa paa no hoio kn palepala. He makepononohoike.kumukuai, he ekolu i-a no ke dala hookahi. E naue ar ka lehulehu ma kona hale kuai, ma ke Alanui Papu, a e nana i kaoa mau lole maikii, a ano huu nohoi. " E lawe ana, maikai wule l' -Hoohoiia e ka Bkrita Mare,—l ka Poaonoiho'nei, un hoohuiia o E Fernard, Kahauolelo o kē Kuhma o na Aina e, me M«ry E. Luee, kaikamahine a KapennLuee; Luna Alanui, a Luoa Auhnu hoi. Uo hoohuiia la ua i hookahi, e ka Bihopa Louia Maigrot, a me Rev. G. Moson.

Ka mka Hanohano D. Kalakaūa,—l ke ia pule iho nei, i ka malu ulu o Lelo, ka Mea Hanohano, Hon..Col. D. Kalokaua, a moluna o Kilauea o ka Poaono iho nei, kooa hoi ana mai.

Na 9XOKC ILI >U K4. AINA LEP'i' MANU. Ma ke ku ana mai o ke knna Saij? Diagor i hiki mai ai ka lono, no ka ili ana'i* 0 kekahi mau kalepa nui maikai, ua ili m/ 4 na ninu aioa lepo manu la. O ke kal/ip a 'Liame Orkford, ua ili ia ma ka mokupu«iit ° Ulukou' (Howland's Island) ika wanaao q} I»-.26 Sepatemaba aku nei. Ika la aku, ua ike ia aku ka ea ana mai o ke a u liuliu ae la ua mof:u nei e hooka»' a ' e ma ' ka nina aku. Ika po una iho, ua $aa ,oa ua inoku nei miii ka aina aku, a mai la i ku wanaao ; a i ka wan»ao, me k' 1 iknika n<> oka holo ooa moku nei, ua iWf ma ' ' a 118 muku nei iluna o ke kohola. a ana ' ua lele mai la. kekahi wahi selaj ? h°'° ma ' 1» e hai ina luna oka aina Ci/' hoomakaukau ia ae la kekahi mau waapas. roe n3 e kii e lawe mai i ka poe ' ta ai, a po, aole i nahaha ua moka- ne '> na ku mai no ka, me he pali kahakai |'• Aka, ika po ana iho-a ao ae, na hiki m» ' a na kamana wawahi (na ale niii oka moa}' &oa al"pa ia iho la a liilii ;Ua hoopuw n8 ka P aka ' apuni ō Uluknu ina mamali)® a Ua aneane no e piha ua kalepa n 0 manu : oiai, lie umikumakolu ? I,o ' <o ooa--oka lua oka moku i iii ai, i lB Poaknilima (Bak«is Islund) i ka la 10 « WPk«m®ba iho nei. Oka inoa oia moku o vMi™kaha ; a oia no hoi kekahi o na moku ok 10 '' nei mā knhi e kokoke aoa^' 10 uwa P° ° Kilauea. He paina aloha. —Ma ka n<J )e P a 8 Wini oka Poaono iho nei. makou iV* ai ' ua haawi ae ke Club Hawaii oB^ etooa « P H ' na aloha ike Kuhina C C. Ha"rrk a "»e kana lede ika hapa hope o Okat»ba|'' 10 n f' - 8 hapa nui oka poe i noho.iho ua P a ,P aa,na la, he poe wale no i noho jft£ a . m . aa ' na ma Hawaii nei, me ko lakoo mau J K >a^'0^a » 8 ua hoomau ia ks papaaina mai k«® PTa .® ° ahiahi, a hiki i ka hora 10 0 * . "^ l ' haawi ia *ia ahaaina nei, ma W' noa 0 la Maiaela tMarshall) ame Jf na ' e<^e * ® hoomanao ia o keia M»isela § mPa i nolio . kamaaina loihi me kaknu maikai, a ua oluolu ka, ka 1°» & an& ma U& ahaaina la. Paani popo Pelekane.—l i e B^B oka Poaono iho nei, paani popof ot>no a^a " hui kinipopo Al»ti'on-o ke ka(J a ne '' me ; pne akamni °' nna 0 a { manuwa Camtlpon, mawaho k 1 ® °.^ a " } hna. Ua hoomaka ia ka kīuīpopo ana | roa ka hora '1, aua hbomau'jp 8 ' 8 ; auina la. Ma ka nana pono® a ' 1,8 ana ° ' |oimn na holo ana, ua ike ia Bs°' ' 10U no k" • poe umikumamakahi o kahamP. ūei '- O k fl 1 lūa_ke.ia_<vka make ona | lr» kwln nn»; « »^riilin.aX£^~ j ana i ko kula nei poe ma ka ; 0 j

