Ke Au Okoa, Volume III, Number 19, 29 ʻAukake 1867 — Untitled [ARTICLE]

Ma ka puka ana niai o ka nupepa Kuoīeoa, o ka Poaono o keia pule iho ūei, ua halawai mai la ka lehulehu holookoa me na olelo kakalalea a ua mea haku manao o ua nupepa la; e wehewehe ana no na mea e piha ai na kowa hakahaka, ke hooholo ia ke Kuikahi Pomaikai Kaulike, e kn Ahaolelo ku i ka wa e weheia ana i ka Poakahi ae nei. Ma ka lakou wehewehe ano kaula, a kuhikuhi puuone ana i na mea e piha ai ka makalua hakahaka; o ko makou Hale Pai_ ka kekahi e pani ku. ia kona jaaa ipnka; d ma.ia'iiaiia ana, o kau nu.pepa. e ka hoahanau hoopokii o "ke koa kaul-ina," e oki kou heluhelu aha—kou ike ana mai ka iaia, a. kahea mai e kipa aku r e hamau ka kou leo hookipa aloha— a e oki ka oe i ka papa leo ana mai iaia; a oia la ae ka o ka aina a me ka ohana e kau e hookipa aku. 0 ka waha olelo ka 0 kou Aupuni kau e pani aku ai me na ma-na auhuhu; a e hookuu ae na lakou la wale ae no e hoohaukae me na olelo hooālaala e kue'i ka'noho maluhia aua. N"a lakou wale no ka na olelo hoohilika e kipepehi mai ai i ka maka o kou Aupuni e ku kanāka Hawaii; a o ka hana ka o kou Aupuni, o l%a noho kukule wale aku no ine he." a-a Ia no ka hale." . Ke olelo nei no hoi oia imua o ke akea* iio ka paipai o ko makou nei mau pepa rna na olelo hoohaumia " e poino ai ke kino a me ka uhane." Uhu ! Eia la mau tau?ani opiopio i hoouna ia e hele ma ke ala ino o kela hewa keia hewa, e na kaao e hoopukaia nei maloko o ko kakou nei pepa e ka hoahanau ili-ulaula? Ehia Ia hoi mau, haneri kanaka makua, mai ka hoopukaia ana mai o ka kakou pepa i ka M. H. 1865, i koko ia ko lakou mau uhane 1 ka hale pouli o ke 'lii o ka po, ma ko makou mau manao pepa?—A ehia hoi mau paumi a mau pahaneri Iegiona kino a uhane i alakai ia i ka hulihia, e napalapala, na itamu, na mea hou a me na mea a pau oloko o na pepa e pai ia nei ma ka Hale Pai Aupuni ?—Ka hale hoi a lakou i manawaino ai, a e manawahua nei o ko lakou mau houpo; a me he mea la, ua kau ka ma'knkoae iluna, aia la lee haiha mai « neij a lele aku ke ao kanaka! Hoopnkapuka pinepine wale iho nei no lakou ike Kahukula Nui a me kana mau hana; a no ke ahu ana paha " a kupaoaha a ka la i Mana," eia ke hilika wale nei no i ka Hale Aapnni. Aole makou i kukule, ke noho jvaha a Ieo aku nei no makou. A o kekahi kumu a lakou i manao ai, a oia no hoi ke kumu hope loa, "o ka hoemi nna i ka uku o na Luna Aupuni, mai ka poe kiekio a ka poe haahaa loa." Ua noouoo no ka Ahaolelo Kau Kannwai akamai, a e like no me ko lakou manao an4 he knpono ia no lakon, pela no i haavri noeau ia ai. Ua wae like ia no hoi e like me ka nui 'o ka hana, pela no i haawi ia ai. Oini, he mea mau no nae i kekahi pop e olelo nei i ka nui loa o ko kekahi poe, a me ka iiuku o ko kekalii; aka, ilaila pu no na Lunamaknainana kahi i kaana Jike ai. Aolo paha o makemake ana ka

