Ke Au Okoa, Volume II, Number 26, 15 ʻOkakopa 1866 — Ka Ekalesia i hoowahawaha nuiia. [ARTICLE]

Ka Ekalesia i hoowahawaha nuiia.

Mamuli o ko'u lawe ana mai i ka St lganatio man b»lke no na Papn Kahuna Ekolu o ka Ekalcsia, e hahai iki paha au i kona inooolelo mamua koke iho o kona make ana ; no ka inea, oia ka Moolele Ekalesia i-pai ia ma ka olelo Hnwaii ina Naaau Nu Inkn, 1863. Aole i hahni nui ia kona mooleio ma ia Buke. oia ma ka aoao4o nia Buke, ua olnloia. "He Eiliopa hoi o Igenetio ma Aaetioka, he haumana n» loane." Ma keia hoike ana, ue hoonnopopo no na Koo o ke Kuokoa he Bihopa io no o St Igana(io no Anetioka. Aka, okona noho Lunaolelo ana aole i maopopo. Ua hoike aku an ma kela pule i hala ao noi, o kokahi īa o na

inea i koho ia i pani hakahaka no na Lunaolelo i hoonoho ia ma Anetioka, a na kekahi no hoi o na Lunaolelo i poni ia, no ka Oihana a na Lunaolelo.

Ua olelo o Keresisetoma, "na laua ponoi oia, a ua hanai ia aao ia ena Lunaoleio, a ua lilo i hoa lawe pu a i kamaaina no ka lakou mau hana, a me na mea huna, a me na mea poiuiu loa." (Homil. in S. Iganatio VII, pauku 593.)

He haumana ponoi nae ia na loane H., a inahnpe iho o ke ao ia ana iloko o na ao ana a Kristo, ua poni Bihopa ia no Aneūoka, ke kulanakauhale nui o Siria. "Iloko o keia oihana i poni ia'i oia e na Lunaolelo, oiai e ola ana no lakou a pau ia \va, a e alakai ana i ka Ekalesia iloko oia wa kupilikii no na makahiki he kanaha. He kanakolu oia mau makahiki i noho ia iloko o ke keneturia mua, ke Au i hoouiu uhane ia ai na Lunaolelo. (C's. L. F. VI, p. 179.)

ī ke kanawalu o kona mau makahiki, ua hopu ia oia, no kona ano Kristiano, a no kona makemake ole e hoole aku i ka Haku o kona uhane, ana i lawelawe ai i kana mau oihana, ua hoole oia i ka pue e manao ana e hopu ia ia, a ae aku ia lakou, e hele aku no ia i Roma, e ale ia mai ena Iliohihiu. I kona wa i hele aku ai i Roma, ua noho iki oia ma Semurena, a ilaila oia i ae ia mai ai e ike hou aku i kona hoa lawelawe hana pu, oia hoi, Poliealapa Hemolele, ka Bihopa oia kulanakauhale, a o "ka Anela (oia hoi, Lunaolelo) o ka Ekalesia o Semulejia," i oleloia ma Hoikeana 1:11.

He mea e ke aloha o keia inau hoalauna Kristiano a elua, i ko laua lialawai ana iloko o ko laua Ekaiesia, a o ko laua launa hope aoa keia he alo he a alo makeia ao. He mea e ko laua hoomanao ana ae no na kau i hala. Ulu hou mai la ka hoomanao ana e ko laua mau hoa o na la opinpio i hala e aku i ka make, a me ka hoomanao ana i oa la mua, o ko laua noho pu ana, ma na wawae o ka Lunaolelo hookahi e ola ana ia wa, a i ao iho i na olelo ao aloha, ' no ke aloha i ka lahui i haule iloko o ka hewa,' ka mea hoi a laua i hoomanawanui ai, iloko oka Oihana Kahuna! He mea e, ka hoanoano o ka hiohiona o na mea e hiki mai ana, i ka halawai nu ana o keia mau koa elemakule elua oke Kea. Be mau kaaaka laaa i " hoonoho ia e make." Me lauu, me he uiea la e aahee aku ana ke ola mai o laua aku iloko oke ao pau ole. O kekani o laua, e hookokoke ia'ku ana i ka make mainoino o ke ale ia e nā holoholona hihiu, o kekahi, ka mea i luoluu ina F"tkabiki he nui, me he mea la ua hookokoke mai na aka o ka make maluna o kona mau Ala.

