Ke Au Okoa, Volume II, Number 22, 17 Kepakemapa 1866 — Ka Ekalesia i hoowahawaha nuiia. [ARTICLE]

Ka Ekalesia i hoowahawaha nuiia.

Pau ae la ko'u kanalua ana, a me ko'u kuhihewa i manao ai au mamua, mamnli o ke ao ia ana e ua kumu a kakou, i ka pau ana o na Lunaolelo he umikumamalua i ka make, o ka pau loa no ia, aole he mau Lunaolelo hou aku. Pehea la e kueia ai keia inan hoike ? He kue manawa ino ka hiki ! Ina ua loaa ka umikumam.akolu o na Aposetolo, pehea hoi ka umikumamaha ? Oia boi Barenaba. Aole e hiki ke "kanalua ia keia he lunaolelu, no ka mea, o laua a elua kai hookaawale? ia e ka Uhane Hemolele. Oihana 13 : 2. A ma ko Paulo hele anae hooko i na mea a pau, aole i kaawale aku o Barenaba. E nonni aku au i ka mea heluhelu, e naūa me ka noonoo i keia mau olelo a Paulo, I Korineto 9: 4.—6. " Aole anei e pono ia oukou ke ai me ka inu." Pauku6. "O maua wale no me Barenaba, aole anei e hiki ia maua ke hookii ka hana ? '' E nana hou ma Oih. 14 :14. " A lohe na lunaolelo, o Paulo laua o Barenaba, &c." O na'lunaole- . !o i aleloia ai ma Oihana, oia no o Paulo, o Barenaba a me loane &c. Ke kuhihewa nei au ia Paulo ma laua me Barenaha, o ka pau ae la no la iao na Lunaolelo, aka, i kuu nana ana ma "Pilipi, 2: 25., un hookui ia mai au e na olelo, " He pono ke hoouna aku ia Epaperodito i o oukou la, oia he hoahanau, he hoa lawe hana, a me ka hoa koa o'u, a o ko oukou Lunaolelo hoi ia." I leuu hoomaopopo ana iho, ike iho la au, o kaLunaolelo keia i waeia no Pilipi. Mamua aku o keia Lunaolelo aia hoi he mau Lunaolelō hou aku no kekahi i oleloia. E nn'na ma Ro--Iba 16: 7. Ua ano hemahema.iki ka mahele ana o keia pauku. Maloko oia pauku, ua oleloia, "Elaweakuia Anederoniko a me lunia, i o'u mau hoahanau a me o'u mau hoa paio, ua ike pono ia laua e na lunaolelo, mamua hoi laua o'u. iloko o Kristo." 0 ka pololei keia ma ka olelo Helene a me ka olelo Enelani, " na mea i ike ia iwaena o na Lunaolelo," oia hoi hookahi me na Lunaolelo. Ke hui ia keia mau mea ekolu, e lawa auanei ke kali loihi i oi ae mamua o ka huahelu he umikumamaha, a e loaa auanei he umiku- , mamahiku. Ma na hoike a'u i hai mua ae nei, ua pau kahiko aku la, no ko'u kuhihewa ia Matia, Paulo ma laua o Barenaba, a i ka loaa ana o Anederonika, lunia, a me Epaperodito, ua huli hou iho au, ina aole eloaa hou ua mau lunaolelo hou aku ia'u. Ua haohao kuu manao i ka ike ana iho i keia kanaka ia lakobo, i oleloia maOihana 15: 13. E i aoa, " E na kanaka, na hoahanau, e hoolohe mai ia'u." , Aole keia o lakoha, ke keiki a Lebedee, aole no hoi keia o lakoho, ke keiki a Alapihiusa, a owai la keia lakoho ? Huli hou ae Ia au i hope, e nana ai i keia haumana a lesu, olakoho, aia hoi, ike iho la au ma Mataio 13: 35, 36, he lakoho e ae no kekahi. Ua uiaopopo aole keia o lakoho ka hoahanau o loane, ke keiki a Lebedee, aole no hoi o laliobo ke keiki a Alapihiusa, no ka mea, o keia lakobo e oleloia nei, oia ka hoahanau o lesuj! te keiki a losepa. E uana ma Mataio 27: 56. O ka mea nana e hoike keia pauku, aia ma Galatia ]: 19. " 0 lakoha hoi ka hoahanau o ka Haku ka'u i ike, aele ka lunaolelo e ae." O ka pololei o keia pauku ke mahele ia, penei no ia, " Aka, aole lunaolelo e ae a'u i ike, aka, o lakobo wale no, ka hoahanau o