{ae mnmoa o ko ke kai poe. Aka, Kfesn o e [ mahau wale no nae ko kula nei. \j Ea Papa Himeni o Kaomakapili.—Ua hai ia mai makou i ka Poaha o keia pule ae. e haawi hou ana (na puukani o ka Papa Himeni o Kaumakapili i kekahi Aha Himeni bou maloko oko lakou luakini- Ua imi hou ke alakai o ua Papa Himeni la i kekahi mau himeni hou e hoolealea mai ai i ka hoolohe oanea aku a ka pne e heleakoaoa ilaila. Ke maoaoiana ae nei makou e iulnmi nui ae ana ka poe hoolohe ilaila, me ka haawi aku i hale piha ia lakou, i oi ae msmua o ka Aha Himeni mamua iho nei. Ake ka-ua nei ma kou, e naue ae ka lehulehu ilaila., i lohe i na leo hoehoene, hoonanea i kekumu. pepeiao o ka Papa Himeni o Knumakapili. ] Mai ka aina i.epo maNO WAi.—l ka auina la o ka Pnaono iho nei, ua ku mai la ke kuna San Diego, mai Ulukou (Howland's Island) mai; a maluna raai ona i hoi mai ai keknhi poe kanaka Hawaii'paahana ma ua aina lepo manu la. Ika halnwai an» o>e kekahi mau mea oia pne' h»i ia mai la makou, he oluolu maikai no ka ka hana ma ia mokupuni ; nohe hoounauna ioo loa na luna hana malaile. A oke kumu ka o ko lakou hoi, v mni, o ka pau oka manawa. a me ka lilo o ka aina i kekahi Hui okoa aku. ETa ili ana o ka moku Washington.—Mo | ke ku ana mai o ke kuna Eamehameha V, i ka Poalua iho nei. ua hiki mai ka lono, ua ili hon no keknhi moku o Washinglon kona inoa, ma ka hota 3o ka wanaao ka la 4 o Dekemab'a iho nei. Ika ili ana no oka moku, ua pau na'lii me na sela oluoa i ke kau maluna ona waapa, a hiki' inoino i kahanua. Aohe wahiukana lawe oluna o ua moku nei, ua lawe aku ke au miki a me keao lawe. I ka awakea o ka Poaono o keia pul« iho nei, ua ku»i kudala ia kekahi wahi kuna hou o Gold Slream, kona inoa. Iloko ka ohiohi h me ka pakake ana o ka waha o ka Luna Rudala, ua kikoni ia iho, a ua lilo i kekahi haole elemakule hoomnkaulii, o Curry kona inoa, no na d<*la, ho elua tansani, elua hsnfri me kanalima, Makena da mea he 'a'lani.—l ke ku ana mai o k« kuna Kona Paekel, mai ka lai mnlioo mni, ua ike iho makou i ka makena o on mea he alani. Ua ano poho ka alnni i k>i makou nana iho i ka Poaknhi nei, no ka moa mai k» iwakalua kumamnlima h i ke knnnkolu aluni, no ka hapawalu. ' Hoorii ia.—l kela pule aku nei, ua lawo ia oo imua o ka Aha Hoomalu, keknbi Pukiki, po ke kuai ana i ka ramn i na kanaka Hawaii; a un hoopai ia eka nhn, elima hnnori dnla. He poknokeo keio mau a-la, aka, o ka pono maoli iho la nae ia.

