Ke Au Okoa, Volume I, Number 18, 21 August 1865 — Page 4

KE AU OKOA.

HONOLULU AUGATE 21, 1865.

 

He Mele no Kalikolehua.

Auhea wale ana oe,

E ka liko lehua o Puna,

I pu-a mai ke ala,

O ka Hala me ka Maile,

Onaona ka'u i honi,

Ka lehua paa i ka noe,

Lai i ka ohu o uka,

O ka uka kai Kalapana,

Lapalapa mai nei loko,

Oni mai nei ke aloha,

A like me Maunakea,

Kela kuahiwi nui,

A ka maka i ike ai,

Ike aku nei kuu hana,

Koiu o Maunaloa,

Hoiu o Hualalai,

Pa i ka lau laau,

Ka nani o ka Lehua,

Ka nonoe o ka nahele,

Ka luluhe a ka Ohelo,

E nenee nei i ka papa,

I ka papa o Maukele,

I pakele mai no au,

I ka nuanua o ka Hala,

Me ka pola o ka Hinano,

Nalo ole ko'u aloha,

I k e ahi wena i ka uka,

Pii mai nei e ka wela,

No aoao i ke kino,

Kuu kino kai weliweli,

Ka inoa kai kaulana,

I ka aina malihini,

E nihi ka hele i Puna,

Mai hoopa i ka Opua,

O loaa mai i ka ino,

I ka ua Lilinoenoe,

Nu aku la i Kaimu,

Kui aku e ka lono,

Lohe ka uka i Olaa,

Laahia iho nei au,

Ko pane pono ana mai,

Kainoa he oiaio,

Ko ae ana mai,

Hooko au a ko,

I ka awa lau a ka manu,

Nana i lei ke ala,

Nana i hehi Apua,

Ua pau kuu kuhihewa,

Ka ihona loa o Hilo,

He piina Waialoalo,

Alo aku au o ke anu,

Ka makani a ka Moae,

Eehia iho nei loko,

I ka ike kumaka ana,

I ka nani o Mokuola,

Hui ae la i Ohele,

Ke one i Waiolama,

Ka lai e Punahoa,

A he hoa no oe no'u,

I ka ihu o na moku,

Mai na kai ewalu,

E uawalo aku ana au,

Aohe he maliu mai,

I ke koi a ka manao,

Hoena aku ilaila,

Ilaila ae kaua,

I ka malu o ka Ohai,

Haina ia mai au,

E ka leo o Kekahuli,

Ua huli mai Lilinoe,

A paulele ilaila,

Ilaila ka hikina mai,

O ka la kai Haehae,

Aheahe wale mai ana,

Ka leo o ka Iiwi,

Iiwi maka onaona,

Ka'u i ike iho nei,

E inu ana i ka wai,

E kiko ana i ka pua,

Pua o ke aloha,

Luaiele i ka moe,

Moe oe i ka wehiwehi,

I ka ulu Kukui au,

I ka wai hoale mai,

Wailiula i ke kula,

E anapu ana i ka la,

La wela o ka ipo ahi,

Mai ahai aku oe,

I ka nani o ka aina,

Aina kuleana ole,

Aole i alo dio ia,

I ke Sila o ke Aupuni,

I ke Kalaunu kaulana,

E paihi ai i Mareka,

E inu ai i ke Gini,

Ana i ka make wai,

E waiho aku ka manao,

Ke aloha ke koe mai,

I kuleana no ke hoa,

Ua pau keia la,

I lono mai o i ala.

S. W. B. KAULAINAMOKU.

Haliimaile, Honolulu, Aug. 14, 1865.

 

No ka Oihana Koa.

Ua pinepine ko'u ui ana aku ia oe, i ka leo o ka lehulehu, e noonoo no na mea e pili ana i ka oihana kaua, a oiai ua hiki mai ia'u ka manaolana aole e manao nui ia ana na mea hooweliweli o ka nupepa, no ka mea, e like me kona mama, pela no ia e puhalahio ae aia lilo i opala. Aka, me ko'u wiwo ole, ke nonoi hou aku nei no au e hoolohe ia au ma na kowa o kou mau aoao, no na wahi huaolelo pokole, no na mea e pili ana ia oihana.

Ua puka ae ma kou mau kowa i kela pule i hala ae nei, ka palapala a ka Moi Kui o Uta, (Loko Paakai,) oia hoi o Beremina Iana, i ko kakou Moi, Kamehameha V. Ua maopopo maloko o ia palapala, he makemake ia Moi Kui e kukulu i panalaau nona maanei. He mea hou keia ; aka, ke ike akea nei kakou i ka manao o ia Alii. He makemake e kukulu i panalaau maloko o ke Aupuni o Hawaii nei . He mau huaolelo kaumaha keia, aole paha i ike ia ka hope o keia mea, aka, he mea hewa ole ia kakou ke kunana ae o i kau e ka la.