Ao|e oia i ku-emi ihope. Aole oia i hookunana, aka, ua lanakila kona manaoio kiekie maluna ona mea ino a pan o ka honua nei. Ua hooi ia ae kona koa maluna ae o na mea a pau, i ko kokoke ana mai o na la o kona make ana; ua hiki iaia ke palapala aku i kona mau hoa Kristiano i na olelo hooluolu i ka poe i kaumaha nona, i keia maa huaolelo; " I keia wa, akahi no wau a lilo i haumana, a aole hoi kekahi mea i ikeia a ike ole ia paa ke hiki ke hoololi ae i ko'u inanao, i hiki ai ke loaa o lesu Kristo ia'u. E hookau mai maluna o'u i ke ahi a me ke Kea, ina holoholona hihiu a pau.—Oia ka haihai ana o na iwi a me ka uhae ana o na io—o ke okaoka liilli o ke kino holookoa—a me na hoomaino ino ino a pau a ke Diabolo e kau mai ai ; o ko'u hauoli ka paha me lesu Kristo. Ona kihi welelau o ka honua, a me na Aupuni a pau o loko o laila, aole au e pomaikai ia mau mea : Ua oi ae ko'u makemake e make no lesu Kristo, mamua o ko'u noho alii ana maluna o na aupunia*pau okahonua * * * * E ae mai ia'u e koino aku iloko o ka malamalama oiaio, a i kona hiki io ana mai, e lilo ai au i kauwa oiaio no ke Akua. Eae mai ia'u, e hoohalike aku i ka hoonianawanui ana o Kristo kuu Akua." (Epist. ad Rom. § 5.6.)

Oiai oia ia wa i piha i oa manao nui, i palapala aku ai ota, i kona wa-ma Semurena, i na palapala eha. Hookahi iko Epeso, hookahi i ko Maganesia, hookahi i ko Teralia, a hookahi iko Roma. I kooa hele ana aku a noho ma Toroasa, ua kakau hou <>ia ck»lu mau palapala liou aku. Ia Polikalapa, iko Piladelepia, a i ko Semurena.

Ua hoakoakoa ia keia mau palapala ehiku e Palikalapa, no ka mea, ua manao nui ia keia palapala e ka Ekalesia, a aa inalama ponoia keia mau palapala a hiki wale iu kakou 0 keia wa. Heaha la kana mau olelo no keia mau Papa Kabuna Ekolu o loko o ka Ekalesia o Kristo. Aia hoi ma kana mau palapala a pau. ua piha wale no i ke kuhikohi'oa no keia mau mea. Ma knna pnlapala i ko Epeso, ua hoike oia 1 kona mau la, oia hoi mai ke 70 a hiki i ka 107, ua kukulu ia na Bihopa ma n& wahi a pau o ka honua, e like me ka makomake o ka Haku. Penei kaua mau olelo :—"No ka mea, o I«*su Kiisto kai hoouou ia mai no ko kakou ola mau loa, ma o ke kauoha la o ke Akua : E like la mo na Bihopa i koho it»'i ma na kilii a pau o kn honua, ma o ke kauoha a I«8u Kristo." (§3.) Eia hou,—" Nolaila, o ke kupono ia oukou e hele like, e like me ke kauolia a ko oukou Bihopa, pela oukou e hana ai. No ko oukou Presbtery, (oia hoi, Lunakahiko) kaulana i kupono no ke Akun, i pili pono loa, a e like la me ka Bihopa, e like la me ke kaula o ka Harapa." (§4.) No ke ano o ka lioololie ana i na Oihnna, ua olelo oi» p«>nei : " O kn mea a ka Ilnku o ka Hale e hoouna, e noho luna maluna o kona ohann, pela hoi kakoue hona aku ai ia-