He mau i.awaia Itai.ia.— Mh ke ku nna mn; o Comet i kela pule aku nei, i hiki mai ai kekahi poe lawaia Italia, me ka manao e lawelawe i ka lakou mau eno hana ma keia kuiauakauhale. Ua hoolako pa mai no lakou 'ia lakou iho me na waapa, na upena, a me na mea no a pxu e kupono ai no ka lawaia atia. Oko lakou mau waapa, he mau lua wai no kekahi, i mea e hooholo ai i ka i-a i kamanawa e loaa mai ai, a mau no hoi ka makamaka ana, a hiki waie i ka wa e iilo aku ai ika mea dala. Ikapo ka o ka Poaha o keia pule' iho nei, ko lakou hoomaka mau ana i ka lakou hnna, b ua halawai mai no lakou, me ka nui o na i-a i hei ; a ua pau oo ike kuai ia. Ua oi aku mamua o ka nmi na ano i-a i bei mai i ka lakou upena. Ua hai ia mai makou i kekahi kakahiaka no o keia pule iho nei, ua halawai mai lakou me ka Moi, a ua haawi aku ka Moi ia lakou e hele e lawaia ma kona mau kai, mawaho ae 0 Waikiki; a ina lakou e makemake ana e lawaia nui, ua noa ko.ka Moi m»u kaiia lakou ma Molokai. Ina l«kou e makaala mau ma ka lakou mau hana, ma ka hoolako ana mai 1 ka make i-a.o na haole na na kanaka, alaila e kukulu no lakou i iiana maikai uo lakou maanei. He ahaaina la hanau.—l ka hora 3 o ka Poalima o keia pule iho nei,- ua mālāina -i», he ahaaina la hanau ma Kaakopua ma ka home noho o ke'lii Kiaaina wahine o ka moku nni, oo ka hoomanao ana i ka la i hanau ia aikana keiki hanai, > o ni ka la i hoolewa ia ka Moi Kameham.eha 111 i hala aku la, Kalahoolewa. " Heia ka manu. o ka ua i Alakai, Nah'ie ka mauna weluwelu e ka noe, K*u iiilii i ke kiu wai ahulu, . Kapa ia mai e Waimea, he kiu Ke komikomi la i ka wai pao—e." Ua hoomaka ia ka paioa ana ma ka hora i hai ia ae ia; a ua hoohanohano ia mai no hoi ka papaaina o kona la hanau e na kaikamahine alii oia moo. Ua naue pu ae no hoi ilaila kekahi poe alii o na manuwa, Laeawana me_ka Cameleon\ a pela pu no hoi me na " manu i hou ia ka nuku." I ka pulumi ia ana maLo na mea ai mai ka papa-aina aku, ua hoomaka mai la na tana lealea; aua hoomau wale ia, a hiki i na hora o ke aumoe. Poohū ka lae —I ka Poaono iho nei, ua lawe ia ae kekahi haole Pukiki o Louis I Frank kona inoa innua o ka Aha Hoomalu, a ua. hoopai -ia oia, no ka haawi ana i ka rama i kanaka Hawaii. He $100 kona uku hoopai. 1 ka Poakahi mai, ua hookolukolo ia kekahi Pukiki iho no o Antonio F»gel kona inoa, imua oia aha hookahi no. Ua hoopai ia ae oia no na hiliia elua, a ua hoopai ia no ka Augate M. U. l£tW. A— — lu;. .. — ua hoopni ia $100, ma ke Kanawai Hoopii ivaraima, Mokuna SLII. Poohu ka lae, o ine» kuai rama. P £ kanaka ma Haiku.—Ua hoike ia mai"i nei keena kekahi palapala e hai ana, ua\pepehi ia kekahi kanaka a make o Nnpua kona inoa, e kekahi mau pake paahana eha, ; n a HaiUu. Ua paulehia elua mau knnaka i Ka hiamoe iloko o ka hale ī ka po, a hiki aku la poe pake nei, pepehi iho la i kekahi kanaka, a make loa; a pakele mahunehune kekahi kanaka me ka puni o kona kino i ka houhouia i ka pahi; a na ua kanaka nei i pakele mai, i hai i na pake elua i hoi'paa ia. Mahope iho ka o ka pepehi ia ana o ua mau kanaka nei, ua puhi ia ae la ka hale ike «hi. Manaonao no hoi ua hana kaili ola. Ua manao ia, aohe kumu e ae o 'ka pepehi, o ke ake wale no e powa. Make i ai.oha ia —Ma ka la 2 o lanuari, A. D. 1868, ma ka Hale Mai'n ka Moiwahine, [ mnke aku la o Ddvid Kalawia, he mea oia i aloha nui ia e koi)R ohana a me ka poe a t >au i launa pn me ia. Ua hnalele iho oia he wahine aloha knne, h he inau keiki aloha makuo, i poe notia e kunikau ia ia ma keia aoao oka luakupapa». Ua hanau oia ma Kawaipuolo, Waialiia, Oahu, i ka A. D. 1323 ; a o ka