Ke Au Okoa, Volume I, Number 40, 22 January 1866 — Page 3
MA KE KAUOHA.
KEENA KALAIAINA,
Dek. 7, 1865.
I ka poe Mahiai, ka poe Hana Lima, a me na kupa o keia mau Mokupuni.
Ua oluolu i ka mea nona ka inoa malalo nei, ka hai ana aku ia oukou, ua poloai mai o Mons Denoyers Kanikela a Komisina o Farani e noho nei ma ke alo alii o Hawaii nei, i ke aupuni o ka Moi e komo pu aku i ka Hoikeike Nui, na hua o ka Oihana Mahiai a me ka oihana mikiala o na lahui a pau, e kukulu ia ana ma Parisa i ka la mua o Aperila, 1867.
Ke hai aku nei ka mea nona ka inoa malalo nei, e hoomakukau oukou i na mea maikai a pau a oukou i hana ai, a me na mea ulu maikai o keia Pae Aina, a oukou e makemake ai e hoikeike ia ma Parisa, ma ka Hoikeike Nui i oleloia maluna.
Ma ka aoao o ke Aupuni, ua oluolu ka mea nona ka inoa malalo nei, e malama a hoouna aku i Parisa i na ukana kupono, a oukou i manao ai e hoouna mai mamua ae o ka la 1 o Maraki e hiki mai ana. E pono e hoailona ia o waho penei:
"No ka Hoikeike Nui o Parisa. Hoouna ia mai e ———, He kupa no ———, Pae Aina Hawaii. Ma ka malama ana a ke Kuhina Kalaiaina." (Ma keia wahi e hookomo ai i ke ano o ka mea i hoouna ia.)
E pono e hoouna mai ka mea nona ka puolo me kekahi palapala, e hoakaka ana i ka mea e hanaia ke pau ka hoikeike ana.
F. W. HUTCHISON,
Kuhina Kalaiaina.
Ke hoike ia aku nei i na mea a pau, e hoouna mai ma ke Keena Kalaiaina na mea a lakou e manao ai e hoikeike ma Parisa, oia hoi, na mea i hana ia ma Hawaii nei. Na moena, a me na kapa maoli o kela ano keia ano, na ihe, na pololu, na lei palaoa, na ahu ula, na uluna o ka wa kahiko, na kua, a me na ie, kuku, na ohe kapala, na waa liilii, na hale liili a-mau o ka uka, na hale liilii pili na hue wai a me na umeke pawehe, na koi kalai waa, na upa niho mano, na lei hulu, na ao uwala, a me ao maia, a me na mea kahiko o kela ano keia ano a pau loa, i hana lima ia ma Hawaii nei.
[Ke pai hou nei makou i kekahi mau kope e hoouna aku ai i na poe i loohia i ka mai lepera ma kekahi mau mokupuni e aku.]
He Olelo Kahea.
No na Mai Lepera, e hele mai e hoike i ko lakou ano, ma———ma ka la———o———la———Ma keia, ua kauohaia oe e hele mai ma———ma ka la———o———e nana ia ke ano o kou mai, e like me ke Kanawai a me na Rula i kauia e ka Papa Ola. Eia pu me keia ke kope o ia mau Rula. Ma ke kauoha a ka Papa Ola. T. C. HEUCK,
1865. Kakauolelo.
Olelo Hoolaha a ka Papa Ola.
No ka mea, ma ka halawai ana a ka Ahaolelo i hala ae nei, ua hooholoia "ke Kanawai e hoopau ai i ka laulaha ana o ka mai Ledera," ua konoia ka Papa Ola ma ia Kanawi e imi ia Papa i nakumu ma ko lakou noonoo anaei hooikaika i mea e ola ai kela a me keia loohia i ua mai la, a e pale ae ai i ka laulaha ana ae i ke akea ma o a maanei ; e kauoha kaika ana no hoi i ua Papa la e hooko pono i na mea i oleloia ma ua Kanawai la.
Nolaila, ke hai ia aku i kela mea keia mea i loohia i ka Lepera, a i manao ia paha ua loohia oia.
Ua kukulu iho ka Papa Ola i kekahi Halemai, me na hale kupono, ma Kalihi-kai, ma ka Mokupuni o Oahu, eha mile mai ke kulanakauhale aku o Honolulu, malaila e nana ia ai a e lapaauia ai, me ka malama pono ia o ka poe a pau i loohia i ka Lepera, me ka manao ia e loaa mai ke ola. Ua hooponopono mikioi ia keia Halemai e ka Papa, i mea e hanai ponoia ai a e malama ponoia ai na poe mai, a e hooikaika pu no hoi ma ka hoola ana i ka mai i loohia ai lakou.
No keia mea, e hoolako no ka Papa i na mea kupono loa, na kokua lapaau, a e kiai maikai loa ia ka oluolu kupono o na lepera a pau loa e hoihoi ia ai i ua halemai la.
