Ke Au Okoa, Volume II, Number 24, 1 October 1866 — No ka Aha Kaapuni o ka Apana 3. [ARTICLE]

No ka Aha Kaapuni o ka Apana 3.

E like.me ka makou i hai aku ai i keia pnle iho nei, no.ka piha loa o ka kakoa pepa o keia pule i.hala iho nei, nolaila, ua kapae ae makona keia pule." .. ... ' O k'eia inau hihia malalo nei. oia no na raea i hana ia, ma ; ka Aha Eaaphni o ka' Apana Ekolu. o ke K.'iu o Sepatemaba, ma Waimea, Hawaii—O ka Lunakanawai ' Kiekie E. H. Allen malaila. A eia na hiihia i hana ia': 1 ' ' * Ke' Alii huē >a Kalio (k.)—Hoopii ia mai oia no ka-lawe i ka waiwai i waiho iamai ai e malama—aohe nae hē bila i loaa, a va hooknuia. „Ke Alii i«e ia Kaaukai (k.)—Hoopii ia mai oia no ka apuka. Ua hoahewa ia oia, a, hoounaia oia ma ka hana oolea no na mahina eono, a' me hookahi dala hoopai. Ke Alii kue ia Mano (k.)— Hoopii' ia oia no ka aihne. • Ua hookuu ia. . A no ka wawahi hale.no . hoi.kahi —hookuu ia. Ke Alii kue ia Kalaweaumoku.(k,) a me Kioku (w.)— Hoopii ia no ka moe pio. Ua hoahewa ia, a ua hoounaia oKalawenumoku i ka hana oolea 1 no na makahiki ekolu, a 'o KiokuhoL«hamahina. :Ke AliLi««:ia Ohiaka—Hoopii ia no ka pepehi ame ka.hoeha me na mea oi. Ua hoaliewa'i'a f a ua hoonnii ia e hana ma ka hani'holea nō'na 1 makahiki ekolu a tuc hookaM«dalauku hoopai. ■ /! • <Ko *Alib£u« ia^Keawe.—Hoopii ia-no *o puhi haieinoa ke.degere akahi. Hoahewaia, a-hoouua ia.i ka hana oolea a pau ke ola, Ali .ChriBtiansen.—Hoopii io no ka'pepelii kaoaka" ma ka degere alua. Ua k«p»« ana"o ; ko laila mauhiaha no ; Hilo, no na .hoi ..wai ai i ®MwSimea;^ihoolohe,,ai i ka hoike ana no k» h- . Pavig liue i ke Oomiaina o na boopaBpaa ana no keia ia «04na. Honolulu nei.

