Ke Au Okoa, Volume I, Number 24, 2 ʻOkakopa 1865 — MA KE KAUOHA. [ARTICLE]

MA KE KAUOHA.

" e makemake ana"'e ono, e hiki ai ke lawe mai r Jt Wil'lni 30 ohna. e pono ialakou ke hele ae &liS i Te Seena Kalaiaina. " : * F. W, Hctchi«ON-, % --'■-Kahina Kalaiaina. ' l£«ena Kalaiaina, Sept, 19,1865. •.r it i»ir h>— ' i* o Q-borge Hardey i Luna Kauo ka Agana o Kohala Akau. Kojseata, Kona.Akau, & me Kona Hema. n • ,F. W, Hptchisok, Kuhiua Kalaiaina.' Sept. 19, 1865. o J. Kaluhi i Luna Pa Aina ' no Xodhrtrtoa, a o C. H. Judd (Kale,) W. E. a toe S. Andrews i man Luna Pa Aina M Kaolaopoko. Oahn. - < F;. W. Hotchisok, > Kuhina Kalaiaina. Keena Kalaiaina, Sept. 19, 1865. Pa kohoia keia poe ipalalo nei i man Lutia ; !a|:pti e haawi na Palapala Ae Mare : KAPAHCKaLA, no ka Apana o Kona, Oahu. no ka Apana o Puna, Hawaii. e. N, Sprnc2K, no ka Apana oKan, Hawaii. P. Cumingb, no ka Apana o Kona Hema, D. MANmA, no ka Apana o Kohala Hema, H»waii. D H. Naiapaakai, no ka Apana o Kohala Aitau, Haw;aii, ,G> W. Halkmano, no ka Apana o Hamak»% F W. Hotchīson, , . Kuhina Kalaiaina. Keeī»a Kalaiaipa, Sept. 19, 1865. * icī?TT „ Ua lUKI mai kēkalii moku Chili mai laai, me na lima paahana Pake he elua Jianeri me kanalima, he poe nana e mahi i ko kakou mau kula paako, he kan keia poe he wahine i bele pu mai me ka lakou mau.kane a me ka lakou mau keiki pu. Ua wae ia keia poe e ka Elele o keia Aupuni, Kauka Hilabarani. Ua manao wale makou o keia poa.iua oi pakela ae ko lakou maikai, ma ka. a ma na ano hoonlōmoiō, mamua o na Pake i hoouna mua ia mai ia nei, oiai, ua wae kuponp ioa ia lakou e Kauka Hii*bara»i, i»e . ke akahele a me i ka hoopololei. , ... I Ua ike ke Aupum i na makahiki i kunewa ae, aohe nui o na lima paahana, ~e kupono ai no ka hoomahuahua ana ī na pomaikai uiahi ko,a ua ike nehoi lakou, ina e ae ia ka lawe ana a me keia i naTpaahanā, e komo mai auanei ~na kanaka kupono ole, a mea paha o lawe .m?,i -lakou i kekahi mau mai ino, e luku ai i ka lahui, no ka mea, aole e manao ae ana, ka poe nana e lawe mai ia mau lima paahaoa, i ke ofa a me ka pomaikai o ka lahui, nolaila, i mea e pakele ai ka lahui TT)fu ia mau poino mai, oia ke kumu i kāikai kino ai ke Aupuni i keia haawe kaumaha maluna iho o kona mau hokua! 0 keia mau liīna hana, ua kakau inoa lakou malalo o kekahi olelo ae like no na dala eha no fea mahina hookahi, o na wahine ekoln, meka hanai pu ana, ka ai a me kā ia alakou.a ina ehikiikalaßapaNviao Ba Pake, e haawiia ia lakoH kekahi uku ■ kaulele wale, elua dala pakahi. Ka lilo 0 ke Aupuni no ka lawe ana mai i kela Pake keia Pake, he kanawalu dala pakaia, a o ka poe emakēmaki anai mau liifia haua e loaa rio ia lakou, ma ka palapala ana mai i ks Kuhina Kalaiaina. m6 ka * 'uka iiiai i kela mau HIo o ke Aupuni. 1 ko ke Aupuni elele e kgpa mai nei i keia mau paahana, ma Kina, ua haawi aku ialie iwakalua dala makana wale i kela wahine keia wahine, a he ewalu dala i kela a'i keia kane pakahi, a i ka ike ana o ua kane i*ka nui o X a P» u i haawi ia 1 na wahine, ua mare'koke aku nā kane ia lakou. He nui loa ka poe ilihune ma Kina, a aohe hiki i ka hapanui o na kane ke mare i na wahine, a no ka loaa ana o ka j puu dala nui i ka waliine, ua -kono ia ka| * hapa nui o na kane e mare aku ia lakou, i a holo pu mai, A oiai paha, aole e līulin f a ku hotf mS!lf6kah!'Mōkii līou tne na paa- j hana "he eWa tn6 kanalima a oi aku | paha. U» oī akn ke kaunu a me ka ma-i kemake o Tia Pake i ka liele mai i ko ka : ! kon o ko j hele ana altu ma kekaln mau tvaln e. a ua j kapa lakou i keia pae moku Tang hedng (oia hōi na mokupunl o ka [ r v | nei makou, e mmiuumiu |S]|lukī ana mai o na Pake i o! ke&ou»?| ? ft ojkoko ( ai-oi nui oko*j maikai ia. a e lilo hoi laleou ! „1 maq l:%«»,, hooloho i ka maluhia o koia | Aupuni, oiai 1h» la&ou i knlnma ma v\ haua mikiala. Kolrer A«puni manao nul' no hoi. h ; .|