Ua maopopo no hoi, ua pane aku ko kakou Moi ma o kona Kakauolelo ponoi la. Ua hoole aku oia i ka makemake o ka Moi Kui o Uta. Ua pae mai no nae na kanaka o ua o Beremina Iana, a aia no lakou ma Laie kahi i noho ai. Ina he manao ino ko ua o Beremina, he mea hiki wale no ia ia ke kauoha iho i ua poe nei, ''E! o kahi a oukou i kuai ai, no oukou no ia, a ina oukou e kii ia mai, e hookuke aku no oukou ia lakou, a e paa no oukou a paa loa i ko oukou waiwai ponoi." Maanei e hoomaka ai "ke ino a Mahune."

obscured lakou ia Laie, a lilo no lakou iho ka aina, malalo o ke Sila Nui a me na rula no ka hoolilo ana aku a hoolilo ana mai, malalo o ke ano mau a me na hoopaa ana a ko kakou mau kanawai, heaha ke kumu keakea e hiki pono ai ia kakou ke hoopau aku i ko lakou pae ana mai? E hoole ana no kakou, aka, heaha ia hoole ana a kakou, ina ua haawi aku kakou i na pono a pau o ka noho malu ana maloko o ko kakou Aupuni? Ua loaa ia lakou na Palapala Sila, mai ka mana ae o ke kuai lilo, a ina kakou e hoole i ko lakou kuleana ma ke ano kuai, ua like ia me ko kakou uha-i iho i ko kakou mau kanawai iho ma na pono kuai hoolilo loa. Ina ua hoole aku kakou i ka pae ana mai, aia hoi, he mau kumu nui ka lakou e hana mai ai, no ka mea, he kuleana aina ko lakou i hoolilo pono ia no lakou.

Ina ua holo mai lakou, a he mau haneri e komo iloko o na mile o ko kakou palena kai anapuni Aupuni, heaha la ke ano o ko kakou hoole ana aku ia ia, ina aole o kakou mau aumoku kaua e pale aku ai i kona komo hewa ana? Ekolu puka i hoohamama ia ia kakou no ke pale ana aku i ka palena kai o ko kakou Aupuni. O ka holo i kokua ia Amerika, ina i ole ia Enelani, a ia Farani paha. O na Aupuni ku loa i ke aloha kuloko ia kakou. Aka, me keia mau kokua a pau, e pakele ana anei kakou i ka poino ole? Aole loa. Aole loa e ku wale aku ana ko kakou Aupuni me ka nanamaka aku i na kokua wale mai a keia mau Aupuni i manawalea wale mai i kona mau koa, e make no ko kakou pomaikai. A kokua ana no ia, a he mea hiki ole ia ia ke noho malie.

A i kona wa e hapai ai i na hana no ke kokua ana aku, ua nui ka hemahema. Hemahema i ke kanaka. Hemahema i na lako e pono ai. Hemahema i ka ike, a hemahema ka ikaika.

O na moku e paa aku ana i na manuwa o ke Aupuni e kokua ana ia kakou, e paa no ia; aka, o na moku e puka mai, a e hiki no ke hoopae i hookahi haneri kanaka ma keia Pae Aina, ua lilo ia i mea e poino ai kakou. Ua hewa lakou no ko lakou komo hewa ana iloko o na palena kai o keia Aupuni, aka, ina e keehi ko lakou mau wawae maluna o ke one maloo o Laie, aole he mea hiki ke hoopa aku ia lakou, no ka mea, no lakou ponoi no ia aina. A o ke kii ana aku i keia poe iloko o ko lakou palena aina, he mea nui, a he hana pilikia.

E hiki aku ana no keia hana ke ku io iloko o Beremina Iana ka manao e hana pela. A e like me ke Aupuni o Amerika i nui ai ke ola o na koa i pau i ka make, a o ka pau dala kai poho ; a pela no kakou e ike pono iho ai, ke hooloihi iho kakou i ka hoomakaukau ole no keia ao naulu e kau nei maluna o kakou.

Ina e hiki io mai ka wa no ke kokua ana aku o kakou i na mana e, e kokua mai ana ia kokou, aole a kakou mau ana nui no na aina Ahupuaa, Ili aina, o ia wahi aku ia wahi aku, ma ke ano koa. I hiki ai ke alakai aku i na lii koa ke alakai malaila, a ma ia hana e holo ai na hana a pau e kupono ai no ke koa ke hiki io mai ka manawa. Aole he pono o ka ike ole i na alu kahawai, na alanui, na ala haiki, na puali a me kahi wai, kahi kupono no ka hoomoana ana, ka laina kokua no kau mau hana, a o keia mau hana a pau, he kupono wale no, no ka hoomakaukau e ia i keia wa, a e aho e hoolilo ia ka luhi o na koa malaila, a e hele na alii koa e ana i ka aina ma ia wahi, a ma na wahi e kokoke ana i Laie, e nana i ka hohonu o ke kai, na pukoa, na awa kupono no ka hoopae ana, kahi kupono no na papu one, a pela aku; e nana i ikemaka, i hiki ai ia lakou ke lilo i alakai no ka poe o makemake ana e kokua mai ia kakou, a i ole ia, no ko lakou pomaikai no hoi.

