Ke Au Okoa, Volume I, Number 46, 5 March 1866 — Page 3
MA KE KAUOHA
O na poe lepera a pau ma ka Mokupuni o Oahu, i hai ia mai i ka Papa Ola, a i nana ia, a malama ia; a me kekahi poe e ae hoi i loohia i ka mai lepera i hai ole ia mai, a i nana ole ia hoi mamua e pono lakou e hai mai i ka mea nona ka inoa malalo nei; a ina paha ua ike kekahi poe, i kekahi poe i loaa i ka lepera, e pono e hai mai.
T. C. HEUCK,
Kakauolelo o ka Papa Ola.
Ua hookohu ia.
Ua hookohu ia o C. H. Lewers e ka Papa Hoonaauao i Luna Kula no ka Apana alua o Maui, Wailuku, ma kahi o Hon. A. M. Kahalewai.
Ke noi ia aku nei ka poe hana aupuni, a me kekahi poe e aei hiki mai ka manawa e hookaa ia aku ai ka lakou mau dala, ma ka la 31 o Maraki, e kii mai i ko lakou mau uku ma ia la, a me kekahi mau la e ae e pili koke ana i ua la la, i mea e hiki ai i keia Keena ke hooponopono koke i na Buke.
Ma ke kauoha a ke Kuhina Waiwai.
G. WUNDENBERG,
Luna Buke Helu.
Keena Waiwai, Mar. 1, 1866.
Ma keia ke kahea hou ia aku nei ka poe Mahiai a me ka poe hana lima, a me kekahi poe e ae e ke Kuhina Kalaiaina, ua pau ka manawa i haiia ai no ka hoouna ana mai i na mea e hoouna aku ai i ka Hoikeike o Parisa, no ka M. H. 1867, ma ka la mua o keia mahina, a ke hai ia aku nei nae, ina he poe kahi i koe e manao ana e hoouna mai i ka lakou mau mea, e pono e hoouna koke mai.
FERD. W. HUTCHISON,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Mar. 3, 1866.
KEENA KALAIAINA,
Dek. 7, 1865.
I ka poe Mahiai, ka poe Hana Lima, a me na kupa o keia mau Mokupuni.
Ua oluolu i ka mea nona ka inoa malalo nei, ka hai ana aku ia oukou, ua poloai mai o Mons Denoyers Kanikela a Komisina o Farani e noho nei ma ke alo alii o Hawaii nei, i ke aupuni o ka Moi e komo pu aku i ka Hoikeike Nui, na hua o ka Oihana Mahiai a me ka oihana mikiala o na lahui a pau, e kukulu ia ana ma Parisa i ka la mua o Aperila, 1867.
Ke hai aku nei ka mea nona ka inoa malalo nei, e hoomakukau oukou i na mea maikai a pau a oukou i hana ai, a me na mea ulu maikai o keia Pae Aina, a oukou e makemake ai e hoikeike ia ma Parisa, ma ka Hoikeike Nui i oleloia maluna.
Ma ka aoao o ke Aupuni, ua oluolu ka mea nona ka inoa malalo nei, e malama a hoouna aku i Parisa i na ukana kupono, a oukou i manao ai e hoouna mai mamua ae o ka la 1 o Maraki e hiki mai ana. E pono e hoailona ia o waho penei:
"No ka Hoikeike Nui o Parisa. Hoouna ia mai e ———, He kupa no ———, Pae Aina Hawaii. Ma ka malama ana a ke Kuhina Kalaiaina." (Ma keia wahi e hookomo ai i ke ano o ka mea i hoouna ia.)
E pono e hoouna mai ka mea nona ka puolo me kekahi palapala, e hoakaka ana i ka mea e hanaia ke pau ka hoikeike ana.
F. W. HUTCHISON,
Kuhina Kalaiaina.
Ke hoike ia aku nei i na mea a pau, e hoouna mai ma ke Keena Kalaiaina na mea a lakou e manao ai e hoikeike ma Parisa, oia hoi, na mea i hana ia ma Hawaii nei. Na moena, a me na kapa maoli o kela ano keia ano, na ihe, na pololu, na lei palaoa, na ahu ula, na uluna o ka wa kahiko, na kua, a me na ie, kuku, na ohe kapala, na waa liilii, na hale liili a-mau o ka uka, na hale liilii pili na hue wai a me na umeke pawehe, na koi kalai waa, na upa niho mano, na lei hulu, na ao uwala, a me ao maia, a me na mea kahiko o kela ano keia ano a pau loa, i hana lima ia ma Hawaii nei.
No na haina o na mea i kakauia e S. w. Nailiili.
"Ua ike maka iho nei i ka naauao o Aipo, e li ana ka io i ke anu o Hauailiki, i ka hana hemolele a Kulaakamanu, i huia mai e Kahelekua, oiaio-o, oia paha-e, e pawai au a e kepa kaua."
Ua nana au a halo mailuna a lalo, a ua ike au i na haina o na hakina kalo maka i hoouna ia aku nau, a me na akena au e pili ana ilaila pu me kau mau ninau, "he mau ma-na uala."
