Ke Au Okoa, Volume III, Number 9, 20 Iune 1867 — Ka Hoike o na Kula Sabati o Honolulu nei. [ARTICLE]

Ka Hoike o na Kula Sabati o Honolulu nei.

E like me na mea i hai ia aku ai ma na pe-1 pa i kaa hope aku nei, o ka Poaono i hala iho nei, e kai a huakai ai, a e hoike ai na Kula Sabati o Honoiulu nei—ua hooko ia no e like me ia. Ua maikai pono ke kakahiaka 0 ua Ia la, aohe wahi ane hoomamalu o na an kaalelewa; a hoomaka mai la ke kai huakai ana mai a na kumalii ona Kula Sabati, mai Moanalua a hiki i Maanalua. i Ua haalele aku ka huakai'holookoa ika pa luakini o Kawaiahao i ka hora 10 ponoi, a hele [ pololei mai la ma ke Alanui Moi, apii iuka ma ke Alanui Papu, a huli ilalo ma ke Alanui Beritania; a hiki ike Alanui Nuuanu, huli i kai, a hiki i ke Alanui Moi. huli iluna, a hiki i ke kihi o ke Alanui Moi ame ke Alanui Betela, i ka Punawai o ka Lehulehu. 1 kukulu ia e ka poe Hoole Wai ona o Houolula nei. I keia mau Ia aku nei ke kukulu ia ana o ua wahi Punawai nei e ka Ahahui Hoole Wai Ona mawaena o na haole; a ua wehe ia hoi ma ua la la, e i a.na na huaolelo hookipa e inu i na kulu wai oia ponawai, Ua noa ina mea a pau. Ua maikai maoli kona kukulu ia ana, a ua kupono kona mau kulu wai i ka hooma-u i na lehelehe maloo o ka poe make wai a pau. Aia elua mau nuku wai e hoopiha mau ana i ke pa wai, i hikii ia aku elua mau kiaha wai; a hookahi hoi puka wai e kahe aku ana iwaho', a iloko o ka opu oka honua. Aia eka mea make-wai i hele ma na pipa alanui i ke awakea kikik; o ka la, e loaa ana ia oe malaila, he mea e kupaku aku ai i kou make-wai. NA HANA MALAILA. Maoiua ae o ka hiki ana mai o na kaoo kamaiii nei me ka lakou mau kumu maiaila, ua piha ae la olaila ika ahakanaka nui ; e inu ana kahi poe i ka wai, a e ku makaikai uiai aoa no hoi kekahi poe. Ua hoomaka ia ~no hana malaila, me ka hiineni ana i kekahi himeni haole i haku ia no ia la no. Pau ia, ua haawi ia he pule ma ka olelo haole e ke Kahu oka luakini o Polelewa ; I ka pau ana o ka pule ana, ua hoolohe like aku ka lehulehu i ka haiolelo ma ka olelo haole, a H. A. P. Carter Esq, e pili ana no ka pono a me na pomaikai o ka Hoole Wai Ona ; a e kuhikuhi ana hoi, oiai ka oi loa akuo kamaikai ke inu i na kulu wai o na wahi punawai nei, i ahai ia mai, mai loko mai o ka ola ona ka huihui o na lau nahele, e hiolo mai ana mawaena o na awaawa uliuli a me na Kahawai lipolipo a loaa ia kakou iloko o ka papaala oke kaona nei. Ma ka hopena o kana haiolelo, ku mai la ka Papa Himeni o