E aho ka luhi ana o na koa ma keia mau mea, he ole loa ka hooluhi ia o keia poe ma ka u-u-maile, u-u-oka, a o na lima ke poholehole, aole he wahi pomaikai i ke Aupuni, na hana a pau e kupono ole ana i ke koa.

E pono e hoopau ia ka hili ia ana o na koa i ke kaula, no ka mea, he mea ino loa kela, he mea ku ole ke hana ia i ke kanaka; a ua kupono nae ia no na holoholona. Nolaila, e pono e hoopau loa ia kela hana hookaumaha wale, o hoi hou mai no auanei ka ino i hana ia aku ai ia hai. He mea poino no ke koa, i ka hoolilo ana ia ia i ilio a lio paha, a he mea no hoi ia e "KOA ole ai ke Koa," i ka la o ka pilikia.

S. KIHAPIILANI.

Hanaiakamalama, Augate 10, 1865.

 

Manao Hauoli.

E ke Au Okoa—Aloha oe:

E oluolu paha oe e ka Lunahooponopono o KE AU OKOA, e hookomo iho ma kahi kowa kaawale o kou kino holookoa. I keia wahi mapuna leo e kau ae la maluna. "Manao Hauoli," Eia no ia: Iau i hele aku ai ma kela kapa o ko makou kahawai o Kahakuloa nei, a hiki aku ma Hakapa, iho mai la na huakai lio malihini i ka pali o Kaukini, mai Maui Hikina mai, e hele ana i ke kalewa paka.

Ia wa koke no, wawalo mai la na lee kupinai o na malihini e holo ana mao a maanei o keia kahawai hohonu o Kahakuloa nei. A poha koke ko lakou leo hoalohaloha i na kamaaina o Kahakuloa nei. Ua nani ka hale pule Katolika! Ua nani ka halepule Katolika!! Ua nani ua ili wai like ia Kaliula; ia wa noho iho la au ilalo a noonoo nui i ke ano o keia mau leo olioli a na malihini e makaikai ana i ka hale pule o ke Akua.

Pomaikai ko Kahakuloa nei poe hoahanau i ka paa ana o ko lakou makuahine hou; pau ka pule ana i kahi halepule kahiko nohaha.

Eia ko lakou pule iloko o ka pakaua hou o ka lanakila. Ke mahalo nei au i na hoahanau o keia kihapai, he uuku lakou mamua, i keia wa, ua pau mai kekahi poe o ka aoao Kalavina i ke komo ma ke Katolika i ka la i komo ia ai keia luakini i ka malama o Feberuari i kaa hope ae nei. O ka nui o ka poe i Papakema ia ma ia la he iwakalua a keu. Me ka lana o ko'u manao, e kahe ana ka waiu me ka meri ma keia kahawai ma ka hoomana Katolika. Pela ka ike aku a ko'u lunaikehala me ka luna manao pu kekahi. E aloha auanei e KE AU OKOA a me kou Lunahooponopono.

L. H. KAMAKEA.

Alele, Kahakuloa, Aug. 12, 1865.

 

Make, i paa i ka lepo o ka Auwai.

E KE AU OKOA ;—Aloha oe:

Ina he mea pono i kou Luna Hooponopono ke hookomo iho i na olina o na pilikia i ilihia mai i ko kuaaina mau Kama.

Ma ka la 28 o Iulai i hala aku nei, oia ka Poalima, make kauoha ole aku la o Kaui k., no Hana, Maui, kona one hanau, me kona muli ponoi o Ku, a ua haalele aku laua i ko laua mau kini i Maui, o Kama ; a holo mai laua a ma Honolulu, a mamuli no o ka loaa ana o ko laua mau kokoolua i hipuu paa ia ma ke kaula gula o ka mare ana, na hoa kuwili o keia ola ana.

Haalele laua ia Honolulu, a holo loa mai i Kauai nei, a o ke kaikaina o Ku, ma Hanalei nei no ia, malalo iho o kona noho kumakahiki ana me G. Thoms, a o ke kaikuaana, oia o Kaui, ma Waiakalua, Koolau, kahi i noho ai, a iloko o na la liuliu o ke kau o ka Makalii, mamua iki iho o kona la i make ai, hookahi paha pule kona halawai pu ana me makou ma ka hana, a iloko o ia mau la, ua nui kona mahalo ia no kona ikaika a me kona noho malie a me ka hana oluolu, a i ka la ona i make ai, ua hana no ia i ka hana me kona mau mau hoa, he elima ko lakou nui, a o Mr. Mauaiki ka hiku o lakou, a oia no ka Luna hana mauka o Waipa, ma kahi kokoke i ke kahawai o Pualehua, e eli ana i auwai no ka hale wiliko o G. Thoms & Co.