ka Haku." O ka mea i haule ma ka mahele ana o ua pauku 19 o Galatia, Mokuna 1, e like rae ka mea o pua nei, o ka huaolelo, " kekahi," a e hookomoia mnhope o ka huaolelo, "aole," ka huoolelo, "kekahi," a e heluhelu ia penei, " Aole kekahi lunaolelo e ae." Aia a komoka huaolelo "kekahi," alnila, lilo ka pauku i mea ano nui, aka, ina e like me ka mea e pau nei maloko o ke Kauoha Hou i unuhii» e ka 'Ahahui Hoolnha Baibala o Nu loka, nole no he ano iki. He mimpopo ole ka ike ana aku ia Puulo, a me na Lunaolelo e ue, iio ka mca, .aole iue olelo ana no ka Lunaolelo hookahi, uka, no na Lunaolelo a piiu, a ua ike ole o Pnulo i na Lunaolelo e ae, aka, hookahi wale no. A o ka pono a me ka pololei, e like me na Buke Heleno a me Enelani, o ke Kauohu Hou e waiho nei imun o'u, ua hoomaopopoia, " Aole kekahi lunaolelo e ae i ike ia e a'u, aka, o lukobo wale no." Ke ninau nei.au, " Nohon mai la hoi keia Lunaolelo o lakobo ? " A i loaa ai ka mana ia

ia, e oleloaku ia e like me ka olelo ma Oihana 15: 13. Ai olelo iho ai i "kona manao" hooholo maluna ae o na Lunaolelo e ae i halawai ma ia halawai aua ; ma ka pauku 19 oia Mokuoa Lookahi no. He hemahema hou no ma keia pauku, penei ka olelo anaoia pauku, "Nolaila hoi, ke manao aku nei au, aole e hookaumaha i ko na aina e, i hoohuli ia mai ike Akua." Oka hemahema o keia pauku, aia ma na lalani mua, a e heluhelu ia penei ka pololei oia pauku. " Nolaila hoi, o ka'u olelo hooholo, (oia hoi, ke hooholo nei au,) aole e hoopilikia aku kakou ia lakou, ka poe mai waena mai o ko na aina e, a i hulimai ī ke Akua." Nohea keia lunaolelo a Paulo e olelo oei, i ka wa hea hoi ka loaa ana o kona hookohu ia ana i Lunaolelo ? lie hui pu ia hoi keia mau Lunaolelo mahope noai o ko Paulo a me ĪBarenaba, e loaa auanei he umikumamahiku. Aka, e oki iki au ia nei, no na olelo a ka mea e hoolaha nei ia " Waha Rima," a e pale iki ae au i kana mau olelo pili kino, no na iwi o ka mea i nalo aku, a hue ia e na olelo ana, no ka Ekalesia Katolita Enelani i hiki mai maanei. Ua olela o " Waha Rama," aole ka i manao maoli ka Moi K. IV-» i make aku nei, i ka Ekalesia Katolika Eoelani, aka, i hele wale no oia malaiia, no ka makemake o ka Moi Wahine. Elua mea nui i hoomaopopoia maloko o keia olelo ana a " Waha Rama." Oka boakaka mai owai la o laua kai hoopunipuni ? 0 ka Moi K. IV., i make aku nei anei, a o "Waha Bama" anei ? Ke olelo maoli nei o " Wahaßam3," ua lohe ponoi oia mai ka Moi mai, i keia mau olelo. Ina pela, ua hoopunipuni ka Moi ia Vitoria, ka Moi Wahine o Beritania, a i ole ia, o "Waha Rama." He oiaio no anei keia ? Ua hoopunipuni io anei ka Moi I£. IV., i make aku nei, ma kana palapala kauoha lima maoliia Vitoria, e oonoi ana, ia Alii aimoku o lauae hoounamai 1 ka Hoomana i kauohaia e. kona mau kupuna ? Ua hoopunipuni anei koua ae ana aku, e kau mai ka lima o ka mea i hoanoia iloko o ka Haka, e hoohiki ana ia ia iho, i koa, e hooikaika a e kaoa aku no ka hewa ? He wahahee ame ka hoopunipuni anei keia mau mea ? Ina pela, alaila, he oiao, he alina na ka welo hoopunipuni, na.Kaahumanu, Kapiolani, a me ka lehulehu o lakou a pau i hele aku nei i ke ala hoi ole mai. Aka,'o ka hooiaio ana, ina ua hoopunipuni io paha oia, aule paha ? Eia nae ka mea i ma-opopo, aole