HE HAINAEI.E MA KA MOKU MAGNORIO. Ma, kekak; la iho aei o ka i hi|)a 4 ua ku mai kekahi mokw kalepa B«ritefnia \§4jignorio mawaho o Mam«la me ka ujygia, he palaoa e lawe aea i Kina. Aka, ia ta iku al maanei, ua kuai ke K«tpena he mau aiea ai. I ka ot>omakaufeau nna o u» moku nei e bo!o, olek> «ku k« Kapeua e huki ika heleuma. Ua huki aa ( a be hapalua paha o kahi o ke kaulahao i hiki iluna o ka moku, & haalele iho la na luina. Maia manawa, olelo na lu-' ina aole e buki hou i ka heleuma, nolaila. 'ua kuu hou ia ka ilalo o ke kai. li'a nui ka pioloke na ka aioku ia wa, nolaila, holo mai ke Kapena i ka Ilamuku e kii e hoopaa i nā laina, ua kii ia oa poe !uina la 'a ua hoopaa ia ma fca Halewail Ua hoōkolokolo ia )ceia hihia imua o (sreen ka liope Kanikela Beritaoiō, ke Kapenia Porcher o ka moku k&uaßefitania& me ke Kapeoaokekahi moko. Ua ioaa ka mea nana i hoala i keia kipi, a oa hoopaahaoia hn arni pule maHawa me ka nhu i tia dala koina. Oka nui o na luina, na holo matu aku ma kekahi mttu wahi o keia tnok«poni. Ina e loaa keia poe e pono e aku. Ua kepa hou ke Kapena i kauaka hou a ua holo aku.