Mai hoolaha aku au ma keia i ko'u mahalo loa ia oe no kou akamai a me kou naauao nui, ina i hooko pono ia e oe keia mau kumu malalo nei. 1. Ina oe i ae mai nei he oiaio kou kuhihewa no kau haina e pili ana i ka ninau a Papaai. 2. Ina i pau pono mai nei na haina o na wahi hakina kalo me ka pololi. 3. A ke ole hoi oe i oli aku ia hai me he makilo la. Alaila, ua loaa no ia oe a maluna o kou kino, ka pailaniia a me ke kaunohia o kou kino, ka pailaniia a me ke kaulana o kou inoa, ka hauoli a me ka olioli o kou lunaikehala, ka lanakila a me ka haaheo o kou manao, no ka mea aole anei oia kau i iini nui ai? Mai kuhihewa oe o ko'u makemakeia, no ka mea, nau no i leleakawa iho mamua no ka ninau a Papaai, ke kahua hoi kahi a kaua e ku nei e mokomoko, ua koi mai ka laki o ko'u manao e hoole aku, a oia ka'u, me kuu manao mua ole o hoopaapaa kaua, no kou onina mai mailoko mai o ka hooikaika e loaa ia oe ka uku no kou luhi, ua kaana mua ae nei au, ai ae maluna.
1. No ke kumu mua. Ua hai aku au i kau olelo pane o ka la 23, Dec. i ko'u ae ole i kau, a penei ia mau huaolelo. "Aole no i ano e ae ko'u manao, oia mau no, a no ka mea hoi, aole i akaaka ia'u ka pono o kau haina ma ke AU OKOA o ka la 13 Nov." A ke ike nei au aole au olelo pane e pili ana ilaila ua hilinai paha oe maluna o au ma-na uala eha i ka hiki ole ia'u ke pane aku, pela oe i manao ai ua ko oe no kela kumu, he manao kuhihewa ia; ua kuhi aku oe i ka pala o ka hua papipi he mea ono, a i kou ai ana ku kaheu ma ko lehelehe, aole anei oe i walawalania no ka eha? I na he mau kou kuhihewa e hana paka iho no oe me he kamana la i ike oe i ka paa ole o ka papa huina-halike, 12 kap. ka loa, a he 12 kap. ka laula, 144 kap. kuea. Ua hai aku no hoi au mamua o keia e loaa no ma kau kuhikuhi ana, a ma kau loina, a me kou wehewehe ana, he 12 kap. ka loa, a he 12 kap. ka laula, ma ia mau aoao, a ma kela mau aoao hoi, 9 kap. ka loa, 9 kap. ka laula, koe aku 3 kap. ka loa, 3 kap. ka laula, ka hakahaka, alaila, puni ua papa huinahalike la, ka loaa pololei ia kau.
2. No ke kumu elua, ua ike au i na haina o na hakina kalo i hoouna ia aku nei nau. No ka makahiapo o ka ninau, aole i loaa ke kiekie o ka puoa, o kau wehewehe ana aole no ia i puka pono ae ma ka pahu hopu like, kau kuhikuhi ana ma kau buke Beritania, aole nolaila ae ka'u hoopuka ana i keia ninau. Ka lua o ka ninau, aole no i kulike loa ka loaa, ma na hakina ka like ole, ua oi ae kau imua o ke ana kupono, ua like me 63 hookahi haneri paailiona a oi iki i hookomo wale iho iloko o ka mea paa, me ka hiki ole; mawaho anei o ka ulu me he kepau la? Kau wehewehe ana no ia ninau, ua ano okoa no kau no ka'u aole i like na alanui. No ka ninau eha, aole i loaa ia oe, ua nele oe i ke kanawai ole e pili ana ia ninau, a pela paha ko'u poe hui, ma kau olelo pale no ia ninau. "He pono kau iho no" E nana oe a me lakou la iho ma ka buke Wehewehehala, ua oleloia malaila. "Aole mea i waiho wale ia me ke kanawai ole." Ua akaaka ka ninau, ua palapala ia na iliili a pau i na huahelu mai ke 1, 2, 3, a pela a pau na iliili 121, aole i kauoha ia mai ma ia ninau ma ka iliili ka hoohalike, ina pela, na kamalii ia ninau e koho, he akaaka wale he 11 no iliili ma kela laina keia laina, mailuna a lalo, mai kela kihi a keia kihi, heaha ka mea e ninau ai i ka mea akaaka, ina hoi ma kau, "he 6 ka huahelu i ka iliili i ka ahawaena," alaila, 21 ono; aole pela ke ano o ka ninau, o ka huina o na huahelu e like ana ko kela laina keia laina, maluna a ilalo, mai kela kihi a keia kihi, ina aole pela heaha ka waiwai o kela mau huahelu i kau ia ai maluna o na iliili? Ua pololi oe no ka ninau ekolu a me ka lima, a oia na hakina i komo pono iloko o kou waha, a hai i mama ai a wali pau ka wai awahia, no kela mau ninau aku la maluna, ua maneo ko waha.
3. Kumu ekolu. Aole au i kuhihewa ua neenee aku oe me ia la, ua uwalo aku i kokua i ka wa o ka pilikia; no ka hoike ana mai o kau mau olelo haole, "Stoddard practical arithmetic" e like me kuu kuhihewa ole he kanaka maoli oe, elike hoi me kou kuakoko i ka wa e haakokohi ana kou makuahine, ua kokua mai kekahi ia ia a puka ae oe, aole anei pela?