Ua hana lakou mai ke kakahiaka mai o ua la la, a hiki i ka aina awakea, hookuu iki lakou i manawa no ka paina ana, a pau ka paina ana, hoomaka hou lakou e hana iloko o ka wa pokole, ia hoomaka ana o ka hana, ikea iho la he wahi naha uuku ma ka Kanaloa wahi e hana ana, kahea ae la oia me ka leo maopopo, "E! E naha ana ka pali." A pane aku la o Mauaiki, "Aole, he makani wale no."

Ia wa koke no, pii mai la ka hapanui o na kanaka mailoko mai o ka auwai a kau iluna, a koe no ua Kaui nei a me Mauaiki, ilalo o ka auwai, pane hou aku la o Kanaloa, "E! E hanee ana ka pali." Hoole mai la o Mauaiki, "Aole!" Iloko no o ia wa pokole loa, hanee mai la ka pali a paa loa laua malalo, a holo aku la o Lono e hai i na haole, e holo mai la na haole ilaila, a holo aku la no hoi makou me ka pilihua o na naau i ke kaumaha luuluu i ke aloha, me na waimaka e hiolo ha-i ole ana, no ka lohe i hiki mai.

A i ko makou hiki ana aku ilaila, ua loaa iho o Mauaiki e ku ana, aole nae i hemo loa, ua hele a pulupe i ka ua a ka Waahila, aole makou i hopohopo i ka hoohaule ana i na kulu waimaka no ke aloha kuhohonu, e ku pololei ana no kona kino, a o kona wahi pakele iki ai no ke kau ana o kona lima maluna pono o ke kaupaku o ka ihu, e ola ana no nae ia, a o Kaui nei, loaa aku la ia e waiho a make ana, he mea weliweli ke nana iho i kona kino kupapau e moe malie ana iloko o ka make.

A ia wa no, hooikaika iho la ka lehulehu e wehe ae i ke kino o Kaui, a aneane e lawe aku o Lehua i ka La, hemo ae la kona kino, eia ka mea weliweli loa, ua opa pu ia kona poo a palahalaha e na pohaku Ele-ku elua, a i ka hemo ana ae o kona kino, holoi ia i ka wai a pau, hookomo ia iloko o ka pahu i hoomakaukau ia nona, a hoihoi ia aku i kai ma ke kauhale, a ma ke kakahiaka o ka Poaono ae, ua hoi aku la ka lepo i ka lepo, a nalowale aku la i ka opu o ka honua, kahi a na kupuna o kakou i naue aku nei, ke ala hoi i oleloia he hiki ole ke hoi hou mai. Aloha ino! Kona make kauoha ole ana.

E! E ka Lahui Hawaii e, e nonoho ana i ke Aupuni o Kapuaiwa, malalo iho o ka Moi Ilihia, nona ka lahui ili ulaula o kaua nei, e makaala, e hoopololei ka hana, e nihi, e kolo ka hele ana i ka uka o Puna, mai hoohalike me Mauaiki a me Kaui, o loaa mai auanei i kekahi mele kaulana,

"Haalele i Puna na hoa'loha,"

he haalele ka hoi ka lohe ole i ka uwalo—e, ina no la hoi paha e maliu mai—e, ina no la ua hiki ole i ka palena i kuupale ia no na la o ke ola ana ma keia honua.

Owau no me ka mahalo,

JOHN WAIOHINU.

Waioli, Kauai, Augate 10, 1865.

 

MAKE.—Ma ka la 2 iho nei o Augate, ua make o Mrs. Haliimaile Anderson, ma Kalihi, Honolulu, he puu ma kona opu kona mea i make ai, ua aloha nui ia oia e kona mau kini, a o ke kane hoi, aole oia i ike i kona make ana, anuanu ino ka houpo o ke kane ke hoi mai, ua hele ka hoa. Malia ka i huihui ai i kuu manawa, he malihini ko ka hale.

 

Ma ke kulanakauhale o Parisa, i na e hele kela wahine keia wahine, i ka hula haole i ka po, he elima tausani dala, ke kumukuai no ka lole hula hookahi. He mea mau keia!

 

Ke koi ana a ka leo aloha o ka Euanelio.

E KE AU OKOA ;—Aloha oe:

Aia koi mai ka leo aloha o ka Euanelio ia'u me ka i mai; e hookomo aku oe ia'u ma na kolamu kaawale o ka Nupepa AU OKOA, i ike lea ia mai au e kela mea keia mea i piha i ke ino a me ka huhu hala ole, a malia paha o ike ia, a noonoo iho.