Kawaiahno a himeni i ke mele malalo nei, malalo o ka hooponopono aaa a kekahi o ka kakou mau wahi kamalei alii i koe, Mrs. Lilia Domenis ; a penei ua himeoi nei :*• 1 Punawai inaikai, nona mai ka wai, Me ka uli i ikea nei, . Olu e no kou wai, me he mele la nae, Kou kakahe ana mai. Hdi—Kahe, kahe, wai maikai, Kahe mau, kahe mau, Kahe, kahe, wai maikai, Kahe do kakou. 2 Punawai maemae, nani kou puai, Kahe mau ke kahawai ou, Hanaia ma ke ao, kulu uilii a mau, Ma ka ua a ma ka hau. Hui—Kahe, kahe, wai maikai, &c. 3 Mana ole anei keia wai maikai, Mana no, he oli no'u, I ke kakani mai, i ke kahe ana'e. I ke kulou oli mau. Htn—Kahe, kahe, wai maikai, &.c. 4 A e inu wau i ka wai hu mau, 0 ka punawai lioi nei, Me ka hoonani pu i na kalu wai ou, 1 olino a ola e. Hm—Kahe, kahe, wai maikai, &c. I ka pau ana o keia himeni, ku mai la o Rev. Forebe o Molokai, a haawi i kana mau wahi mamala olelo ma ka olelo Hawaii, ka olelo hoi o kona one haoau. A mawaena o kona haiolelo nna, ia ia i olelo ae ai, ona kia eha o ua wahi punawai nei, oia no na mokupuni, o Hawaii, Maui, Oahu a me Kauai o kakou nei; ua huro like ae la ka ahakaaaka e kupili ana, i kana hoohalike aoa. Mahope iho o kana, he himoni ma ka olelo haole; a kai hou aku la ka huakai e ike, ae hoolohe aku i Na hana ma Kawaiahao. I ke komo ana aku o ka huaieai iloko o na paia eehia o ka luakini o Kawaiahao, roe he la ua oaue hapa ae ka wao iloko olaila; ka luhe mai no a ka palai, ka moani mai no a ka awapuhi, a me ka hihi mai no a kn maile. Ua hookaawalo ia ke Kula Saboti o kela a me keia apana; a e iko ia aku no hoi lakou pa na inoa o ko lakou mau apana. I ka ihalu ana iho a ka aha, himeni mai la ka Papa Himeni hiehie o Kawaiahao i ke Mele Laliui; a i iu hoi na hana malaila e Rev. T. Knana. A ku mai la o Rev. M Kuaea e haawi i kekahi mau manao hoolanalana i na kamalii o ke Kula Subati; i kokua ia mai e Rev. A. Kaukau o Putuhiva, me kotna wehewehe ana moi i na Kula Sab«ti o ka pouli, kahi a lakou e hooikaika nei, e kaua aku i heo aku ai ka pouli mai iu wuhi aku, a kulou'mai lakou imua o ka lamaku o ko Alii Opio o ka Maluliia. Pnu hoi kana, ku mai o Binamu, a mahope iho ona ka mak jaalii o ka lehulehu e l<oe nei; a ia Forebe o Molokai, Uh panina o na haiololo o ka la. Mawoena nne o kela a me keia paipai manao unn, ua hnawi ia no he mau himeni hoolioli e kekahi mau Kula Sabati. Ka ai ana. (I ka pau anu o na hnna maloko o ka luakini, puka mai la na kamalii a pau, a malalo

0 oa malu lau kinwe i ha!i: ia ai ka papaaina 1 luluu i na mea hoon:oniraom haae; molalo o ka hooponopono ana a Mekia W. L. Moehonua. Ua hookaawale ia ka papa aina o kela ame keia apana. Iko makou nana aku, ua hailona ia kn olioli ma ka helehelena o kela a me keia keiki; a aole wale oo hoi maluna o ko lakou, aka, maluna pu no hoi kahi o ko lakou mau makaa—ua inu pu lakou me ka lakou mau kainaiki i ke kiaha piha o ka olioli, a haalele wale. O ka hopena no keia e na kamalii o ka uhai ma ka aoao pono; a e na makua inea keiki, i hookipa. a i alakai ole i ka lakou mau keik; ma na kuamoo o na olioli kupono, e huki mai ia lakou moi loko mai 0 ko lakou mau ala, a e kuhikuhi aku ia lakou e hele ma ke ala maikai, no ka mea, ua i mai ka Haku, " E ae aku i na kamalii liilii e hele mai i o'u nei." 'Ma ka makou koho wale aka no hoi, ua tausani paha a keu aku na kamalii ma keia kai huakai aaa; a o keia poe, he mau makua kupono no keia no ka hoo jlu hou ana ika lahui, ke loea ka oukou mau alakai ana e namakua ia lakou. Oka wa kupono iho la no hoi keia e alakai ai ia lakou rna na mahiaaai kupono o ka waele ana ae i :ia nahele hihipea o ko lakou mau manao auwana; o waiho anei oukou a hiki mai ka manawa e kukonukonu loa ai ka holo ana a na mole a ka hewa iloko o ko lakou mau naau, a paakiki loa ka hokalu ana aku. [ Halalo nei e ike ia ai kekahi haioleio i haawi ia e Mekia W. L. Moehonua imua o kekaHi anaina halawai ma ka luakini o Kawaiahao, no na kumu e launa nui mai ai na keiki auwana i na kula Sabati, a penei kana : Healia aa mea e lanna mai ai na keifci auwana maua kula SabatiHe mea nui ke Kula Sabati, oia tahi e ao ia'i na keiki i ka olelo a ke Akua, no ka inea, o ka olelo a ke Akua, oia ke alakai o ka wa opiopio, ma na mea e pouo ai ka uhane; no ka mea, he waiwai nui loa ka uhane "na keiki. 0 ka Palapala Hemolele, oia kai hoike mai i ke Akua oiaio hookahi, a meka hoomana i kupono i kona makemake; nolaila, ua kauoha ia mai kakou, " E huli oukou ika Palapala Hemolele, no ka mea, ua manao oukou, he ola mau loa ko onkou malaiia, a oia ka mea nana i hoike no'u," a penei hoi, " E ao aku i ke kamalii i kona aoao, a elemakule oia, aole ia e huli ae mai laila ae." He mea mau ma na aina Kanstiano a pau, kahi i hookumu ia'i na kula Sabati, aole no 1 pau ioa na keiki i ka hele ma na kula Sabati, he nui na keiki e auwana wale ana ma na alanni, ma na kauhale a me na uapo; a nolaila mai keia ninau maluna. Heaha na mea e launa mai ai na keiki auwana ma na kula Sabati. ! Eu KA MCA. E mahele mua i ke Kihapai ekalesia i mau apana ; a e hoonoho i hookahi a elua luna kula Sapati ma kela ame keia apana, a na lakou e kaahele ma na hale, a ma na kauhale, e launa me na makua, a me na keiki, a e

