Ke Au Okoa, Volume I, Number 13, 17 July 1865 — Page 4

Page PDF (1.30 MB)

KE AU OKOA.

HONOLULU, IULAI 17, 1865.

 

A DAMU.

[He wahi Kaao no Mahomeda, i unuhiia noloko mai o ka olelo Arabia.]

HELU 4.

Alaila, ua kahea aku ke Akua i na hanauna kanaka a pau loa e ku mai ana, me ka i aku, "E ae mai oukou, owau no ke Akua hookahi, a o Mahomeda hoi, oia no kuu Elele." Ae koke mai la ka poe e ku ana ma ka aoao akau ; aka, o ka poe e ku ana ma ka hema, ua kuihe a kanalua lakou. Olelo aku la ke Akua, "O ka poe paakiki a hoolohe ole ia'u, a mihi ole no hoi, e noho mau loa no lakou iloko o ka ehaeha o na ahi enaena o Gehena, aka, o ka poe pono, kupaa, e hoopomaikai loa ia lakou iloko o na hauoli o Paradise."

"Oia iho la no,'' wahi a Adamu, no ka mea, aia a hiki mai ka la hookolokolo nui, na Adamu no e kahea pakahi aku i na kanaka a pau loa, ma ko lakou mau inoa ponoi, a e haawi i ka haawina o kela mea keia mea, e like me ka mea e hoakaka ia ai ma ke kaupauna.

A pau keia mau mea, hoopa hou aku ke Akua ia Adamu, a o ka hoi hou no ia o na hanauna kanaka a pau iloko o Adamu, kahi a lakou i ili mai ai.

I ke Akua e hoolale ai e haalele kino aku ia Adamu no ke koena o kona ola, kumakena aku no ia me ka leo nui, a haalulu ka honua a i kona kumu; aka, ua menemene ke Akua lokomaikai ia ia, a olelo aku ia, "E alu aku oe i kela aouli, a na ia la no e alakai aku ia oe ma kahi e kupono ana i ke alo o kuu nohoalii lani ; malaila oe e kukulu ai i heiau no'u, a ia oe e hele kaapuni ana i ua heiau la, e hookokoke aku au e pili, e like me ka ka pili ana o na anela e puni nei i kuu nohoalii."

Ma ka mana o ke Akua, emoole no ka hele ana o Adamu mai Inidia aku a i Meka, kahi i ku malie ai ke aouli. Aole o kanamai ka nui o ka hoihoi a me ka olioli o Adamu, no ka mea, ua halawai oia malaila me Eva, kana wahine aloha pumehana. Hoomaka koke iho la laua e kukulu i heiau me na ipuka eha ; o ka mua, ua kapaia ka Ipuka o Adamu ; o ka lua, ka Ipuka o Aberahama; o ke kolu, ka Ipuka o Isemaela ; a o ka ha, ka Ipuka o Mahomeda. Na Gaberiela no i kuhikuhi aku ia laua i ke ano o ke kukulu ana; a nana no i haawi aku ia laua he daimana nui lilelile lua ole, aka, no ka manomano o ka hewa o kanaka, ua ano e ia, a lilo i pohaku eleele loa.

O keia pohaku eleele, ka mea makamae loa iloko o ka heiau Kaaba pomaikai, i kinohi, oia no ka anela nana e malama i ka hua i papaia iloko o Paradise, aka, no kona palaka i ka ae ana aku ia Adamu e hookokoke aku ia laau, nolaila, ua hoolilo ia i mea e; aka, i ka la hookolokolo nui, e hoi hou ana no ia iwaena o na anela ma ka lani.

Alaila ao aku la o Gaberiela ia Adamu i na oihana hoomana a pau, e like loa me ia i hookau ia e Mahomeda i na keneturi he nui loa mahope aku o ia wa; aole hoi i aeia o Adamu e ike aku ia Eva, kana wahine, aia no i ka Poaha, ma ka pau ana o na la hemolele.

Ma ia hope mai, hoi hou aku o Adamu laua o Eva i Inida, a noho laua malaila a hiki i ko laua la i make ai. Ma ia wahi, ua hooemi loa ia ka nui o ke kino o Adamu, a ua oleloia, o ke kumu o keia hooemi ana, oia no ka aiwaiwa loa o kona weliweli a kaumaha hoi, no ka pepehi ana o Kaina ia Abela.

