Ke Au Okoa, Volume I, Number 36, 25 Kekemapa 1865 — Page 3
MA KE KAUOHA.
Oiai o keia la, (la 25 o Dekemaba,) he la hanau no ko kakou Hoola, e malama ia ia la i la kulaia, a e pani ia ka puka o na Keena hana Aupuni. F. W. HUTCHISON,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Dek. 22, 1865.
Hookohu ia.
Ua oluolu i ka MOI ke koho ana i keia mau mea malalo nei :—Ka Mea Hanohano C. de Varigny i Kuhina no ko na Aina e, a Kuhina Kaua hoi. Hon. C. C. Harris i Kuhina Waiwai.
HALE ALII IOLANI,
Dek. 22, 1865.
Ua hookohu ia o G. P. Wundenberg, i Luna Buke Helu Aupuni, ma kahi o J. E. Chapman i haalele iho nei no ke omaimai.
C. DE VARIGNY,
Kuhina Waiwai.
Keena Waiwai, Dek. 15, 1865.
KEENA O KA PAPA OLA,
Honolulu, Dek. 22, 1865.
Ke kauoha ia aku nei kela mea keia mea, ina he mau bila aie ka lakou ka Halemai ma Kalihi, a i ole ia i ka Papa Ola paha, e hoike mai ia mau mea ma ka la 31 e hiki mai ana ia. THEO. C. HEUEK,
Kakauolelo o ka Papa Ola.
KEENA KALAIAINA,
Dek. 7, 1865.
I ka poe Mahiai, ka poe Hana Lima, a me na kupa o keia mau Mokupuni.
Ua oluolu i ka mea nona ka inoa malalo nei, ka hai ana aku ia oukou, ua poloai mai o Mons Denoyers Kanikela a Komisina o Farani e noho nei ma ke alo alii o Hawaii nei, i ke aupuni o ka Moi e komo pu aku i ka Hoikeike Nui, na hua o ka Oihana Mahiai a me ka oihana mikiala o na lahui a pau, e kukulu ia ana ma Parisa i ka la mua o Aperila, 1867.
Ke hai aku nei ka mea nona ka inoa malalo nei, e hoomakukau oukou i na mea maikai a pau a oukou i hana ai, a me na mea ulu maikai o keia Pae Aina, a oukou e makemake ai e hoikeike ia ma Parisa, ma ka Hoikeike Nui i oleloia maluna.
Ma ka aoao o ke Aupuni, ua oluolu ka mea nona ka inoa malalo nei, e malama a hoouna aku i Parisa i na ukana kupono, a oukou i manao ai e hoouna mai mamua ae o ka la 1 o Maraki e hiki mai ana. E pono e hoailona ia o waho penei:
"No ka Hoikeike Nui o Parisa. Hoouna ia mai e ———, He kupa no ———, Pae Aina Hawaii. Ma ka malama ana a ke Kuhina Kalaiaina." (Ma keia wahi e hookomo ai i ke ano o ka mea i hoouna ia.)
E pono e hoouna mai ka mea nona ka puolo me kekahi palapala, e hoakaka ana i ka mea e hanaia ke pau ka hoikeike ana.
F. W. HUTCHISON,
Kuhina Kalaiaina.
Olelo Kahea.
Ke koho ia ana o na Luna Makaainana o kela Apana keia Apana, o keia Aupuni, no ke kau Ahaolelo e hiki mai ana, e hoomaka ana ma ka POAKAHI mua o Ianuari e hiki mai ana. Na wahi e koho ia ai o na Luna Makaainana, no ke kau Ahaolelo e hiki mai ana, aia no ia ma na wahi i koho ia na Luna Makaainana no ke kau Ahaolelo o ka M. H. 1864. F. W. HUTCHISON,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Nov. 16, 1865.
NO KA MEA, ma ka Pauku 3 o ke "Kanawai e pili ana i ka poe i ae ia e koho balota," ke hai ia aku nei, ma ka la 25 o Dekemaba a mamua ae paha, e hoike mai ai na Luna Auhau, imua o na Luna Nana o ke koho balota ana, i ka papa inoa pololei o ka poe i ae ia e koho, o ko lakou Apana ; a,
No ka mea, ma ka Pauku 5 oia Kanawai, ua hoike ia he wa, oia hoi he umi la, mawaena o ka hoolaha ia ana oia papa inoa, a me ka la koho balota ; a,
No ka mea, e hiki mai ana ka Monede mua o Ianuari, ka la e koho balota ai, o keia makahiki ae, ma ka la mua o Ianuari, nolaila, eono wale no la mawaena o ka la 25 o Dekemaba, a me ka Monede mua o Ianuari.
Ke hai ia aku nei ka lono i na Luna Auhau, ma kela Apana keia Apana o keia mau Mokupuni, e hoomakaukau a e hoike ae imua o na Luna Nana o ka la koho balota, i ka papa inoa o ka poe i ae ia e koho balota, a me ko lakou mau Apana. C. DE VARIGNY,
Kuhina Waiwai.
Hale Aupuni, Nov. 24, 1865.