Auhea oe e S. W. Nailiili, aole au e hai e aku ana i na haina e pili ana no kau mau ninau i keia manawa, aia a ike aku au i ka wikiwiki o ka lima kuhi minute o kau waki e kuhi ana i ke ana iliwai o ka pololei, no ka mea, pela e hemolele ai oe e kaena i ka helelei liilii o ka pohaku alaala, ke i mai nei kela mau hua olelo au, "o oukou o kakou kai ao ia i na mea hohonu o ka ike, aole au la i ao ia." Aka, no ka nui o kou hii ia oe iho, e hai ana i ka hiki ole ia'u, a o oe ke hiki ke pii a hele ma ke kuala o ka puhi me ka pakika ole, he hoike no ia no ka like ole o ke-a anu me ke-a wela, o ka mea hemo me ka mea paa, ua manao oe, aole e hiki ia'u ke lalau, ke hoopa, ke moni, a ke hele aku, iluna o kau mau nanau, no ke aha la? Aka, e kali no au a maemae oe, i hemolele oe ke puhi mai i kau. Ua makaukau no au no kau, ke hookaa mai oe i kou aie, a kaa, mahope olaila liki pono. O ka puhi nui e moe laku nei mamua o ke ana, ua hiki no ia'u ke hopu a paa, oia hoi ka makahiapo o kau ninau, he hiki no ke wehewehe wale aku penei: 0.123456 = 1234567/10000003 e puunaue i ka mahele na ka hoohelu a pela aku, a loaa ka hua paka koena ole oia ka mahelelua, ua like me kanaono kumamaha, alaila, puunaue i kela hoohelu a me kela mahele, e puka mai no ka hakina maoli. Alia, a mahope aku, owau no me ka mahalo ia oe. No na keiki hoonoho hua ka ilina pomaikai o kuu aloha. Ua oki au maanei no keia la. J. H. KAAKUA.
Honolulu, Feb. 22, 1866.
KA AHAHUI MAHIAI—Ma ka puka ana mai o na nupepa haole i ka Poaono iho nei, ua ike iho makou i ka olelo kahea a ka Peresidena o ua ahahui la, e kahea ana e halawai ae na hoa a pau loa ma ke awakea o ka Poaha ae nei, ma ka Hale Hookoloko, no kekahi mau mea nui e hana ia ana.
PILI KINO—Ua ike iho makou ma kekahi nupepa haole no kekahi mea e pili ana i ko kakou makamaka aloha o ka heiau o Kaumakapili, oia hoi o Rev. L. Kamika. E manao ana ia e haalele i na mokuaina hikina iloko o ka malama o Aperila, a ina la mua paha o Mei. Ua hai ia maloko o ua nupepa la, ua oluolu maikai loa ke ola o ka ohana holookoa.
Ua makau au.
Ka pua rose nani o ko Hawaii nei pae aina, ka pahu kani e ne ana i na moku, ka hoa kuka o na po loloa o ka hooilo, he hoa pili hoi o ka la kikiki o ka makalii. E aho paha e ae mai oe ia'u e hohoni Hemolele kaua mamua, mahope ka olelo ana. Oia hoi keia mau hua e kau haaheo ae la maluna o ke poo o keia kukulu manao ana, "Ua makau au." Heaha la ia mea, wahi a ka mea ninau mai, a heaha iho la kona ano maoli?
Aka, e pono paha ia'u e hoakaka aku i kona ano maoli, o kona iwi a me ka io, i mea e maopopo ai i ka poe e heluhelu ana i keia pepa. Penei no ia, o ka huaolelo e i ana, ua makau au, oia hoi ua makau oe, a o keia huaolelo i pili ma ia ano, no ka makau ana, he huaolelo ano nui no ia, a he mea mau hoi ia ma ka waha o kekahi poe e olelo ai, no ka huaolelo makau. Oia hoi, ina ua lawehala oe i ka hai, a ua aihue paha, aie kalohe paha, a ua hana paha oe i kekahi hewa e ae i pili i ke kanawai o ka aina a kakou e noho nei, oia hoi ke karaima, a me ka hana ino ana aku i kou hoalauna, i ka mea pono ole a ano haumia. Alaila, he mea oiaio loa ia, aole ana e nele kona makau a me ka paweo ae o kona mau maka, hookahi wale no ana puu kalahala o ka holo a pee, a i ole ia, o ka holo loa no a nalowale. A eia ka ninau, no ke aha kela holo ana?
Eia hoi ka pane malaila, no ke kalohe, aie kolohe oe i ka waiwai a kou hoalauna, a ua aihue paha oe i kona waiwai paa a me kona waiwai lewa, hana paha oe i kekahi hewa ino loa imua o kou hoahanau me ka ike ia, no kou hana ana i ka hewa nui i ku i ke karaima nui. Alaila, ke olelo nei au, e kulou aku oe e mihi i kau mau hewa, me ka launa hoahanau ana, malia no hoi paha he mau hoahanau like no hoi olua no ka aoao hoomana hookahi.
No ka mea, ua oleloia ma ke Kauoha Hou i ka wa o Iesu ka Mesia, a penei no ia, "O ka mea e kalaia e a'u ma ka honua nei, e kalaia mai no ma ka lani, a o ka mea e hoopaa ia e a'u ma ka honua nei, e hoopaa ia no ma ka lani." Nolaila hoi, e nana pu mai kakou e na makamaka i keia, oiai hoi, he mea mau keia a'u e ike nei i kekahi poe. Ina ua aie i kaula, a elua mahina - paha ka loihi, alaila, e pipa auanei ka hele. Makau hoi o ikea mai e ka mea nana ke dala i aie ia, nolaila, he kiei ka hana, e aloalo ai na maka me he aihue la, ma o a maanei o ke alanui. A ina e ike mai i ka mea nana ke dala i aie ia, nolaila, he kiei ka hana, e aloalo ai na maka me he aihue la, ma o a maanei o ke alanui. A ina e ike mai i ka mea nana ke dala ana i aie ai, he kolo ka hana ilalo o ka lepo, me he moo kaula la e kolo hele ana ma ka ili o ka honua.