No ka mea, ua hanau o Eva, na Adamu, i elua keikikane, o Kaina laua o Abela, a me kekahi mau kaikamahine, a ua haawi ia lakou e lilo i mau wahine na na keikikane. Ua manao o Adamu e haawi ka mea ui loa o lakou i wahine na Abela, aka, ua inaina loa o Kaina, no ka mea, ua makemake ia i wahine nana iho, oiai nae hoi he wahine no kana. Waiho aku la o Adamu na ke Akua no e hooholo iwaena o laua, a olelo aku la ia ia laua, "E hoomakaukau olua i mau mohai na ke Akua, a o ka mea o olua a ke Akua e hoailona mai, oia no ka mea e loaa ke kaikamahine i wahine nana." Kaumaha aku la o Abela he hipa kane momona, a iho mai la ke ahi mai ka lani mai a wela iho la; aka, o Kaina, ua kaumaha aku oia he mau hua, a ua waiho wale ia ma ka lele, aole i mea iki ia mai. Nolaila, huhu a kalaea loa o Kaina ia Abela, aole nae oia i ike i ka mea nana e lawe ai i ke ola o kona kaikaina.

I kekahi la, ia Kaina laua o Abela, e holoholo ana ma kahi nahelehele, hele mai la o Ibelisi, me ka apiki loa, i ike ia aku oia e Kaina, a lalau aku la oia he pohaku nui, anou aku la i ke poo o kekahi holoholona hae, a paki liilii ia ke poo o ua holoholona la. Hoomahui aku la o Kaina i ka Ibelisi hana, a hahau aku la oia i ka lae o Abela, a hule iho la i ka honua, iloko o na eha pakaawili o ka make. Alaila, hoano e o Ibelisi ia ia iho, a lilo ia he manu; pepehi aku ia i kekahi manu, a eli iho he lua me kona nuku, a kanu iho oia i ka manu i make. Pela no i hana ai o Kaina me ke kino o Abela.

Penei no ke ano o ka loaa ana o ke kupapau o Abela: No ka mea, mai ka manawa mai i hookuke ia ai o Adamu laua o Eva, mai Paradise aku, he nahelehele, he hua a he io holoholona ka laua mau mea ai; aka, ma ke kauoha a ke Akua, na Gaberiela no i lawe aku ia Adamu he koena o na hua huita a Eva i ohi ai, he kaulua bipi hana, a me kela mea keia mea paahana mhiai, a ao aku ia ia ia i ke ano o ka palau ana, ka lulu ana, a me ka ohi ana

Oiai i kekahi la, e hana ana o Adamu iloko o ka mahinaai, heleuma koke ia iho la kona palau; huki honua iho la na bipi, aole e hemo iki aku ana. Hahau aku la o Adamu i na bipi, a olelo mai la ka mea nui o na makahiki o laua, i aku la, "No ke aha la oe i uhau mai nei ia'u? Ua uhau ia anei oe e ke Akua i kou wa i hookuli ai ia ia?"

Pule iho la o Adamu: "E ke Akua! Ua kala mai oe i ko'u mau hewa, a nolaila, he mea pono anei i kela a me keia holoholona o ka nahelehele e aoao mai ia'u?"

Hoolohe aku la ke Akua iaia, a mai ia manawa mai, ua hiki ole i na holoholona ke kamailio, ua kailiia ia mana. Oiai nae o keia kamailio ana, e paa ana no ka palau, aole i hemo. Kohi iho la o Adamu iloko o ka honua, a loaa aku la i ke kino kupapau mainoino o kana keikikane.

Hiki mai la ka wa e ohi ai ka hua huita, hele hou mai o Gaberiela, a ao aku la oia ia Eva, i ke puhi ana o ka palaoa; kukulu iho la o Adamu he umu, a lawe mai la o Gaberiela i ke ahi mai Gehena mai, aka nae, he kanahiku ka holoi ana o keia ahi iloko o ke kai, a i ole ia, ua pau loa no ka honua i keia ahi enaena loa. I ka moa ana o ka palaoa, olelo aku oia ia Adamu, "O keia no ka nui o kau ai a me kau poe moopuna."

