Ke Au Okoa, Volume I, Number 20, 4 September 1865 — Page 3
No ka Hikina mai.
I ka po iho nei o ka Poaono ua ku mai ka moku kalepa Syren a me ka moku okohola ka moku o Kapena Pihi oia hoi o Bark Nile mai Kapalakiko mai he 19 la o laua elua. Aohe no i loaa mai na nu hou ano nui ma ka hikina mai, no ka mea, ke mau la no ka haule ana o ka waea telegarapa ilalo. Aohe no hoi e hiki ia makou ke hai aku i ka paa pono o ka waea telegarapa a hoomoe ia ala mawaena o Amerika a me Beritania Nui. Ua hiki ae ka moku okohola Europa , ma ka la 9 o Augate ma Kapalakiko, ua pakele mai ia mai ka nome ana a ke Shenandoah . Aole i hiki hou ae kekahi mau moku okohola i haawi ia aku ka palapala hoopaa, a hiki wale i ka holo ana mai nei o keia mau moku, nolaila, me he mea la ua hoopau paha ia i kana hana, a mea paha ua holo aku la ia i Kina, i Auseteria la, a kuai aku i kona moku a haalele loa i kana hana ino. Ina pela, ua pakele ka poe moku okohola iloko o Arctic i halawai ole mai me ia. I na ua haalele loa kela i kana hana ino, alaila, e ku mai ana paha i keia kikina he iwakalua a kanakolu paha moku okohola.
HE GO RILLA HELE AUMOE.—I ka po o kela la pule aku nei, ua hookomo ae kekahi haole i ka manao iloko o kona poo, e hele ma kela hale keia hale e noho waleia ana e ka wahine aohe kane. Ua pii mua aku ia i Maemae ma ka po i oleloia ae la, ma ka hale o Mi. Corwin he mau wahine haole wale no ko loko, aohe kane. Hoomaka ia i kana hana ma ke kikeke ana ma ka puka aniani, a ala mai la no ka wahine, a wehe i ka puka aniani, a hoomaka aku la i ka olelo ana, ma na olelo hoohaihai waipahe wale, a holina ae la ua mau wahine nei, a holo aku la kela a ka Waipiula, holina ae la ia, i manaoia mai paha nana ka holina. Ua imi akamai kela ma ia hana i mea e pakele ai. I ka po mai no o ka Poalua, ua hana hou no ia pela, aole nae i puka mai na wahine iwaho. I ka Poakolu mai a hiki wale mai i keia la, ke hoomakaukauia nei ka mea make nona. He mea hookaulia io no ka hele ana a keia haole ma o a maanei i na hora malie o ke aumoe.
PUUHONUA NA NA MAI PAKE.—Ua pae mai io makou nei ka lono, e like me ka makou i hoakaka mua aku ai e huli ana ke aupuni i wahi e noho ai ka poe i loohia i ka Mai Pake. Ua loaa mai i ke aupuni ka apana aina nui, i manao ia ua kupono no lakou; ua haawi aku no hoi ke aupuni i na apana aina a lakou e makemake ai ma kekahi mau wahi okoa e ae, obscured manao no hoi kekahi poe e kuai mai. obscured awiwi nei k e kukulu ia ana o na hale ma Kalihi, no ka poe lepera kanehai mai, a aohe no paha e u wale a paa pono loa.
HOOMANAWANUI.—Ua lohe mai nei makou, e komo ana he mau keiki kanaka hou ma ke Kula Nui o Punahou, ke hiki aku i ka wa e hoomaka ai. O kekahi poe no o ko makou wa e hele ana i ke kula, oia poe kekahi e hele aku ana imua, e ake ana o ka loaa hou mai o ka ike hohonu mai na kulana kiekie mai o ka naauao a me ka noiau. Aka, ke hoomanao ae nei makou, "O ka makau ia Iehova oia ka mole o ka naauao." Ke kanalua ole nei no hoi makou i ka hai ae. E hele oe imua e ke keiki Hawaii. Imua ke alo e na pokii.
HE AWA KU MOKU HOU—Ua hiki mai io makou nei ka lono, i ka holo ana aku nei o ka Mea Kiekie Ke Kuhina Kalaiaina ma kana huakai makaikai ua hoomaka ae ia i ka wehe ana i kekahi awa ku moku hou, e like me ka mea i oleloia ma ka Bila Haawina o ke kau ahaolelo hope iho nei. Oia no ke awa o Honomalino ma ka mokupuni o Hawaii, a ua hoouna ia aku na mea a pau loa e kupono ai no ia hana, maluna o ka mokuahi Kilauea.
KA HAMARE MAHU.—I ka Poalima i hala iho nei, ua kiei aku makou ma ka hale hana hao hou, a ua ike iho makou i ka hana a kekahi na ka mahu e hooikaika. O keia no paha ka wa mua loa i hoomaka ia ai ka hana ana o keia mea ma ko kakou pae aina nei. Ua makaukau loa na mea a pau e pili ana i ua oihana la, a ina o ka poe e makemake ana e halo aku, aole no e huhu ia mai, ina aole e lawelawe i na mea oloko.