Ke kahea ia aku nei na Luna Nana o kela Apana keia Apana, oia hoi : ka Luna Auhau, ka Luna Kula, a me ka Lunakanawai Apana, e nana i ke " Kanawai e pili ana i ka poe i aeia e koho balota," i hooholoia i ka la 31 o o Dekemaba, M. H. 1864, a e nana pono i ka Pauku 5, 6, 7 o ia Kanawai, e hoakaka ana i ka lakou oihana ma ia mea.
FRED. W. HUTCHISON,
Kuhina Kalaiaina,
Keena Kalaiaina, Nov. 23, 1865.
Ma ke Kanawai i hoopuka ia no na mea e pili ana i ka Papa Luna Nana o ka la Koho, ua pai hewa ia Luna Helu, o ka pono Luna Kula.
Ua oluolu i ka MOI ka hoapono ana i ka hookohuia ana o Charles L. Parker Esq., i Hope Kanikela Hawaii no ke awa o Astoria, Oregon. C. DE VARIGNY,
Kuhina Waiwai.
Hope Kuhina o ko na Aina e.
Keena o ko na Aina e,
Honolulu, Nov. 23, 1865.
[Ke pai hou nei makou i kekahi mau kope e hoouna aku ai i na poe i loohia i ka mai lepera ma kekahi mau mokupuni e aku.]
He Olelo Kahea.
No na Mai Lepera, e hele mai e hoike i ko lakou ano, ma———ma ka la———o———la———Ma keia, ua kauohaia oe e hele mai ma———ma ka la———o———e nana ia ke ano o kou mai, e like me ke Kanawai a me na Rula i kauia e ka Papa Ola. Eia pu me keia ke kope o ia mau Rula. Ma ke kauoha a ka Papa Ola. T. C. HEUCK,
1865. Kakauolelo.
Olelo Hoolaha a ka Papa Ola.
No ka mea, ma ka halawai ana a ka Ahaolelo i hala ae nei, ua hooholoia "ke Kanawai e hoopau ai i ka laulaha ana o ka mai Ledera," ua konoia ka Papa Ola ma ia Kanawi e imi ia Papa i nakumu ma ko lakou noonoo anaei hooikaika i mea e ola ai kela a me keia loohia i ua mai la, a e pale ae ai i ka laulaha ana ae i ke akea ma o a maanei ; e kauoha kaika ana no hoi i ua Papa la e hooko pono i na mea i oleloia ma ua Kanawai la.
Nolaila, ke hai ia aku i kela mea keia mea i loohia i ka Lepera, a i manao ia paha ua loohia oia.
Ua kukulu iho ka Papa Ola i kekahi Halemai, me na hale kupono, ma Kalihi-kai, ma ka Mokupuni o Oahu, eha mile mai ke kulanakauhale aku o Honolulu, malaila e nana ia ai a e lapaauia ai, me ka malama pono ia o ka poe a pau i loohia i ka Lepera, me ka manao ia e loaa mai ke ola. Ua hooponopono mikioi ia keia Halemai e ka Papa, i mea e hanai ponoia ai a e malama ponoia ai na poe mai, a e hooikaika pu no hoi ma ka hoola ana i ka mai i loohia ai lakou.
No keia mea, e hoolako no ka Papa i na mea kupono loa, na kokua lapaau, a e kiai maikai loa ia ka oluolu kupono o na lepera a pau loa e hoihoi ia ai i ua halemai la.
No ka manawa a me na mea e hanaia aku ai, e hoomaopopo i na mea e hanaia ai no ka wa e hiki mai ana, aka, no keia manawa, ua manao ka Papa e kauoha aku i na mai Lepera a pau e lawe ia ma ka Halemai ma Kalihi-kai no ka nana ia ana. O ka poe i hai ia mai ua loohia lakou i ka lepera, aka, ua ikeia he mau mai okoa e ae ma ka ili o na mai i loohia ai lakou, e lapaau ia no lakou, a i ole ia, e ae mai paha lakou e hoi i ko lakou mau home, aia ma ke kauoha ana a ka Papa.
O na mai lepera a pau i manao ia e hiki ke lapaau ia a ola, e kauoha ia lakou e noho ma ka Halemai, i malama kuponoia ai lakou.
O na mai lepera a pau i manao ia e hoopilikia mai ana i ke ola o ka lehulehu, ma ka laulaha ana ke hui aku me lakou; e kauoha a lakou e hookaawale ia ma Kalaupapa, i ka Mokupuni o Molokai, i hookaokoa ia no ia poe e ka Papa, a e haawi ia aku no hoi ia lakou ka malama maikai ia ana.
I ku like ai me na rula i hai ia ae la maluna, o ka Papa Ola, ke hai ia aku nei i ka poe a pau i loohia i ka mai lepera, e hoomakaukau lakou ia lakou iho e malama i na kauoha a na Luna i hookohu ia e ka Papa, i ka manawa a me ke ano o ka hookaawaleia ana o ka Halemai ma Kalihi-kai. No keia mea, e haawi ia aku no kekahi olelo hoolaha, a ua hilinai nui ka ma na mea i olelo ia ma ua Kanawai la, a pela no hoi na Rula a me na Hooponopono ana ia mea.
Ua noi ia na Luna Aupuni, a me ke akea e kokua mai i ka hooholo pono ana i na mea e hooluolu ai i na mai, a i mea hoi e pomaikai ai ka lahui. T. C. HEUCK,
Kakauolelo o ka Papa Ola.
Keena o ka Papa Ola, Oka. 25, 1865.