Ua huli pinepine no lakou ia'u iloko o kela kau keia kau, a he pinepine hoi ko'u halawai ana me lakou, a ua aku no hoi ia lakou mai ka nana aku, he makamaka aloha oiaio, he hoa lawehana pu hoi me a'u, a e auamo hele ana ia'u ma na wahi a pau ana e hele ai. Aka, i keia manawa, ke ike lea nei au, aole lakou i malama i ka'u ao ana aku, aole hoi i hoolohe i ko'u leo. Ua kapae lakou ia'u, a ua hana mamuli o ka manao iho, a me he mea la, ua hana hookamani mai lakou imua o'u.

A nolaila, ke hele nei ma ke akea, ma ke alanui Nupepa, e kala aku me ko'u leo nui, malia paha, o hoolohe mai lakou i ko'u leo, a no ka mea hoi, ua ike poaeae ia paha au e lakou, ia'u i noho ai ma ko'u kula mamua. A ina i hoolohe hou ole ia ko'u leo e pa-e nei, ma ke kahua elua a'u e ku nei, alaila, ua maopopo lea; ua kuu haalele mai ka Uhane Hemolele.

Eia ka leo mua, "Nolaila, e haalele oukou i ka wahahee, e olelo oiaio aku hoi i kela mea keia mea a pau i kona hoalauna no ka mea, he mau lala kakou o kekahi me kekahi."

Eia ka lua, "A i huhu oukou, e ao o hewa auanei: mai hoomau i ko oukou inaina a napoo ka la," Eia ke kolu, "No ka mea, e o'u hoahanau aloha, e hikiwawe oukou ma ka lohe,e akahele hoi ma ka olelo ana aku, a e lohi hoi ma ka inaina aku." Eia ka ha, "No ka mea, o ka inaina o ke kanaka, aole ia e hana ana i ka pono o ke Akua." Eia ka lima, "O ka hikiwawe o ka huhu, oia ka hana lapuwale."

O keia mau mea la e hea nei, he mea ia e ao mai ana, a he mau hoike akaka hoi no ka poe kiko kapu. O ke kanaka naau haahaa me ke akahai; naauao hoi a me ka noiau, noho iho la oia a hoolohe. O ke kanaka i piha i na manao kuko ino o keia ola ana, ua hoea mai ka hewa i ka ohu iloko o ka naau, a hoopouli iho; ua nalo ua leo 'la mai ia ia aku ua hehi ia malalo o kona mau manao haakei. O ka leo mua, ua pili pono ia i ka mea nona ke aki hoohewa wale, ka niania i ka mea pono e hewa, a oia ka Paulo i papa mai ai, o na leo mahope mai, ua pili ia i ka mea huhu kumu ole, me ka hilinai i ka mea oiaio ole, me he mea oiaio 'la.

Auhea oukou e ka poe e nana mai ana, e heluhelu oukou me ka noonoo, e nana aku i ke ao ana mai a keia leo aloha, e apo aku a malama, o ka mea i malama a kakau ma ka lolo o kona poo, oia ka naauao, e like me kuu hoike ana maluna. A o ka mea i malama ole i keia, oia ka hookamani, maluna iho no ia ona.

J. R. P.

Honolulu, Aug. 12, 1865.

 

E KE AU OKOA :—Aloha oe:

E oluolu paha oe, a me kou Luna Hooponopono e hookomo iho, ma kahi kaawale o kou kino holookoa:

"No ka hoomanao ana a na keiki o ka malu ulu o Lele nei, i ka la i hoihoi ia mai ai ka EA o kou aupuni."

Eia na hana i hana ia ai, "Ua kukulu ia e na keiki, kekahi hui, a ua kapaia ka inoa o ua hui la, KA HUI HOONANI ALOHA O KA MALU ULU O LELE: a ua hana keia hui ma ke ano kaua lio, ua hooholo mua ia ka aahu o na lala a pau he lakeke ulaula waewae eleele, a ua makaukau na mea a pau loa, a i ka hiki ana i ka la kanakolu kumamakahi o Iulai i hala ae, oia hoi ka la i olelo ia maluna, i ka hiki ana i ka hora ekahi o ua la la ala mai na keiki a pau o ua hui la, a holo aku maluna o na lio me ko lakou mau kahiko, a akoakoa ma kahi o ko lakou Luna Hoomalu, malaila ka houluulu ana a hiki i ka hora 4, holo aku i kahi o ko lakou Luna Nui, malaila ke kukala ana i ka laina, mailaila mai holo a hiki ma kahi o ke Kiaaina o Maui nei, aole i ala ae kona hiamoe, a ua haawi ia ke aloha nona a pau ko lakou haawi ana i ke aloha no ka poe malama i ka oihana o ke aupuni, alaila, holo paikau lakou ma ke alanui, ma na kahea o ke kaua lio, i like me ko Honolulu a'u i ike ai, a ua like loa ka hana a keia poe keiki, me he poe 'la i ao ia e ka poe akamai loa.