No Kilauea. —Anhe ka lua Pele o Hawaii, aohe ia ! O ke Kilauea no keia e holoholo nei, a e ekueku mau nei i na ale o Pailolo a me Alenuihaha, e noho ana oia i keia pule, no ka hoomaemae hou ana i kona kino. Ulla wale ia.—I ka Poaha iho nei, ua hoeha ia ka poho Iima o ka haole wili ki o ka hale mahu olo papa o Ltti; ia ia e ho-o aku ana i ka wahie iloko o ke kapuahi. I ka nana aku i kahi i 'eha ai o ua haole la <na ka poho lima, ua puka pu ma kekahi aoao, ane manaonao ke ike aku. He diha paha.—Ua lono ia mai i kela pule aku nei, nm ka " Aina mai o Lalo," Kauai mai, i ke Capitala nei, ua pepehi kekahi Pake paahana ma ka mahioa ko o Waie, ma Hanalei, Kauai, ma ka li ana ia ia iho. He uiha paha i ke ola, ka mea i li ai ua keiki huelo la mahope ia ia iho. Pela io paha! MAI POINO EAHI MAKIKA A KE KuOKOA.—I ka po iho nei o ka Poalua, i knhi nupepa puka la, (a makika hoi a ke Kuokoa,) e pai ia ana, haki iho la kekahi mea o ka Papa Pai, e ole.kahi Papa Pai a Win), loaa ai ke kani a ua wahi makika la i kekahi kakahiaka ae. Ka ! Mai aha la hoi ? Hamau ! Ka poūi.i o ka mahina —I ka wanaao o ka la 24 o keia mahina nei, ua pouli io no ka mahina, e like me ka makou i hai aku ai. Aole nae makou i hoomanawanui i ke ala ana a ike maka i kona pouli ana, aka, ua hai.ia mai nae makoo, ua hoomaka ma ka hora akahi ka pouli ana, a pau he mau rainute pokole mahope iho o ka hora elima o ka wanaao. Kupanaha na hana a ka Makua Nui! No Haleakal-- Hale —Ke hana hou ia uei kaupaku o ka hale Haleakala ma Aigupita, a home kaona o kekahi o ko kakon mau Kamalei alii B. Panahi Bisbopa. Ua alaa ia ke pili laau, a ke kapili i<i nei i ke pili papa-po-haku. Ua kukulu ia keia hale e A. Paki i hala e aku la, me ka manao ia e kukulu i hale maluna e like me ko Hale Alii, aohe nae i hooko ia a hiki wale i keia Au. He ipukpkūl—I ka Pualua o keia pnle iho nei, ua kaa ae ka Luna Leta Nui he ipukukui ma ka aoao komohana o na pahu leta. Ua maikai loa keia noonoo ana, no ka niea, i ka "wa e ku mai ai na moku leta i ka po, a haawi ia no hoi na leta i ka po, e hele aku no kela a me keia a lalau i ka lakon mau leta iloko o ka lakou mau pahu me ka hoaa ole. Ua wehe ia.-—I ke kakahiaka o ka Poaha iho nei, ua wehe ia ka hale nnihepa a makou i olelo ai, " o Hawaii no Hawaii." 0 ka unihepa no Hawaii wale nei no, a o ka hao ka laau, a me na paahana no kahi e mai. Ua maikai no na waiwai o ua hale nei o ka hni o Messrs Janion, 6reen a me Rhodes i noho kakauolelo ai .no ka Ahakiekie mamua, a eia no hoi oia ma Vanekouva e noho nei. Ulalena lua ke Ahi.—I ke ahiahi aku nei o kela Poaono, ua ulalena wale ka a ana mai a ke ahi maluua o ke kualono o Pauoa a me kela aoao mai, malalo mai o Haleuole. 1 ko makou ike ana, hoomanao ae la makon i na ahi a ka poe Sekotia maloko o ka moolelo o Kenete. O ka mea nana ke ahi o kela haole mauka o Puiwa, a ua Iono mai makou e pii ana ke kai o kona hoaaloha ma keia aoao o ke kualono o Keo Bu.! Nune lūa oloko.—I ka anina Ia o ka Poakola iho nei, na hoohiki lele ia mai ko makou manao e ka laau teregarapa, e kuhi ana 0 ka moku Sea Serpenl ke holo mai ana, no ka mea, aia maluna ona na mea hou o ka hikina. Eia ka ananei he mokn o JVtmrod ka iuoa, he 42 la mai Sbanghae mai. Aohe he mau niea hou mailaila mai. I holo mai nei oia ia nei e imi ukana ai, no ka inanno mai la paha ua ku mai nei na mokn okohola. Ua kuia.—Ua haiia mai makou e 4 keknhi hoalauna, i ka po iho nei o ka Poalima, ua kuia kekahi Iuahine e hoi ana ma ke ala i kekahi kanaka e holo nui aoa maluna o ka lio. He auamo ka ua wahine nei e amo ana ma koua hoktia, ia kuia ana, homo aku la kahi oioi o ka auamo iloko o ka uinauma o ka lio, a haki pu ae la. Aohe i poino ka luahine, he wahi manuheu ko ke kanaka, a he eha hoi ko ka lio. Eia hoū no.—I ka puka ana mai o kahi nupepa puka la, i ka Poaha iho nei, ua halawai mai ko makou maka me kekahi palapnla 1 kakauia e like me ka Kanepuu palapala i kakau ai, eia nae ma ka olelo haole keia, e koi ana no i nupepa puka la ma ka olelo Hawaii. He hiki no ke pai ia e like me ka makemake o keia mau mea, a me kekahi poe e ae, aka, auhea ke sopa ? Ina nae e honla ae kekahi poe i nupepa puka la, nia ka olelo Hawaii, ke pakeke hoi ia, alaila, ke olelo ae nei makou, he auwahamaikai iae hoolilo aku ai i kona mau dala.