oia i hoopunipuni! Aole oia e hoolilo i kona manawa no ka mahele ana i ka Buke Hoomana o ko Enelani Ek'alesia, ina he manao hoopunipuni kekahi ona. Aole oia i hoopunipuni ia Vitoria, ka Moi Wahine haipule o Enelani, a noloko oia Ekalesia hookahi a me ko Enelani poe haipule a pau e noho la, e hoouna mai i kona Hoomana i Hawaii nei. Ina he palapala hoopunipuni kana, alaila, aole a hui na Bihopa Nui o ka Ekalesia Katolika o Eoelani, a poni i Bihopa o ka Ekalesia Katolika o Enelani, a hoouna mai ma Hawaii nei. E nana ae o " Waha Rama," ma ka olelo hoakaka a ua Moi nei i kakau ponoi ai ma ka Buke Hoomana aua i mahele a i unuhi ponoi ai, alaila, e ike auanei o "Waha Rama," aole i pane ke alii i keia mau hua olelo imua ona, a aole ho hoi i komo iloko o koiia poo ka manao e hoopunipuni aku i ko Beritania poe, imea e lawa ai kona makemake i kana wahine a me ka alapahi o " Waha Rama." 0 ke ino a Mahuno kai komo iloko o "Wa. ha Rama," i olelo aku ai oia ka Moi Wahine kanemake, oiai, e waiho ana ke kino kupapau 0 kana kane ma kona aoao, a olelo aku la oia, " O ke kumu o ka make ana o ko kane, oia no kona huli ana i ka Hoomana Bihopa !'' Heaha la keia mau olelo i komo ai iloko ona? He wanana anei na ke kaula a Kupihea, a nawai la ? He hehena paha, i aahu i ka lole kukaenalo ? He maemae ke nana aku i kahi e, . akn, he kikokiko ke kokoke mai! No keia kumu i kipaku ia ai o "Waha Rama," mai ka Pa Alii aku, aole e komo hou mai kona poo maloko o ka Pa Alii, a o ka uku no ka waha a, a me ka hookann ! Aole i ana o " Waha Rama,"i ka hue ana 1 na iwi, a i na meao ka wa ihaln, aka, ua manao oia, e pehi ae i ka Bihopa o Honolulu, ka hewa, ka ae ana aku ia ia e inu. Ua hilii mai anei ka Bihopa ia-nei, a e noho ana hoi ka Moi K. IV., me ka inu ole ? Lalau .ino ke " kuhi wale a mno he la ia." No ke ao ole ia ana o na keiki a pau i hele.i ka Halekula Alii, i lea inu ameka ai pakiko. Nolaila ke kumu nui o keia hewa, no ka hoonele ia, a i ka,biki ana i ka wa o ke keiki e lilo ai i kanaka makua, a hookuu aku ia ia e huna e like me kona makemake, oka mauawa no ia e ake nui ai e ai, & e inu me ka anunu. No- > laila, nowai lieia hewa, no ke keiki anei,a no na mea pnha nana ioo ? Aole i hiki mai ka Bihopa ma Hawaii nei, ua ike ia e ke keiki e na mei\ a pau i kuhikuhi iamai, na ka Bihopa i hookikina ia ia e inu, a oia ke kumu o koua inu ann. Nani ka lalau o keia olelo. Ua manao paba o " Waha Rama," i kona wa i kuhikuhi ni i make ka Moi K. IV., no ke ania ana e lea Bihopa i.ka inu,rama, e pakele ann oia, a e ili ana maluna o ka Bihopa keia hoino nui.ana, nka. ua noonoo wale no ma ka poe ana i ukiuki ai, a manao e hoopakele ae i : kana poe i aloha ni. E loaa koke no nuanei ua o "Waha Romn," o nne aua i ka moa i hnalele koke iho nei ia knkou. Ua hoike o." Waha Rama," i kahewa 0 kabi hanai ana, a huna i ka hewa o kekahi. Ina paha he kannka opu aloha maoli o "Waha Rāma," heuha la leona mea i hoopuka ai 1 keia mau mea, a honlu inai i na iwio ka poe, i mako, oiai, e moe ana lakou me ku muluhia. Menemene 010 no lioi! No ka 14 Wahn llaina," mau olelo pili Hoomnna, aole au e pane aku, no kamea. henno lulau na kuhikuhi ana, ahe ano knmalii hoi na olelo paio. lOAKE KAIMIOLA. Ulakoheo, Augato .28, 1866.