Ke Au Okoa, Volume I, Number 13, 17 Iulai 1865 — Na mea hou o ke Alo AIII. [ARTICLE]

Na mea hou o ke Alo Alii.

1 Ma ke &bia.bi o ka Paokoiu o keia pul« i | hala ae oei, ua liolo aku ka Moi fce. 4Jii ma Molokai, Kaunakakai, uo ukaliia'ku ka Moi, ma kona holo aoa e ka M«a Kiekio Kuhiaa liaiaiaiaa Uutcbison, Mea.Hanohauo J. O. Dominis ke Kiaaina o ka aiokupuni o Oaiiu, a uie Col H. Prendergast, maluna o ka moku Themiti.- Ua hele aku ka Mea Kiekie ka Lunakanawai E. n. Allen, ka Mea liaoohpoo C. C. Han-ia, ka Mea Haoohaao D. Kaiakaua, ka Uaku Puuku a me ka Eope Kiaaiua maluna o,.ka moku e ike ai i ka holo aua aku o ka Moi. Ua nui ka hana a ka Mea Kekua» uaoa ma ka hana Papa Naauao, a tpe ka hoo-. ponopono aea no oa hana o ka la 31 o īulai, ma kooa noho ana i. Luna Hoomalu uo ke Komite Hoopouopono Oihana Lealea oia ta. Maikai ke ola Aka Moi Wahine kaaemake, ke ola o a me Mrs, Rooke. Aia no ka Mea Kiekie Princess ma Haimoeipo kahi i noho ai. Ua haawi iho ia he wahi Hula ao, no na keiki alii a me na kaikamahine alii o ke Kaona. No ka Moiwahine.—I be ku ana mai nei o kek&hi moku Kalepa i ka poaono iho nei, ua lohe ia mai ko ka* Moiwahine, a me kona ! poeukali hiki ana aku i Aeapuko, (e kokoke ana itf* wahi-i Panama,) ma ka la 5 o lune. Uaolioli makou i ka Iohfe aha m;u ua oluolu pono loe k*> lakou ola. la lakou i healele ai puu uliuli 0 Hawaii nei, a me kona mau x aheā'he, e hooaikane aku me na a!e ku'pikipikio o ka tnoan&. ua halawai mai Jakou me keialn moku kt«ilua. Ua h'oolioli ia ka Moiwahme. a me kona mau ukali e na hana lealea o ko ka moku )»oe. Ua noho lakou »1 Aeapuleo ekolu 1», a f ka la $ o lune, ua holo loa aku lakou I f*lHnma; a i keia wa peha, ke haiamu olioli fā fa"kou iloko o na kaiauki o Ladnna Iloko o na la ekolu i no- j ho ai ka Moi Wahine mauka ma Aeapuleo, | «• kiai meu ia oia e ke'lii koa a me na koa| fc?al l»e 20. Ua mahalo nui ke Alii ta BTapena | Tumour, *no kona mnlama mau ia ia, a peVa I im> hoi m lii mokn e ae. M« Ac*pulco, ui' kipa «e ko Kapena o ks Manuwa Amenl?!», o ' Sar*mcte, i o ka Moi Wahine, a me koua poe : a|i< moku, e haawi aku i ko lakeū mahalo. O | ka makou pule, e hele pu uo me ka Moi Wahi. t ne ma na wahi a pau ana i makemake af e 1 hele, a ® ola ka Mbi Wahine i ke Akua Ola, j a me kona poe ukali a loa. |

Kina, ina aok a e mare kanaka ke hlKi aky h i ka iwakalua o koua uiauuia,jkah,iki, ua. hookani hyle i& aku ia, me ka. pa,hu a heuio iwaho o ke kuLaaakauhale, /I

<■ Ho'ka mea, ma ka hookolokolo ana i na ! hilna oti mare, a me .ka hooponop'ono ana ¥ [na %avwai'liooilfaa, he mea nui ka 9 " hooiao ana i lta mare io ana o ia poe i oleloia tia maro, nolaila, tiS kaa 1a feeia kanawai rna!a'lo ae nei, i mea e ka£:fn kope ia ka hōoiaio' ana ijia mare a pa'u.' ' HE KANAWAI E Kokūa ai i jgA Eooiaio Make ana. E hoow)Loia e kaM&iame ka Hale Ahaolelp o ko Hawaii Pae Aina i akoak.oa iloko o ka AJj|tolelo kau Kanawai o ke Aupuni : ' "

Paukii I. Na kela mea keia mea 1 aeia e hooholo i ka«mafio ana maloko o keia Xnptini, e malama 1 buke kahi e kakauia'i ito kela me keia mare anai hooholoia e īa, ine ka inoa o ke kane a me. ka wahine i mareia, ko laua wahi i noho ai, me ka la a me ka mahina o ia mare ana, *a e haawi aku i palapala hoike mare i kakau inoaia e ia, ika poe i mareia. ' Pauku 2. lna i malama ole ka Luna . Mare i ka palapala anajokekahi mare ana e hooholo ai } a u'a "haawi ole paha i ka palapala liooiauĒ mare i ka poe i mareia, alaila' e hoopaiia oia i na dala he kanalima. ke kp ka hewa ia ia imua o kekahi Lunakanawai Hoomalu a Apana paha. - Pauku 3. Na kela me koia Luna Mare ke loaa eka uku hapalua dala e Jiaaw'i aku i ka mea e noi mai āna ia ia i palapala lioike i kakauia no kekahi„m'are ana i hooholoia e ia.