HE KANAONOKUMAMAIWA WAHINE.—Ua ike iho makou ma kekahi nupepa haole, o ka nui o na wahine a Brigham Young, he kanaonokumamaiwa wahine ana e noho mai nei i keia wa ma Loko Paakai. O Brigham Young, oia no ke Kahunapule nui o na Moremona e noho mai la ma Uta Amerika Hui. Ke ike pu ae la no kakou i ka hana a ka poe Moremona, mai noho kakou a hoomahui aku, oiai aole ia he mea kupono ka mare lehulehu ana.
KULANUI O KA PUNAHOU.—Ua hiki mai io makou nei ka lono e hoomaka ana ke Kulanui o ka Punahou ma ka Poakolu ae nei la 6; a ka la apopo e ninaninauia no ka poe e kupono ana no ke komo ana. Ua lohe mai no hoi makou he mau noho ano hou ko ua kula nei, no Bosetona mai.
KUNEWANEWA KEIA MAU LA.—O keia mau la e kunewa nei, ua ano kunewanewa ke ola maikai o ka poe o ke kaona nei, no ka pa kikiki mau paha o ka la. Ua nui ka poe i loohia i ka hanu paa ka nalulu a me ka poniuniu.
UA HOI MAI.—Ma ke kakahiaka o ka Poaono iho nei, ua hoi mai ke Kuhina Kalaiaina maluna o ka mokuahi Kilauea, mai kana huukai i hele aku nei.
KA "MOKUUMEUME."—Ua kuai kudala ia o ka "Mokuumeume" e like me ka makou hoolaha ana aku, ma ka Poakahi i hala aku nei. Ua pii no ke kudala ia ana no na pomaikai lawaia ke kumu o ka pii ana, aka, i ka u ke ana iho o ka hamare a ka Luna Kudala, ua lilo ae la ia James J. Dowsett (Kimo Pelekane) no na dala he $1,040.
MAHU WILIKO HOU.—Ma ka Mokuahi Kilauea i ku mai nei i ka Poaono iho nei, ua lohe mai makou mai ka waha mai o kekahi o ko makou mau hoa, ua hanaia a paa he mahu wiliko ma kahi o ka Pioneer Mill i ku mua iho nei ma ka Ulu o Lele mokupuni o Kamalalawalu.
HE KANAWAI HOU.—Ua makaukau na kanawai hou, a o ka poe a pau e makemake ana e ike, a e heluhelu i ke kanawai o ko lakou aina, e loaa no ia maanei, ma ko makou Keena Pai nei. Hookahi dala ke kumu kuai no ka buke hookahi.
I kekahi wa ninau aku la kekahi i kekahi, "Pehea ke ola o ko ipo?" Panemai la kekahi, "Ua maikai no paha no ka mea, i kela la aku nei, ia'u e hele aku ai e ike, olelo mai kela ia'u, aohe makemake e ike hou ia kuu mau helehelena imua ona, nolaila, au i manao ai, ua maikai loa paha."
PILI KINO.—Ma ke ku ana mai nei o Onward, ua lohe mai makou, ua hiki aku ka mea Hanohano G. M. Robertson kekahi o na Luna Kanawai o ka aha kiekie, Hon. E. A. Hoffman, W. F. Allen, ka Luna Dute Nui o Honolulu ma Kapalakiko i Kaleponi.
UA HOOLANA IA.—O ke kialua kuna "Rob Roy" i huki ia ma Ainahou no ka hana hou ana, ua hanaia iho nei e na kamana Foster a ua paa, a ma ke ahiahi iho nei o ka Poakahi, ua hoolana ia aku iloko o ke kai i ka Poakahi o ka pule i hala iho nei.
HE ELEPANI KOLOHE.—He elepani kolohe a hoomake mainoino i kekahi kanaka ma kekahi wahi o Hinedu. E laweia ana ua elepani nei iloko o ka huakai mare, aka, ia manawa koke no, piena koke ae la ua elepani nei, a lilo iho la i mea hihiu loa iwaena o ka huakai, a hoohina iho la he mau hale e ku koke ana a me na laau no hoi. I kekahi la aku, ua mau no kona hihiu a me kona piena, aka, i ka manawa a kekahi kanaka i kii aku ai e hikiikii i kona mau wawae, wili koke mai la ka ihu o ka elepani a hehi iho la kona mau kapuai maluna o ua kanaka la. Ua malama ka elepani i ke kino o ua kanaka la a eha loa me ka hehi mau ma o a maanei o kona kino make. Ia la hookahi no, hoeha aku la ua elepani nei i kekahi kanaka Bohemia ma ke poo, me ka hoeha pu aku no hoi i kekahi mau kanaka e ae. O ka nui o na kanaka e noho ana ma Katukalapou (Kotulpere) ua olelo ia mai, ua holo lakou i kekahi mau kauhale e aku no ka makau i ka hana mainoino a keia elepani.