No ka oolea loa o ka hana a Adamu i ka mahiai, nui wale ke kahe ana o ka hou, a oia no hoi ka mea i hooma-u ai i ka aina, aole o ka ua, a hoohua mai hoi i ka honua.

A pau ka haumana ana o Adamu laua o Eva, ma ka mahiai a me ka hoomoa ana i ka ai ulu, lawe mai la o Gaberiela he keikihipa, a hoike aku la oia ia Adamu i ke ano o ka pepehi ana ma ka inoa o ke Akua, ka ako ana o ka hulu, ka lole ana a me ka hooluu ana hoi o ka ili. Ma ke kauoha a ka anela, ulana iho la o Eva he uhi nona iho, a he lole pale hoi no ke kane, a ao aku laua i ka laua mau moopuna a pau ia mau hana.

Mahope o ka make ana o Abela a me Kaina, o ka mea i olelo hope ia, ua pepehiia oia e ka anela nana e hoopai i ka poe hookahi koko, hanau hou mai la o Eva he keikikane, a ua kapa oia i kona inoa o Seta. Lilo iho la ia i makua no na keikikane a me na kaikamahine he nui loa, a oia no hoi ke kumu mua o na kaula a pau.

Hiki aku la ka eiwa haneri me kanakolu o na makahiki o ko Adamu ola ana, a hele mai ka Anela o ka Make, a koi aku la i kona ola, oiai nae hoi la ua hamama mai ka honua i kona waha, a koi mai i kona kino. Haalulu iho la o Adamu i ka makau, a olelo aku la oia, "Ua hoohiki mai ke AKua, e ola no au i hookahi tausani makahiki; ua hiki e mai ka oe." Pane mai la ka anela, "Aole anei oe i haawi aku he kanahiku makahiki o kou ola no Davida?"

Ia Adamu i lohe aku ai ia mau huaolelo, kuu aku la oia i kona uhane me ka maluhia a me ka oluolu.

Na Seta, kana keiki, i holoi a kanu ia ia. Pela no ka hana ana ia Eva, ia makahiki ae, i kona wa i make ai.

Ua oleloia e kekahi poe, ua kanu ia oia ma Inidia ; a o kekahi poe hoi, ma Ierusalema. Aka, aole kakou i ike ia mea ; o ke Akua Mana Loa nae kai ike.

 

Ua mau paha keia wahi kanaenae Kaao, a ina ua hoolioliia ka manao o kekahi poe i ka heluhelu ana iho, alaila, ua hoi kuu luhi. Nolaila, oiai e hone ana na pakapaka ua i ka lau o ka He-i o kuu malu hale, ke kau nei au i ke keha, e noonoo manaolana ai i ka mea hou e koai ae ai imua o na maka o ko'u mau hoa, mai keia manawa pokole aku.

Ko oukou makamaka,

G. W. M*.

Kamanuwai, Kaumakapili, Iulai, 11, 1865.

 

Haina o ka ninau a J. Pelekane.

E Ke Au Okoa;—Aloha oe:

Ua koi ia mai au e hoike aku i ka ninau Helu a kamalii iluna ke alo, i hoikeia ma kou aoao o ka Buke I Helu 10, o ka la 26 o Iune, a penei no ua ninau la i hoike ia.

He 100 ka nui o na holoholona.

He 100 dala no ia mau "

A penei ko lakou kumukuai pakahi.

He 10 dala no ka Bipi.

He 3 dala no ka Puaa.

He ½ no ka Hipa.

Eia ka ninau, ehia la Bipi? Ehia la Puaa? Ehia la Hipa? A eia iho ka haina o ua mau ninau io ole la au i waha lalau mai nei.

He 5 Bipi = He 50 dala no ia.

" 1 Puaa = He 3 dala no ia.

" 94 Hipa = He 47 dala no ia.

Huina 100H noia.  $100 noia.