Pamku 4. Ina e hoole kekahi 'Luna Mare, mahope o ka uku ana ia ia i ka hapalua dala o haawi mai i kai palapala hoike no kekahi mare ana i hooholoia ia, alaila, e hoopaiia i na dala ho kanahma, - ke ku ka hewa ia ia imna o kekahi Lunakanawai Hoomalu a Apana paha. Pauku 5.* Ina e make kekahi Marc, a' 9 hele aku paha ma ka aina e, alaila, na ka luna hooko, luna hpppoifopono waiwai. a hope e ae paha o* ia mea 1 ' make, a i hele*aku paha ma ka aina e, e . iioihoi aku i ka buke kahi aua Luna Hare ; h. i kakau ai i na mare, ana i ,ho,oh l Ql& r iloko 0 ka lima o ke Kuhina a, ■[ o ka mea 'e hoihōi ole pela, e hoopaiia oiā' i na dala he hookahi haneri, ke ku ka'hewa ia ia imua o kekahi Lūnakanawai Hoomalu a Apana paha. Pauku Q. Na ke, K.akauoielo mua 0 ka, Oihana Kalaiaina, ke loaa e ka uku he e haawi aku i ka mea e 'noi, 1 mai ana i'kope o-ka 'mea 1 palāpalaia ma na buke mare i waihoia ma ia Keena, e pili ana i kekahi mare ana, e hooiaioia ua kope la, e ailaia me ke Sila 0 ka Oihana, a e kakauinoaia e ke mua. Pauku 7. E lilo keia i,kanawai mai ka la aku i hoolahaia'i. Ua aponoia i keia la 30 0 Dekemaba, M. H. 1864. KAMEHAMEHA R. I kekahi manawa, mā*iia aha hookolokolo, ua noho aka kekahi hoike ī manao nui ia, ma ka mokupuni e, a no kona māi a kumu e ae paha, aole oiā i hiki ke hele mai, a noīaila i hooholoia ke kanawai i paiia malalo ae nei, i meā e loāā al kana māu olelo ike. HE KANAWAI E KOKUA HOū A1 I J£.JS KAIUO ANA I KA OLELO 0 NA HoiKE. E hooholoia e ka Moi a me£a Hale olelo o ko Hawaii Pae Aina f akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai o ke Aupuni: . Pauku 1. Ma ka hookolokolo ana i na hihia kivila iloko o keia Aupuni, ina ua makemakeia ka olelo a kekahi hoike e noho ana ma ka mokupuni e, aole ma ka mokupuni kahi e kukuluia'na ka Aha, a e hoomakaukau ana paha ua hoike la e holo aku mai keia Ainmni aku me ka hoi ole mai, oiai i pau ole hookolokolo ana, a ua mai, ua nawaliwali, a ua elemakule pahā, a no ia mea, ua manaoia ua hiki ole ia ia ke hele mai i ka hookolokolo ana, alaila,'i « hiki no ke laweia kana olelo i hoohikiia ] ma ke ano i haiia mahope ae nei. Pauku 2. I kela melkeia manaiva mahope o ka hoomaka ana i ka hoopii ma ka hoopuka ana i palapala kenā, a maliope paha o ka haawi ana o ka hihia iloko o ka lūna o ka poe kuokoa,*a poe ku i ka wa paha e hooholo _ai, e hiki„no i kela a me keia aoao iloko o ia hihia e noi aku i kekahi Lunakanawai Apana, Lunakanawai Kaapimi, a 5 Kakauolelo paha o kekahi Aha Kakau, a nana no e hoopiika i ka paiapala kauoha na kekahi aoao, e kauoha ana la ia e hele mai imua o ua Lunakana"wai Apana la, Ljpiakānawai Kaapuni, a Kakauolelo paha o ka Aha Kakau, ina ka mauawa a me kahi i hoakakaia e laweia'i ka olelo a ka hoike, a, malaiia e hoopuka i ai oia i na niele ana i manao ai he pono. Pauku 3. E waihoia ua palapala kauoha la i ka hopfe a. loio paha o ka aoao kue, a e manaoia ua like īa me he mea la ua haawiia ma ka lima o ka mea nona ia aoao. Pauku 4. Ina he mau mea elua a oi ae ma ka aoao hoopiī, a hoopiiia paha o ka hihia, alaila, itia e waihoia ua palapala kanoha la 1 ka mea hookahi o lakou, xxa lawa ia. Pauku 5. E waihoia ke kope o ua palapala kauoha la ma ka hale nolio o \a ' mea e kauohaia'na, he iwakāluakumamaha hor;\ mamua o ka manawa i 1 olelōiā e h«ooloheia'i ka olelo a ka hoike : ae haawi hou i hookahi la okoa, (me ka helu ole i k& 1« Sabati,) no kela me keia iwakaluakuuiamalima mile i Hele mai ai ka aoao kue, ina nae he hvakaluakuixuunalima miīe ke k;i:ny-aIo o kona wahi noho, mai kāhi! hooloheia'na ka olelo o ka hoike. ! Pauku 6. R hoohikiia kn hoike, a' e ae | maoli mai paha oia e hai mai i ka oiaio. o \ ka oiaio a pau loa, a o ka oiaio wale no, e i pili aua i ka hihia ana e hoike ai, alaila, e ' innaninauiā oia e ka Lumikanawai Apana,' īiiinakanawai Knapum. a Kakanololo' pa ! h» i otelo muaia. a o kela n mo keia āoao ' pahn Uoko o ka hihia, a e kaka\i | » ablo. A o na niele i uaiioi-1 ke hihuuMlapalaia paha, a e uinau] Pameo 7. na olelo o ka hoi- j ke e Luna nana e hoolohe ia, a ! ole ia, j e i kohoia e la. e kakau imua j o ke <4o i* uioiiiuli o ke kuhikuhi o ia luiia; t