A ina e nalowale aku ka mea nana ke dala ana i lawe aie ai, maha ae la kona manao aka, i ka wa e pee ana, a e kolo ana hoi, ua, lelele kona oili, a kapalili ka houpo, (ke kapalili la hoi e kapalili ai ua hana kolohe,) pela no ka aihue a me ke kalohe wale i ka hai, ma ke ano lima lawelawe makilo. Ina hoi oe ua kolohe i ka hai la ea, a ua ike ia hoi kou kolohe ana i komo maoli kou kino iloko o ia hewa ino loa, a ua kuleana maoli no hoi oe ma ia hewa, aka hoi, mea paha hoi, ua mihi oe imua o ua mea la nona ka waiwai, a imua paha o na hoahanau o kou aoao hoomana, a malia hoi nolaila like no hoi olua.
A ina ua kala ia mai kou hala ma ia mea, ea, aole no e nalo ana kou alina, a ike aku no oe i ua kanaka la nana ka waiwai au i aie ai, aole no e nalo ka paweo ae o kou mau maka, me he ipo la ke kokoe, a ina e hele ae, pipa ae la oe ma kapa alanui, me ka olelo iho i keia mau hua mele, penei:
"Ua hoohiu ua hihiu,
Ua paweo na maka,
Ua launa ole mai."
Pela no kekahi wahi kanaka a'u i ike ai i kona aho, he wahi kanaka kolohe loa kela, ua aie maoli i ke dala a ko'u Papa e noho nei i ke kau kamano ma Ulakoheo, aole nae i hoihoi ia mai a hiki i keia la a'u e olelo nei, a pela no hoi kekahi poe e ae o ia ano e noho mai nei. Aka, oia hana ea, he hana ia na ka poe i ao ole ia i na rula maikai o ka pono, aka, o ka poe e hana ana pela, he poe ia e noho ana iloko o na rula o ka ino.
Eia no hoi au ke noho nei, aole nae au e hue aku ana i ko hai, a huna hoi i ko'u kee iho, aka, e hai no au i ke ano o ka'u mau hana ma ke akea holookoa, i wahi mea hoi e maikai iki ai ko'u inoa, o ike wale ia mai hoi auanei ko'u nana ana aku i ko hai puu, a kee hoi. Penei, he wahi aie no ka'u e waiho nei, malalo mai o elima dala, oia hoi keia, $2.62. A ke waiho nei no maloko o ka'u buke aie i kakau ai, aka, ke manao nei au, a hiki mai ka wa kupono e hookaa aku ai, alaila, hookaa, nolaila, he mea ole ka makau aku i na maka o kanaka, aka, he mea pono ia oe ke makau aku i ke Akua, ka mea nana oe i ae lokomaikai mai, e noho iho me ka oluolu maluna o keia ili honua, a kona Mana i hana mai ai.
Nolailai, e na makamaka, na hoa'loha, na hoa pili, na hoa haihai olelo o ka pono io maoli, e noho mai nei ma keia mau mokupuni a pau, a ma keia kulanakauhale alii hoi o Honolulu nei, mai noho kakou a hana hou e like me na olelo i hoike ia ae la maluna, ka ike mai i ka hoalaana paweo na maka. Ina no hoi paha oe ua aie, ea, o kou ahonui no ka mea e hiki ai, a me kou lokomaikai kuhohonu. Aole o ka hoopalaimaka mai a me ka manao e mahuka, me he mea la ua aie oe a nui, a malia paha, o ke aloha ka mea e kaa ai. A pela io no, aia a aloha io oe i kou hoalauna me ka oluolu, me ka manao haahaa, makau ole. Alaila, he hiki no ia oe ke haawi mai i ka hipuu paa o kou aloha, e lulu lima mai, me ka hookaa ana i kou aie.
S W. B. KAULAINAMOKU.
Haliimaile, Honolulu, Feb. 26, 1866.
Na hookuina ma ko ke kanaka kino.
He nui a he lehulehu wale na mea kino e noho ana ma ka honua nei, aka, hookahi wale iho no mea kino noonoo o ke kanaka, ka mea ola uhane, a e noho haku ana maluna o na mea a pau, a nona na hookuina a'u e olelo nei, aka, he hookuina no ko na holoholona aole lakou nele ia mea.
He lehulehu wale na hookuina o kanaka e pono ai, aka, elua no ano nui o na hookuina, he ami, a he lewa, a pela no hoi na hana e hiki ia laua elua, o ka hookuina ami elua wale no hana e hiki ia ia, he pelu mai a he hoomohala aku, oia na hookuina kuekue a me na manamana wawae a me na kuli. A o na hana hoi e hiki i ka hookuina lewa, e ku-e kai ue he hoohei bipi, hoowali ai, kaka wahie, olo papa, a pela aku, Aole nae hana wale na hookuina me ka hoolalelale ole ia, o na aa loloa i holo mai ke poo mai a i na wahi a pau o ke kino nana no hoolaha i ke kauoha a i na lala a pau o ke kino.