nui o kona mau makahiki o ke ola ana ma keia ao a make aku la, he 44 mnkahiki me 1 ia. O kona moi i mßke ai," he umii E hoomBnao knkou, "okala o ka Haku, me he aihue la ika po.'" O kona makamake no ke hook-oia. He mau aina e KUii ia ana—E*ike ia ma n» kolamu olelo hoolaha o ko kakou pepa o keia la, ka olelo hoolaha a na Luna Hooko j Kauoha o ka Palapala Hooilina o R. C. Wyllie, e hai ana a ka Pookolu, la 29 <• keia mahina e kuai kudila ia ai na apana aina ma ka Mokupuni o Kauni, ame Oahu nei. Oka poe makemake kuai aina eia ka manawa. Na lako hale—l7a ike iho mnkou i ka olelo hool»ha a Wnllaee & Kidder ma na nupepa haole o kakou nei, e hni ana, ua wehe ae nei lau.i i ko lat>a hale kuai i na lako hale; he mau lako hale hou a maikai. Aia ko laua hale ma ke Alanui Moiwahine; ma ka h»le kuai ihu nei o Walker Alena nia. Ulia wai.e —I ko ahiahi o ka Poakolu o kei» pule ua hnuleihola o Miss Mury Cooke. n. ii ka palahuli ann o ko kaa, oiai, e 1.010 mai nna i ke kaima nei, mai Punahou inai, aun haki hona iwi lei. Aoho no nae i kukonukonu loa. Ua hala i kaapuni —I ka Pookahi iho nefc ua hnla nku kn Lunnkanawai Kaapuni, Hon W. P. Kamaknu i ke knnpuni iu Oahu nei, ma knna hana hookolokolo.

HELC 11.

Kaeahiaka ndi ma Koix>a. I ke ala ana'e ua nana i k"e ano o ka aina, haiawai mai ko maua mao maka me ka uliuli maikai o ka lau ojia mea kanu a me ke ko, a ua hoomanao «e makou i ka lua gula nui e waiho ana malalo ae o ia mau laau uliuli a makou i ike aku ai—a mahope oka t makaikai i ka Hale Makeke Lani o ia kō makou mea i kapa ai ia iooa, no ka mea, i kahua wale no ia Hale Makeke, a o ka lani ka mea e hoouhi ana ia ia, malaila kahi i laweia mai ai o na mea Kuai a pau 'o ia Apana—a mahope o keia makaikai ana, ua hoi hou aku maua a ka home o maua no ia manawa, oia hoi ka hale oka Hon. G. W. Lilikelani, a i ka hiki ana'ku ua hoomakaukauia na meaaia pau loa a ka maka e hoohele ai, nana e hoopuipui mai ia loko o na malihini ; a oia lokomaikai he aie nui kaa o|e ia no maua, a he mea hoi na moua e hoomanao mau ai i na kau a kau, mahope o ha paina ana, ua lawelawe wahi hana iki imua o ka Lunakanawai oia Apana, a i ka wa a ka la i aui ae ai, pau ka hana—a haliu aku la a kau aku la iluna o na lio, a ho>>maka aku la e hehi oa kapuai i hiki aku ai i " Puna paia ala i ka hala." | Na Kula o Koloa. He mau lualīini iiialknī ma-keia Apana—a he mau Kula kaikamahine maikai loa o ke nlakai aua a Rev. D. Dole a me kaßev. J. W. Smith. Ua maikai ka noho ana ona kaikamahine malalo o keia mau Kula, a i ka nana aku i na helehelena o na keiki, ua maikai ko lakou mau aahu, a ua hoike mai na niea a pau a maua i ike iho ai i ka maikai loa oia mau Kula. Ua kupono loa ka hoonohoia ana o na Kula l<aikamahine ma na wahi kuaaina, no ka mea, aohe he nui o na mea nana e aiakai i ka manao o na keiki e hi-o a e kauo hoi ia lakon iloko o na puni lealea ano haumia—a ke manao nei inaua, e Ii!o ana na Kula o keia ano i mea nana e hooko ka make make o na makamaka a pau o keia lahuikanaka—oia hoi ka hoonui ana ae i.keia lahuikanaka, ma ka hoomakaukau ana i keia hanauna e ulu nei, e lilo i mau makuakane, a mau makuahine maikai—a pomaikai kakou ina e hoomakaala mai ke Aupuni a hoomahuāhua i iia Kula o keia ano, mai kela kihi a keīa kihi o ko kakou one hanau nei, no ka mea, aohe mea nnna e kanalua ka ulu io ana mai o ka pomoikai mailoko mai oia makaala mau aoa—mahope iho o ka nana ana i keia mau mea, ua auau aku ia ko maua kapuai, a haalele iho la i ka aina makani noe o Koloa—mamua nae o ko maua haalele ana i ua paiaala 'la i ka hala, a ua halawai maua me ka Hon.