No ka manawa a me na mea e hanaia aku ai, e hoomaopopo i na mea e hanaia ai no ka wa e hiki mai ana, aka, no keia manawa, ua manao ka Papa e kauoha aku i na mai Lepera a pau e lawe ia ma ka Halemai ma Kalihi-kai no ka nana ia ana. O ka poe i hai ia mai ua loohia lakou i ka lepera, aka, ua ikeia he mau mai okoa e ae ma ka ili o na mai i loohia ai lakou, e lapaau ia no lakou, a i ole ia, e ae mai paha lakou e hoi i ko lakou mau home, aia ma ke kauoha ana a ka Papa.
O na mai lepera a pau i manao ia e hiki ke lapaau ia a ola, e kauoha ia lakou e noho ma ka Halemai, i malama kuponoia ai lakou.
O na mai lepera a pau i manao ia e hoopilikia mai ana i ke ola o ka lehulehu, ma ka laulaha ana ke hui aku me lakou; e kauoha a lakou e hookaawale ia ma Kalaupapa, i ka Mokupuni o Molokai, i hookaokoa ia no ia poe e ka Papa, a e haawi ia aku no hoi ia lakou ka malama maikai ia ana.
I ku like ai me na rula i hai ia ae la maluna, o ka Papa Ola, ke hai ia aku nei i ka poe a pau i loohia i ka mai lepera, e hoomakaukau lakou ia lakou iho e malama i na kauoha a na Luna i hookohu ia e ka Papa, i ka manawa a me ke ano o ka hookaawaleia ana o ka Halemai ma Kalihi-kai. No keia mea, e haawi ia aku no kekahi olelo hoolaha, a ua hilinai nui ka ma na mea i olelo ia ma ua Kanawai la, a pela no hoi na Rula a me na Hooponopono ana ia mea.
Ua noi ia na Luna Aupuni, a me ke akea e kokua mai i ka hooholo pono ana i na mea e hooluolu ai i na mai, a i mea hoi e pomaikai ai ka lahui. T. C. HEUCK,
Kakauolelo o ka Papa Ola.
Keena o ka Papa Ola, Oka. 25, 1865.
28-6t
NO KA MEA, ma ka Pauku 3 o ke "Kanawai e pili ana i ka poe i ae ia e koho balota," ke hai ia aku nei, ma ka la 25 o Dekemaba a mamua ae paha, e hoike mai ai na Luna Auhau, imua o na Luna Nana o ke koho balota ana, i ka papa inoa pololei o ka poe i ae ia e koho, o ko lakou Apana ; a,
No ka mea, ma ka Pauku 5 oia Kanawai, ua hoike ia he wa, oia hoi he umi la, mawaena o ka hoolaha ia ana oia papa inoa, a me ka la koho balota ; a,
No ka mea, e hiki mai ana ka Monede mua o Ianuari, ka la e koho balota ai, o keia makahiki ae, ma ka la mua o Ianuari, nolaila, eono wale no la mawaena o ka la 25 o Dekemaba, a me ka Monede mua o Ianuari.
Ke hai ia aku nei ka lono i na Luna Auhau, ma kela Apana keia Apana o keia mau Mokupuni, e hoomakaukau a e hoike ae imua o na Luna Nana o ka la koho balota, i ka papa inoa o ka poe i ae ia e koho balota, a me ko lakou mau Apana. C. DE VARIGNY,
Kuhina Waiwai.
Hale Aupuni, Nov. 24, 1865.
He moolelo no kekahi koa.
Ma kekahi kaua ma Sepania, i ka wa a Enelani e kokua ana ia Sepania, ma ke pale ana aku ia Farani a me kona mau koa, e kaua ana ia mau Auuni ia wa. O kekahi koa Pelekane, ua oki ia kona wawae e na koa kaua lio o Farani, a moku pu a lele loa a kaawale.—Haule iho la ua koa Pelekane nei iloko o muliwai, a maule iho, o kona poo ma kapa o ka muliwai, a o na wawae kai iloko o ka muliwai, mai ka hapalua paha o ka uha kahi i moku aku. Hoomanawanui keia a paa ka wawae ona i ka nakiikii ia, i mea e hiolo nui ole ai ke koko, a popo ae la ia a nui ka welu lole mai ka lakeke ulaula ona, ana i hahae iho ai. I ka paa ana o ka wawae, ua maule oia, a waiho ilaila he la hookahi, e like me ka mea i haiia ae nei maluna, ma kapa o ka muliwai ke poo, a ma ka wai kekahi aoao o ke kino. Ma kona moe ana pela, ua ano paa mai ke koko, a ua oluolu ka hui no ka paa mau o ia aoao ma kahi o ka wai. Ua hala paha he la hookahi o ka hee ana o na koa o Enelani, hee mai la na koa o Farani i kekahi la ae. Hoi hou mai la no ke kaua lio, ma ia wahi hookahi no, a lohe ua wahi koa Enelani nei i ka halulu o ka lio, nolaila, ua hooikaika loa kela a ala iluna, a kokole koke aku a loaa kekahi pu-kuniahi, ua wawahi ia e ko lakou poe iho, i mea e lilo ai i na koa Farani, nolaila, hooikaika loa kela me ka lelele no nae, a loaa iho la ia ia ke kauwahi pukuniahi