HE HOOMANAO NO KA KA ILIKINI I KA LA 4 O IULAI.—Ua ike iho makou ma kekahi nupepa, i ka hoonohonoho ana a na Ilikini i hiki aku ka nui i ka haneri hookahi a me kanalima, ma kekahi wahi o Amerika Akau. Ua komo pu lakou iloko o ka hoomanao ana i ka la 4 o Iulai, ka la hoi i welo ai ka hae Amerika ma na pahu hae o ua aina akea la. Ma ua la, ua ka-i hele ae ua poe la ma na alanui, a iwaena hoi o keia poe, he iwakaluakumamalima mau kanaka ikaika a akamai hoi i ke kaua, ka poe hoi i hookaulana ia ae, o lakou pu kekahi iloko o ke kaua o ka M. H. 1862. He mau ili keokeo no hoi kekahi i huipu iho iloko o keia hoomanao ana. Akahi no kakou a lohe i ka hoomanao ana o ka lahui Ilikini i ka la 4 o Iulai.
Ke Kiaha Wai Aloha.
E KE AU OKOA E ; Aloha oe:—
Ua nui kuu aie ia oe iloko o ka hebedoma i hala ae nei, me na wa no a pau, mai kou la i puka mai ai mai ka opu halau mai o kou makuahine ahonui, i maiau ia e na lima o ka lokomaikai o ke Aupuni, a hiki i keia wa.
Iloko o kekahi kolamu ou o ka he bedoma i kaahope ae nei, ua ike au i kou ahonui a lokomaikai lua ole, no na mea e pili ana i ka rama, a'u i kamailio akea aku ai. Ua kamailio akea aku au, me kuu hilinai a paulele nui ana i na pomaikai a ka rama i hoohua mai ai i ko ke ao nei, a oia no hoi kekahi Bila i hoopaapaa nui ia iloko o ke kau Ahaolelo i hala 'e nei, malalo o ke Kumukanawai hou i hooholo ia i ka la 20 o Augate, M. H. 1864, aole wale hoi i keia, aka, iloko no o na kau Ahaolelo he lehulehu i hala aku, malalo hoi o ke kuhikuhi ana o ke Kumukanawai o ka M. H. 1852.
Ia wa, ua ulu mai ka hoopaapaa nui iwaena o na hoa o ka Hale Ahaolelo, no ka ae ana e noa ka inu ana o na kanaka Hawaii i ka rama, aka, mamuli o ka hapanui o na hoa o ka hale, e paulele nui ana i ka pono ole o ka hoonoa ana o ka rama, ua kapae loa ia ia Bila ma ke kuono ; he oiaio, ua koho kekahi poe i na Luna Makaainana e hele mai i ka Ahaolelo a e hooikaika e haawi ia na pono kaulike o ka rama i na kanaka Hawaii maoli, e like me ka pono kuokoa i loaa i ke kanaka negero o ka aina e. A ma ia mea, ua ike lea kakou ua oi aku ke kuleana o na negero mamua o na keiki Hawaii maoli.
Ma ka nana ana i na pono o ke kanaka Hawaii malalo o ke Kumukanawai o ka M. H. 1852, me he mea la, ua loaa iki kekahi pono kuokoa o ko kakou kuleana ma ka rama, no ka mea, aia ma ka Pauku Akahi o ua Kumkanawai la, ua oleloia, "Ua hana mai ke Akua i na kanaka e noho like, &c." A ina ua like io ko kakou kuleana me ko na kanaka o ka aina e, alaila, e ala mai no auanei ka ninau, "No ke aha la hoi i like ole ai ko kakou kuleana na kanaka Hawaii me ko lakou ma ka rama?"
A maanei, e kala ia mai paha wau, he oiaio, ma ka nana ana ua hoohaiki ia na pono kuokoa o na kanaka Hawaii maoli ma ia mea, ua papa a ua hookapu ia me ka ikaika loa, mai ae i ke kanaka Hawaii e inu i ka rama, no ka mea, mamuli o na wehewehe noiau a akamai a kekahi poe Luna Makaainana a me na Kuhina, ua haule ka pono kuokoa o ke kanaka Hawaii i lalo, i lalo loa ; aka hoi, mamuli o ke Kumukanawai a me na Kanawai a pau o keia Aupuni, ua hoakakaia malaila ke kupono o na kanaka o ka aina e, ke noho a lawelawe i na Oihana Aupuni, ua hoakakaia malaila ke kupono o kona lawe ana i ka Oihana Aupuni, oia no hoi kona hoohiki ana imua o ke Akua Mana Loa, e lilo oia i kupa Hawaii, me he mea la he he makuakane a makuahine Hawaii kona mea nana i hanau mai i keia ao, a ua hoohiki no hoi oia e malama a e kokua i ke Kumukanawai a me na Kanawai o keia Aupuni, e like kona kuleana malihini maluna o ke one o Hawaii nei, noloko mai o ka makuakane a makuahine Hawaii nei, he oiaio, ua hookupa ia lakou a ua lilo i mau kanaka Hawaii, e kauoha ana lakou i ka lakou mau keiki, na kaikuana, kaikaina, aikane, hoahanau, a makamaka hoi i ka wa o ka popilikia a me ka wa o ka maluhia, no ke Aupuni Hawaii. "Imua ke alo e na pokii." Aole wale no hoi o lakou ke kahea ana ia leo, aka, o Hawaii holookoa no mai o a o.