A pau ka paikau lio ana, komo i ka pa o ka hale aupuni, malaila ka paikau wawae ana a i ka nana aku ua eleu na mea a pau i hana ia e keia poe keiki, mahope iho o ka paikau wawae, hookuu ia e hoomaha.

A i ka hiki ana i ka hapa o ka hora umikumamakahi hoakoakoa hou ia ae la ma kahi o ka Luna Nui o lakou, no ke kii ana i ka HUI LAI KE ALOHA, a i ka hele ana o ka huakai, mamua ka poe puhi ohe, mahope iho ua poe keiki nei, o KA HUI HOONANI, a mahope iho ka Luna Nui o ka HUI LAI KE ALOHA, a mahope mai ka huakai holookoa, iloko oia hele ana mai a ua poe keiki nei, ua ala mai ke aloha o kekahi poe no KAUIKEAOULI ka MOI nana i hana i keia la e hoomanao ia nei, ia hele ana haawi keia HUI i ke aloha i na HUI a pau loa, a hiki i ko lakou papaaina hookipa ia na haole a ma ka hiki ana i ka hora 2, kii hou no na keiki e ka HUI HOONANI, i ka HUI ALOHA, a i ka hele ana o keia HUI mawaho na keiki paikau, mawaena ka huakai holookoa, a i ka hele ana o keia HUI, ua maikai no, a i ka hiki ana mawaho iho o ko lakou hale ahaaina, noho like na mea a pau, no ka haiolelo a J. W. H. Kauwahi, a ua mahalo ia no kana haiolelo ana, mahope iho oia wa, ai ka HUI ALOHA a pau, hele kekahi poe i ka holo lio, a i ka po ana hula haole ka HUI ALOHA, me ka HUI ANUENUE, o ka hoopau ana ia o ka malama ana i ka la hoihoi ea, me ka mahalo i ka Luna Hooponopono o KE AU OKOA.

 

Kahuna wahahee.

E KA LUNA HOOPONOPONO; Aloha oe:

I na he mea oluolu ia oe, no keia wahi manao a kekahi o kou hoa o pa-e leo aku nei, alaila, e hookomo iho i na wahi mamala leo a kou makamaka, ma kahi kaawale o kou kino holookoa, oia hoi kela i hoike ia maluna:

E wehewehe aku nae au mai ka mua a i hope, i ke ano o kana mau hana. Penei kana hana mua, hoonohonoho iho la ia ina akua he lehulehu wale eia ka inoa o na akua ona.

Kahalaomapuana, helu 1, Kuamu, 2, Keaouli 3, Kapo, 4, Kawahineia,5.

O ka inoa keia o na akua ona a'u i lohe pono ai, aka, aole nae i pau pono loa na akua i ka helu ia.

A iloko o keia mau akua i hoomaka'i oia i ka lapaau i ka poe mai, a me ka hoohapai aku i ka poe hapai ole, mai na makahiki he 20 a hiki i ke oo ana o ke kino, aka, iloko o keia mau hana, aole nae i hooko mai ke akua nui o ka Lani, i ka malama o Feberuari, iho nei hana ia kekahi mau wahine i hapai ole mamua no ka makemake e loaa ke keiki, a i ka po hoomaka ia ka hana.

A mama ia ka awa, hana ia a loko o ka apu, alaila, kahea mai la i na mea makemake keiki e neenee mai a kokoke, alaila, pane mai la ua kahuna nei, "Heaha ke keiki makemake?'' Pane mai la ka mea hoohapai ia, "Aia i ka mea e loaa'i he kane paha, he wahine paha.'' Pule iho la ua wahi kahuna nei a hai mai la, he kaikamahine, he mau mahoe.

Alaila, hai mai la kela i ka manawa, elua mahina, a i ke kolu, ike ia ke keiki, a i ke kali ana a hala na mahina eha, aohe nae i ike ia ka hua o ka mea i hana ia, alaila, hoopau ae la i ka manao kuhihewa o ke kanaka.

Aole nae oia wale, a i kekahi la mai, oia ka la 3 o Iulai, hoomaka hou no ua wahi kahuna nei e hana hou i kana hana mau, o ka wahahee. Ma ua la nei i oleloia maluna, kahea aku la i ka lehulehu o lakou, e hele mai i ke kai, e nana i na i-a ku, oia hoi ka Muhee, ke Kumu, ke Kala, oia na i-a e hoopae ia mai ana e na akua o ua wahi kahuna nei. I ke kali ana o ka lehulehu mai ke kakahiaka a aui ka la, aole wahi mea a ike ia aku o kekahi o na i-a i olelo ia ae nei maluna, a o ka mea i ike ia e lakou, o ka pololi.

E KE AU OKOA, e wiki oe, mai lohi, o pau e auanei o Lahaina nei i ka puni wale aku i ka hana lapuwale a keia kahuna, a malia paha o lohe oia, a e hoopau i kana mau hana ku i ke ano pegana.