uuku iluna o ke kaa pu. No ka loaa ole ia ia nei o ka ohelo i mea e ohelo ai i ka paula a me ka poka, o ka waiho o nei wawae kanaka i moku ma ka aoao, o ka lalau aku la no ia, a hahao i ka pu ana, a piha ka pu i ka paula a me ka poka, kakali aku la keia o ka hoea mai o na koa kaua lio Farani. Ia ia nei e kali ana, hoea mai ana ka makamua o na koa lio Farani a pela aku. Ki aku la ua wahi koa nei a ku ke kanaka makamua loa ma ka uha, a lele loa no hoi, e like me ka moku ana o ko ia nei wawae. Ekolu paha kanaka i make ia poka hookahi, a makau ka nui, a holo aku la. Huli ae la keia a hoopiha hou i ka pu a ia nei i manao ai e lalau i ka laau ohelo, noonoo iho la keia aohe ohelo ana i hahao ai i ka pu, aka, he uha wawae wale no o ke kanaka. Hooiaio iho ua wahi koa nei, o kona wawae no ia i moku ai. A e ole no ua wawae nei i moku ai a i loaa ai ia ia ke ola hou ana mai ka make mai, i na kaua lio o Farani. Nana ae la keia o ka mehameha, a au aku la keia a huli ma kela aoao o ka muliwai, i ke kanaka Farani i ku ai i ka poka, ana i ki aku ai. I ko ia nei hele ana aku, loaa iho la ia ia nei ua kanaka Farani koa lio la, e waiho ana me ke ano maule. Hapai ae la keia a ka muliwai, a e like me ko ia nei hana ana i kona wawae, pela oia i hana aku ai i ko Farani kanaka, a loaa no hoi ia ia ka oluolu a me ke ola hiki ke hele. A ia laua nei e noho ana, ua pohala ae ua koa Farani la, huki ae la keia he eke gula, he 100 dala, a he papaa berena i ai na ua koa Pelekane nei. Haalele aku la ke koa Pelekane i ke dala, aka, ua lawe kela i ka papaa barena, a olelo aku la ke kanaka o Farani, "No ke aha kou haalele ana i ka'u makana ia oe?" I mai ke koa Pelekane, "Owau ke uku aku ia oe, aole nau e uku mai ia'u." Ninau mai la ua koa Farani la, "No ke aha?" I aku la ke koa Pelekane, "Nau i oki kuu wawae a moku, a e like no hoi me kou eha, pela au i waiho ai a hala ae nei keia mau la. Lohe au i ka halulu o kapuai lio o oukou, lelele aku la a hahao i ka paula a me ka poka, a piha kela pu e waiho mai la, aole a'u ohelo, a o kuu wawae au i oki ai, oia ka ohelo i piha ai o kela pu, a ki aku nei au ia oukou, ua make kekahi poe o oukou, a ua auhee aku ka nui, a koe o oe e ola iki ana, nolaila, kii mai nei au me kuu manao e hoola ia oe, a e like me oe i hoola mai ai ia'u ma ke oki ana me ka pahikaua." A i ka lohe ana o ke koa Farani i keia, lalau mai la kona lima i na lima o ke koa Pelekane, lulu lilma iho la laua, a hoomaka ko laua nei hookaawale ana, me ke aloha nui o kekahi i kekahi, no ka hoopakele ana i ko laua mau ola. Aole no he loihi loa o kahi i hoomanao ai o ke kahukaua, o kekahime kekahi, he elua a ekolu paha mile ke kaawale mawaena o na puali kaua a elua.
ULIA WALE MAI.—I ka moku manuwa Lancaster i hiki aku nei i Hilo, ua pii aku lakou e ike i ka hana "a ka wahine o ka lua." I ka hoi ana mai, ua halawai mai kela haole kaulana, o W. B. Cushing me kekahi poino, ma ka haule ana i ka lio, a eha. I keia wa nae, ke oluolu ae la.
Ia Boo. P. Kuia.
E KA LUNA HOOPONOPONO;—Aloha oe:
Ua lana mai ko'u manao e hai aku i na haina o kau mau pua rose Baibala; ua maikai ohaha no ua mau pua l a i ka nana ina, a o kekahi mau pua hoi pakele mai ko awiwi e ana e kaulai i ka la.
Auwe! hewa paha au. E oluolu no nae oe e kala mai ia'u ina ua hoeha ka'u mau olelo pane i kou lunamanao.
Ninau 1. O ke kanaka hea kai hoolilo ia i kauwa na kona Haku?
Haina: (Eia ka'u ia oe ma keia, ina o kona Haku mua ia, ua keu aku oe ma kou akamai i ka hoolilo alua ana. E noonoo pono iho i ke ano o ko ninau,) o ke kanaka naaupo; Sol. 11 : 29.
Ninau. 2. O ka lahui kanaka hea kai moekolohe me ka pohaku a me ka laau?
Haina: Iseraela, Jer. 3 : 9.
Ninau 3. Owai ke Kaula a Iehova i kapa aku ai i kona inoa o Iedidia?
Haina: (Iloko o ka Baibala hookahi wale no mea i kapa maoli ia mai o Iedida, o kau Kaula anei ia?) Solomona e nana ma Sam. 12 : 25.