Nolaila, ke ike pu ae la no kakou, ua ane kaulike loa kakou me na malihini, ua lawelawe pu, ua ai pu i ka ipukai ono a ke aloha, i ke one kapu o Hawaii nei, ua launa aku launa mai, aka, ma ke "Kiaha Wai Aloha," ua kue loa ia ko kakou mau pono, a e ike no auanei kakou, e kaena haakei ae ana ke kanaka eleele ponipeni o Aferika, no ka loaa ana o na pono makamae o ka rama ia ia, mamua o ke kanaka maoli i hanau i Hawaii nei, noloko ae o na kupuna i maiau ia e na lima kakauha e pale ana i na popilikia e ili mai ana.
Ua papa ia na keiki Hawaii, aole e inu i ka rama, aole wale no hoi ka papa ana i na keiki o ke kulana lalo, aka, mai ka poe no o ka papa luna a hiki i ka papa lalo, ua pau mai o a o. Iloko o ka makahiki i hala iho nei, ua ike maoli ia aku e ka lehulehu, ka upoipoi nui ana o na Kuhina, aole e haawi ia ka pono hoonoa i ke kanaka Hawaii nei, ina malaila, e aho paha ka hana ana i kekahi hipuu, i mea e like ai ka poe o ka aina e, me ko kakou nei, oia hoi ka poe i hookupa ia. Nolaila, i mea paha e maikai loa ai, e aho paha ke kau i kekahi Kanawai, e hoopau ka noa ana o ka inu ana o na haole a me na kanaka e ae o kela Aupuni keia Aupuni, i hoohiki e lilo i kupa ma ka inoa o keia Aupuni, no ka mea, mahope iho o kona hookupa ia ana, ua lilo oia i kupa Hawaii, a nolaila, e ae mai ia'u e kamailio ma keia wahi. E hoopau i ka noa ana o ka inu ana i ka rama o kela kanaka keia kanaka o na aina e, i hookupa ia.
Aka, mamua ae paha o ka hooholo ana ia mea, he manao noi ka'u i ka poe heluhelu. E oluolu paha oukou e nana i ko ka wa i hala a me ko ka wa ano, a ina oukou e koho ana i ka maikai o ka rama, alaila, mahea la auanei kakou e kahakaha ai i ka huaolelo, "He ino ka rama?" LIUA.
(Aole i pau.)
Ke kauoha hou mai nei.
E KE AU OKOA;—Aloha oe:
Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, he kanaka lawe i ka Nupepa Kuokoa, a he kanaka hoi au i hoonaauaoia ma ka heluhelu ana. Ma ke kakahiaka iho o ka Poaono, Augate la 26, halawai mai la au me kekahi o kana mau olelo kauoha e kahea ana i ka lehulehu o ka poe i lawe i ua pepa nei, e hoihoi aku ka makou ma ke ano aloha i ka helu 32 o ua pepa la. O ke kumu o ko lakou noi ana mai e hoihoi aku, no ka nele ka o ka poe ma Maikonisia a me Kaleponi i ka nupepa ole. "Ahu no hoi kupanaha ia Mana," kai no hoi he koikoi mai hoi lakou i ka uku o ua nupepa la, hoolohilohi iho no, pa no ka pepeiao i na olelo kakana a na luna lawe nupepa. Eia ka hoi ia lakou ka wikiwiki o ke noi mai e hoihoi hou aku, kai no ua hoolilo makou i kahi dala uuku i loaa ia makou i mea e uku aku ai i ua pepa la, no ko makou mau pono iho, aohe no hai, aka, ke noi mai nei nae e hoihoi aku ma ke ano aloha. He oiaio no paha ia, ina oukou e kaupaona like ana. Ke oluolu nei au a me lakou la ae, e hoihoi aku i ka makou mau pepa helu 32, ke hoihoi mai no hoi oukou i ka makou mau wahi hapawalu, aka, la o ka hoihoi wale aku, aohe pono, no ka mea, he lahui ilihune keia, a o ka pono o ka malama i kahi mea iki, aohe hoi o ka nui aku, no ka mea, aohe nona ka olelo ana.
E ae mai ana no paha ka Nupepa AU OKOA ia makou ke ninau ae i ka Lunahooponopono o ua pepa la penei: No ke aha ka mea i pai hapa ia ai o ka helu 32 o ka Nupepa Kuokoa? Manao anei oukou, o ko oukou pololi nui a hoomaona i ka makou mau pepa? Aloha ae no hoi ka olelo a kahiko, "hoowali ka hoi oe i kau poi a uouo, manao mai oe owau kau ina-i, owau-owau." Ke holo nei ka pule a na Luna Hooponopono aka nae, ua hai e. I moe uhane no paha ka Luna Hooponopono i hapa loa ai ke pai ia ana o ua helu 32 la? Ke manao nei au a me lakou la ae no hoi paha kahi ke hele nei ua poe la ma ka aina i Lae Ahi la malalo mai e huli ai. Mai pono la paha ke noi ana mai, ina la aole makou i hookaa aku, aole, ua pau aku aia ma ko lakou la mau kuono kahi i hoopue ia ai. Makehewa ke noi hou ana mai, oiai, no oukou no ko oukou hemahema. Mai manao ae ia makou ka pomaikai o kela poe ma Kaleponi, Pakuhiwa, a me Maikonisia ma ke aloha mai la ka hoi ka Lunahooponopono mua o ke Kuokoa, aohe ana kauoha mai e hoihoi mai ka pepa, haawi no kela i ka pepa lilo loa, e like me ka lilo ana aku o kau, pela no kela e hana pono mai ai. Me ka mahalo.