28-6t
He wahi manao i na Lunamakaainana, o ka M. H. 1866.
E KE AU OKOA;—Aloha oe:
No ka hiki ana mai o ka leo kahea, i na Luna Makaainana o ka M. H. 1866, e hiki mai ana, a'u i ike iho ma ka helu 31 o kou kino holo okoa. Nolaila, ulu ae la keia mau manao, e hai ia ana malalo iho nei.
1. Ia oukou e na Lunamakaainana, mai Hawaii o Keawe a Kauai o Mano. He wahi manao uwalo wale aku keia ia oukou, e noho noonoo oukou me ka makaala, a e imi ae oukou i ka pomaikai o ko oukou lahui, a me ke ola o ke aupuni, mai nana nui aku oukou i ko oukou pomaikai pau koke, mai nana nui aku hoi i ko oukou helu o ka la, a mai noho kalele muku wale iho no iloko o Hale Alii, e pono no oukou, e hoolohe i ka olelo a na haku, ka poe hoi nana oukou e hoouna aku.
2. Eia keia, mai noho oukou me ka ona nui ana, elike me ka makahiki i kaahope ae nei, iloko no oia makahiki ahaolelo nui ana, ka nui o ka poe ona, a me ka olelo ana iho no o kekahi poe o ua poe Lunamakaainana la, oia ka mea e hanohano ai ke aupuni, ina pela, mahea la o ka honua nei i ike ia e ka poe akeakamai imi honua, e i mai ana ia oukou ua hanohano kekahi aupuni i ka inu ona ana, ke hai aku nei au ia oukou he aupuni ilihune loa ia me ka puhi kole loa, ao kona wahi luaui o Waawaaiki, a me Lopaikihelewale, kona hanau muli loa. Ua ike no wau i kekahi Lunamakaainana he poe mea pili alii ana, mawaho nei lakou keke ko lakou mau niho i ka walaau ana imua o ko lakou mau haku, i hiki aku ka hana i ka hale ahaolelo, kapae ia ae la ke kauoha a na haku he mea okoa aku la ke kamailio ia, nolaila, ke uwalo ia aku nei oukou mai hana hou pela.
3. Auhea oukou e na Lunamakaainana. He mea maikai ka ahaolelo, elike me na aupuni nui o ka honua nei, nolaila, ke makaukau nei makou e lawe i ko oukou mau balota, oiai ke hiki mai nei ke kau o ka ahaolelo eia ka makou kauoha ia oukou, mai hele hou aku me ku naau loli wale iloko o ka ahaolelo, imua aku oukou a make, mai holo ae i o ia nei, mai hoi hope, aohe hope e hoi mai ai. E nana aku kakou ia Kamehameha akahi, oia hookahi wale iho no ka mea nana i nai i keia mau mokupuni a pomaikai no hoi ka lahui i ka lilo ana i hookahi alii, a pehea hoi oukou ke noho palaka hiamoe wale iho no iloko o ka ahaolelo e like me mea ma, i ka makahiki i kaahope ae nei? Nolaila, ke hoouna ia nei oukou e wehe i na pilikia o kanaka, e wehe a hemo loa, a e kau ae hoi i wahi kanawai kupono, no ka mea, oia iho ia no ka oukou mea i ia aku ai, eia nae, i ka hiki ana aku i ka hale ahaolelo, he mau mea okoa aku la ke hooholoia ilaila aole i kauoha ia aku e hele i ka ahaolelo e hana i kanawai puhi rama, eia ka oia aku la ka kekahi mea e kamailio ai iloko o ka ahaolelo, kupanaha! a holo ae anei ke kanawai puhi rama waiwai oukou? aole pela, ilihune loa, ina i mai kekahi ia'u waiwai no ke aupuni, a me na'lii, ke hoole aku nei au, aole loa no. Aole no hoi oia wale iho no, i hoolohe hou aku ka hana, ua holo ae la ke kanawai hookamakama, oia mea apiki aku no paha ia, aka, he maikai no hoi, o ka oukou mau kaikamahine no la ke pau ana i ka mai ino, e na poe Lunamakaainana. Nolaila, ua oki ia hana ana pela.
4. Ia oukou hoi kahi o na makaainana, mai koho oukou i na luna ano pono ole, ike ole, noonoo hupo, noonoo pokole wale iho no, no ka mea, elike me ka pono ole o ka poe nana i kau na kanawai, a e like no hoi me ka pono, a me ke ano pono o ka poe nona ke kau ana ina kanawai, nolaila, mai koho kakou e na makaainana, me ka hoopili mea ai wale, eia wale no ka pono e koho makaala kakou ina luna kupono, mai koho i na luna ona wale, mamuli kau ia mai na kanawai inu rama liilii ma kela wahi keia wahi, o ka aina, mai koho hoi kakou i na luna moekolohe, o hoopuipui ia ae anei ke kanawai hookamakama, ma na awa ku moku a pau loa, a me na kuaaina. E auhea kakou e na hoa hooikaika i ka haawi balota aku i ka lehulehu mai haehae wale i ka balota o kekahi, pela ka walaau ia ana mai mamua aku nei, nolaila, ua pau me ka mahalo ia oe a me kou Lunahooponopono, ke uhi aku la ka hekuawa i na iliili o Muliwai. J. H. MINAMINA.