Aia no ka hookuina lewa ma ka iwi hoehoe kahi e hookui ai ka iwi uluna me ka iwi hoehoe, a ua paa i ka wahi ia i ka io a me na wahi lahilahi, a me ka aila i hoopahee ia i ole pulikiliki a hele i-i mai ke ahi me ka momoku, a pokole na hookuina a hiki ole ke hana i na mea a pau.
O ka hana mau oia ka mea e pono ai na hookuina, ina aole hana mau a liuliu loa, palupalu na hookuina nawaliwali paha, a elike me ke koi, a me ka oo hana ole ia, he hana lepo hao a popo a inoino, aole pono ke hana; pela no na hookuina.
Nolaila, ke ao nei keia olelo o na hookuina ia kakou e na keiki opiopio maka palupalu i hele a nohea i ka la o ka makalii, e hana mau i na hana kupono, aole e waiho wale i na hookuina e molowa a e palaualelo a nawaliwali, a o na wahi hookuina wale no o na wahi luaui ke hoohana ia, a poloke ae pau ka laua wahi pono ea.
Ua pau, me ke aloha i na hoa o na hookuina like. John ILIILIKI.
AHAHUI HIMENI o KAWAIAHAO —I ka Poaono o keia pule, ua hai ia mai makou e himeni ai ka Ahahui a makou i hai aku nei i na pule i hala ae nei, a ke manao ae nei no makou e mumulu ae no kakou ilaila, oiai, he hana maikai ia, kupono i ka mahalo ia e kela anaina keia anaina, a,
"O ka mea i komo ole iloko ona ka mahalo i ka leo mele,
Aole hoi e hoolioli ia kona puuwai e kona mau honehone,
Ua kupono ke kapaia he kipi, a he mea hoohaukae wale,
Mai paulele iaia."
PA NUI I HANAIA MA OAHU NEI.—Ua poloai ia mai makou e kekahi palapala, aia ka ma Waikane kekahi pa aina nui e hana ia mai nei. Wahi a ua palapala la i poloai mai nei ia makou, ua aneane ka e akolu mile a oi aku ka nui. A o ka mea nona e kukulu mai nei ua pa la o S. G. Wilder a me ka poe Hui kuai aina.
Makemake i kanaka hana.
Ke makemake nei au e Hoolimalima i mau kanaka hana ma ka mahina Ko ma Halawa i e umi kanaka, i eono malama e noho ai. E haawi no au i ka uku kupono, me na dala ohi mua. KIMO PELEKANE.
Honolulu, Mar. 3, 1866. 46-1m
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA NONA ka inoa malalo, e Kalili w, e hooiaioia ka palapala kauoha a Kapele w, o Waipio, Hamakua, Hawaii, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 3 o Aperila, 1866, e hiki mai ana, ma ka hora 10 o kakahiaka, oia ka manawa e hoolohe ai i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea kue i hoikeia, aia ma Waipio, Hamakua, kahi e hana ai. D. K. NAIAPAAKAI,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Ekolu.
Kapaau, Kohala, Feb. 26, 1866. 46-3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA NONA ka inoa malalo, e Lepoloa k, no Waipio, Hamakua, Hawaii, e hooiaioia ka palapala kauoha a Levi k, o Waipio, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 3 o Aperila, 1866, e hiki mai ana, ma ka hora 10 kakahiaka, oia ka manawa e hoolohe ai i ka oiaio o keia kauoha, aia ma Waipio, kahi e hana ai.
D. K. NAIAPAAKAI.
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Ekolu.
Kohala, Feb. 26, 1866. 46-4t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA nona ka inoa malalo e Hiilei w., e hooiaio ia ka palapala kauoha a Niuolono w., no Hanapai, Hamakua, Hawaii, i make aku nei. Nolaila, ua hoike ia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 4 o Aperila, 1866, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka manawa e hoolohe ai i kela noi ana mai a me na mea kue i hoike ia, aia ma Waipio kahi e hana ai.
D. K. NAIAPAAKAI,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Ekolu.
Kohala, Feb. 26, 1866. 46-3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Kanae k, e hooponopono ka waiwai o Piena k, o Honolulu, Oahu, i make aku nei me ke kauoha ole, a e hoonoho hoi i luna hooponopono o kona waiwai. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poaha, oia ka la 5 o Aperila, 1866, oia ka wa e hoolohe ai i keia noi ana, aia ma Waipio, kahi e hana ai.
D. K. NAIAPAAKAI,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Ekolu.
Kohala, Feb. 26, 1866. 46-3t
OLELO HOOLAHA.
E HALAWAI ANA KA POE HUI O KA Ahahui Mahi ko o Lahaina, ma Honolulu, ma ke keena o SAMUEL SAVIDGE, ma ka Poaono, la 31 o Maraki, M. H. 1866, ma ka hora 10 o kakahiaka. Ua makemake ia e pau loa mai, oiai, he mau mea nui kahi e waiho ia mai ana imua o ka halawai.
Honolulu, Mar. 1, 1866. 46-5t
OLELO HOOLAHA.
EIA I KA PA AUPUNI I PAUOA NEI, NA Lio hele hewa i lawe ia mai. E kudala ia ana i ka Poakolu, la 7 o Maraki, i ka hora 12 o ke awakea, 18 Lio, 1 Bipi, 1 Hoki. I ka Poaono, la 10 o Maraki, i ka hora 12 o ke awakea, 3 Lio.
Na Lio Kudala.
Poakolu.