Mea Lawe NUPEPA KUOKOA.
HANAIAKAMALAMA,
Augate 25, 1865.
E KE AU OKOA E ; Aloha oe:
Mai huli aku hoi paha ko maka i o, a o lakou la wale aku no hoi kou poe hoa olelo. E paweo mai ana ka paha oe ia'u ko hoa hai-hai olelo o ua lai lua nei, a e hoopau mai ana ka paha oe i ka pili a kaua o keia mau la pokole iho nei. O ka pono no ia o ko huii mai, a e hai aku no hoi au i ka'u wahi mea i ike ai.
Ia'u e iho mei ana i kuai pua ma ke awakea o ka Poaha, oia ka la 17 o Augate, halawai mai la au me kekahi huakai wahine i kahiko ia me na holoku maka like, ma Kaopuaua, a lohe ae la au i kekahi poe e olelo ana, he ahaaina ma ka Halepule o Kaumakapili, a manao iho la au o kahi paha keia e pau ai o a'u mau huihui pua e lilo ai, no ka mea, aohe no e nele ko lakou ake nui mai i na pua i hookipopohe ia e kuu wahi makuahine e Mere Kuipua. Ia'u i hiki aku ai ma ka puka o ka pa, e lulumi aha na kanaka iloko, e ike aku la au ia Mi ————., a ia Mi ————., a lehulehu wale na Mika mea i hiki ae. Ninau ae la au i kekahi poe, "Heaha ka hana a keia poe?" Pane mai la kekahi poe, "O mea la ea, oia ka haiolelo o ka Papa Loio, a o mea hoi ka haiolelo o ka Papa Kuai mea ulu ; a o mea, oia ka haiolelo o ka Papa Kumeka Kamaa ; o mea, oia ka haiolelo o ka Papa Maauaua Poi; o mea, oia ko ka Papa Kuai I-a; o mea, oia ko ka Papa Pai Aupuni; o mea, oia ko ka Papa Pai Kuokoa ; o mea, oia ko ka Papa Aha Hookolokolo ; o i helu mai no hoi i na mea a molowa okoa au ko'u haalelele no ia ia lakou, a naue loa aku la au i ka ipuka komo o ka luakini.
I halo aku kuu hana e moe loloa mai ana na papa aina o ka ahaaina, e hele ana i o a i anei na kuene, e hoonoho ana i na laulau hoga, na pa ia, a me kela u no hoi a kaua e ai mau nei i kela la keia la, he poi. Mahope iho, ia lakou no nae e hoonoho ana i na mea ai, kani mai la ka bele, me he bele kahuna la, a manao iho la au ua hoi mai ka paha o Kamika, a nolaila la keia ahaaina a na hoahanau e hoala nei, o ke kani ana la a keia bele, o kona hiki ana mai la ia i ka luakini; aka, ua hoopau ia mai keia manao kuhihewa o'u i ka ike ana aku i ka huakai wahine e komo mai ana. I ko lakou hiki ana mai, o lakou pu no kahi i hookauwa ia lakou ma ka lawelawe ana ma ka papaaina, a hapa makaukau paha, kahea mai la ka Luna Nui e noho like ma ka papaaina, a hoamaka mai la ka pule ana. Mai ka hoomaka ana o ka pule a hiki wale i ka pau ana, aohe au i lohe aku i kahi wahi hua pule, no ka mea, ua piha uwalua ka rumi holookoa i ka walaau o kela mea keia mea.
Aole nae o keia mea ka'u i lili ai, aka, o ka hoolilo ana i ka heiau e hoomanaia ai ke Akua Mana Loa i wahi e aiia'i na laulau puaa, a me na miki poi a na kanaka me na keiki; i wahi e hulo ai lakou, e keekeehi ai ko lakou mau kapuai, a e keke ai hoi ka lakou mau niho i ka akaaka; a ia lakou no paha iloko o na kaiaulu o ka lealea, aole paha he komo mai o kahi wahi kulu manao iloko o lakou, o kahi a lakou e lealea ana he eehia ia wahi, o na paia noia e hooleaia'i a e hoomana aku ai i ka Makua Nui. I ko'u ike ana i keie mau mea e hana ia ana, aole au i mahalo, ua mahalo ae no paha kahi poe, no ka ai i ka io puaa, aka, owau aole. O ka hui a lakou i hoala ae ai, ua maikai no kona inoa, aka, ke manao nei au, ma keia hapai ana a lakou i ka lakou ahaaina iloko o ka heiau o ka Mea Mana Loa, e loli ana paha ko lakou hua hoolanalana, ''Manaolana," a i "Manaopoho," Pela ka ike ana aku!
IKAPO DA.
OLELO HOOLAHA.