He mau olelo nane.
KA BIPI WAHINE, KE KAO, A ME KA LIONA.
I kekahi la, hui iho la kekahi bipi wahine, kao, a me ka hipa, me kekahi liona opiopio, e hele lakou e imi holoholona, a loaa, alaila, mahele like lakou. I ko lakou hele ana, loaa ia lakou kekahi dia momona maikai, a lilo iho la i ka liona ka mahele ana. Mahele like iho la ia i na apana eha, a olelo aku la ia i kona poe hoa hui, "Ke lawe nei au i ka apana mua na'u no ka mea he liona au; a he oluolu no paha oukou i ka haawi mai na'u ka apana alua no ko'u koa; o ka apana ekolu e lilo no ia na'u, no ka mea, owau ka mea ikaika loa o kakou; a o ka apana eha hoi, e eha loa no ia'u kekahi mea ke hoopa ia." No keia mea, aohe i hoopaapaa mai kona mau hoa hui, oiai, oia nei io no ka mea ikaika loa.
Ua ao mai keia olelo nana ia kakou, aole e komo hui me kekahi mea i oi ae kona kulana maluna o kakou.
NA NALO ME KA NANANA.
I kekahi la, olelo mai la kekahi nalo makua, aole make hele i ka mahinaai, no ka mea, ua hana ka nanana i kona mau upena iloko o ka mahinaai. Aka, manao iho la no ka nalo opiopio he pono wale no aohe pilikia, a lele aku la no. Ia ia e hookikakaha ana mawaena o na pua, hei ae la ia i na olona a ka nanana. I kona hei ana, aka iki iho la ka nanana, a lele aku la ia e nahu ia ia. Ia ia e aumeume ana me ka make, olelo iho la ia, "E hoolohe ia ka paha i ka kuu hoaaloha kahiko aohe au e make.''
He olelo nane ao maikai keia i ka poe opipio, o ka pono e hoolohe aku i na olelo ao maikai a ka poe kahiko.
He kahoa ia J. Nawohi.
Ma ka Buke IV Helu 48 o ka Nupepa Kuokoa, huina Helu 209 o ka la 2 o Dekemaba, ua ike iho au i na olelo kikaho pane rula ole a ke keiki o ka ua o Hilo, e pane mai ana ia'u penei: "Mai olelo hou pela," no kona lohe ana aku, ua olelo haanui ae la au, ua paa ia'u na kumu o ke Kulahanai o Hilo,
Ke hoole aku nei au, aohe a'u olelo iki pela, ua paa ia'u na kumu o ke Kulahanai o Hilo, imua o kekahi mea a mau mea paha, aohe no hoi au i olelo ua hoike pu ia mai na kumu o ua kula la me na kumu o ka apana holookoa mai Laupahoehoe a hiki i Keaukaha, i kohu ai ia huaolelo hoole pela, alaila, "pili pono iho ka la i Papaenaena."
Ua Hikiwawe oe ma ka lohe a wikiwiki i ka pane kikoola ana imua o ke akea, me he mea oiaio la, aole oe i lohi me ke akahele, a ninau mai la hoi oe ia'u i ka oiaio a me ka ole o kou lohe, oia ka hana pili pono a ka poe i ike i na rula, malia hoi aohe oiaio o ua mea la, alaila, heaha ka waiwai o ka hoolaha ana ae imua o ke akea? He ike ole paha i na rula o ke kamailio nupepa ana, ke ole nae au e manao hewa.
Ma kau olelo hope, e hele hou aku au i kekahi wa hoike hou, i ike ai au i ka oiaio o na keiki Atika o Halaulani. He olelo kaena ke ano, a ma ka hookiekie, e like me ka'u i hai mua ae nei, a o ka hooiaio ana keia, o ka puni hoolaha wikiwiki ma ke akea, i ikea mai ai e ka lehulehu, oia ka oi o Maui Hikina.
Ina ua hooko ia kau olelo e ke Kahukula Nui, owau kekahi e hele hou aku me ia ia wa aku, me ka ae pu mai hoi o ke Akua Mana Loa, e loihi ke ola a hiki ia kau, alaila, e nana ae i na huaolelo i hua hina ia, a e noonoo i kona ano ma ka olelo Hawaii. Aohe no hoi he hewa ia oukou e na keiki Atika o Halaulani, ke liuliu e iho a makaukau.
Ke hai akea aku nei au ia oe a me na mea a pau e ike iho ana, owau nei la, malaila au i aoia ai no kekahi mau makahiki, o Rev. D. B. Lyman, oia no ka'u kumu, a o kana pono i ao mai ai, oia no ka'u i hoolaha ae nei i na keiki o ka lahui opiopio o kaua, i ku like me kau e hana la, a pehea la wau e olelo ai pela imua o ke akea? Ua paa ka! kuu kumu ia'u, aole anei keia o kuu hookiekie maluna ae o kuu kumu? Aole hoi ke kauwa maluna o kona haku? Aole anei he mea eha ke keehi mai i na kui, wahi a Paulo.
E nana i ka'u hoike ana i ka moolelo o ka huakai kaapuni a ke Kahukula Nui, mai ka mua a hiki i ka hope, aia malaila ka'u kamailio ana, aole a'u kamailio liilii, a malaila oe e ike ai, ua hoike pu ia paha na kumu o ke Kulahanai, a ua hoike kaawale ia paha, a aole paha, i ike ai oe i ka makehewa o ka ninau mua ole mai. G. W. K. POEPOE.