E ke hoa, ka mea nana na niuau helu i hai ia maluna ae, ua houluuluia ka nui o na holoholona a me na dala, alaila, like me ka niele 100 holoholona, a he 100 dala no ia. .Auhea oe, he makehewa kau ninau, i ka lihilihi wale no o kuu maka i imo iho ai, waiho mai ana ka haina a me ka loaa o ua mau ninau la au, me he mea la he ninau na kamalii iluna ke alo. Nolaila, ke hoouna aku nei au ia oe i keia mau ninau, he ninau Baibala no ia no ke kahua kaua o Hamoka i hooomakaukau ia mamua e na iwa o ka home o Iota.

1. Owai ke Kaula i ike ia he pu ma kona lima?

2. Ehia hoi na kapuai ka loa kahi a Mose i pii aku ai maluna o ke kuahiwi o Kinai e olelo pu me ke Akua?

3. Owai hoi ke 'Lii i ike ia iloko o ka Iseraela he auka gula ma kona lima, he 85 kekele o ke kaumaha?

Nolaila, ke noi aku nei au ia oe e hoike pololei mai oe, me ka lana nui o kuu manao e loaa ano no ia oe e J. Pelekane. Hamau na hoa e ae. Me ka mahalo.

S. W. B. Kaulainamoku.

Haliimaile, Honolulu, Iune 27, 1865.

 

[Unuhia ia no Ke Au Okoa.]

No Ame rika Huipuia.

Ua hookumu ia kekahi hana ma Amerika, e pili ana no ka hoolauna aloha ana iloko o ke anaina hui hookahi, mawaena o ka Ekalesia oiaio o ka Hikina, oia hoi ka Ekalesia o Helene, a me Rusia, a me ka Ekalesia Enelani, a he mea kupono no hoi ka hoike ae i na hana i manaoia ai no ia mea. Ina e like me na hoailona i ike maopopo lea ia no keia hana, he kumu keia  e manaoia ai e lilo aku ana keia hana ma keia hope aku i mea nui, a ina no hoi ma ka launa kino oluolu ana mawaena o na hoahanau o keia mau Ekalesia, a hoolawa pu ia ma ka launa pu ana o na kahuna pule o keia mau Ekalesia, alaila, o ka hoomana like ana o ia mau oihana a elua, i ka la 2 o Maraki, 1865, ma ka Halepule Tarinete, ma Nu Ioka, he mea ia e hiki ai ke olelo ia a e manaoia ai e kekahi o na moolelo kupaianaha o ka honua nei. No ka mea, ma ia la iloko o ka manawa hookahi iho la no, no na tausani makahiki i hala, i lawelawe ia ai ka OIhana Hemolele o ka Ekalesia, (ka ahaaina a ka Haku,) iloko o ka Luakini o ka Oihana Hoomana Komohana, e kekahi kahuna o ka Hoomana Hikina.

I ka makahiki o ka Haku 1053, i hookaa wale aku ai ka Ekalesia o Roma, oia hoi ka Ekalesia Komohana, mai ka hui ana me ka ke Ekalesia Hikina, oia hoi ka Ekalesia Helene, Rusia, Arabia, Asia, Aferika, o na Ekalesia Komohana hoi ko Italia, Sepania, Farani, Beritania a me Geremania. O ke kumu o keia hookaawale ana, no ka ae ole o kekahi a me kekahi, no na huaolelo iloko o ka manaoio. Penei, “I puka mai mai ka Makua a me ke Keiki,” oia ko ka Ekalesia Komohana, ko ka Hikina hoi, ua kapae ae ia i na huaolelo, “A me ke Keiki, a ma keia wahi ka paewa i hookaawale ai a hiki i keia la, ua haalele na lala o ko Enelani Ekalesia ma Amerika, i ka mea i loaa ai ke kumu kaawale manawena o ia mau Ekalesia. A i ka wa i hooholo like ia ai ia wahi o ka manaoio, ua kapaia ka filioki, kahi o ke kumu kaawale o ia mau Ekalesia i oleloia ae nei maluna.