E IKE IA MA KEIA, OWAU O KA MEA nona ka inoa malalo nei, ke hookohu nei au ia PUNEE, i Luna nana e malama i ke kai o kuu aina, KAHANA, Mokupuni o Oahu, a o ka ia ana e hookapu ai, e like me ka mea mau ma kekahi mau aina, aia wale no ia la ia. Ua hookohu pu no hoi au ia NAAIAWAHIA, i Luna nana e malama i ua aina la, a me ka malama ana i na holoholona e holo ana maluna o ua aina la. Ina o ka poe e makemake ana e hookuu i ko alkou mau Lio ma ke ano hoolimalima, maluna o ua aina la, e hooponopono ia no me Naaiawahia.
AH SING (APAKANA.)
Honolulu, Sept. 2, 1865. 20-1m
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Makalua (k,) e hookohu ia ia i Luna Hooponopono Waiwai no ka waiwai o Kupalii (k,) o Lahaina Maui, i make aku nei. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 28 o Augate e hiki mai ana, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka manawa e hoolohe ai ka oiaio o keia nonoi ana mai, aia ma ko'u Keena Hookolokolo ma Lahaina, Maui, kahi e hana ai.
A. M. KAHALEWAI,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Augate 11, 1865. 17-3t.
OLELO HOOLAHA.
KE NONOI IA MAI NEI KA MEA NONA KA inoa malalo, e Kekele, e hooiaioia ka palapala kauoha hope loa a Ku, Lahaina, Maui, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 23 o Augate e hiki mai ana, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hoolohe ai i ka oiaio o keia nonoi ana, a me na mea kue i hoike ia mai, aia ma ko'u kena Hookolokolo ma Lahaina, kahi e hana ai.
A. M. KAHALEWAI,
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua.
Lahaina, Augate 4, 1865. 16-3t
OLELO HOOLAHA!
Ke kauoha ia aku nei na Luna a pau o ka Nupepa "KE AU OKOA," e hooili mai ma ka lima o ka Luna Pai, o J. H. Black, i na dala a pau loa, a ia ia wale no, aole ia hai, oia hoi na dala no ka lawe pepa, na olelo hoolaha, na kanikau,. a me na mele ; aole hoi e ae ia kekahi palapala hookaa ke ole i kakauia ma kona inoa mai keia manawa aku, e kapaeia no. MA KE KAUOHA.
Kanikau no M rs. L. M. Moehonua.
Ka mea aloha e,
Ua hala no!
Ka mea hookahi he kane,
Aloha no!
Puili ka make i ke kino,
A hoi hou aku no i ka lepo!
Pela na mea ano honua a pau,
Ilaila no e waiho mau.
Ka mea aloha e,
Ua mehameha no!
Kou hale, kou rumi,
Kou wahi noho!
Kou makuahine naauauwa,
Kou kaikunane u me ke kaumaha!
No kou hele ana me ke aloha,
I kahi o ka nani mau.
Ka mea aloha e,
No makou nei!
Kekahi manao nui nou,
E kui a lei!
I kou hele ana, ua waiho mai,
I na kumu ao maikai!
E noho me ka hoomanao mau,
I ka Haku ke Akua Mana Loa mau.
D. K.
Honuakaha, Sept. 2, 1865.
LOI KUAI!
UA MAKAUKAU E KUAI AKU HE MAU LOI ma Kamakela a me Kauluwela, kokoke ma Honolulu.
J OHN MON TGOMERY.
Honolulu, Aug. 28, 1865. 20-1m
OLELO HOOLAHA.
E IKE OUKOU E NA MEA A PAU, OWAU o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke papa aku nei au i na mea a pau, aole e hele maluna o kuu kuleana e waiho la ma
KEEI, KONA HEMA, HAWAII,
aole no hoi e kukulu ia na Lio, Bipi, Hoki, a holoholona e ae, e like me ka palapala kauoha a Kahawaiolaa w., ia'u. J. K. MALAIHI.
Honolulu, Sept. 2, 1865. 20-1m*
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA NONA ka inoa malalo e Muwaa, e hooponopono ia ka waiwai o Maeaawa, no Halawa, Molokai, i make aku nei me ke kauoha ole, a e hooiaio ia kona pili ana ia ia. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 11 o Okatoba, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hoolohe ai keia nonoi ana mai, me na mea kue i hoikeia mai, aia ma Lahaina, Maui, kahi e hana ai.
A. M. KAHALEWAI,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Sept. 1, 1865. 20-3t
OLELO HOOLAHA.
E IKE NA MEA A PAU, O KUU KANE mare o Pake, no Mapulehu, Molokai, ua kepa malu iho nei ia e holo i ka aina hanalepo manu me kuu lohe ole, aole no i waiho mai i kauwahi ola no'u a ina e hoi ole mai ia me a'u, a waiho ole mai i wahi ola no'u, alaila, e kauoha koke no au i ka Makai nui, e hopu a kaohi i kona kino, a e hoopii no au i na luna nana i kepa, no ke komohewa, e like me ke kanawai.
MANAOHIA w.
Pamoo, Honolulu, Aug. 30, 1865. 20-1t
OLELO HOOLAHA.