Honolulu, Dec. 18, 1865.
He Kanikau Aloha no Nainai w.
Kuu wahine mai ka makani anu la he Malualua,
Mai ka ua hehi mai la iluna o Kalauhala,
Hala no oe, noho no au me ke aloha,
Kuu wahine hoi,
Kuu wahine mai ka makani anu la he Ahiu,
Kuu wahine mai ka uka o Kalehuloa,
Kuu wahine mai ka wai la e Paaku,
Mai ka uka anu la e Pokohola,
Auwe kuu wahine—e,
Kuu wahine i ka wai e Wailua,
Mai ka ua onini puai la i ka moana,
Mai ke kai hawanawana la e Kapuuiki,
Auwe! kuu wahine—e.
Na KAIAPA K.
He uhane la he aloha,
Nou no e Nainai,
Uwe helu mai ko kaikoeke,
E hoi ka nani i ka nahele la,
I ka uka o Kalehualoa la,
I ka pua o ka lehua la,
Hoolai na manu i ka uka la,
I ka uka wale o Pihenakua la,
Ke uhi mai nei e ka noe la,
O ia uka huihui la,
Hoolaukanaka i na manu la,
Auwe! kuu kaikuaana—e.
Na NAOMI w.
He uhane la he aloha,
Nou no e Nainai,
Maloko o ka nupepa kuu ike ana, ua make oe,
Ke hoike ae nei au,
I ko'u aloha ia oe,
Maloko o ka nupepa,
I ike ko Hawaii nei,
Ko na mokupuni a pau,
Nana iho oukou,
Eia mai o Nainai,
Maloko o ka nupepa,
Ua hala e aku ia,
I ke ala hoi ole mai,
Ua lilo i ka enemi,
Na kupu ino o ka po,
Auwe! kuu wahine—e.
Na'u na H. KEANU k.
Kaumakapili, Honolulu, Dek. 22, 1865.
OLELO HOOLAHA.
OIHANA WAI O HONOLULU.
KE HAI IA AKU NEI I KELA MEA KEIA mea i loaa ka wai, a ka la 1 ae nei o Ianuari e hiki mai ana, e lawe mai ai kela mea keia mea i ka uku no ka hapalua makahiki, a ina e loaa ole mai ka uku hapa makahiki, iloko o na la he umi, mai ka la 1 aku o Ianuari, alaila, e pani la ko lakou mau piula wai. HENRY PRENDERGAST,
Luna Oihana Wai.
Keena Oihana Wai o Hooolulu, Dec. 22, 1865.
36-3 t
OLELO HOOLAHA.
E HOOPANEEIA ANA KA HOOLEWA O KE kino kupapau o
J. M. KALANIPOO,
aia i ka malama o Augate, 1866, aole i ka malama o Ianuari ae nei.
S. W. KANAHELEAUMOKU.
Waimea, Koolauloa, Dec. 19, 1865. 36-2t
OLELO HOOLAHA.
POE JURE NO KE KAU HOOKOLOKOLO O Januari, o ka Aha Kiekie ma Honolulu, la mua o Ianuari, 1866.
H. Kolomoku, E. H. Boyd,
Kalaau, Keohokii,
H. Kahanawai, S. K. Kuapuu,
J. W. Kaikainahaole, S. L. Kapahukula,
Keolaloa, Kaikaika,
Kanamu, Joe Kaaiai,
J. Moanauli, Keliikanakaole,
Kahanu, Pilipo,
Wm. Auld, J. Kahai,
Mo se, John Alapai,
J. Maluaikoo, Elemakule,
Haalou, Kaholioni.
L. McCULLY.
Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Hale Hookolokolo, Honolulu, Dec. 19, 1865. 36-2t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NONOI IA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Kaainoa k, e hooponopono ia ka waiwai o J. W. Hewahewa k, no Keahialaka, Puna, mokupuni o Hawaii, i make aku nei me ke kauoha ole. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poalima, oia ka la 12 o Ianuari, 1866, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka manawa e hoolohe ia keia nonoi ana a me na mea kue i hoike ia, aia ma Hilo, kahi e hana ai.
G. S. KENWAY,
Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu.
Hilo, Dek. 8, 1865. 36-2t
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA KANAKA, NA HAOLE, a me na Pake, ke hai aku nei au imua o ke akea, o ka Olelo Hoolaha a kuu wahine mare, ma ka nupepa o KE AU OKOA, o ka la 18 o Dek., he Olelo Hoolaha ia aole oiaio. O kuu wahine mare, ua haalele mai oia ia'u me ke kumu ole, ua hele aku oia mamuli o kona aloha ia hai, nolaila, ke papa aku nei au i na mea a pau loa, aole e hoaie mai i kuu wahine mare, o Emere Kahula. Ina o ka mea hoolohe ole i keia Olelo Hoolaha, maluna iho ona kona poho.
AHO, (PAKE.)