HE WAHI PAINA OLIOLI. - Ma ke ahiahi |ka Poaono Sept. 24, ua koi ia, mai makou e | ke ahouui o 0. e heje aku ma kona Hooie e paiua pu ai meia, oiai.o ka la hanau i» o kaua makahiapo o Loeioehama, a ua hoornak,fiukau mua ia i mau mea e hooluolu | ai i ko makou mau kino, oia boi na mea ai kupono no na la ahaaina a pau, e like iue ka mea mau. Ua mahaio ioa makou i kana hoomanao aua i ka la hanau, uo ka mea o ka ! mua ia o na la hanohano o ke kanaka ma keia ao. Oka lua, ka la e mare ai, a o ke kolu, ka la e lawe ia ai i ka lua-kupapau. HOOPII IA NO KA LAIPILA. - O kahi haole o George l%ona inoa, kahi mea noha ka hale kuai ma Kau Hawaii, ua hoopii ia e L. Kaina Lunakanawai o Puna ma ke ano laipila imua o fca Aha J»re o Hilo, oka, aole nae ia i he1e imua okā Aha. Ua ae oia i kona hewa, a ua uku aku ia L. Kaina he kanahiku dala. O ka Olelo Hoolaha ana e pili ona i kela, aia ma ka Nupepa Kuokoa. Ua kena ia no hoi he palapala hopu ia ia na Matina tio kekāhi hihia, aka, i ke kii ana aku a na makai, ua lelē rnai ai e hakaka. He olelo hoolaha iioko o ke Kuokoa, oia ke kumu o ka hoopii iaihiia. HE MAU HINAI MANU HOU. - Ma ka moku kalepa no o na pake i ku mai nei, ua hiki mai he mau hinai manu hou. O ka hana a keia poe manu, he ai i na mea kolo o ka lepo, oia hoi na peelua, koe, a pela aku. I ka Poakolu iho nei, ua hookuu ia ua poe manu la. Ia lakou no i hemo koke ae ai, ua hele koke lakou e imi i na mea kolo. O ka nui o ia poe manu, he akahi haneri me kanawalu kumamaha. O kekahi poe o lakou, ua make, a o ka hapanui, ke ola nei. No laila, ke papa ia aku nei na mea a pau e ike ana i na manu ano hou, mai pepehi wale, o pilikia auanei ma ke Kanawai.

Ka hoi aha mai o ka Moi—Ua hoi mai ka Moi a me kona poe ukali ma ka Poaono iho uei, maluna mai o ka mokuahi Kilauea mai Maui mai. Ika ike ponoia ana aku oka hoi ana naai o ka Moi, uai hookani ia inai na pu aloha mai ka puu o Puowaena mai. I ko'na keehi koke ana ma kapa honua, ua kau koke aku oia maluna o kona kaa*alii me ka Lede hanohano, a pua alii no hoi Kaniākaeha. Ua oluoluloa makou "i ka hai aku, he olaolu maikāi ke ola o ka Moi.

!Hk paahana wahine.—Ma ke kakahiaka iho nei, ia mako* i kiei aku ai ma o na hale hana kamaa o ke Kapna aku ia makou i kekahi o ka g*lijpal<* e iju.iuuliuinu kamaaana. O.ka o iiiakou ike ana } ka haua.,p i keia.mea Jie kumeka kftm a olelo ae ai, ayle no ia be mea uona e liHaliila ai, aka, mea no ia nanā e kae'na ae ai # oia o na kumeka kaulana o keia noho ana.

Ke mau nei ko ka weu.—Aole no malou e poina i ka bai aku i ko makou poe»e noho, uiai uei ma ua kuaaina, i ka noho ana o ke kuianakauhale aiii o Houoiulu uei. Ke mau I uei ao ka \ye!a a me ka pa kikiki ana o ka | i& <b& ke kulauakauhale alii o Ūouolulu uei ( ! a i ka ike aku uo nae i ko makou niau awa- | wa ē waiho laelae uiai nei, ua uliyli like uo i lakou a pau, a me lie mea la, aia uo malaila j" ka Kooluoln nui ana o kekalii poe o ke Kao- | na !ic'. | f4-HU KA NAAy. kft <1)0- | kuahi .Kilauea i ku mat uei i ku Poaono iho u* lohe naai uiakou, ua hou ia e ke kiwi | kekabi o na sela o ua K>jp.ueā oei uia ka j_opu. Ma 5-awaihae ai, t ka wa i e hooili ia ana na pipi p rnaluna o ke Kilauea. [M#i pa-|iu Ua naau in« e ku foco ka r opa, ftka, ua ku pahia aku ke kiwi, a ua po- ! hole ili paha. O loane ka inoa o uā kanaka ! !a, ke ofe makou e kuhihewa Un lohe hou imai no hof makou, o kn mnlama rnotū keka- { i maHui?a iho « ke kia o ka moko a I «ai lawe ta aku ke o!a, | -Ewu a us kk PoLiiUHi.—Ma kekiihi mau aliialii iho ii*"i 11 kei& puk', i* makou e naue j i)*&! aui» iua ke iiUuui Npuauu, e naue» jyia