Unulwolelo o ke Aupuni e oY\ jpakou iaj mai kona inau uku makaliiki a ka Ahaolelo i hookaawale ai ? Aole paha oia e I lia ana i hookahi dala o kona la, e like me na kanaka paahana o ka uwapo, i mea e piha iho ai na kowa hakahaka o ka loaa Aupuni ? A aole no paha makemake o kekahi mau Luna Aupuni e ae e oki hapa loa ia iho ko lakou mau nku makahiki. Ina e hooemi ia mai kona uku makf>hiki, i mea e hoopiha iho ai i ke kowa hakahaka, aole paha e nele kona kaniuhu no ka luhi, " a kuewa hele i ke ala me ka waimaka." Ke kono hou nei no ua mea kakau manao pepa nei o ke Kuokoa, e hooponopono hou ia ka Oihana Hoonaauao o ke Aupuni, ma ka hookuu ana i na makua mea keiki mai na auhau kula mai; no ka mea, he nui ka na makua e hoouna nei i ka lakou mau keiki ma na kula hanai. Ma keia mea, ua ulu mai kekalii mau ninau. Aole anei i kukulu ke Aupuni i mau kula, no ka hoonaauao ana i na keiki ? He mau ao hupo anei kai ao ia aku i na keiki ma na kuia Aupuni ? A o ka hapa nui anei o na kamalii o Hawaii nei, ke noho nei ma na kula hanai ? M& keia mau ninau, ua ike no ka lehulehu holookoa o Hawaii nei a puni, ua kukulu ke Aupuni he mau £;ula; a ua ao ia no maloko o ua mau kula nei na palapala hoonaauao; a aole na piapa a me na buke e hoihoi hou ae ai ia lakou i ka hupo ame na hana ino o kapouli. Ua hoakea ia no hoi na ipuka o na halekula Aupuni a pau i na keiki a kela makua keia makua; a aole i hookaokoa ia e like me na kula hanai, aia a he mea polohuku, alaila komo aku kekahi keiki iloko o kekahi kula hanai; he ane piele imi loaa ko ia mau halekula. oka uku ai.a oka makua i ka auhau elua āala i ka makahiki no ka auhau kula, he uuku loa ia mamua 0 ka nee polohuku ana aku o na ala owe Ina kula hanai. Aka, ina no e makemake ana na makua e hoouna i ka lakou mau keiki i na kula hanai, aole i kau pale ia; e hele no ilaila. 0 ka nui o na makua mea keiki e hoouna nei i ka lakou mau keiki i na kula hanai, he palau ia mai kona mole mai. Ehia mau kula hanai, a ehia mau kula Aupuni ma Hawaii nei ? E ike iho anei oukou, ua lele ka paona ma na kula Aupuui, a ua iekela ka aoao o na kula hanai !

0 keia paipai ana e hoopauia na auhau kula o na mēa keiki, he alako ana keia a oukou i ka hanauna o Hawaii i ka pouli kahiko; no ka mea, ina e hoopau ia ae na auhau kula, aia mahea AP^'la^ o v ka poe mea (iaia ka poe hikike hoouna i ka lakou mau keiki i na kula hanai; a o ke keiki a ka poe ilihune, ihea e loaa ai ia lakou ke ao ia ? I poe " palaki mai ku" anei lakou no na keiki i hoouna ia i.nakula hanai? Ina pela, ke makemake hou nei ka poe hookele i ke Kuokoa, e kaohi hou ia kakon i hope i ke au, he okoa ka hanai ia ana o na'lii, a he hanai kauwa ia ana hoi kahi. Ke huli papu aku nei makou i ke akea 0 Hawaii nei, e ninau aku ai. He mea pono anei e hoopauia na auhau kula ; a e hookuu wale aku anei kakou i ka kakou mau keiki e hooneleia i ka ike a me ke akamai ? Na mea nana e hapai ae i ke kanaka maluna o kona mau hoahanau hu1 po. He mea ano akaaka, a he mea ano hupo no hoi i ka makou nana ana iho i ka paipai ana a ua poe haku o kekahi hana nui ka-a na Lunamakaainana e noonoo ai, o keia mau mea a makou i hai ae la, kekahi mau kumu nui e piha ai ka hakahaka. Ke koi nei e hoopauia ka auhau kula, a o ka kakou mau keiki e hoohupo ia, a e aho ka pohaku kaa o kahua, he loaa aku i ka mea kukulu hale, a lilo i okomo no na pohaku nui! Ke paipai nei lakou o ka hookuuia ana o ia auhau, o ka auhau hea koe a oukou e koi hou mai ai e hookuu ia, ahiki aku i ka mokuahana ana ? Ma ko makou nana ana i na kumu e piha ai ka hakahaka ma keia mau kumu a lakou i hookahakaha ae ai; me he mea la, 1 na po paha o Hinaiaeleele ke kakau ia ana oia mau kumu, oiai,'ke ano aui nei, a ke aneane aku la e napoo ko Iakou mau ao kanaka.