Honolulu, Dek. 22, 1865. 36-2t*
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI OE E KAANAANA, KANE mare a PAIKULI (w.,) ina oe maloko o na pukoa o kela Pae AIna, a mawaho hoi o na Aina e. Ua makaukau ko'u lima hema, a iwi palupalu hoi, e peahi hookamani ole aku ia la e hoi mai, e like me ka berita mare. Ua umi a keu makahiki ou i paweo ai ia'u nolaila, ua luuluu au i ke aloha nou, me he akua lapu la. Eia no hoi, aole pono kino o'u e noho nei, e ole no ka makua, oia ka la makaponiuniu. E KAANAANA e! hoi mai! a ina mai keia la aku, a hala o Aperila, 1866, aole ou hoi mai, e hele no au imua o na Lunakanawai Kiekie, i ke kau jure o Mei, 1866, ma Nawiliwili, Kauai, e hooki i ko kaua berita mare, "Haalele i Puna na hoa'loha." Ke hoi nei ke kaikamahine kui lei lehua o Waikae-o-e, ke kalele iho la kekahi kihi o ke ake niau o ke aloha i kau kane.
M RS. PAIKULI.
Wailua, Puna, Kauai, Dek. 9, 1865. 35-3t*
OLELO HOOLAHA.
—A—
KA PAPA OLA!
MA KEIA, KE HAI AKU NEI I KELA MEA keia mea, e hoomaemae lakou i ke alanui, ma ke alo iho o ko lakou mau pa hale; a e halihali i na opala a waiho ma na wahi i hookaokoa ia e ka Papa Ola.
JNO. H. BROWN.
Luna o ka Papa Ola.
Honolulu, Dek. 16, 1865. 35-3m
OLELO HOOLAHA.
HUA AILA KOLI! HUA KUKUI!
E HAAWI NO NA MEA NONA NA INOA malalo nei,
He $50 no ke tona hookahi,
o na mea i oleloia ae ia maluna.
AL DRICH, WALKER & Co.
Honolulu, 16, 1865. 35-1m
OLELO HOOLAHA.
MA KA WAIWAI O PINAAU K.
No ka mea, ua noiia mai ka Mea Hanohano E . H. Allen, ka Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie, e Keliiwaiwaiole w., no ka hookohu ia ia i luna hooponopono waiwai o Pinaau k., no Honolulu, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 26 o Dekemaba, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu. L. McCULLY.
Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Dek. 13, 1865. 35-2t
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA MEA A PAU, OWAU O ka mea nona ka inoa malalo nei, ua hoonoho ia mai au e ka Aha Hooko Kauoha, i Luna Hooponopono no ka waiwai o Maraea (w.,) i make ma Honolulu nei, nolaila, o ka poe a pau i aie ia ia, a o ka poe ana i aie ai, e hoike mai lakou iwaena o na la he 18 mai keia la aku, a ina e hala ia mau la, aohe o lakou kuleana e koi mai ai mahope aku.
PUHULUHULU (w.)
Honolulu, 16 Dek. 1865. 35-3t*
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, OWAU o Kahula (w.,) no Kulaokahua, ke kahea aku nei au ia Aho, (Pake) k., ua kipaku kumu ole mai oia ia'u, a ua hele mai au a noho me ko'u kaikaina, kii hou mai no kela e kipaku ia'u, a ke noho nei au me ka malama ole mai o Aho (k.,) ia'u, i ka ai a me ka i-a. Nolaila, ke hai aku nei au ia oe e Aho (Pake) k., e hele ana no wau e AIE i na Halekuai, a na Aho k., ka'u kane mare no e hookaa, e like me ke kanawai o ka aina e waiho nei. Ina e hoolaha mai kuu kane, e hele kana hoolaha ma Hamohamo, i Waikiki.
Na EMERE KAHULA (w.)
Kaumakapili, Dek. 16, 1865. 35-3t*
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA HOONOHOIA MAI KA mea nona ka inoa malalo, i luna hooponopono no ka waiwai o Kealalio, o Kona, Hawaii, i make aku nei. Nolaila, ke kauoha ia aku nei na mea a pau i aie ia ia, e hookaa koke mai, a o ka poe a pau ana i aie aku ai, e hoike mai i na bila aie kupono. A o ka poe hoi a pau nana e malama ana i na Waiwai o ua Kealalio nei, e hai mai ia'u mamua mai o ka la 31 o Dekemaba. J. L. KING.
Iole, Nov. 20, 1865. 33-1m
OLELO HOOLAHA.
MA KA WAIKAI O PUHIPUHI W.
No ka mea, ua noiia mai ka Mea Hanohano R. G. Davis, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, e V. Knudsen, (Kamika,) no ka hooiaio i na palapala kauoha o Puhipuhi (w,) no Hauula, Koolauloa, Oahu, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalima, la 12 o Ianuari, 1866, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia palapala kauoha, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
L. McCULLY,
Kakauolelo o ka Aha Kiekie,
Honolulu, Dek. 5, 1865. 34-3t
OLELO HOOLAHA.
E IKE NA MEA A PAU MA KEIA PEPA, o ka ulu niu o Lapakea a pau, aole kekahi poe hanai holoholona, Lio, Bipi, Hoki, Miula, Puaa, Moa, e hookuu ma keia wahi i hai ia maluna, ina hookuli, a loaa i kuu Luna, e uku no hookahi dala no ke poo kookahi, Lio, Bipi, Hoki, Miula, Puaa, he hapalua no ka Moa hookahi. Eia kekahi, ua kapu loa na wahi e ae o ke Konohiki, oia hoi kahi aole i kuelana, a aole lilo i ke kanaka, aole hookuu wale aku i na holoholona o lakou malaila. Eia hou, aole kapulu i na mea pilau ma na kahawai elua, o Kamananui, me Kamanaiki. E lilo keia i olelo oiaio, mai kona laha ana ma ka nupepa. J. KALEILUHIOLE.—Konohiki.