HoopAiU a hookuuia. —la makou i hfilā aleu aima ke keena o ka Aha Hoomalu i ka iho nei, ua ik"e makou i kekahi haofe kamaaina ke kaona nei, ua hoopii ia no ka onā ' I ka liookolokolo ana a ka Aha, ua ko ka hlhia ia ia, a ua hoopai ia eloa malama 6 ! noho ai ma ka Hale Paahao o Kawa. ia mea, ua hoohalahala ka mea i hoopii ia, a ua hoonauo loa aku imuif o ka Mea Hanoha«o R. G. Davis kekahi o ha Lunukannwai 1 Kiekie. Ika hana ana aiA Aha, ua hooknu U' mai ua haole la no kekahi kumu penei : no ka hooknmo o!e ana' o ka Lunakanawai Hoomalu i kekahi huaolelo " e hoopaahao ia ma ka hana oolea" ma kana olelo hooholo elike me k6 kanawai. oka olelo hoohillo a ua ; tiūnakatiawai'Hooiffi!u lar "e hoopaahao ia ka" mea ! h'oopil ia ma ka Hale Paahao no na malanU ehia." Ano ke komo ole a'na 1 o na hua olelo ma ka hana oolea, nolaila, na kani kā aka, a ui haole la, a eia no iake nnenoe mai nei. ■ Hale kupapau o L. M. Mokhonua.—Ua ike maka inakou i ka maikai a me ka nani o ka hana ia ana o ka hale kupapau o L. Muolo Moehouua, ka Lede mare a ka Mekia W. L. Moehonua. Uekahi oko kakou mau kanaita Hjwm{ e noho nel ma ka oihana aupuni. Ua hana ia ua hale kupapau 1a e Mi*. Heuek me ka mikioi foa, a ano hou loa ho hoi |ka ike akii aka mnka. Ona IHo a pau nk ua"haTe kupapau la, he ewalu haneri da!a ($800.) Aole no a makou mea e "kanalua 'ai i ka olelo ae, ua ku i ka makem&ke o ka mea i hoa'nuanu ia ka poli uA hale leo ole la. Ma ka Poalima iho nei, ua iawe iā aku ua hale k mai kahi aku o Mr. Heuek a hiki i ka pa kupapau o Ka'waiahao. Hs mau mea ulū uou-—Ma ka moku kalepa o na Pake paahana a Kauka Hilibarani i hoouna mai nei, ua hiki tnai nei i o kakou | nei mau mea kanu i ike ole ia ma Hawaii nei mamua, oii hoi na pohuli maia, hua momona ano e, ka laau ki a kakou e ino nei, he mau laau alani ame ke Kinamona. 01«a huinao na laau he kanaeno kumamabno, ua pauleahi i ka make, a o ke koena, ke kanu ia nei ma ka pa o ka Lttp£fcanawai Hoomalu, Montgomery. Ina e uhi *hai lakou, alaila, e hooiaha ia oo ma kela wahi keia wahi, no ka mea. no ka Ahahui Mahiai ua mau mea la. No ke kau Jure.—-Ua hiki mai i o makou nei ka iono, ua ia ka wehe ana o fca puka o ka Aha Jure a ka la 4 o Oka(oJh& e hiki mai ana, oia ka o keia {iule. Nolaila, o ka poe Jure kanaka maoli i loaa ko lakou mau pono no ka Aha Jure e pono e hoomenao, o hala auanei ka manawa, a pilikia.