E KUDALA IA ANA EKOLU LIO I KA POalua, la 5 o Sepatemaba. 1 Lio i ka Poaha, la 7 o Sept., i ka hora 12 o ke awakea. He ma Lio hou mai kekahi.
Na Lio Kudala.
Lio kane ulaula nui maikai, hao ano e.
" " kukaenalo, aole ike ia o ka hao.
" wahine keokeo, he moo ka hao.
Lio kane eleele kauo kaa, hao ano e, ua ike ia.
Na Lio Hou Mai.
Lio kane ulaula kuapuka, hao AP akau.
" " puakea wiwi, hao SN IP akau.
" " ahinahina, elua hao ano e.
" " " hao ano e.
" wahine ahinahina me ke keiki, hao IP ak.
Hoki kane eleele, hao III K akau.
P. KAAIAHUA,
Luna Pa Aupuni.
Pauoa, Sept. 2, 1865. 20-1t*
OLELO HOOLAHA.
MA KA WAIWAI O I (k.) No ka mea, ua noiia mai ka Mea Hanohano E. H. Allen, ka Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie, e Hainawe (w,) no ka hookohu ia ia i Luna Hooponopono Waiwai o I (k,) no Honolulu, Oahu, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 8 o Okatoba, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, me a na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
WM. HUMPHREYS,
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Augate 30, 1865. 20-2t.
OLELO HOOLAHA.
MA KA WAIWAI O DAVID ADAMS (k.) No ka mea, ua noiia mai ka Mea Hanohano R. G. Davis, Lunakanawai o ka Aha Kiekie, e Wiliam Adams, no ka hooiaio i na Palapala Kauoha o David Adams, no Honolulu, Oahu, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalima, oia ka la 22 o Sepatemaba, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia Palapala Kauoha, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu. WM. HUMPHREYS,
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Augate 31, 1865. 20-3t
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI OUKOU E KA POE E NAna ana i ka Olelo Hoolaha a Malieailama, o Kaumakapili, Honolulu, ma ka la 27 o Iulai, e hoike ana i ke akea, no ka haalele kumu ole o kana kane mare o Kaaimalu, a me kona kepa ana e holo maluna o ka moku okohola, me ka ike ole o kana wahine. Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ka mea pili pono i ka mea i hoolahaia ma ke akea, o ka Olelo Hoolaha a Malieailama, aole he oiaio, ua holo aku ke kane maluna o ka moku okohola, me ka waiho mai he puu dala i ka wahine, me ka hai pu mai ia ia, e haalele oia ia Honolulu nei, a e hoi i kahi paa o ke kane, aka, noho no ka wahine ma kona manao iho i Honolulu nei, a ke noho nei no oia ma ke ano kue i ke kanawai mare me kana kane.
G. B. KAILIULAOLE.
Honolulu, Augate 10, 1865. 17-1m
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NONOI IA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e na Ipuwai, e hooponopono ia ka waiwai o Kekalaiwehea, no Kuiaha, Hamakualoa, Maui, i make aku nei me ke kauoha ole: Nolaila ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 27 o Sept., ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hoolohe ai keia nonoi ana, a me na mea kue i hoikeia mai, aia ma Wailuku, kahi e hana ai.
A. M. KAHALEWAI,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana elua.
Lahaina, Sept. 1, 1865. 20-3t
KA MOKUMAHU "KILAUEA!"
E HOLO ANA IA MAI HONOLULU aku ma ka POAKAHI, SEPATEMABA 4,
LAHAINA, MAALAEA,
KALEPOLEPO, ULUPALAKUA,
HONOIPU, KAWAIHAE,
KAILUA a me KEALAKEKUA.
Ma ia hope aku, eia na la holo o KILAUEA, POAKAHI, la 11 SEPETEMABA.
E haalele ana ka Mokuahi "KILAUEA," ia Honolulu nei, a e holo ana ia i
KOLOA, KAUAI,
ma ka hora 4 o ka la 5 o Okatoba, 1865.
E holo ana ka Mokuahi "ANNIE LAURIE," ma ma na awa o Maui a me Hawaii, i na pule e hoomaha ai o KILAUEA.
JANION, GREEN & Co,
1- tf. Agena o Kilauea.
KALAKO HOU!
KALAKO HOU!
KALAKO HOU!
MAKALENA HOU!
MAKALENA HOU!!
MAKALENA HOU!!!
NO KE KUMUKUAI MAKEPONO LOA!
Na wa e kuai ai, mai ke kakahiaka Poakahi, a hiki i ke ahiahi Poalima.
Ma ke kihi o ke Alanui Nuuanu a me ke Alanui Marine; mamua aku o ka Hotele Royala.
(17-1 y) ISAAC REINHART.
OLELO HOOLAHA.
KAU JURE MA HAWAII.
KE HAAWI IA AKU NEI KA LONO, E hoomaka ia ana ke Kau Jure ku i ka wa o ka Aka Kaapuni, o ka Apana Hookolokolo Akolu, o ka Mokupuni o Hawaii, ma Hilo, ma ka Poalua, la 19 o Sepatemaba e hiki mai ana, ma ka hora 9 kakahiaka. Ma ke kauoha a E. H. ALLEN, Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie.
