Ke Au Okoa, Volume I, Number 20, 4 Kepakemapa 1865 — Na mea hou o ke Alo Alli. [ARTICLE]

Na mea hou o ke Alo Alli.

He maikai ka Moi e uoho la ma Molokai, aka, i keia wa||alia aia oia ma Lahaina. . Aia nu ka3lca Kiekie PriuceßB Kamamalu ma. Kuhalauola kahi i noho ai, maikai ke ola oke Kama Alii Wahiue. Ua uanea oia i ka aua'i i ka wai oluolu o Waihi, maikai iā wahi no ka hoolana mai, a nolaila, 110 -&a loaa ia ia o ka oluoln maikai o kona ola. j No ba Mea Kiekie Keleuannoa ua maikai ! no kona o!a, aia no oia ina Papakuneue -kahi ! i iioho ai. - ' I Oia mau no o l?a mai-o ka Moi Wahine kanemake olī. Kalnma ma Hāimoeipo, «t» iki nae,-wahi a ke keuka ona o Makipine. Oa heWkipa ia o C. W. Brooks he painu awf%ea ma Hale Alii, i ke awakea o ka la 1 © a e makaikai, e ka Haku Puuku [ O ka poe i ka paiua awakea o ka Mea Hano- | iiaoo ka Haku Puuku D. Kalakaua, ka Mea Huuohano W. P. Kamakau, Coi«.Preiidegast, ua «*ialihini o C. W. Brooks, indrich a lue J. S.Walker. ; . na Li**.-—Ua li»u le<? ia mai 'maknu e hai ahu oka lehuf«*hu jF»<>lo okoa, ma na pa}f»na o keis mau mokupuni a pau, ke walho nei ōia ka Hale Leta o h!onultilu nei, he-niau L?ta ao!e ponUla, aole in<>a o kahi « n«ho «i, aka, ua fcau wale ia no ka in»& o ka mea naft« ka palapula, a o kohi hoi e n<>iu> ai, aolei hoakaka pu ia n»ai, i h<kt ai i ka Luna Leta ke waiho ae ma ka rumi kup«n<i, » kekahi n»au (eta hoi, Ua kaumahakupono <»ie, j a ua oi «e eiainua o na auoeke L' kau ia ma : ke ano !«-ta.. O kekahi mau palapala no"Ka-' ieponi mai ke waiho »ei' oia k« Hale Lfeta, j aole kii uiai o ua mea noua na uioa. no keaha j U keia poioa i ke al<>ha o ko ouk»u ot#u kioi raakeutaka e aoho uiai ia sua na p«li auuauu u k«f()..ai i Oiaioka paiapaia oia uo ka waua ti l t g u f 6 pa o keia tt>au kai. O ka poe { paiapaU ii*ai hoi kekahi, aola h«i h« k«upooo j «a-'i i ka liioa o k<s kauak», kahi * uoho ai a , ua laokupuoi. 1 mea e hiki pouo »i ko ou-1 km» aiau teta e pouo ke kakau nie k« !«, aole me ka wiiiiwiki, oia pahaJiekahi kumo poioa. rio Hawaii aKA SBE*i»DO*a —I ke ku aoa ii a« ari o ka Onwani, a« ioaa mai kfik«l«i tw<iu p«lapttla umi ke K*i«)ikeia paia ko.&M «u« KapaiMkiko. Ua bat ia ina'oiio o ua mau paiapala uei e h iih<iia toai aaa he kao&ha niau sola Hawau, a o ka poe i koe 'ku fc o**hfpe aiai.