'a paa ia ma« olelo i ke e heluheln pelolei f#tfS'b 'nana. i ījo paha e heluhelu a e kakau inoām e ia. i/ankn 8. Na ka Luna Nana e hoolohe i hoike la, e pakui Jse koi .kakauia, i palapala ka ' ' manawa a me.lee ano i kakauial, a me ka ifiba o-ka'aoao i noi i ua > a me ka hihia i piii, a e hoike. ana* hoi fio' hiki mai a meka ole o ka aqao kue, a ina aole i hiki £naij e hai np ka palapalapauoha ina he' palapaīā kauoha i wafho aku ia ia. " ♦Pauku W: 'Na ka Luna nana i lawe i ka olelo hsilsFe IsaaWl altu ia iniua' o ka Alia, ka poe kuokoa, a pōe ku i ka wapaha, nona ka hookolokolo o ia hihia, a i ole ia, o waiuj.% a. e.siiaia t .a p kakau iamawaho ka inoa oia alia,-a poe paha, a e waihoia pela me ke sila a hiki ikawa i kena ia e 1 wehe, mamuli o ke kauoha a kekahi o r a -Luneukanawai o ia Aha, a o ka poe kuokoa - Pauku4Q. a pau no ke kupono ole o ka Koike, no kona oiaio ole, a no ka pono ole paha o kekahi niele ia ia ame kana olelo pane, e hiki no ke phoopukaia ia mau manao kue i ka wa i laweia iaai hoike i kakauia, me ie in.e.a ia jaa noho kino mai ka hoike iloko o ia .hpokolokolo ana, a he inana no ko ka aha e kauoha e na olelo o ka 'hoike ke he pofi6f 'aka "hoi, ina i iaweia na olelo o kekahi hoik« mamuli o Jia niele i palapalania, alaila, e hoo-' puka e iA-nia. mauao. ku© J .kekahi olplo aiele, naaw ae o ka paw apa oka hpike, c a īna aole i haalele ia niele, aiaila," e | kauia na kumu kue i hoopuka ia; a ina : |'nae « haaleieia ka niele, aīaila, aoleemaj naeia na manao kue. . Pauku A!.. Ina e haalele ka aoao hoo* .pii.iloko o kekahi hihia i kana hoopii, a ua haule paha no kopa hoopii ole, a ma ia hope ua hoomaka hou ia kekahi hoopii no ia kumu Mhia hookahi iwaena ōia mau ; «oao elua, a e .ko laua «aau hope paha, akajjif_o na olelo hoike a pau i laweia a i waihoia i*e ka aha, e like me ke kanawai, e hiki no ke hookomoia a e hoikeia ma ia hoopii alua ana,' me he mea la ua kakauia ■no ia hoopii ana. *'' ' Pauku 12. 'E hiki no ke kenaia kekahi 4toike e hele mai ma kahi i kauohaia, ma k» wokupuni kahi i noho ai, a e koiia »p .a ko e hai mai i kana olelo ike, ma ke ano like a malaio hoi o na hoopai i hoakakaia no ka hele ana māi a me ka Jioike •iioko o kekahi kha e ae. lā. B iilo keia i kanawai mai ka la aku i hooholoia'i, a o na kanawai a me. na hapa kauawai. a pau e kue eina i keia, ua hoopauia no. Ua aponoia i keia la 30 o Dekemaba, M. H. 1864. KAMEHAMEHA R.