Ninau 4. Owai ke kanaka ikaika i hoohalike ia me ka hoki?
Haina: O Isakara wale no ka mea i hoohalike ia; ma ke ano olelo nane nae, Kin. 49 14.
Ninau 5. I ka malama owai i hoonoho ia ai ke kumu o ka hale o Iehova?
Haina: I ka malama o Zifa a oia hoi o Ijara, a o ka lua hoi ia o ka malama ma ka helu a ka poe Hebera, a i keia Au e hele nei o waena no ia o Aperila a me Mei.
Ninau 6. Ehia degere ka hoi hope ana o ka La?
Haina: He umi. Nalii II. 20: 9; Isa. 38: 8.
No kuu manao ana ua kuekaa wale paha oe i keia mea he Baibala, nolaila, ke waiho aku nei i kekahi mau wahi pua no hoi o ka Baibala nau e honihoni iho, a mai hookaulua loa oe i ka hai mai, oiai ua kupiliki au i ka imi ana, penei:
1. O ka lahui hea la kai hoohalikeia mai ko lakou poe Kaula me na alopeka o ka iu anoano? A owai hoi ke Kaula i kaa iho iluna o ka lehu?
2. Owai la ke Kaula i hoohalike iho i kona uwe ana me na kaikamahine a ka pueo? A owai hoi ke Kaula nana ke keiki o Loruana?
3. Heaha la ka holoholona i haaheo iho no kona mau unahi?
4. Ehia la hoi hua o ka uhane? A heaha ko lakou mau inoa? A heaha la ka mea oi loa iwaena o lakou?
5. Nohea mai na Kakaolelo akamai o Parao? Ka poe i kaena ae "he mau keiki a na'lii?"
6. Owai kai hoahu iho i ke gula me he lepo kele la o ke alanui?
Ke waiho aku nei au i keia mau mea na ke ahonui o kou Luna Hooponopono e KE AU OKOA e hoikeike aku ia Bob. P. Kuia o Hamakua i Hawaii, ke hoi nei au i ka Home, ke momoe mai la ke ko heu o Luakona i ka makani, o hiki e mai auanei na tilihune ua noe o ka uka. Owau no o Kau Kauwa Haahaa. Me ka mahalo.
W. HAEHAE.
Lahaina, Nioiwela Home, Dec 22, 1865.
Ka ili ana o Kilauea ma ke awa o Kawaihae.
E KE AU OKOA E:—Aloha oe.
Ma ka hora 3 o ka wanaao o ka po nei, ua ili ka mokuahi Kilauea ma ke awa o Kawaihae nei, i puoho makou no ka owe o ka moku i ke ako-ako-a, i nana iho auanei ka hana, aia hoi ua ili ka moku, ua hala ma uka o ka poina nalu, i nana aku ka hana e poi mai ana ka nalu ma kai; ia wa, hookani aku la ke Kapena i ka ol-e o ka moku, a eha paha kahea ana, akahi no a holo mai ko uka poe, ka wa ia e wehe loa mai ana kai ao, i ka haole o uka i holo mai ai a pii mai maluna o ka moku, a hoike ae la i kana mau olelo, ua maopopo he olelo aloha ole kana i ka moku.
I ka wa i ae loa ai, hiki hou mai la ko uka poe e kokua, ua nui no ka ikaika o na kanaka o Kawaihae i ka hakaka pu me ke kaikoo i ka lawe ana i ka heleuma i kai, ua hoi aku kekahi poe ia ahiahi, a koe iho la o P. Papaua Esq me kona poe kanaka, oia ka poe nana i kokua maikai i ka moku ia po a ao, ma ka lawe ana i na ukana o luna o ka moku iuka, a ua maopopo i ka nana aku, oia hookahi wale no ke kanaka aloha i ke aupuni, no kona kokua maikai ana i ko ke aupuni waiwai me kona poe kanaka. Ua ili no ka moku ma kahi kupono, ua maopopo no aole e pilikia ana o Kilauea, aka, ua kena ia kekahi kanaka kamaaina e luu e nana i kahi i poino, a i kona wa i luu ai e nana mai mua a hope, hookahi wale no wahi i poino ma kahi o ka huila, ua hai ka laau a hala iho malalo o ka huila, no ka mea, he oni maikai no ka moku, o ke kila wale no kai pili ilalo.
Aka hoi, ua ili ka moku ma ke kuhihewa o ka Huiipahu i ke kukui i kau ia iluna o ka hale moe o W. F. Conway, no ke kiekie loa o ia kukui, manao kela o ke kukui ia o ke awa, oiai a kahi no ka oia a holo i Huiipahn ma Kilauea, a no ka pilikia kekahi i ka nui o ka pouli, no ka mea, he mau la ino no keia, he nui ke aloha i keia moku. A ke lele nei makou iuka me na wahi pahu alani pu, a e manao ana e hoi hou mauka a hiki aku i ke one hanau, oiai ua pa mai la na kapuai i ka honua, me ke aloha no, ke hoi nei ke keiki o Kona kai malino, ua pau ae la kuhihewa e hiki ia Oahu. N. OHUAEEMOKU.