PUHIKI.—Mea malama.
Moanalua, Dek. 5, 1865. 34-3t*
Ku dala ana o na Palapala Ae
KUAI AWA.
I MEA E KULIKE AI ME NA MEA MA KE "Kanawai e hoololi ana i ka Mokuna 7, Pauku 2 o ke Kanawai Kivila," no ka Awa, i hooiaio ia ma ka la 19 o Ianuari, M. H. 1865. Nolaila, ke haawi ia aku nei ka lono,
E kuai kudala ia ana na
PALAPALA AE NO KE KUAI LIILII ANA I KA AWA,
ma Honolulu nei, ma ka Poakolu, la 27, i ke awakea, hora 12. Ma ka Hale Kudala o J. H. Cole.
EKOLU PALAPALA AE NO KA APANA O HONOLULU.
No ke kumukuai $500 dala, no ka Palapala Ae hookahi oia ka palena malalo, aohe hiki e emi iho.
HOOKAHI NO EWA A ME WAIANAE,
no ke kumukuai $100 dala, oia no ka palena malalo.
HOOKAHI NO KOOLAUPOKO,
ua like ke kumukuai me ko Ewa a me Waianae.
MA MAUI.
Ma Wailuku, ma kahi e kokoke ana i kahi o Kililika, (Haverkost,) na T. W. Everett, Hope Luna Makai Nui.
HOOKAHI NO KA APANA O HAMAKUA,
no ke kumukuai $100 dala, oia ka palena malalo.
H. A. WIDEMANN,
Kakauolelo nui o ke Keena Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Dek. 8, 1885. 34-3t
OLELO HOOLAHA.
EIA I KA PA AUPUNI I PAUOA NEI, NA holoholona hele hewa. E kudala ia ana ka Hoki o Ukeke, i ka Poalua, la 26 o Dek., 8 Lio i ka Poaha, la 28 o Dek., i ka hora 12 o ke awakea.
Na Lio ku dala i ka Poaha.
Lio kane ulaula nui maikai, H akau.
" " " 2 kapuai hao wiwi, IW akau.
" " " kalakoa, he mau hao ano e.
" wahine ulaula, hao ano e.
" " puakea, Z hema.
" " hulupala, hao ano e.
" " ulaula, hao ano e.
" " " hao ano e.
Na Lio Hou Mai.
Lio kane eleele wiwi, kuapuka, MPA hema.
" " ulaula, hao ano e.
" " keokeo wiwi, KM hema, N akau.
" " hauliuli wiwi, mau hao manamana ano e.
" " eleele, M me ke kaha mallua.
" " " no Kamaka Mahina.
" " puakea wiwi kuapuka, JR akau.
" wahine keokeo, EK II hema, K akau.
" " ulaula I A L I hema.
" " " hao ano e.
E hele nui mai na mea Lio i nalowale e nana pono, ua akaka pono ole na hao, no ka wiwi.
P. KAAIAHUA,
Luna Pa Aupuni.
Pauoa, Dek. 23, 1865. 36-1t*
OLELO HOOLAHA!
Ke kauoha ia aku nei na Luna a pau o ka Nupepa "KE AU OKOA," e hooili mai ma ka lima o ka Luna Pai, o J. H. Black, i na dala a pau loa, a ia ia wale no, aole ia hai, oia hoi na dala no ka lawe pepa, na olelo hoolaha, na kanikau, a me na mele; aole hoi e ae ia kekahi palapala hookaa ke ole i kakauia ma kona inoa mai keia manawa aku, e kapaeia no. MA KE KAUOHA.
Keena Oihana, Aukake 22, 1865.
HE MAU PAPALE NANI HOU LOA!
I O'U MAU HOA PUNI NANI, A MAU MEA hou, ke hai ia aku nei, ua loaa mai ia'u he mau
PAPALE HOU MAIKAI LOA!
A ME
NA LIPINE ANO MAIKAI LOA!
no ke kumukuai haahaa, mai ka $1.50, a hiki i ka $10.00. E hele mai a e wae i ko oukou makemake, e kipa, he wahi oluolu no e luana ai.
M RS. J. H. BLACK.
Alanui Papu, Honolulu, Oct. 27, 1865. 28-
OLELO HOOLAHA!
—A KA—
AHAHUI HOOHOLO MOKU MAOLI KULOKO.
O KO HAWAII NEI PAE AINA.
No ke kuia ana mai nei o ka Mokuahi KILAUEA, i ka poino, nolaila, o
KA MOKU KUNA HOU,
—KA—
"ONWA RD,"
LAM BERT, ke Kapena,
E holo mau ana ia i Kawaihae, a e ku ana ma Honoipu, ke malie kupono.
Kekahi Moku Kuna o ka Ahahui,
—KA—
"AL BERNI,"
E holo mau ana keia moku i Hilo, a e ku ana ma Lahaina a me Honoipu, i keia la, (Poakahi,) ma ka hora 4 ahiahi. He moku paa a maikai loa keia, kupono no ka poe ohua.