Lio kane keokeo, kuapuka wiwi, JR akau.
" " eleele maikai, JP akau, no Kapanee.
" " " wiwi, FC hema.
" " keokeo " JU akau.
" " lokia, no Kahewa.
" " ulaula wawae eha, hao ano e.
" " keokeo " DK akau.
" " lokia, he mau hao ano e.
" " keokeo wiwi, he mau hao ano e.
" " ulaula " I akau.
" " puakea, " hao ano e.
" " keokeo " JD akau, ano e hema.
" wahine eleele hao ano e.
" " hulupala, hao ano e.
" " ulaula, hao ano e.
" " eleele" no Pa.
" " ulaula " ano e, hema.
" " " keiki, hao ano e.
Bibi " eleele nui, he mau hao ano e.
Hoki " ulaula, PP akau.
Poaono.
Lio kane ulaula, hao ano e.
" " lokia, aole ike ia o ka hao.
" wahine ulaula t akau, H hema.
Na Lio Hou Mai.
Lio kane ulaula, ‡ akau, ) H hema.
" " puakea hou, aole hao.
" wahine eleele, no Aalona.
" " ulaula, AHAF akau, AFR hema.
" " hulupala, PA akau.
" " ahinahina wiwi, 8 akau.
P. KAAIAHUA,
Luna Pa Aupuni.
Pauoa, Mar. 3, 1866. 46-1t*
OLELO HOOLAHA.
E KUAI KUDALA IA'NA NA LIO 2 MA KA Pa Aupuni ma Waiawa, Ewa nei, ke hiki aku i ka Poaha, oia ka la 8 o Maraki, 1866, hora 9 o ia la. Ke ano o ka Lio a me ka hao kuni, malalo iho.
1 Lio kane ulaula lae keokeo loihi, ua moku ka pepeiao akau, hao akau H hema HNO.
1 Lio kane puakea lae keokeo, hao akau, hao ano e.
Na Lio Hou Mai.
1 Lio kane ulaula kuapuka, kiko keokeo ma ke kua a me ka lae, mau wawae keokeo mahope, hao akau, K.
1 Lio kane ulaula lae keokeo loihi, mau wawae keokeo mahope, hao akau, hao ano e, uha mua akua, ano e, hema, NC.
1 Lio kane ahinahina eleele, kuapuka keokeo, hao akau, NP hema NH.
1 Lio kane puakea, lae keokeo loihi, hao hema P2
1 Lio kane ulaula, lae keokeo loihi, wawae keokeo ma ka uha mua akau, hao akau K hema ano e.
1 Lio kane hulupala, lae keokeo nui loihi, mau wawae keokeo eha, hao akau, ano e.
1 Lio wahine hulupala, kuapuka keokeo, lae keokeo loihi, hao akau, K hema PI
1 Lio wahine hulupala hou, kiko ma ka lae, mau wawae keokeo eha, aole hao.
1 Lio wahine keokeo me ke keiki, hao akau, hao ano e, hema F uha mua akau ano e.
1 Lio wahine ulaula kuapuka, lae keokeo lohi, hao hema NP
1 Lio wahine keokeo, hao akau, ano e, hema K7
Nolaila, e kii koke mai oukou ka poe mea Lio i nalowale. Ina aole oukou e kii mai, a hala na la he 15 maloko o ka Pa Aupuni ma Waiawa, Ewa nei, e kudala ia ma ka la 18 o Maraki, 1866, oia ka Poalua, hora 9 o ia la. 2 Lio e kudala ia ma ka Poaha, oia ka la 15 o Maraki, 1866, hora 9 o ia la.
J. KAHAULONO,
Luna Pa Aupuni.
Waiawa, Ewa, Mar. 2, 1866. 46-1t*
HE MAU AINA MAIKAI
E KUAI KUDALA IA ANA!
E KUAI KUDALA IA ANA NA AINA O LEVI HAALELEA, e ka mea nona ka inoa malalo nei, ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, iloko o Aperila, la 2, M. H. 1866, i ka hora 12 o ke awakea. A o ka inoa o ua mau aina la e kuai kudala ia ana, eia iho malalo nei:
Aina. Kahanui, Aia ma Molokai.
" Kipu, " "
" Manawainui, " "
" Kapuahi, " "
" Kumuele, " "
" Awawaia, " "
" Makanalua, " "
" Kamanoni, " "
" Wainiha, " Kauai.
" Waikoko, " "
A e ike no na mea a pau e makemake e ike i na kii o ua mau aina la, ma ka Hale Kudala o ka mea nona ka inoa malalo nei. H. W. SEVERANCE.
46-4 t Luna Kudala.
OLELO HOOLAHA.
OWAU O KA MEA NONA KA INOA MAlalo iho nei, ke hookapu loa aku nei au i ko'u mau aina e waiho la ma Kalihi, Mokupuni o Oahu, o
KEONEPANEE A ME PUAWAAHAKEA.
Aole e hele wale kekahi holoholona, Bipi, Lio, Miula, Hoki, PUaa, a me na holoholona e ae, aole e hele wale ma ua mau aina la o'u i hai ia ae la maluna, mai ko na kanaka a me ko na Haole. Aole hoi e hele wale kekahi kanaka maluna o ua aina la, a lawe wale i kekahi mea maluna, me kuu ae ole. Mai ka la e hoolaha ia ai ma ke akea, a ina e ike ia a e loaa paha kekahi o na mea i hoike ia maluna, alaila, e hoopii no au e like me ke Kanawai. Mai ka la aku e puka ai o keia ma ka nupepa, e kapu loa ua mau aina la.
