Ke Au Okoa, Volume II, Number 52, 15 ʻApelila 1867 — No Honolulu a me kona hiohiona. [ARTICLE]

No Honolulu a me kona hiohiona.

HELU 10. I ka pau ana o keia, naue aku la maua/ a hiki i ke kihi o ke alanui Emma e pii la i ka halekula o Kahehuna. Ma keia kihi e maoamana ai kekahi mau alauui, ke alanui a maua e koele wawae nei, ke alanui Emma, ke alanui Alakea ame ka Uniona. Mai keia alanui aka a hiki i ke kewē ana o ke alanui Kikeke i kai, he mau pa hale wale do no na haole a me na kanaka ma kela aoao a me keiaaoaoo ke alanui. Aia no ma ke poo ponoi ibo o ke alanui Rikeke, kahi i ku ai o ka hale nobo o Limaikaika i make aku nei; a o kaohana ke noho nei malaila i keia manawa. Ma ka aoao hikina iho o keia pa, kahi noho o ke Alii Kiaaina o Oahu nei; a aa kapa ia ka inoa o kona wahi o Wasinetona hale. O keia pa, o kahi nani hookahi no paha ia oke kulanakauhale nei. Aia maloko olaila na laau nani, a me he mea la, ua nee okoa ae no ka nahele o ka wao ilaila; a o na manu ahiu no kai koe - aku i ka nahele. He mau manu no nae ko laila i kahi wa, aia a ulua ia ae ka Papa Himeni o Kawaiahao ilaila e hoomaamaa aū Ma ka poka makani e haliu pono mai ana i ua Wasinetona hale nei o ke Alii Kiaaina o Oahu nei, e haliu pono mai ana no ka pa " hale i keia .o na Zx^~.iz. i.. m .. loko oi'ka paiā o km|nalej kaa hope aenei. kahii hooknmu mua ia ai paha ka hooponopono ana i ke ano o ka Hoona I£uleana Aina; a mai loko mai paha olaila i faoomaopopo ia ai ka Oihana e pili ana i na kuleana aina. Mao iho o keia pa, kahi o Aneru kamana; a ma ka pa e haliu pono mai ana mauka ka pa o Kenela Mila; a i keia manawa na ka ohana Makihine e noho nei. Mui keia wahi aku, a hiki i ke kihi o ke Alanui o Puowaina, he uwapo malaila; a ua kapaia keia wahi o Manamana. 0 ka manawa momulu ia o keia wahi o ke kakahiaka nui. Ke kumu nui nae oia, no ka poe maauauwa oiai o Manoa, no ka iho mai e piele poi. Ke holoholo aku oe e ka mea heluhelu i ke kakahiaka nui, alaila, e halawai mai no anei oe me ka poe mea ai a me ka poe mea dala e nunui ana na leo, e i mai ana no ka mea ai, he unku loa ka haawina ana akn a ka mea dala; a olelo mai no hoi ka mea dala, no ka hehee, no ke kakale, a me ka puupuu no ke kumn o ka haawi euku ana iho i ke dala. I kekahi manawa, ua pipi-pi lua na lae o keia poe maauauwa ai; a ioa no hoi he holo pono ka manao o na aeao a i elua, alaila, aole no e nui loa ka hoopaapaa ana. Ka Halemai Moiwahine. Ko ku iho ka mea makaikai ma keia wahi, a haliu aku kona alo i ka Hikina akau, e halawai mai no auanei me ia ke kakai puu alaula o ka papu o Puowaina me kona maka; a nona no hoi na pu kui uina, nakolo, kalahea, ūe-i ka hono o na m«ku. Malalo mai, ma ka mole o na puu nei kahi i kukulu ia ai ka Halemai o ka Moiwahine. Ina wa mamua aku o ke kukulu ia ana o ua Halemai nei, he kula panoa oneanea, kauhale a kanaka ole ua wahi la; aka, i keia manawa, ma kahi e pili ana i ua Halemai nei, ua ultuli maikai ua wnhi la, ua kupuni ia mai e na kauhale, a ua lelehu na kanaka e noho nui n«i malaila. Ua hoolilo ia keia wahi, me he la, ua āneane like me ka nahele wao-kele; kn ' moani mai o ka lau o na lau laau. Kein Halemai i keia manawa, ua lilo ia i mea e hoola ia ai na palahu o ka poe mea mui; a me ka hooloolu ana i ka mala a meka hui o ka poe i loohia ia mau mea; a ua lilo xio hoi ia i mea e holoi ia aku ai na mai aai maluna o ka poe hune, a me ka poe i nele i >k« kokna maikai ana e maha ai. I kein mau la mnmua aku nei nae, ua lilo ka malama maikoi i& ana o ua Halemai la, i mea e kamaiJio inoino ia ai e kekahi poe lealea kolakolai olelo, e hoinoino wale, me ko oleloia, he kipnku ia ka poe ilihune mai laila mai, me ka ponoole. O keia olelo, ua hōolauloha iaae e keknhi i hele aku ilaila, me ka uwi a ka wai o ke kilika; a me kn hinahinu o na komo gnla ma ka lima o ua weliine nei; me ke knialewa lilelile o koon. mau gula pepeiao, ine he huihui pilali maia la e paialewa io anu e ka mnkani. Ano, ua komoliia palia ka manao iloko o kela wahine, ua hann a ua kukulu ia paha kela Halomai e ko kakou Moi i make uku nei, ho Halemai ia no ka poo waiwni a me ka poe hune a pau loa o kakou nei. Ina