Makani Ikaika.
E KE AU OKOA E ; Aloha oe:
Ma ka la 14, o January, ua hiolo ka hale noho o Poli kahunapule o Waikane. Elua, ua hoonee ia ka halepule mai kona wahi i ku mua ai, 6 kapuai ke kaawale mai kahi i ku mua ai. Ekolu, o ka halekula e ku pu ana ua kauo ia e ka makani 12 kapuai ke kaawale mai kahi i ku mua ai, a kahi e ku nei. Eha, o ka halekula ma Kualoa, ua hoonee ia he 14 kapuai, mai kahi i ku mua ai a kahi e ku nei i keia manawa.
Auwe! Auwe!! Ikaika maoli ka makani, o ka paa a ke kamana i hana ai a paa, ua pili nakekeke, he lohe wale ko'u i ka olelo ia, penei:—Ua ki no au a ua paa, ei ae ua mea e poloke ai, oia kahi mea hai aku ia oe a ia oe aku hoi ia e KE AU OKOA, ke kuu pau i kau hana, ma ka hele ana ma ka loa, a me ka laula; Aloha no.
S. E. K. P. KAOHELOAHI.
Waikane, Jan. 15, 1866.
Pane i na Ninau a *.
"He Lahui Karistiano anei ka Lahui Hawaii?"
Haina. Ae!
"He pono anei ke kapa hou ia keia aina, he kihapai misionari no na aina naauao e ae o ke ao nei?"
Haina. Ae!
"Ua oi anei ka maikai o ko kakou noho ana i ka wa kahiko, mamua aku o ke au ia Kamehameha I., i ko keia noho ana?"
Haina. Ae!
"He oiaio anei, ua olelo ka Bihopa, aole oia e ae i ka poe e noho ana iloko o kekahi hoomana e komo aku iloko o ia Ekalesia?"
Haina. Ae!
"Heaha ke kumu o ko ka Bihopa holo ana i Amerika?"
Haina. "I mau kumu hou e kokua ai ma kona Ekalesia!
O ko ninau ana, heaha ke kumu o ka holo ana o ka Bihopa o Honolulu i Amerika? He ninau ka paha ia i ka mahaoi, no ka mea, aole au o kona haku. E ninau no paha o * ia ia ke hoi mai, i kona kumu i holo ai. I ko'u lohe ana i ka poe i launa iloko o kona Ekalesia, i holo ka Bihopa o Honolulu i Amerika, e launa pu me ko Amerika mau Bihopa, a me kolaila mau Ekalesia, e kokua i ka Ekalesia keiki ma Hawaii nei. A e hoouna hou mai i mau Kahuna pule hou, no ka lawa ole o na kihapai i makemake ia ai e kukulu i Ekalesia malaila. K. HOLANIKU.
Waipiula, Ian. 15, 1866.
Haina o na Ninau Baibala a Kalima.
1. Ehia sekona ka huhu o Iehova?
Haina: Hookahi no, Hal. 30: 5.
2. Owai ka ikaika o ko Iehova poe?
Haina: O Eperaima ka! Hal. 60 7.
3. Owai ka poe a Iehova i hoonoho ai ma kahi panoa?
Haina: O ka poe kipikipi la, Hal. 68: 6.
4. Mahea kahi a Iehova i ho-a ai i ke ahi?
Haina: Ma Ziona hoi! Kanikau 4: 11.
5. Owai ka lahui kanaka a Iehova i oki ai i ke poo a ma ka huelo?
Haina: O Iseraela no paha; Isa. 9: 14.
6. Owai ke keiki a ke kakahiaka?
Haina: Ka! o Hokuloa; Isa, 14: 12.
7. Owai ke awawa a Iehova i hoolilo ai i puka o ka manao lana?
Haina: O Akora; Hos 2: 17.
Ia oe e Kalima, i kou ike ana iho i na haina o kau mau ninau e manao ae no hoi paha oe, he luhi nui ko kekahi i ka imi ana a loaa.
A ma ko'u noonoo ana he kanaka "Kalima" no oe i hele a hio ka lae i nei mea he Baibala, nolaila, aole no e u iho loaa mai no hoi paha na mea pohihi o ka Baibala ina oe e ike ana. A mamuli o keia manao o'u i ukali pu aku ai ko'u hapa pulima i ka hooholo loa ana, nau e hai mai na haina o keia mau wahi Baibala, a ke kope iho nei au; penei:
1. Mawaena o ka papa helu karaima a Paulo i ko Garatia heaha la na hewa oi?
2. Owai ka poe nana e ai ka io o ka poe ikaika?
3. Ua lohe no oe he mala waina ko ke Akua, i ka wa hea la i komi ia ai ua malawaina la, a he ehiku wale no galani a me ka hapa ka nui o ka waina? A pehea hoi ka nui o ua malawaina la?
4. Owai ke kulanakauhale i hoohalike ia mai me he loko wai la?
5. Heaha ka mea i hoohalike ia mai me ka ula okooko o ke ahi enaena?
6. Owai ke akamai oi ae mamua o Daniela iloko o kona Au i noho ai?
7. Owai kai hoohalike ia mai me he manu la i lilo aku mai ke kanaka kia manu aku?
Ua mau iho la no ia, no ka mea, ua pai iho la no hoi kaua; ke kaukau nei au i ko'u wahi aina kakahiaka.