Owau no,
PI CKFORD & HUDDY.
Ma rch 1, 1866. 46 4t
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA KANAKA O NA ANO a pau, ke nana mai ma keia Olelo Hoolaha, o makou ka poe nona na inoa malalo iho, ke hai aku nei makou, o ke kula o ka Iliaina o Waieli, e waiho ana ma ke Ahupuaa o Waimalu, e pili pu ana me Kalauao, ua lilo ia Iliaina ia makou, i ka hoolimalima ia, no J. R. William mai, e hoomaka ana mai ka pa aina aku, a hiki ma Moomuku, mauka, a me na okipu elua, oia o Moaula a me Kupuna.
Eia ko lakou mau inoa, Pamano, Nana, Kahikaula, Paioa, Keaka, Kuheana, Kame, Opunui, Kekahuna, Pinue. 46-1t*
OLELO HOOLAHA.
MA KA WAIWAI O HAIRAMA (K.)
No ka mea, ua noiia mai ka Mea Hanohano G. M. Robertson, Lunakanawai o ka Aha Kiekie, e Kekoanui no ka hookohu ia ia i luna hooponopono waiwai o Hairama, no Waikiki, Oahu, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 7 o Maraki, i ka hora 10 o kakahaiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu. WM. HUMPHREYS,
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Feb. 9, 1865. 45-2t
OLELO HOOLAHA.
MA KA WAIWAI O KAMAHA (K.)
No ka mea, ua noiia mai ka Mea Hanohano G. M. Robertson, Lunakanawai o ka Aha Kiekie, e D. W. Polikua, no ka hooiaio i na palapala kauoha o Kamaha (k,) no Manana, Ewa, Oahu, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 3 o Maraki, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia Palapala Kauoha, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu. WM. HUMPHREYS,
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Feb. 15, 1866. 44-2t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA HOONOHO IA MAI NA mea nona na inoa malalo, i mau Luna Hooponopono no ka waiwai o Thomas Phillips, o Lahaina, i make aku nei. Nolaila, ke kauoha ia aku nei na mea a pau i AIE aku ai, e hoike koke mai ia maua i ka lakou mau bila, mamua ae o ka la 31 o Maraki, e hiki mai ana. JOHN W. KAHUE,
A. MANAKU,
Na Luna Hooponopono Waiwai.
Lahaina, 19 Feb., 1866. 45-4*
OLELO HOOLAHA!
Ke kauoha ia aku nei na Luna a pau o ka Nupepa "KE AU OKOA," e hooili mai ma ka lima o ka Luna Pai, o J. H. Black, i na dala a pau loa, a ia ia wale no, aole ia hai, oia hoi na dala no ka lawe pepa, na olelo hoolaha, na kanikau, a me na mele; aole hoi e ae ia kekahi palapala hookaa ke ole i kakauia ma kona inoa mai keia manawa aku, e kapaeia no. MA KE KAUOHA.
Keena Oihana, Aukake 22, 1865.
HE MAU PAPALE NANI HOU LOA!
I O'U MAU HOA PUNI NANI, A MAU MEA hou, ke hai ia aku nei, ua loaa mai ia'u he mau
PAPALE HOU MAIKAI LOA!
A ME
NA LIPINE ANO MAIKAI LOA!
no ke kumukuai haahaa, mai ka $1.50, a hiki i ka $10.00. E hele mai a e wae i ko oukou makemake, e kipa, he wahi oluolu no e luana ai.
M RS. J. H. BLACK.
Alanui Papu, Honolulu, Oct. 27, 1865. 28-
OLELO HOOLAHA!
—A KA—
AHAHUI HOOHOLO MOKU MAOLI KULOKO.
O KO HAWAII NEI PAE AINA.
No ke kuia ana mai nei o ka Mokuahi KILAUEA, i ka poino, nolaila, o
KA MOKU KUNA HOU,
—KA—
"ONWA RD,"
LAM BERT, ke Kapena,
E holo mau ana ia i Kawaihae, a e ku ana ma Honoipu, ke malie kupono.
Kekahi Moku Kuna o ka Ahahui,
—KA—
"AL BERNI,"
E holo mau ana keia moku i Hilo, a e ku ana ma Lahaina a me Honoipu, i keia la, (Poakahi,) ma ka hora 4 ahiahi. He moku paa a maikai loa keia, kupono no ka poe ohua.
Ka uku o ke keena Kapena, he $10.00, o ka holo ana aku, a he $10.00, no ka hoi ana mai.
KA MOKU KUNA
"ANNIE LAURIE,"
I HANA HOU IA IHO NEI A PAA pono, e holo mau ana ia i KOLOA a me WAIMEA, a hiki i ka wa e paa pono loa ai.
KA MOKU KUNA
"NE TTIE MERRILL,"
E holo mau ana ia mai Honolulu aku nei, a i Lahaina a me Maalaea.
N. B.—Ina ua poino loa io ka Mokuahi KILAUEA, e hooholo koke ia ana no kekahi mau Mokuahi hou, e kupono ana i keia mau mokupuni, i ka wa pokole.
No na mea e pili ana i keia mau moku, e ninau no ia CAPT. FRANK MOLTENO,
a ia JANION, Green & Co.,
33- tf Agena H. S. & G. I. I. N. Co.
HALE KUAI HOU!