Ka Hale o kb Kaawai -Hei.u I.—l keia pulo iho nei, ua paa pono loh ka Hole o ke Kaawai Helu 1 ma ke Alanui Moi, mao iki aku no oko lnkou hale mua iho nei O ka Poaono i hala iho n«i, ka la ia e kukuluia ni ko lakou pahu hao, oia hoi ka pahu hae i I welo iho nei ka hn« o k,a Ahahui JCaahumanu, I ka pa o Kawaiahao; oia no hoi ka la [ ehoilioi ia .aku ai ko lakou Kaawai iloko olailu. aka, aole nao i hookoia ia lono mua mai o makou no kekahi hemahema il(i paha i koe. Malia pnha iloko o keia pule e kukulu ia ai. Ua oluolu maikai an rumi a i elua o ua hHle nei, o lalo kahi e waiho ni o ke kao, a olunn hoi kalii e halawai ai.

Ke Kau Jure.—Ua hai ia mai makou e ka Ilamuku Nui, i keia pnle iho nei, e hoopanee ia ana ke Kau Jure o Okatoba, o ka la 1, a hiki i ka la 8 o Okatoba, a ia ia e naue inai ai ka poe Jure i kahea ia. No Lahaina mai.—Ua lono mai makou, mai ko makou makamaka mai oke kalu ulu, D Kahaulelio, ua .hoomaka ka wili Lahaina Mill i kela pnle aku nei, a e hoomaka ana ka Pioneer Mill a Campheli&Turtona i keia pule. Paina la hanau. —1 kela Poakahi aku nei, m&hope iho o ka puka ana aku o ka kakou nei pepa, ua poloai mai kekahi o makoo o C. Kahala, e hele aku e paina me ia i ka aina awakea, no ka hoomanao ana i.ka. hiki ana aku o kana Kama Losinehama, i ke kolu o kona mau makahiki. He Bihopa Katolika Hoū.—Ua ike iho makou maloko o kahi pepa puka la, c hiki mai ana ka he Bihopa Katolika Roma hnu, (he mea ike i ka olelo Beritania, a malia paha e haiolelo ana oia ma ia olelo,) iloko o keia mau la pokole no. !E hiki -<nai ana oia ia nei maluna o ka manuwa Faraoi, mai Valeparaiso mai. U-hu !—1 ka hoea ana mai o kekahi nupepa Hawaii-i ka Poaono nei, ua olelo mai oia no ko makou olelo hoahewa kumu ole aoa i ke Kahu oka ekalesia o Kona Hema. Ua ano hookamaemae wale tnai no kana m«u olelo ana. He makehewa ia olelo ana, oiai, aia no kekahi mea a ua Kahu la i hana'i, a oia hoi ka hoole ana aku i ka mare ana i kekahi mau mea opiopio.

He ahaaina. —I ka Poalima iho nei, ua haawi ae hoi kekahi i ahaaina, maluna ae oke alanai Kukui. Oka hookupu no ka ahaaina, mai ka hapawalu a hiki aku iluna. Ua haiia mai nae makou, aohe mikohukohu iki oka aha»ina. Ua maikai no ka ai, a o ka vla ka mea a ka puu a me ka ihu i hookae aku ai, oiai, ua mea iho e hookamaaina ia e ka holoholona liilii o ka Poai-wela. He lono wale. —Ke lonolono wale ia mai nei ma na pipa alanui, e hoopuka mai ana ka o Hon. D. Kalakaua, i mau palapala e noi ana i kela a i keia puuwai alohaaina, aaloha alii, e hookupu e like me ka mea i loaa, he wahi manu, puaa, kapiki, maia, akaakai.lpu, kalo, uwala, umeke poi, no ka hoala ana i ahaaina luau, ke hoi mai ko kakou Moiwahine Emma. Ka Mokuahi Thames.—E ninau mai no paha kekahi poe, " Hele ka hoi makoa a uluhua i ka hoopuka pinepine ia mai o keia wahi moliuahi." Pela io no ka manao o kekahi poe, aka, e kapae oe no ia manao, a e opa alii iho. Eia ke hana hou ia nei oia, me ka hookomo ana i hnila hou, e ka Hui Hana Hao, malalo o ka Mr. Thos Hughes hoopooopono ana; a paaponooia, aiaila, e holoholo ana mawaena o kakou nei. Pela ka lohe mai!