Owau no Kau Kauwa.
W. HAEHAE.
Lahaina, Nioiwela Home, Dec 23, 1865.
KA NOHO MALUNA O KA LIO KUPONO.—I kekahi kanaka aie, ua hele a manoanoa ka aie, e hele ana ma ke alanui me ke kaumaha o ka naau, ninau mai la kekahi hoalauna i ke kumu o kona kaumaha. Hai aku la kela, no ka nui o ka aie. I mai hoi ka hoalauna, ''Kainoa o ka mea au i aie aku ai ke kaumaha, no ka mea, aohe ou hookaa aku."
HE MAU MOKUAHI HOU.—Ua haiia mai makou e na Agena o Kilauea, ina he mea oiaio, ua nohaha liilii o Kilauea, alaila, e hoouna hou ana lakou i mau mokuahi hou, e holo pili aina ai mawaena o ko kakou mau kai kuloko nei. Nolaila, aole paha kakou e pilikia loa na.
MAI HAALELE I KA LA.—Ua loaa mai ia makou kekahi palapala mai Hilo mai, e olelo ana, no ka pakele o kekahi kanaka mai make no ia ia iho i ke kaawe ia, o Kipi kona inoa no Kukuau, Hilo. O ke kumu o kona kaawe ana, no ka uluhua ka i ka paio mau me kona puali. He maikai no paha kona manao ia ia iho, aka, aole paha ia i noonoo i ka eha a kona makuahine, i ko-ko, a i hookohi ai ke kuakoko nona, waiho ae hoi ka hana ana a ka Makua Nui!
OLELO HOOLAHA.
EIA I KA PA AUPUNI I PAUOA NEI, NA Lio hele hewa i lawe ia mai. Ekolu Lio kudala i ka Poalima, la 26 o Ianuari, i ka hora 12 o ke awakea.
Na Lio Kudala.
Lio kane ahinahina, O akau.
" " ulaula kuapuka, BKAHK akau, N8 hema.
" " keokeo " (J) akau, hao ano e hema.
Na Lio Hou Mai.
Lio kane puakea, kua puka, a B akau.
" " ulaula kalakoa wiwi, O hema.
" " ulaula wiwi, P2P2 hema.
" wahine keokeo, 4 akau, K1hema.
" " ulaula, me ke kaulawaha , hao ano e.
E kii mai e uku ka poe nona keia mau Lio, oi kokoke ole mai na la e lilo ai.
P. KAAIAHUA,
Luna Pa Aupuni.
Pauoa, Ian. 20, 1866. 40-1t*
AUHEA OUKOU!
—E—
KA PUALI KOA KAA PU!
UA KAUOHA IA OUKOU E HOAKOAKOA mai ma ka Hale Koa, ma ke ahiahi o keia la, Poakahi, Ianuari 22, ma ka hora 7½.
JNO. H. BROWN,
Kapena.
Honolulu, Ian. 20, 1866. 40 1t
OLELO HOOLAHA.
MA KA WAIWAI O PUALINUI W.
No ka mea, ua noiia mai ka Mea Hanohano G. M. Robertson, Lunakanawai o ka Aha Kiekie, e Niau (k.) no ka hooiaio i na palapala kauoha o Pualinui (w.) no Kapalama, Oahu, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 10 o Feberuari, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia palapala kauoha, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
WM. HUMPHREYS,
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie
Honolulu, Ian. 20, 1866. 40-2t
OLELO HOOLAHA.
MA KA WAIWAI O B. KAILI (K.)
No ka mea, ua noiia mai ka Mea Hanohano G. M. Robertson, Lunakanawai o ka Aha Kiekie, e Pililua (w.) no ka hooiaio i na palapala kauoha o B. Kaili (k.) no Honolulu, Oahu, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 10 o Feberuari, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia palapala kauoha, a me na mea hoole i hoike ia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
WM. HUMPHREYS,
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Ian. 20, 1865. 40-2t
OLELO HOOLAHA
NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA NOna ka inoa malalo, e E. Jones, e hooiaio i ka palapala kauoha hope loa o Waha, Pukoo, Molokai, i make aku nei. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, o ka Poakolu, oia ka la 17 o Ianuari, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka manawa e hoolohe ai i ka oiaio o keia nonoi ana mai, a me na mea kue i hoike ia mai, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, kahi e hana'i. A. M. KAHALEWAI,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Dec. 30, 1865. 38-3t.
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA NONA ka inoa malalo, e Ulu k, e hooponopono ia ka waiwai o Keawe Meheula k, no Wailuku, Maui, i make aku nei me ke kauoha ole: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 18 o Feberuari, ma ka hora 10, o ke kakahiaka, oia ka la a me ka manawa e hoolohe ai i keia nonoi ana, a me na mea kue i hoikeia, aia ma Wailuku, kahi e hana ai.