HE KANAWAI E HO»HAOPOPO AI I KE ANO 0 NA KiNAWAI I.NA oi kce ka/Olelo Be'bitania me ka Olelo .. #AWAII. * . • E «ooaoi.ou e ka Jsoi a me ka, Hale Maolelo o īeo Hat»aU Pae *i na i akonkoa ūoko o ka j3Kaofelo kau Kanauai o k'e Aup m > : Paitku 1. Inanaikeiai kekahi manawa, ua kue loa k» 6lelo Beritani» me ka olelo Hawaii, iioko o ua kanawai o keia Aupn.ni, i kauia a e kauia aufl palia ma keia hopeaku, alaiia, e paa no ka olelo Beritnnia. ( tJa aponoia i keia !a 10 o lanuari, M. H. 1865. ".KAMiEHAMEHA R. V HE KANAWAI E hookomp ai i ka ue ke Ditk olk. E hooholoia e ka Mi ā ine ka Hale Jihaoleto 0 ko Hawaii Pue Ainu « akoakoa ka Jlha<>lelu kav Kamwai o ke Aupnni : Paiiku 1. Mai ka la aku e hooīahaia'i keia. kanawai, e hookomoia ka lanahu rnai na aina | e niai ine ke dūte ole. ! Ua apouoia i keia la 31 o Dekeipaba. M. H. 1864. R. • HE KANfV^AI^V E HOOPAŪ AI I NA MOKAKI KALUNA 0 NA AINA Moi, A E PAPA AKA A MAO LOA AKŪ I KA HOO • I.ILO ANA O CA MAO AINA LA. ' No ka mea, Vna ke kanawa! i kapaia " He Kaiiawai no na Aiua ponoi o ka Moi, a me na aina o ke Aupuni,'' i hooholoia nia ka ln 7 o lune, M. H. 1848, na ikea ma na olelo mna o ia kanawai, na qJuolu ka Moi lokomaikai Kamehameha 111., mahope iho ' o ka kwikoe ana i kekahi J£iau aina nona iho, ua hooknu a hoolilo aKii oia i na «'Lii, a me na rtiakaainana i ka hapanui o kona aiua Moi; a no ka mea, ma īa kanawai, ua oleluia ua iilo kekahi mau oiua i heluia he mau aina ponoi o K.aaiohameha 111., nona no a no kona poe hooilina a me na hope ona, a inun loa akn, a e hooponoponoia ia mau aina e like me kona makeinake alii a , me kona nianao, koe wale no na kuleana o na kanaka e noho ana : ma na maii aina la; a no ka mea, ke ano maoli o ia inau hua- j oielo "ieona poe hooiliua a me na hope ona," oia no na hooilina a me na hope ma.'.j ka Noho Moi; a no ka mea, ma ka moplelo , e pili ana i ua man aina la, ua hoomaopo-' poia, ua hooliloia ua niau aiua nei ika Moi 1 mea e k<i|<"a ai i ka hanohauo oka Noho Moi, a iioīaila, he inea'poino i K.a lehuL'hu ke hooliloia aku a hooemiia paha na aina Moi; a no ka mea hoi, iloko o ka aian»wa i nolio M"i ai na 'Lii el.ua i make aku la, naliooemi nuiia ia inan aīna, a ua hfi'oraki ia iio e noho nei, uo na dala he mahuuhua : Nolitila, E hooholoīa e Tca Moi a me ka Hale Ahaolelo o ko Hnwhii Pae Aina i ako koa il ko o ka • Ahaoklo kaa Kanaw i o ke Jiupuni: Pauku 1, Ua kanohaia ke Kuhina Waiwai e hoopuka i mau Bilit Dala Aupuni, me na palapaia,uku punee pu, no na dala hē kanakul u iauaam', e oi ole aku ka uku panee mallina 0 ua īnau bila da!a nei i ka uniikumauiHlua hāpa haheri nii ka maknhiki, a e hookaaia ka uku pauSh i kela a nie keia hapalua iuafcfthiki,~a o ua 4)ila dala U, e hiki no' ke uku pau ia i ka manawa a ke Kuhina Waiwai e maiiHO ai he pono, iloko nae o na inakahiki he iwakalu» e hiki uiai ana. E hoopukaia ua mau bita dala uei i ka ,ntanawa kupnnn, i na u na aiua Moi i hoakakaia mahope ae nei, a e hooliloia i mea e lioopau aku ai i na moraki maluna o ria aiua Moi, e waiho oi|e ia aua mahope iho o ka hoolilo pnu loa īaana o ka waiwai ponoi o ka Moi i hala akn nei' e ka luna hooponopono o ua waiwai ponoi la. Oia hoi ka waiwai i kupono i ka