—MA—
WAILUKU, MAUI!
O KA MEA NONA KA INOA I KAKAU IA malalo nei, ua wehe ae nei oia i Hale Kuai Hou, kokoke ma ka Uwapo o Wailuku, e pili kokoke ana ma ka Hale Kuai o AKANA LIILII. Oia ka Hale Kuai Hae Ulaula, hui pu me ka Uliuli. Ma keia Hale Kuai
NA ANO LOLE A PAU!
NA PUAHAU O MAREKA!
NA KALAKOA ANO NU HOU!
NA KALEKO ANO NU HOU!
A ME NA LOLE O KELA ANO, KEIA ANO.
NA LOLE KANE ANO NU HOU LOA!
A ma keia Hale Kuai e loaa mau ai na mea ano hou loa mai Kaleponi mai. E loaa no ia oukou me ke kumukuai oluolu loa, me ke kuka pu ana me a'u.
Owau no AKINA, (PAKE.)
Ona o ka Hale Kuai Hou.
Wailuku, 20 Feb., 1866. 45-3m
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, MAI Hawaii a Niihau, ke nana mai, o ka Olelo Hoolaha a kuu kane mare a Kekua, i hoolaha'e nei ma ke Kuokoa, Helu 6, o ka la 10 o Feb. nei. E hai ana, aole na Haole, Kanaka, Pake, Pukiki, a mea Hale Kuai, e hoaie mai ia'u, a ua haalele kumu ole ka wau ia ia, a hele me ke kane manuahi a noho ma Makaha, Waianae. Hele pe—u, ua moo niho awa ia olelo, na'u no e hai aku ia oukou me ka oiaio. He wahahee a me ka alapahi ia olelo, aole au i haalele ia ia, ua noho pu no maua mai ko'u la i hui puia'i ma ka io hookahi, aka, o na pono hoi o ke kino o ka noho ana me ke kane, aole, aole loa no, aole ka ai a me ka ia e ola ai ko maua noho ana, aole hoi kahi aahu, he ole loa no. Na hai mai ka'u ai a me ka'u ia, na Opunui w., a me Popolo w., a me Kapu k., a me Keukahiwa w., no lakou mai ko'u ola. Ua ike ka mea hooko Kanawai a me na lehulehu kamaaina o ia wahi, i ka malama pono ole o ua Kekua nei. A no ka hoi ana o ka'u kaikamahine ponoi a noho ma Makaha, i Waianae, hu mai la ke aloha o ke keiki, a hele aku la wau e ike, a hoi mai la i kahi o maua, aole he mea a ekemu mai o ua kane nei, pehu mai la ka nuku, a kipaku mai la e hele, noho aku la wau me ka hoomanawanui, e like me ke kauoha a ka Haku, o kana hana mau no ia. Nolaila, hoi hou aku la wau i kahi o kuu keiki, a he mau la mahope iho, puka ae ana ka olelo lalau a ua Kekua nei, he haalele au. A aole ka wau e aie, (Pelata,) aole au i maa ia mea he aie wale aku ia maua i noho pu ai me ka pono ole iloko o na la i kaahope ae. A ke i mai nei, aole o'u mau makamaka e hookipa mai ia'u. A—he, i ka makani ko'u ola e—a, ua hiki no ia lakou ke hookipa mai ia'u ke hele aku au i o lakou la. Oia la me ka mahalo.
Na LUSIA KAANAANA.
Manana, Ewa, Peb. 17, 1866. 45-2t*
OLELO HOOLAHA.
O WAU O KA MEA NONA KA INOA MALALO, ke hookapu aku nei au i na Kanaka a me na Haole, mea holoholona a pau loa. Ua kapu ka hele ana o ko lakou mau holoholona a pau loa. Ua kapu ka hele ana o ko lakou mau holoholona, Bipi, Lio, Hoki, Miula, Kao, Hipa, maluna o kuu apana aina kula, e waiho ana ma Waimea, e pili ana me Kapaeloa. O ka mea kue i keia mau olelo maluna, e hopu no kuu Luna i na holoholona hele hewa e like me ia, a e hoouku ia $1.00 no ke poo hookahi. E lilo keia i olelo paa mai kona la e puka ai ma KE AU OKOA.
Na'u na PAALUA.
Luna Hopu, MAO.
Pelekane, Honolulu, Feb. 24, 1866. 45-2t*
OLELO HOOLAHA.
MA KA WAIWAI O KONOHIKI (K.)
No ka mea, ua noiia mai ka Mea Hanohano G. M. Roberston, Lunakanawai o ka Aha Kiekie, e Kauhaikane (w,) no ka hookohu ia ia i luna hooponopono waiwai o kona makuakane o Konohiki i make aku nei. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 7 o Maraki, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu. L. McCULLY,
Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Feb. 21, 1866. 45-2t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson, k ekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie, e Koa, luna hooponopono no ka waiwai o Kauhao (k,) no Waikiki, Oahu, i make aku nei, e ae ka Aha ia ia e kuai aku i ka waiwai paa o ua Kauhao nei: Nolaila, ke hoolaha aku nei keia palapala i na kanaka a pau, ke kuleana iloko o keia waiwai, ua koho ia ka la 14 o Maraki, 1866, ma ka hora 10 o kakahiaka, oia ka manawa e hoolohe ai i ua noi nei, me na mea a pau e kue ana, ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu nei.
WM. HUMPHREYS,
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, 28 Feb. 1865. 46-2t