pela ka manuo i kumoliia ai iloko o kela moa keia mea o kakou nei, e pono e holoi ae ia mau manao; no ka mea, ina ua kukulu ia kela Halemai no kakou nei a pau-loa, alaila aole paha e liala hookahi mahina, pau loa na laaū e ola ai; a aohe no hoi he wahi e hookipa ai ia kakou a pan loa. Ua kukulu ia kela Halemai me ka manao ia, e wahi e loaa ai ta laau lapaau, a me na hookipa oluolu ana i ka poe mai, a i loohia ia iho i ka hune ame ka nele. No lakou ia wahi i kukuluia ai; 110 ka poe o ia ano i hoomakaukauia ai. Kahi Hana Uinihepa. Mai'ua wahi nei, a hiki aku i ka palena mai o kauhnle, aohe wahi e hiki iho ai ke kaulua iho ka'u mnka peni i ka hahni ana aku ia oe ina mea oui ma ia wahi. Aia ma ka aoao mauka o ke alanui, o ka pale ana mai o kauhale e ku nei i keia manawa, he wahi e hana ia ai ka unihepa, mailoko mai o ka lepo oko kakou nei aina. Ua akamai no ka hnna ana a ka mea hana uinihepa, oia hoi o Mr. Osborne. Ma ia wahi no e hana ia ai ka umihepa, hoomoa ia, a kupono maoli no ke kukulu ana ika hale. oka hale i kukulu holookoa mua ia, mai na uinihepa mai o kakou nei, oia no o " Hawaii, no Hawaii," kela hale ma keia aoao aku oka Banako a Bihopa ma. He mea kupon'o loa keia i hoo makaia ma Hawaii nei, oiai, aole he nui loa 0 ka lilo o ke kuai ana, a me kanahaha wale hoi; a ua olelo ia no h"i, ua oi ae ka paa mamua o na pohaku uniliepa o kahi e mai. Ia niaua me Uukali i hiki aku ai ilaila; a nana ae la oia i ke ano o ka hoomoomo ia ana o ka lepo, a me ka umu e hoomoa ia ai. Ia wa, iniki mulu mai la o Ukali ia'u, me ka 1 mai, "£ ! aia no ka hoi iwaho loa nei kekahi hale hana mea ono, no ka mea. ke hoomokaki wale ia mai no ika lepo. E mea aku hoi i ka haole, na'u kau mau wahi mea ono. E aho iki hoi ka pau ia'u; he ole loa hoi ka mokaki wale mai no i ka lepo, e like me keia mau mea e muu wale mai nei no hoi la." I aku la au ia ia. " A hea la pau kou manao hupo ? Aole anei oe i ike i keia mau omoomo he uinihep» kakulu hale ia, aole paha ia e, he oiea ai. Ua ike no anei oe he mea ai ia ka ]gpo ?" Pane mai la ua wahi Ukali nei, " Ua ike no au, aohe ai ia o ka lepo, aka, mailoleo mai nae hoi o ka lepo i ulu mai ai na mea ulu a pau eai ia nei. Aohe hoi he kiola ia." No keia olelo mai aua Ukali nei, lalau iho la au i kekahi papaa unihepa, a nou aku Ia au ia ia; a i mai la oia, "E ! oolea loa io aku la no ka hoi keia mea ono." iAoīeipau.)