A. M. KAHALEWAI,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Ian. 4, 1868. 38-3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Maikai, e hooponopono ia ka waiwai o Kalahoouka k, no Honokohau, Maui, i make aku nei me ke kauoha ole: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 13 o Feberuari, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka manawa e hoolohe ia keia nonoi ana, aia ma Wailuku, kahi e hana ai.
A. M. KAHALEWAI,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Ian. 4, 1868. 38-3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Wawae, e hooponopono ia ka waiwai o Kaaumoana, o Waihee, i make aku nei me ke kauoha ole: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 13 o Feberuari, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka manawa e hoolohe ia keia nonoi ana, a me na mea kue i hoikeia, aia ma Wailuku, kahi e hana ai.
A. M. KAHALEWAI,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Ian. 4, 1866. 38-3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NONOI IA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Kaimiaina, e hooponopono ia ka waiwai o Kaale k, o Waihee, i make aku nei me ke kauoha ole, Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 13 o Feberuari, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka manawa e hoolohe ai keia nonoi ana mai, a me na mea kue i hoikeia, aia ma Wailuku, kahi e hana ai.
A. M. KAHALEWAI.
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana elua.
Lahaina, Ian. 4, 1866. 38-3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Pokii, a me Nuuanu, e hooponoponoia ka waiwai o Pokii k, no Wailuku, Maui, i make aku nei me ke kauoha ole: Nolaila, ua hoike ia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 13 o Feberuari, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka manawa e hoolohe ai keia nonoi ana mai, a me na mea kue i hoikeia, aia ma Wailuku, kahi e hana ai.
A. M. KAHALEWAI,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Ian. 4, 1866. 38-3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Luusia Kaholele, e hooponoponoia ka waiwai o Kawahie, no Wailuku, i make me ke kauoha ole: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 13 o Feberuari, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka manawa e hooolohe ai keia nonoi ana, a me na mea kue i hoikeia, aia ma Wailuku, kahi e hana ai.
A. M. KAHALEWAI.
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Ian. 4, 1866. 38-3t
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, MA KA APANA O EWA A ME WAIANAE, ua loaa mai ia'u ka MANA KUAI AWA, aia ko'u Hale Kuai Awa ma
HALAULANI, WAIPIO, APANA O EWA.
Nolaila, ke kahea aku nei au i ka poe a pau loa e makemake ana e kuai i ka AWA, e hele mai ma kahi i hoike ia maluna, ka poe a ke Kanawai i ae ai, a no'u wale no ka Palapala Kuai Awa i ae ia ma ia mau Apana. A nolaila, e wiki mai oukou.
NAPAHUEKOLU.
Halaulani, Waipio, Ewa, O., Dec. 30, 1855 37-3m*
OLELO HOOLAHA!
Ke kauoha ia aku nei na Luna a pau o ka Nupepa "KE AU OKOA," e hooili mai ma ka lima o ka Luna Pai, o J. H. Black, i na dala a pau loa, a ia ia wale no, aole ia hai, oia hoi na dala no ka lawe pepa, na olelo hoolaha, na kanikau, a me na mele; aole hoi e ae ia kekahi palapala hookaa ke ole i kakauia ma kona inoa mai keia manawa aku, e kapaeia no. MA KE KAUOHA.
Keena Oihana, Aukake 22, 1865.
OLELO HOOLAHA!
—A KA—
AHAHUI HOOHOLO MOKU MAOLI KULOKO.
O KO HAWAII NEI PAE AINA.
No ke kuia ana mai nei o ka Mokuahi KILAUEA, i ka poino, nolaila, o
KA MOKU KUNA HOU,
—KA—
"ONWA RD,"
LAM BERT, ke Kapena,
E holo mau ana ia i Kawaihae, a e ku ana ma Honoipu, ke malie kupono.
Kekahi Moku Kuna o ka Ahahui,
—KA—
"AL BERNI,"
E holo mau ana keia moku i Hilo, a e ku ana ma Lahaina a me Honoipu, i keia la, (Poakahi,) ma ka hora 4 ahiahi. He moku paa a maikai loa keia, kupono no ka poe ohua.
Ka uku o ke keena Kapena, he $10.00, o ka holo ana aku, a he $10.00, no ka hoi ana mai.
KA MOKU KUNA
"ANNIE LAURIE,"
I HANA HOU IA IHO NEI A PAA pono, e holo mau ana ia i KOLOA a me WAIMEA, a hiki i ka wa e paa pono loa ai.
KA MOKU KUNA
"NE TTIE MERRILL,"
E holo mau ana ia mai Honolulu aku nei, a i Lahaina a me Maalaea.
N. B.—Ina ua poino loa io ka Mokuahi KILAUEA, e hooholo koke ia ana no kekahi mau Mokuahi hou, e kupono ana i keia mau mokupuni, i ka wa pokole.
No na mea e pili ana i keia mau moku, e ninau no ia CAPT. FRANK MOLTENO,
a ia JANION, Green & Co.,
33- tf Agena H. S. & G. I. I. N. Co.
HE MAU PAPALE NANI HOU LOA!
I O'U MAU HOA PUNI NANI, A MAU MEA hou, ke hai ia aku nei, ua loaa mai ia'u he mau
PAPALE HOU MAIKAI LOA!