Ka uku o ke keena Kapena, he $10.00, o ka holo ana aku, a he $10.00, no ka hoi ana mai.
KA MOKU KUNA
"ANNIE LAURIE,"
I HANA HOU IA IHO NEI A PAA pono, e holo mau ana ia i KOLOA a me WAIMEA, a hiki i ka wa e paa pono loa ai.
KA MOKU KUNA
"NE TTIE MERRILL,"
E holo mau ana ia mai Honolulu aku nei, a i Lahaina a me Maalaea.
N. B.—Ina ua poino loa io ka Mokuahi KILAUEA, e hooholo koke ia ana no kekahi mau Mokuahi hou, e kupono ana i keia mau mokupuni, i ka wa pokole.
No na mea e pili ana i keia mau moku, e ninau no ia CAPT. FRANK MOLTENO,
a ia JANION, Green & Co.,
33- tf Agena H. S. & G. I. I. N. Co.
OIHANA PULUPULU!
—O—
HAWAII NEI!
E like me ko'u mau manao i hoopaka ia mamua ae nei, e kuai no au i ka Pulupulu maikai o ka
HELU 1, A ME KA HELU 2,
i lawe ia mai i o'u nei.
Ua emi mai ke kumukuai o ka Pulupulu ma na aina e, no ka pau ana o ke kaua ma Amerika, a nolaila hoi ke kumu e emi nei maanei. I keia wa, e haawi no au i ke kumukuai no ka paona hookahi.
EONO KENETA.
Ina he ma-u, a he lepo, aole paha e oi mamua o 5, a me 5½ keneta no ka paona. Aka, ina he loloa, a he maemae loa, mai 6½ paha a hiki i ka 7 keneta o ka paona.
No ka Helu 2—He 3 keneta no ka paona, a ina he maikai a he maemae, he 3½ keneta no ka paona.
Mai kanalua oukou e o'u mau hoa'loha, aka, e hoomau i ka mahi ana a me ke kanu ana i ka Pulupulu, oiai ua oi aku ko oukou pomaikai me ka nui ole o ka luhi, mamua o ke kanu ana i ke ko a me ka uala. Ina e kanu pono oukou i ka oukou mau Pulupulu, alaila, e loaa no i kela a me keia no ka eka hookahi, i paa pono i ka Pulupulu Helu 1, he $50.00, a ina he umi eka, he $500.00 no ka makahiki hookahi.
Iloko ae nei o ka malama o Dekemaba, e loaa mai ana ia'u mai Kaletona mai, kekahi mau
HUA PULUPULU SI AILANA HOU!
Mai Kaletona Hema mai, i hoouluia'i na Pulupulu, e loaa no ia lakou na hua Pulupulu iloko o keia mahina ae.
Mai hoopoina oukou iloko o ka malama ae nei o Ianuari e hiki mai ana, no ka mea, e haawi ana au i na Makana a'u i manao ai e haawi i ka mea nui loa o ka Pulupulu, iloko o keia makahiki 1865, ewalu makana ka nui—mai ke $50 a i ka $5 pakahi. No ka makahiki 1866 e hiki mai ana, ua manao au, e haawi aku i na makana i oi ae. Nolaila, mai kanalua, a mai hoopoina hoi oukou, o ka mea hooikaika, oia ka mea e lilo ai ka makana. Me ke aloha.
H. M. WINI,
Mea kuai Pulupulu, ma ka Hale Leta.
Honolulu, Nov. 16, 1865. 34-5t
OLELO HOOLAHA!
I
KA POE KOHO!
—O KA—
Apana o Honolulu, Kona Oahu,
O KA POE A PAU E MAKEMAKE ANA E loaa ia lakou ka pomaikai o ke Koho Balota, i na Lunamakaainana o ke Kau Ahaolelo e hiki mai ana, i kulike ai me ka Pauku 1 o ke Kanawai e pili ana i ka poe i aeia e koho balota, a me ka Olelo Hoolaha a ke Kuhina Waiwai, i hoolahaia ma ka nupepa haole, "Hawaiian Gazette," i ka la 25 o Novemaba.
Nolaila, ke hai ia aku nei, e hookiia'na ke kakau inoa ia ana ma ka Papa Helu Inoa, i olelo ia ma ka Pauku 6, ma ka la 19 o Dekemaba e hiki mai ana.
G. H. LUCE,
Luna Auhau.
Keena o ka Luna Auhau, Nov. 27, 1865. 33-3t
OLELO HOOLAHA.
A KA
LUNA AUHAU!
O KA
APANA O HONOLULU, KONA, OAHU
E WEHE IA ANA KE KEENA NO KA OHI ana i na auhau, no ka Apana i olelo ia ae la maluna, i kela Poakolu, keia Poakolu, a me kela Poaono, keia Poaono, mai keia la aku, ma ke Keena o ka Luna Hana Alanui, ma "AIENUI," Alanui Marine, e hele la i Ulakoheo.
N. B.—E hamama mau no ka puka i kela la keia la, a hiki i ka la 6 o Ianuari e hiki mai ana.
G. H. LUCE,
Luna Auhau o ka Apana o Kona.
Honolulu, Dec. 22, 1865. 30-3m