ia, ika mea i huouoa (t)'ii e ia. N»laila, he oiaio, e nana aku kakou maluna o na Bihopa, e like la me ko hakou uanaana'ku i ka Haku ponoi." (§6.) O kaoa palapala iko Maganesia, penei no ia : "I ka nana ana, ua kupono ka'u ike ana'ku ia oukou, ma o Damasa ko oukou Bihopa maikai : Amao ko oukou mau Lunakahiko (Preslyter) o Bususa a me Apoloniusa; a ma o kuu hoa kauwa o Sotio ka Puuku Ekalcsia (Diakona) ka mea a'u i hauoli nui ai, no ka mea, aia oia malaloo ka Bihopa, e like la me ke aloha o ke Akua, a i ka poe Lunakahiko (Presbyter) e like me ke kanawai o lesu Kristo." (§2.) "Ke hoolana aku nei au ia oukou, e ao oukou i ka hana ana ina mea a pau ma ka manao like ana ma ke ano Akua : .0 ko oukou Bthopa e noho ana ma kahi o ke Akua ; 0 ko oukou mau Lunakahiko (Presbytei) ma kalii o ka Hui ana o na Lunaolelo (Aposptole) a o na Diakona o oukou i aloha nui ia e a'u, ua waiho ia'ku ia lakou ka lawelawe ana 1 ka oihaha a lesu Kristo; ka mea i noho pu me ka Makua mamua aku no na wa a pau, a i hoike mai ia kakou i ke kokoke ana i ka pau ana o ka bonua." (§ 6.) " Nolaila, e ao oukou e hoopaa ia oukou iho iloko o ke ao ana o ko kokou Haku a me kana mau Lunaolelo, (Aposetolo) i lilo ai ka oukou mau hana a pau e hana ai, i inea e bolo pono ai na mea iloko o ke kino a me ka uhane; iloko o ka manaoio, a me ke. aloha, iloko o ke ICeiki a iloko o ka Makoa, a iloko 0 kaUhane Hemolele; i ka hookumu ana a me ka hopena; o oukou me ko oukou Bibopa 1 apono ia, a me ke Karauna lanakila o ka uhane i hana ia e ko oukou poe Lunakahiko (Presbyter) a me ko oukou mau Puuku Eka[esia (Diakona) e like la me ka makemake o ke Akua. E noho malalo oko oukou Biho - pa» (§l3) O kana palapala i ko Piladelapia poe, na aloha aku oia ia lakou, "ina ua noho like lakou me ko lakou Bihopa, a me na Lunakahiko (Presbyter) ka poe e noho ana me ia (oia hoi, me ka Bihopa) a me na Puuku Ekalesia (Oiakona) i koho ia e like me ka manuo o lesu Kristo, ka mea ana i hooholo iho ai e like me kona makemake ponoi me ke kupaa a pau ma o kona Hemolele." jVIa ia palapala hookahi no, ua hookau aku oia i ka hoopai weliweli loa maluna o ka poe e hoohaunaele ana i ka nobo lokahi ana o ka Ekalesia.. No ia poe, oa olelo oia.—" Mai puni ookou e na hoahanau; ina e hahai aku kekahi i ka mea e hookaawale ana ia ia iho mai ka Ekalesia, aole loaa ia ia ke Aupuni o ke Akua. Ina ua hele aku kekahi mahope o ka manao o hai, aole oia i hoohalike ia ia iho i ka hoomanawanui ana o Kristo." (§ 3.) Eiahou—"Ua uwe au i ko'a wa e noho ana me oukou ; —ūa kahea a ua kamailio au me ka leo nui—e nana'ku iko onkoußihopa, a i ko oukou Lunakahiko (Presbyter,) a i na Diakona (Puuku Ekalesia.) Mai hana i kekahi hana, ke ole ka Bihopa;" (§ 7.) Hookahi hoike i koe a'u i manao ai, oia o Polikalapa, a ia wa e hoike ai au i ke kumu o ka hoolilo ia ai ka oihana o na Lunaolelo (oia hoi Aposetolo,) i na Bihopa, a i akaka ai ke kumu o keia kuhihewa o ka aoao o na koo o ke Kuokoa i ke ano o ka Papa Kahuna o ko Kristo Ekalesia. (Aoleipau.)