Wm. HUMPHREYS,
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Au gate 17, 1865. 18-3t.
HE HALE KUAI
—NO—
KE KANAKA HAWAII.
NO KUU IKE, UA PILIKIA OUKOU I NA Hale Kuai mua, no ka hoopii ino o ke kumukanawai o na ano lole a pau. Nolaila, ua wehe ae au i Hale Kuai, a eia ke waiho nei na kinohinohi o na ano nani a pau, ka mea a ka manao e lawe ai a paihi na eheu o Hihimanu. E komo oe e Hawaii, o Keawe; e kipa ae oe e Maui, o Kama; e naue mai na keiki o Kuihewa, e awiwi e Kauai, o Mano. He oluolu no au ke aie mai. E loaa no au ma ke Alanui Maunakea, mauka o Lepekaholo. Na MOSE.
Honolulu, Aug. 22, 1865. 19-3m*
OLELO PAPA!
E IKE IA E NA MEA A PAU LOA, OWAU o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke papa loa aku nei, aole e hookuu wale a ae hewa paha na holoholona o kela ano keia ano, maluna o ko'u aina ma Pawaa, i ike ia ma ka inoa
MA RSHFIELD.
O ka mea e kue i keia, e hoopii ia no make Kanawai.
J. L. LEWIS.
Honolulu, Aug. 26, 1865. 19-1m
OLELO HOOLAHA.
O KA MEA NONA KA INOA MALALO, HE Luna i hookohu ia e na Komisina Wai, no ka auwai e kahe ana mai ka uapo Waipiula, e holo ana i kai o Auwaiolimu, Waikahalulu a me Kalawahine. Ke papa ia aku nei na kanaka a pau o kela ano keia ano, a me na haole, mai hana ino i ua auwai la, mai kukulu i ka Lio, Puaa, Hale hanalepo a me na mea ano ino a apu. O ka mea kue i keia Olelo Hoolaha, e hoopii ia oia ma ke Kanawai. MAKAPUU,
Luna Auwai.
Honolulu, Aug. 29, 1865. 20-1m*
OLELO HOOLAHA.
E IKE NA MEA PAU KE NANA MAI, UA hookohu aku maua ia Ioseph Lovell, o Nawiliwili, Mokupuni o Kauai, i luna hooponopono waiwai no maua, mai keia la 29 o Augate, M. H. 1865, a o na mea a pau ana e hana ai ma ko maua waiwai, e hana no ia ma ko maua inoa, a no ka oiaio o keia, ke kau nei maua i ko maua mau inoa.
DANIELA I.
M RS. L. DANIELA I.
Nawiliwili, Aug. 29, 1865. 20-1t*
KAU KU I KA WA.
O KA AHA KAAPUNI MA HAWAII.
KA POE JURE KANAKA MOLI NO KA AHA Jure o Sepatemaba, e hoomaka ana ma Hilo, Hawaii, ma ka Poalua, ka la 19 o Sepatemaba, M. H. 1865, e hiki mai ana.
Kaaua, Mikeailiki,
Liko, Makehao,
J ohn Akina, Kawaihai,
Paila, Piliwale,
Kamakea, Moepono,
Wahinealioka, Hailama,
D. Nuhau, Iosepa Kaapaa,
Kaia, Lo,
Puaa, Kekaula,
Naihenui, Makaena,
Apolo, Mikaele.
Wm. HUMPHREYS,
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Hale Hookolokolo Honolulu, Aug. 16, 1865. 18-3t
AHA KAAPUNI MA HAWAII.
KA POE JURE KANAKA MAOLI NO KA AHA Jure o Sepatemaba, e hoomaka ana ma Waimea, Hawaii, i ka la 5 o Sepatemaba, M. H. 1865, e hiki mai ana.
Epa, J. Kalua,
Napuaehu, Luhiau,
Haae, Kukaliikahi,
Maikakio, Uhia,
J. W. Kaaukai, Kamelamela,
Kaima, Kekaula,
J. K alua, Nuuanu,
Uli, Kahalenai,
Pomaikai, Waiau,
Kaaekuahiwi, Nainoa,
Kanekuapuu, Isaac Maui,
Kaanehe, Kaamana.
Wm. HUMPHREYS,
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Hale Hookolokolo, Honolulu, Au g. 16, 1865. 18-3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA NOna ka inoa malalo, e Keanu a me Kalehua, e hooponopono ia ka waiwai o Alapai o Wailuku, Maui, i make aku nei me ke kauoha ole: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 27 o Sept., ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hoolohe ai keia nonoi ana, a me na mea kue i hoike ia mai, aia ma Wailuku, kahi e hana'i.
A. M. KAHALEWAI,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Sept. 1, 1865. 20-3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA NONA ka inoa malalo, e Kahilahila w., a me Kaea, e hooponopono ia ka waiwai o Mahiai k, no Kuiaha, Hamakualoa, Maui, i make aku nei, me ke kauoha ole: Nolaila, ua hoike ia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 27 o Sept., ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hoolohe ai keia nonoi ana mai, a me na mea kue i hoike ia mai, aia ma Wailuku, kahi e hana ai.
A. M. KAHALEWAI,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Sept. 1, 1865. 20-3t