I ka malama o Okatoba, M. H. 1864, ua hoounaia aku o Makua Agapio Honokareneko, he kanaka Salavania, no ka Ekalesia hui o Helene a me Rusia, he Moneka oia no ka Mauna Peneteliku, e kokoke ana i Atiena, ke kulanakauhale nui o Helene, ua hoouna ia oia e kona Poo Kahuna, e hele aku e hookauwa lawelawe no ka pono uhane o ko Helene poe ma Nu Ioka. No kona lawe ana aku me ia i kekahi palapala hoolauna e Mr. Hilla, he Misionari Amerika o ka Ekalesia Epikopa o Amerika, ame ke Kahuna Enelani ma Atiena, ua loaa koke ia ia ka launa oluolu koke ana me na Kahunapule o Amerika Huipuia. A ua haawi koke ia no kana hana e manao ai e hana, kekahi rumi kula o ka Apana o Terikete, kekahi o na apana kahiko loa a holopono o na hana o ia hoomana ma Amerika.

Ma ka hele makaikai ana a ka Rev. Freemana Jana ma Rusia, ua hana nui oia a kuka nui i mea e hookaawale ae ai i ka manao ino a me ka naaupo i pili no na manao ana mawaena o ia mau Ekalesia a elua, a i hoi keia aku ai e ia i ka Bihopa o Nu Ioka, ka makemake o ka Makua Agapio, e hoike akea ia ka lawelawe ana no na oihana pule o ka Hoomana Ekalesia Oiaio o ka Hikna, ma ka la 2 o Maraki, ka la hauoli no ka hooalii ana o ka Emepera Alexenedero II ke Alii o Rusia.

Ua ae koke aku ka Bihopa o Nu Ioka, me kona palapala aku ia ia, e hoike ana i ka manao nui ana no ka launa maikai ana o na Ekalesia a elua, ua olelo oia penei:

Rev. a me kuu hoahanau—I ka pane ana no kau ninau, no ka manao ana e hoohauoli ia ma ke akea ka Oihana Pule Hoomana o ka Ekalesia Hemolele o ka Hikina, ma ka la 2 o Maraki e hiki mai ana, ma Nu Ioka; maloko o kekahi Luakini o ko’u Daiosisa, (Kulana Anapuni,) ke nonoi aku nei au, e hoike olelo aku, ua olioli nui au i ka haawi ana aku i ko’u ae oluolu ana me ke apono nui aku. Ma ia hana ana, ua hoonui ia mai ko’u makemake, o ka oihana i manaoia ai he oihana e hoomanao ana no ka hoonoho alii ana o ka Emeperiala Alexanedero II., ka Emepera o Rusia, ka mea i hoonui a i manao nui na ka hooholo ana aku i na pono a me na pomaikai o kona lahuikanaka ponoi, ka mea hoi i hooikaika nui i ka launa aloha ana o Rusia me ko kakou Aupuni. O ia mau hana aloha, e like me ka mea e manaoia nei e hana ia i keia wa, mawaena o na Ekalesia, ka mea hoi i hoomaopopoia ka ike ana’ku, he kupono ke haawi like aku a haawi like mai ia mau hana lokomaikai i ku ka launa aloha, me ka noonoo ole mamua i kahi i kaawale ai ka manaoio ana o kekahi me kekahi. I ka manawa i ku mai ai na aumoku manuwa o Rusia ma ke awa o Nu Ioka i ka makahiki i hala ae nei, ua ae aku au ma o’u la i na kahuna o luna o aumoku o Rusia, a e hiki no ia lakou ke hoomana iloko o na LUakini a lakou e makemake ai maloko o ka palena o ko’u Daiosisa, Apana Kulana Anapuni. Oiai aole lakou i lawe aku i ka mea i haawi oluolu ia aku ai ia lakou, aka, hoi, ua olioli au i ka lohe ana, ua manao nui ia keia lokomaikai Karistiano ma Rusia, a ua hauoli nui na Kahuna Nui o ka Ekalesia Hemolele oiaio o ka Hikina, ina i ae ia ka’u haawi ana. A iloko hoi o keia wa, ua olioli au ina o keia makemake ia ana, o kekahi o na Luakini o ko’u Daiosisa no ka pomaikai o keia oihana, e ae ia no ma keia wahi a me Rusia, i hoailona no ko’u manao nui ana i ka Ekalesia o ke Aupuni o ko kaua hoahanau aloha, ke Kahuna Agapio e hoike nei ia ia iho ma kona aoao. Owau no e kuu hoahanau aloha, ke aloha oiaio ia oe.