Me ke aloha no,

S. J. KAUHAI.

Lahaina, Maui, Iulai 6, 1865.

 

Mau ninau Baibala.

E KA LUNA HOOPONOPONO—Aloha oe:—

E hoolaha ae oe i keia mau ninau opiopio, ma ko kakou Nupepa:

1. Owai ke kaula a Ieho va i olelo aku ai e pii aku oe i keia kuahiwi, o Abereima?

2. Heaha ka holoholona ina kalua ia oia he pepehi kanaka ia?

3. Owai ka mea i hanau mamua o ke kuakoko ana?

4. O ka laau hea kai olelo mai ia oe?

5. O ka makemake o ke kanaka hea ka i like me ka luakupapau?

6. Owai na aina elua i olelo ia ma ka Baibala, he mau aina neoneo?

7. Owai ke kulanakauhale i hoopai mau ia no na hala eha?

8. Owai hoi ka mea nana i hoopai?

9. Maluna o ko wai poo ka lepo i kuko ia?

10. Nawai la hoi i kuko?

11. O ka poe mamo hea ka i kapaia Na zalite?

Oia na ninau opiopio a ko oukou hoa Nupepa. Me ka lana no o ko'u manao e loaa no i na mea a pau, i ike i nei mea he Baibala.

Joseph P.

Kona, Kauai, Aug 4, 1865.

 

HALE PAI KII.

AIA KO'U HALE PAI MA KA HALE E PILI ana me ka Hale Leta, maluna'e o ke Keena Pai o ka "NUPEPA KUOKOA." Ua emi loa na kii Elua Dala no ka Pepa Kii Ekolu. A hookahi wale no dala no ke kii aniani.

6-tf  H. L. CHASE (Keiki)

 

OLELO HOOLAHA.

MA KA WAIWAI O KUAHILANI (k.) No ka mea, ua noiia mai ka Mea Hanohano E. H. Allen, ka Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie, e Malama (k,) no ka hookohu ia ia i Luna Hooponopono Waiwai o Kuahilani, no Hakipuu, Oahu, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 1 o Sepatemaba, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.

Wm. HUMPHREYS,

Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.

Honolulu Augage 8, 1865.  17-2t

 

OLELO HOOLAHA.

MA KA WAIWAI O ANA MANOHA (w.) No ka mea, ua noiia mai ka Mea Hanohano E. H. Allen, ka Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie, e Nakoana (k,) no ka hookohu ia ia i Luna Hooponopono Waiwai o Ana Manoha (w,) no Manoa, Honolulu, Oahu, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 5 o Sepatemaba, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.

Wm. HUMPHREYS,

Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.

Honolulu, Augate 10, 1865.  17-2t.

 

NA LUNA O KEIA PEPA.

EIA IHO NO NA INOA O KA POE MA KELA wahi keia wahi i hookohuia i poe Luna o Ke Au Okoa. Me lakou nei e hooponopono ai na makamaka lawe nupepa no ka uku o ka pepa, a me ko na Olelo Hoolaha.

HAWAII—J. H. Coney, Hilo.

D. H. Hitchcock, Hilo.

L. Kaina, Puna.

W. T. Martin, Kau.

C. N. Spencer, "

J. G. Hoapili, Kona Hema.

P. Cummings, "

J. Z. Waiau, Kona Akau.

J. H. Kamalo, "

G. K. Lindsay, Kohala.

J. Naiapaakai, "

S. P. Koko, Hamakua.

Maui—A. M. Kahalewai, Lahaina.

P. H. Treadway, "

W. Ap Jones, "

E. Saffrey, Honuaula.

C. K. Kakani, Kaupo.

John Rae, Hana.

W. P. Kahale, Wailuku.

W. G. Needham, Makawao.

T. W. Everett.

MOLOKAI—Mr. Meyers.

OAHU—J. P. E. Kahaleaahu, Ewa & Waianae.

J. M. Kalanipoo, Waialua & Koolauloa.

J. W. Kea, Koolaupoko.

KAUAI—T. H. Marshall, Lihue,

S. Kamahalo, "

J. S. Low, Hanalei.

H. J. Wana, "

G. W. Lilikalani, Koloa,

J. Kauai, Waimea.

 

HALE KUAI HOU!

ME NA LOLE HOU!

UA WEHE AE NEI KA MEA NONA KA INOA malalo nei, he Hoa Kuai Oluolu no oukou i na la i kunewa hope ae nei, e like me ka

Oluolu a'u i Hookipa ai ia Oukou, ma ka hale Kuai o Painapa; pela no ka'u e hana aku ai ia oukou. Aia ko'u Hale Kuai ma ke Alanui Papu, e kokoke ana i ke kihi o ke Alanui Kalepa a me ke Alanui Papu. Ua lako wau i na

Lole Maikai,

Na Kamaa Wahine,

Na Kamaa Kamalii,

A ME

na Lole o kela ano keia ano, no ke kumukuai

Makepono Loa!