Ana ia . —No ka makemake nui o Kapena B»by agena o ka " Hni Mokuahi o ka Pakipika" i ike pono oia i ka holionu kupono o ke awa o Honolulu, nolaila, ua hele paka maoli no ia e ana, i poho ole ai ka waiwai o kona mau haku. I kona ana ana, ua ike maka iho la ia, he hiki kupono loa i na m<>kn ahi ke komo a puka aku me ka poino ole. Ua olelo ia hoi ka Hawaii i ka imi loa, a eia hoi nei haole; aohe paha he imi loa, aka, mea paha,. "Aohe malama i pau i ka iole ?"

Hikiwawe ka ukulii. —I keia pule iho nei, ua hiki mai ma ka Hale leta Hawaii, kekahi wahi keiki uuku, eono paha ka nui o kona mau makahiki, o Keaweehu ka ino n» Hilo i ka ua Kaoilehu, a oinaa ina he palapala kana. Haawi ia mai la no ka palapala, a wehe ae la no na wahi keiki uuku nei a heluhelu. Ēku mai ana no kahi haole mao mai, a kahaha kona manao i ka nana o keia wahi keiki i ka palopala, a noi mai la ia ia e beluhelu. Heluhelu ae la ua wahi keiki nei me ka leo nui a maopoopo hoi. Aole anei ia he mea hou, aka ua hilinai nui no kuna hikiwawe ana ma ka hooikaika ana a kona mau makua. Eu nui mai la na haole me na manao kahaha, ka makou boi, "Ka ukulii ia o Hawaii la !" Hala. mawaho oke kaha:—Ua hai ia mni makou, i ke kahiaka nuiihoneiokaPoaono, i ka poe kuai mea ulu e nonoho like ana ma Monikahaae, me ka manao e kuui aka ika lakou mau mea ulu o naano a pau, aia: hoi, hele mai la kekahi haole maluna oke kaa lio lawe bipi ; a no ka nee ikaika ole aku o ka lio imua, uhau aku la ua haole nei, ka mea nona ka hale kuai bipi ma ia huina, a nona hoi ka inoa o J. D. Morgan, me ka.ikaika loa i kana huipa i ka lio. Aohe i eueu aku ka lio imun, no kn mea, ua piha o mua i na poi ame na hinai mea ulu. Lele iho la ua haole nei ilalo, a kai aku la ika lio, a me ke kaa maluna o na mea ulu, a palele aku la ma o a maanei na mea ulu, a ku iho la ke kaa iwaenakonu o na mea ulu, mamua ponoi iho oka ipuka o kona hale kuai bipi. O keia hana ana, ua hala loa ia mawaho o ke kaha, oiai, oka lio kai nooooo he polio ko ka poe nana ka mea kanu, a o keia hnole hoi i bele mai ia nei e hoowaiwni ai ia iho, ua lilo iho la knhi o ka holoholona ia ia o ka noonoo ole. A ke manaolana ae nei makoii, aole « hoopalaleha ka poe nana na mea ulu i hoopoino la e keia haolo mnnoo ole i ke ao mai ka lio ia ia e kuemi hope aku, mamuli pnino ka waiwai a kela poe o niua, no ka meu, ina oukou e hoopalaleho, olaila, e mnu no auanei ko hana-41 keia haole me ia. - ■