Ho ratio Pota,

Bihopa o Nu Ioka.

Nu Ioka, Feberuari 4, 1865.

No ka aeia ana o keia noi e ka Epikopa o ia Apana, ua hoomakaukau nui lho o Mr. F. Jan, i na mea a pau e holopono ai na oihana, a e h ana ia me ke anoano a me ka nani nui.

I kona wa ma Rusia. ua loaa ia ia na mele a me na Himeni o ka Ekalesia Lukini, a ma ka hoomanawanui ana i ke ao a me ka hooponopono ana i na aoao leo himeni a pau, ua oluolu ke aoia ana aku i ka poe himeni. Ua kokua manawalea mai na ahahui himeni e ae a pau e kokua nui ana no ua oihana la, a i mea hoi e paa pono ai ka leo Rusini ma ka olelo Enelani. Na Mr. Rev. Iana no hoi i kuhikuhi i ke ano o ka hanaia ana e ke kapa aahu o na kahuna o ka hoomana Rusini, a o ka mua loa no hoi ia i hanaia ma Amerika, a i aahuia e ko Amerika mau kahuna. Ua nui ka pioo no keia mea hou, no ka mea, ua paa ia ka hoolaha ana ia mea ma ke akea, a ma ke kakahiaka o ka la 2 o Maraki. Ua piha ka halepule Terenite, kekahi o na Hale Pule kakaikahi loa o ka maikai ma Nu Ioka. O ka nui o na noho ana ma ia Hale Pule, he 900 a hiki i ka 1000 kanaka. He kanaono a he kanahiku poe hanohano o Salavania a me Helene e noho ana ma Nu Ioka, ua hoonoho ia lakou ma ka aoao akau o ke kuahu, a e kokoke ana ia lakou he kanalima kahuna o ka Ekalesia Amerika, a ma ka lalani mua o ka noho ana Korela (kahi o ka poe himeni) ka Bihopa o Conetanitinopela, ka Keketa Terenito, a o Dr. Thrall ke Comite o ka Hui o Rusia a me Helene, a me Dr. McVika ke kahuna kahiko hookahi ma ia apana o Nu Ioka. Ma kahi e kokoke ana i ke kuahu, ua kukulu ia elua mau Ihoiho kukui nunui, a he mau kukui liilii malalo, a hookahi ma ke kuahu ponoi, he wahi ihoiho kukui uuku ia. Malalo o ka uhi lilina keokeo ma ke kuahu pohaku Mabala, he papa laau elua kapuai kuea. O ke ano o ka waihoia ana o ka papa malunao ka pohaku, aole he ae o ko laila Ekalesia e hoolaa ia ke kino o ka Haku maluna o ka pohaku. O ke kumu i hanaia ai pela, no ka mea, he laau ke kea o Kristo i make ai. No ia mea no hoi e pai oleia nei o na Buke o ka Ekalesia o Rukini i na ili, ua hiki ka lole, gula, dala, kilika, a me ka weleveta, aka, o ka ili aole lakou e ae. O na kahuna o ka Ekalusia Rukini i hiki aku malaila ia wa, he eleele ko lakou aahu, no ka mea, ua ae wale ia no i ka poe e lawelawe ana i na oihana hoomana e komo i na lole o ia kulana ma ke kuahu.