(12-3m)   C. F. PFLUGER.

 

UA MAKEMAKE ANEI OE I KA PAPA ULAULA?

UA MAKEMAKE ANEI OE I KA Papa Ulaula Makepono Loa? Ke ike nei ana oe, aia o GEORGE G. HOWE, Ke noho kuai Papa la ma kona wahi kahiko, ma Aina Hou!  7-1m

 

PAPA OREGONA!

KA HIKI ANA MAI NEI NO IA MALUNA o ka moku 'Cambridge,' a e kuai ia ana ma ke kumukuai haahaa loa, e GEORGE G. HOWE, ma kona wahi mau ma Aina Hou. He 100,000 kapuai papa i kahi ole ia. He 80,000 kapuai papa oa. Me na papa hele, na papa pa, a me na aaho, eono iniha ka manoanoa. He 100,000 Pili Cedera. E oluolu kakou a pau loa e kipa aku a hoolaulea me ia. 8-3 m

 

J. D. HALAI.

MEA KAKAU PALAPALA!

—NO—

NA ANO HANA A PAU LOA!

UA HIKI I KA MEA NONA KA INOA Maluna ae, ke hana i ko oukou mau palapala ma ka olelo Beritania a me ka olelo Hawaii, oia hoi na

Palapala Hooilina,

Palapala Kuai,

Palapala Moraki,

Palapala Hoolimalima,

Palapala Hoolilo Hope,

Palapala Hoopaa,

a me na palapala o na ano a pau. Aia kona Keena Oihana ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu, ma ke Keena mua, mauka iho o ka puka komo, e loaa no ia, mai ka hora eiwa o ke kakahiaka, a hiki i ka hora eha o ke ahiahi.

Honolulu, Iulai 15, 1865.  13-3m

 

Hale Kuai o Ake!!

E O'U MAU MAKAMAKA NANA AU I HOOLAUNA mai i na wa i kunewa hope ae nei, ke kalahea aku nei ia, me ka hai aku ua makaukau ia e hoolako aku ia oukou i na mea a pau a ko oukou mau puuwai e kaunu ai. Ka lole o na ano a pau, ka Luina ume naau, ka Pahoehoe uwi lua, na lole Poni Kalakoa, a me ka Puahau o Maleka. Ko kane hoi ke Paina, ke Kuila, a me na mea a pau na boy o Hawaii nei e haaheo ai.

Ua hiki mai nei he mau Kihei Papamu Huluhulu nui.

E KOMO, E WAE NO OUKOU IHO.  1-tf.

 

J. L. Nailiili, & A. W. B. Nahakualii,

LOIO.

E IKE AUANEI NA MEA A PAU, O NA mea nona na inoa maluna, he mau Loio laua, a ua makaukau laua e kokua i ka poe i hoopiiia, a me ka poe hoopii no kela hewa keia hewa o lakou.  A he hiki loa no hoi i ua mau Loio nei ke hana i na palapala hoopii o kela ano keia ano, a me na palapala kuai, palapala hoolimalima, palapala hoopaa, na olelo aelike a pau o kela ano keia ano, a me na palapala hoohui a pau, a me kela ano keia ano e ae o na palapala oihana, a me na palapala kupono a pau i ke Kanawai. E kakauia no me ka maikai loa na palapala. E loaa no maua, a o kekahi paha o maua ia oukou, ma HALEOLA, i Honolulu, Oahu, a i ole ia, ma Keei paha, i Kona Hema, Hawaii. E ninau no ia laua no ka uku.

Honolulu, Oahu, Apr. 24, 1865.  1-tf

 

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ke papa loa ia'ku nei na mea a pau, aole e hookuu wale i ko lakou mau Holoholona, ma kuu aina, ma

Kahoiwai, Kalihi, Oahu.

O ka mea e kue ana i keia, e hoopiiia no e ma ke Kanawai.  WILIAMA AULD.

Honolulu, Iulai 29, 1865.  15-1m

 

J. KAILIAHUKEA & G. W. POEPOE.

E HIKI I NA MEA NONA NA INOA MALUNA, ke hana i ko oukou mau Palapala, e like me ka ike i loaa mai ia laua, i aoia e ka Mea Hanohano G. M. Robertson, kekahi o na Lunakanawai Kiekie, penei na Palapala:

Palapala Kauoha, Palapala noi e hooponopono i ka waiwai no ka make kauoha ole, Palapala Hoolimalima Aina, Palapala Kuai Aina, Palapala Moraki, Palapala noi e hooiaio i ka Palapala Kauoha, Palapala Hoopaa, Palapala Hoolilo Hope, Palapala Mahele Waiwai, a me na palapala o na ano a pau.

Eia no maua ma ke Alanui Kamita, e pili ana me ke Alanui Hotele, e wiki mai kakou, mai lohi, o kahi uku, he oluolu no.

Honolulu, Mei 27, 1865.  6-3m