paipai ia lakou e hele ike kula Sapati. E halawai mau keia poe luna apana i keia a me kela mahina, e hoike i ka nui o na keiki iloko o ko lakou mau apana i ba poe hele, a me ka poe hele ole, a mn ke kumu o ka hele ole ana o kekahi poe keiki. lea no ka ilihune a me ka pilikia maole, na lakou e hoike aku imua o ke kula Sapati holookoa mia pilikia, me ka paipai aku, e kokaa i na keiki oia ano e hoomanao ana hoi i ka k%" Haku" i kau leo mai ai, " E hoomanao i nakeiki makua ole e ko lakou wa e piikia ai," no ka mea, he nui na keiki makua ole, a me ka ilihune maoli, a oia kekahi kumu o ka hilahila, a hele ole mai i na kula Sapati, a auwana wale ma o, a maanei. EIA KA LUA. O ke koi maoii aku o oa hoa keiki i na keiki auwana e hele pu i ke Kula Sabati, no ka mea, o ke kni ana a na hoa hele, hoa pnani, a hoa kula paha, he mea oluolu ia i na keiki, no ka mea, ua lealea na keiki i nn keiki, a ua olioli lnkeu e hele huakai pu; a pela e huna mai ai na keiki auwana ma na Kula Sabati, ua maopopo loa ia ma ka hoohalike ana, i na e pine pu ia ka bipi lakn me ka bijj hihiu, aole e liuliu a laka koke, a e liko hoi me kekahi olelo nane kaulana, "0 na manu hulu like, lele like no lakou." Eia ka mea i KOE. E pule-mau na Kahu, na Kumu, na makua ike Akua no na keiki a pau r i hoohui ia mai laknu i mau lala no keia a me kela Kula Sabati, i ko lakou wa kamalii, ka wa palupalu o na naau, i lilo ai lakou a pau, i waiwai makamae no ke Akua, no i|a mea, ua olelo ia, " O ka pule ikaika a ke kanaka pono; e lanakila nui ia," a penei ka Hawaii nei, "E alu ka |iule i Hakalau," ua like no hoi ka lua me ia, " E kui ka mama i loaa o Kaohele." W. L. Moehonua. Ua limalimi ia'ku.—Ma ke owakea Poakolu iho nei, ua komo ae ka n»ea kolohe ma ka rumi hana o I. W. K. Knuaohilo, a ua lawe aku i kekahi hapaha maloko o ka pahu waiho palnpalu. He keu ka makau 010, pela no k» mea palaualelo, noho iho la o kahi hana ole, hoao e aihue, hilahila 010. E loaa'ku la hoi, puali na lima ika huo. E ike no nae ke Akua i kana hona kolohe anir i ko hai waiwai. I. W. K. Kawailii>olana. Kk Kahukula Nui.—l ke ku an» mni o ka mokuahi Kilauea i ko kakahiakn o ka Poaono iho-nei, un hoi mai la ke Kahukula Nui mai knnn huakai kaapuni, o makaikai ana i ke nno onu kula ma ka mokupuni nui o Keawe.