hooliio ia pela me ke kue ole i ke kanawai, i mea e hookaa ai i ua aie i olelo ia. Pauku 2. Ke haawiia nei ka mana i na k uniaina i oleloia, o lakou pu me ke Kuhina Waiwai, e hooponopono no ka hookaa i na moraki i olelola ma na p&uku malnna iho, a e kuai aku i na bila dala Aupuni no ia mea, ina ke ano hoi e pono ai Aupuni. Pauku 3. O na aina a pau i hoolilo ole ia, a e koe ana iloko o na ai'na i hookaawaleia ma ke kanawai i hooholoia ma ka la 7 o lune, M. H. 1848, e olelo aua " oia na aina pouoi 0 Kamehameha 111., nona no a no kona poe hooilina, a nle na hope ona a limu loa aku," a ua ili mai ia mau aina i ka Moi Kamehameha V., e hookapu loaia ia mau aina mai keia la aku, aole no e hiki ke kuai hooliloia, aka, e hooiliia'ku i ka poe hooilina a, me ua hope o kā Noho Moi a niaiu loa aku. A ke looholo hon ia nei, &ole no e ku i ke Kanawai ma keia hope aku, e hana i ka palapala hoolimalima no kekahi o ia man uina, no na inakahiki e oi aku ana i ke kanakoln. Pankn 4. He mana ko na komiBina o na aina Moi e hana i na pulapala hoolimalima knpono o iā niau aina, no na makahikl i mauaoia he pono, i oi ole aku nae i kekanakoiu, aka hoi, aole no e ku i ke ke ohi e i kekahi uku no Ka huoiimalima ana o kekuhi | aina Moi, e oi aku ana i ka makahikī hooka-1 bi luaiim» o ka manawa e uku ai, e laa no |fe>i ka lawe ana i uku ma ke ano he jaku makana, no ke kakau iiioa ana i kekahi 'palapala. hooMmalima uina, na papaia. A o na ukn hoolimalima a me na loaa a pau o ia inan mah«>pe o ka hoolawa ana no na lilo.o Ka hooponwpouo aua, ua ka Moi no ia e iioho ana ia nianawa, a no koua mau pono w%!e fio, » e nknia.aku e ua komisiua-mamu-li d ke kikoo ana'ku o ka Moi, koe nae ka munawa i op oie ai ka Moi ma ke kauawai, alaiU, e hoopouopouoia like me ka mea e kauoh;tia e ka Ahuo'elo no ka pono o ua Moi opiopk» 1«, a hiki i kona wii e oo ai. A e koe no hoi na mea i olelo ia malalo iho. f Pauku 5. Na ua poe kqmtsiua nei e hookaawale noloko ae o na a pau o ia, niau aina, i ka hapoha o ia ma'u loaa i kela a me keia makahiki, & e waihoia ia mau dala uia ' ka Waihona Data Aupuui, a e hooliīoia aku | ina ka hookaa au» i ka uku pauee inahma o ua bila dala Aupuni i hoakaka iuua ia, a ma, ua kaa a pau loa ka uku pauee, a koe iho kekahi dala, alaila, e hoihoi aka ia «na ka uktt «na i ke knmupaa o iai mau bila dala. a hiki i ka manawa e h<hikaa loa ia ai na dala 1 kauohai» mi kuim kauawai. Pauku 6. Ēkolu int\u hoa o ka Papa Kumiaina o na Aina Mol, a"e kohoia lakiiu e ka Moi; e w«e i» eltta o Ukou uoloko ae o ua Uoa w ka Alia Kuhina, a e inua i. ka oihaiia komieina me ka ujvii ole,> o ,ks Koly.. 9 n» komieioa he luna aina ia, a e uku ia oi&| n«>M?o ae o o aa* aiaa, e like me kal mna a ka Moi e hooholo ai. I Oa aponoia i keia la 8 o lannon, M. H.': KAMKHAMIāIiA H1 KANAWAI ] E IHKMmn? iSI I »JSŪ »*V NO KA Morß-ASIX£ Mmu» l 1 K* mka, uia na Kanawai o keia Aupuui e j iioho u«), ua lom i ma.wahiue kaueiuake ar