H. J. Wana, a ma kahi e aku o ka maua paaijßatjaJJca pumekani loa o ken'a hoike -maTt Kona aiooa no ma'ua"-īrtr malihioi. Malcmalū. E ane hiki aku ana i ka iiuia hiki aku la maua ma kahi o Tbomas H. MarshalL Esq., ka Makai Nui o ka Mokupuoi o Kaoai, a maluila ua hookipaia maua e ia me kana keiki hanai John Stuppiebeen, nie ka maikai loa—a ua pili pono loa ka inoa o keia wabi, no ka mea, ua puni io ka aiira i ka malumalu i ke oho oke kukui. Ao ka hale noho, eku ana ia ma ka maha o ke kaianiu, e huli ana i ke alo o ka muliwai o e haliu ana na m&ka e makaikai i ka naui o Haupu a me Kemamo—a ilaila maua i hookipaia'i a i luana iho ai a hiki wale i na hora liilii o ke aumoe, u hoi aku la i kahi moe maikai i hoomakauia no maua. He oiaio ua moe na maka, aka, o ka manao e hia-ai ana a e li-a ana no ia, no ka aina hanau a me na mea alohae noho ana ilaila, a he hihio wale ana iho no a puoho ae, aia ka la i ke kuahiwi—a ua makaikai i ka waiho ana a ka aina a me kona helehelena malalo ka la kakahiaka, a mnhope o ka paina knkahiaka—ua hele aku kekahi o maua e nana i ka wai o iialauluni, a e makaikai hoi i ka wailele o Waiehu a me Aahoaka—a <> kekahi hoi, ua hele aku i Nawiliwili, a aolemaua i halawai hou a hiki wa!e i ka wa liula oia la. Ua hele au makaikai ika hale maikai o H»n. J. Huluili, nona ka inoa hoomakeaka Piikekai, a mahope o ka lanna olnolu a'na me ia makamaka aloha, ua loaa i ka elele j ka makamaka aloha S Kaiu Ef<q., a i ka hiki ana aku ma kona hnle, ua ike i kona ohana, a ua halawai hou malaila me ka Lunakanawai o Hanalei— aka, ua ala mai nae ke aloha no ko'u koolua, a ua kono hou ia'u i ka hale pumohaaa e ke Konahiki lokomoikai o Malnmalu, a malaila maua i m"e hou ai, a i lapu h«u ia'i no hoie na manao like me kaka pn i hala, ia maua e hiolani ana, a no ka nui loa 0 ka ikaika o ka hiamoe ia laua e hakoakoa aoa me na manao i hoike ia'e ta maluna—me he niea ln ua .pnuaho mai la ua mau, maoao hoeha nei. a ua hanlele mai in maua e hiolani 1 ka hi«moe ana no ka wa i kne aao ae ka po—oiai innaa e onioni ana a ke kihookoo ana iloko o ko mava mnu aaHu o kahi m»e e like mo ka hoailona mau o na men a pau—a loho poliuliu in'ku la na leo kokohi o oa moa, e o o ana niawiiho sku o na paia o ko maua hule e noho nei—a na ia mau leo h<>ailoni o ki hiki ana mai o ka la i hoike mai"ia inaun, ua hnln ke oomne o ka po, a eia ke o mai nei na kukuna olinolino o ka la, i ko maun puoho ana'o— hoohilawai mua ia mai ko mnua mna maka i keknhi ona Ihu nliuli hoonnoi o k« wnn o ua oina nei a fce ala i noho ai—e kuwelu ana mnlonn pon» iho o kn ipuka a me ne aoao huinaha o ko maua keena moe—i ko maua hoomuopoko lea ana'ku ike mnopopo iho la maun, mn ka moani ana m«i o kona ala anuanu a me kona hiohiona, eia ka auanel " 0 ka Lnuoeo Makana, Ua pnolo kihennia e ka nnenae, O ka Ilinuohn i ka la, O ke kapn pili o Kaawaloa, O ka ohiki haehoe kapa o Wainlono," HoLoHoL<>piruAir. (Aole i pau )