A ME
NA LIPINE ANO MAIKAI LOA!
no ke kumukuai haahaa, mai ka $1.50, a hiki i ka $10.00. E hele mai a e wae i ko oukou makemake, e kipa, he wahi oluolu no e luana ai.
M RS. J. H. BLACK.
Alanui Papu, Honolulu, Oct. 27, 1865. 28-
OLELO HOOLAHA.
MA KA POAONO, LA 27 O IANUARI, MA KA hora12 o ke awakea, ma ka Halekuai o J. D. HAVERKOST, (KILILIKA,) ma Wailuku, Maui, e kuai kudala ia no ka hoolimalima, no na makahiki he
UMIKUMAMALIMA,
no ke kumukuai, aole e haule iho malalo o ka $400 o ka makahiki, e hookaa ia ka hapa makahiki, kela
AINA KULA O KA PAPA HOONAAUAO,
e waiho la ma Waikapu, Mokupuni o Maui, e hoomaka ana ma ka lihi o Ukumehame, a holo mauka ma ke alanui o Waikapu, a hiki i ke awawa, a i ke kumu wai e pili la i ka pa pohaku o Waikapu.
Mahope iho o ka pau ana o ia kudala ana, ma ia wahi no, e kudala ia ka hoolimalima no na makahiki
ELIMA,
no ke kumukuai, aole e emi iho malalo o ka $250 o ka makahiki, e hookaa ia ka hapa makahiki, kela
AINA KULA O KA PAPA HOONAAUAO,
ma Waikapu, Maui, makai iho, ma ka aoao Hikina o ka alanui Waikapu, koe kela moo aina mawaena o na puu one a me ke ala ma ke alo iho o Waikapu.
Ma ke kauoha a ka Papa Hoonaauao.
W. JAS. SMITH,
Kakauolelo o ka Papa Hoonaauao.
Honolulu, Ianuari 5, 1866. 38-3t
OLELO HOOLAHA.
UA HALAWAI KA AHAHUI O HAMAKUA, Hawaii, i ka la 18 o Dek., 1865, ma Eleio, e imi i ka mea e pono ai ka hana ana i ke Awa o Honomalino, e like me ke kauoha ana a ke Kuhina Kalaiaina, "E hana na kanaka o Hamakua nei i ke Awa o Honomalino" Nolaila, ua halawai keia Aha mamua aku nei, kohoia o D. W. Kaila, i Puuku, o N. Keau, i Lunahoomalu, o P. Kaaekuahiwi, i Kakauolelo.
HOOHOLOIA; E haawi mai ke Kuhina Kalaiaina, Eha Haneri Dala, (400.00,) e kokua na kanaka o Hamakua, Eha Haneri Dala, (400.00.) Ua haawi mai ke Kuhina Kalaiaina, Hookahi Haneri Dala, (100.00,) i keia wa, a e haawi ana na kanaka Hookahi Haneri Dala, (100.00.)
Eia na inoa o na Luna ohi dala, Kamakahiki, no Waimanu a me Kahulaana, D. W. Kaila, no Waipio a me Manaaiole, N. Keikenui, no Eleio a me Kapulena, P. Kaaekuahiwi, no Kawela, S. Hao, no Paauhau, E. Nainoa, no Maunahoano, N. Kaai, no Kaala.
E halawai keia mau luna ma Eleio, i ka la 29 o Dekemaba nei, i maopopo ka nui o na dala i loaa mai. A ma ka malama o Ianuarii hoomaka ka hana hou ana i ke awa. P. KAAEKUAHIWI.
37- Kakauolelo.
OLELO HOOLAHA.
MA KA WAIWAI O KAWAHA (W,)
No ka mea, ua noiia mai ka Mea Hanohano R. G. Davis, Lunakanawai o ka Aha Kiekie, e Elemakule (k,) no ka hookohu ia ia i luna hooponopono waiwai o Kawaha (w.,) no Honolulu, Oahu, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakahi, oia ka la 29 o Ianuari, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
WM. HUMPHREYS,
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Ian. 12, 1866. 39-2t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Kahaunaele (k.,) e hooiaio i ka palapala kauoha a J. E. Pupule, o Honuaula, Kona Hema, mokupuni o Hawaii, i make aku nei. Nolaila, e hoike ia i na kanaka a pau, ke pili o ka Poaono, oia ka la 20 o Ianuari, 1866, ma ka hora 9 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hoolohe ai keia nonoi ana mai, a me na mea kue i hoikeia mai, aia ma Onouli, Kona Hema, kahi e hana'i.
CHARLES FRED. HART,
Lunakanawai Kaapuni o Kona & Kau.
Onouli Nui, Kona Hema, Dec. 27, 1865. 38-2t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Keahemakani w., e hooponoponoia ka waiwai o Aumakalani k, o Wailuku, i make aku nei me ke kauoha ole: Nolaila, ua hoike ia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 13 o Feberuari, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka manawa e hoolohe ia keia nonoi ana, a me na mea kue i hoike ia, aia ma Wailuku, kahi e hana ai.
A. M. KAHALEWAI.
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Ian. 4, 1866. 38-3t