na'Moi o Hawaii ka ina)iele hopakolu, iloko o fta aina Moi; "4 uo ka mea, ao!e n"J *M>tio ke hooemiia ka nui o ia nian a no ka mea hoi, un kiij>oiio a ua pololei, ? | h«iolaWf}ia a e hookuō&onoia ka MoiWahine o Emma, e iike me ka n<»ho hanobati< ana i kti i kona auo Alii; N<»laila, E BftOßOLou e ka Moi a me ka H«le Ahaolelo oko liawaii Pae Aina, i akoakoa iluko oka , o kau Kunaw»* o kt Jiupunt: j Pauku l'. E nkuia Isa Mwwahine Emnia ' noloko ae o'ka Waihona Dala o fee Aupuni. i kela nie keia inakahiki, oiai kona ola ana. i i na daia he Eeino Tausaui, ke hookoia nae n» fne» i oleloia malalo iKo nei. r ■ - ,■Pauku 2. Mamua ae oka ukuia ana o kekatiT dala i hooholoia ma keia. Kanawai, ? hookuu mai ka Moiwahine Emma ma ka palapala hoolilo kupono, i kona mau kuleana a pan iloko o na Aina Moi. Panku 8. E 6iki no ika Moiwahine Emma e kikoo aku a loaa mai ka uku makahiki i f oleloia ma ka pauku mua no ka mauawa mai ■ ks ia i make ai o ka Moi Kamehameha .IV., ke h«wkuu nae nia i kona kuleana hapakolu | iloko o na Aiua Moi a me .kotm mau haawin* e ae a ke Aupuni inai, mai ka la mai o fa make ana. " Ua aponoia i keia la'3l o Dekemaba, M. H. 1864. KAMEHAMEHA R. HE KANAWAI E hoohoi.o AI i HaawinaWu no Kjv Mea Kie Kii MATAIO NO iKA msa, ua nuho hana ka Mea Kiekie Mataio Keknanaoa, ka inakuakane o ka Moi i hala aku nei o Kamehameha IV., a o ka Moi e nobo nei, Kamehameha V., a o ka Mea Kiekie.Vvctocia Kamamalu Kaahumanu, ka houilina o ka Noho Alii, i tia inakahiki i oi aktj"i .ue kanaha, mamuli o ke Au- . puni, nni ka lehulehu ia ia ; a uo ka hoike mai nei ia i kona makeinake e .hookuuia oia . mai na hana Aupnni e ne, no ka nui o kona mau maka- < hiki; ano ka men hoi, he oiai ua haalele ka lawelawe loihi ana e ka Mea Kiekie i nu Oihana Aupiini, e hoike aku keia lahui okoa i ke illoha a me ka mahalo no kona niau hana noiau : Nolaila, E hooholoia e ka Moi a me ka Haīe Ahaolelo o ko Hawaii Pae Jlina i akoakoa iloko o ka ■' Ahnolelo kau Eanawai o ke Aupuni: Pauku I. Ma keia, ua haawiia nakaMea j Kiekie Mntaio Kekuanaoa, Eha Tuusani Dula i iio kela makahiki keia uiakahiki, oiai kona , ola ana, a ua kauohaia ke Kuhina Wiiiwai e j nkn akn ia mau dula, noloko ae o ka Waiho- i n'a Dala o Ife Aupuni, ma ke ano e like me i na uku makaluki, a ine na haawina e ae a ke \ Aupuni e uku ai ma ka niakahiki paha, a ma ka liapa makahiki paha e nKuia'i. Pankn 5. E hiki no ika Mea Kiekie ke "kikoo aku i ka Waīhona Da!a o ke Aupuni no ka haawina i oleloia ma ka pauku mua, uiai ka U'ku i.hooholoU'i keia kauawai; aka hoi, aole no e haawiia kekahi dala noloko ae o ka Waihoua Dala o ke Aupuni niamuīi o na olelo o keia kanadai, aia a haalele. a pau puha n& knleuna o ka Mea Kiekie e loaa'i i uku iio kekuhi Oiliaua malalo o ke Aupuni. XJa ōpouoia i keia la 31 o Dekemaba, M. H. 1864.. , KAMEHAMEHA R. HE KANAWAI E hookhmuu'i i Pud Dai,a Pale Aie. E hooholoia e k" Moi rt me ka Hale Ahaolelo o ko &<upo*t .Pa* 9Ahaolelo kau Kanaieāi o ke Aupuni : Puuku 1. E kauohaia a nia keia ua kauohaia uo ke Kuhina Waiwai e hōokaawale iua ke an ' paie aie, i na dala a pau i il-<ko o ku Waihooa o ke Aupuni uo ke kqai ana aku i na aina Aupuni. ■ - Pauku 2. Ona dala a pau i hookaawaleia pela e hooliloia aku ma ke kuai aua a me ka hookaa ana i na.Bila Dala Aupuui a iue aa Bila Aie 'e ae o ke Aupuni i iaweia mai i kela a uie keia mauawa e hookaa'i ma ka Waihona Aupuni. Pauku 3. E kanohaia ama keia e kauohaia no ke Knhiua Waiwi e hookaawale no ia puu dala ina loaa a pau o ka Waihona m» ke kuai ana i na aina Aupuni mai ka lu mna o lanuan', 1864. • Paukn 4. E haawi a e uku aku ke Knhi na Waiwai i ka ukupanee i ehiku hapahaueri uo ka luakahiki, maiuua o n-i dala a pau i waihoia ma ku Waihoua Dala Aupuni mainuli o na olelo o keia kanawai, na dala hoi i hooiiio ole ia, e like me ka uiea i olelaia uialuna iho. Pauku 5. E lilo keia i kanawai mai ka la aku o kona hoolahaia ana. Ua aponoia i keia la 31 o Dekemaba, M. H. 1864. KAMEHAMEHA RHE KANAWAI . E bcikalau'i ks Kohina Waiwai. No ka mea, ua hoomaopopoia roa ka Palapala Hoike a ke Kuhiua Waiwai, i waihoia { mai uia ka la 15 o Okasuba i hala ae nei, j na ukuia kekahi ftiau pnu dala mamuli o | ka oleio hooholo oka Ahakukam&lu, no na

pHikia i hiki mai me ka hoomauao o!e iu maniua; a penpi ua Hlo la : No na lilo o ka !ioo!ewa &na ! )ce klno kupapau n ka Mea Kiekie" ka Haku o 'llawaii, $4,559 62; ho !Ho no kft hoolewa ana i ke kino knpapan o ka Mol Kamehameha IV., 17,897.11; no na lilo no ua hoike i hoounaia akn i Ka!Hf«>n!j $1,000: kukua kfj. i ka wa no ka Ttalemai o ka Moiwahiiie, $2,000; no k» llina Alii, $3,500. A o ka huina oja mau dala a pau loa, h8 iwakaluHkumamawi'lu tausaui, eiu-a h»ueri kanaonokoinamaono dala, me kanuhiknkumamakoln keuek»; a no ka inea, tia puloai mai ke Kuhiua Waiwai, e honkuula gia no ia mau dala t hooliloia ; Nolaila, £ HOOipaLOiA e ka Moi a m« ka Ha't AhaoUlo o ko lpuiMii P<ie ditia \ akvakca iluLo o ka Jihuolt o kau Kanawai o kt Jlupuni : Pauku 1. £ huikalaia, a e hookuu loa ia aku ke Kuhina Waiwai no ia mau puu da!a i hmililoia pela, a ma keia ua aponoia kela ī-hooliio ana. e like mo ke ani> i hotkei»T nia • noioko ae o ka Waihona Daia o kc Aupnni. ilnko o na maknhiki eloa, i pau ai ma ka la 31 o X!araki, 1884, tTap6too!a i keia la 10 o lan«ari, H. H. 18«. KAMEHAMEHA R. OLELO HOOHOLO. f S »oo«ou«A. o ka uku makahiki i hooholoM* e k» Aiiauk'īo uo ' e Kokua Lunakanuwai ■ Ki«ki« Aiua. m» ana i ka Pauku 84t> o ke Kai.awe'. KMIn, e hookaaiu no ia ha*wiua mai ku la lō aku o Feberuari, M. H. 1864, a t» hwkaawaleia uo i haawina uo ia iuva. ! B» *ponota i keia 1a 10 o lanuan, )f. H. KAMEHAMEHA R WI HANAWAI E ii iu Kc<»na. Wmw-u e Hookaa. o SK Atroi i b.o i*koi,- *uc

Haawk\a Bam a ke Pm 0 N A KASAKA TAAHAO; Aj0IKl..f 1U VA/E 30ŌHOLOIA KABlLA HAAWWĀ. i c Mqt a me fajfak Maolelo o h> tJatoaii Pne *Ji\na i aki akpn Uoko o ka AKuoUl» kau Kanawai o ke \fiyp%mi : Paukn 1. Ke hnawiia .aku uei ke Kuiiiiii Waiwfti ka.maua e hookaa aku, noloko 4mī<o ka Dala o ke Anpnni, i ua iuawiim (lala o kela a rae keia mta o ka poe o ke Aiipuhi,' i ko lakon uku knpojio a ne Wo uo ke ota o na nanawa e*Bootiolo v toa ia \a Bi1a Uaa,wlija. Ua opouola i keirf la 20 o Okatoba, M. H. 1864. . . .. KAMEHAMEHA R. " "HE KANAWAI Nt> ka Fo6Saa'~ana ī na Lilo o ka Ahaolelo Kau Kaxawai o 1864. E hoohot.oīa e ka $foi a rne ,ka Eah Ma'olelo o ko Bfiicaii Pae Ainai akoakoa iloko o-ka Maolelo kavt Kamv>ai o ke •iupmi : Paukn 1. E hookaawaleia na dala eono triusani ($6,000) noloko jie o ka Waihona Dala Aupuni, i mea e uku ai i na lilo o ka Ahaolelo kau kanawai o 1864. . Ua i la 1,8 o Pkatoba, M. H. 1864. j'.~ KAMEHĀMEHA B.