O ka aahu o ka makua A gapio ia la he lole ponoliona keokeo, a ma ka lihilihi, ua hoonaniia me na lau gula malalo o na kaekae hua he lihilihi ulaula me ka lau gula, a i hoonani ia no hoi i na mea ano gula ma ke alo. I kona komo ana mai a imua pono o ke kuahu, ua kulou haahaa iho oia, a iloko o ka hoanoano ana ia wa, ua lohe ia ka leo nahenahe o ua kahuna nei e hoomaka ana i ke oli ae ma ka olelo Salavania i na olelo "E hoomaikaiia ke Aupuni o ka Makua a me ke Keiki a me ka Uhane Hemolele i keia wa a mau loa aku, a pela ia au aku ia au aku." Ia wa i ku like ae ai na mea a pau, me he mea la hookahi no manao iloko o kela mea keia mea, a ua hoomau no ko lakou ku ana a pau wale no ka oihana hoomana i hanaia ai e like la me ka Ekalesia Helene mea mau e hana ai ma ko lakou aina. Ua nui ka pane leo ana o ka leo kane o ka papa himeni me ka hapai ana i na leo no ka Haku e aloha mai ia makou. O ke ano o ka oihana hoomana, oia no ke ano o ka Kresesitoma Hemolele Hoomana ana, a i unuhiia ma ka olelo Salavania, a i ka olelo Rukini ma ka himeni ana, a ua himeni ia no na makahiki he elua haneri me ka hoanoano a me ka nahenahe. Aole i hookauia ka Origana, no ka mea ma Rusia, he mele lea wale no ka nui o ka lakou himeni ana. Ua hoolea ia ka hoonani ana ma ka olelo Enelani, ka Teresigona,ma ka olelo Helene. O ka Himeni Eje Cheruvene, ka mea i oi aku o ke anoano loa, a i ka wa e hoomaka ai ka hopuna o kela pauku keia pauku, me he mea la e puili mai ana i ka manaoio ana o ka hoomanao mau ana. Ua unuhi ia no ua mele nei e G. M., penei:

Na mea a pau e hoomalu, e ku me ka weliweli haalulu mai kanalua na mea a pau, na aloha mai kona lima aku. O Kristo ke akua ua iho mai, e noi mai ana e haawi aku. Ke alii o na'lii, hanau ia e marie, o kona kulana kahiko no ka haku o na haku ua lilo i kanaka, ma ke kino me ke koko. Ua oluolu ia e haawi no, i ai lani kona kino iho.

Hele papa a papa na puali lani, e kai huakai nei ma ke ala me ka lama o ka malamalama e hele nei, ma kahi mau o ka maamaama; e hoopio ana i na mana o ka po, a hooauhee i ka pouli la.

Ma kona mau wawae na Kerebiuma, me na maka makaala mau, e pale ana i na maka ma kona ola, me ka leo kahea mau Aleluia, Aleluia, Aleluia, ka haku kiekie oia mau.

O ka mea oi loa o keia oihana i hana ia ai o ka himeni ia ana o ka manaoio Niciene ma ka olelo Enelani, no ka like loa o ka puana ana o kela hua olelo keia huaolelo, ua lohe pono loa ia ma na wahi a pau o ka luakini. Ma ka hana ia ana o kahi e olelo ana "I puka mai mai ka Makua," me ka haaleleia "a me ke Keiki," he kumu keia e hoike ana he wahi uuku loa kahi o ke paewa o keia mau lala nui a elua o ka Ekalesia Katolika ka mea hiki ke hoohui ia malalo o ke kahua kahiko i waiho ia e na hui Ekalesia nui o ka wa kahiko. Ua hooi ia 'ku ka nani i ka ponuhu ana ae o ka uahi o na mea kuni ala ma ke alo o ke kuahu. Mamua ae o ka ai ana o na kahuna ua himeni ia ka pule a ka haku ma ka olelo Enelani, e hoohui ana i ke ana, ina iloko o ka hoomana lokahi ana, a i ka hoolea hou ia ana o ka hemeni Kerebiuma ua hoopiha ia ka ea i ka leo kukonukonu hoanolea o ka manao lokahi. I ka hoomaka ana aku o na oihana e ae oia la no ka hoalii ana i ka Emepera o Rusia, ua kukuli na kahuna, a me ke anaina a pau, a i ka hoopuka ia ana ae o kaAmene, ua hookuu ia ka oihana oia la me ka leo hoolea o ka "Gloria in Excelsis, ma ka olelo Enelani. E lilo keia i mea e hoomaka ia 'ku ai ke au hou o ka "noho maluhia me ka manao maikai" mawaena o na lala i hookaawale loihi ia mai ke kumu waina oiaio hookahi! Ua olelo ia o ka manao nui o ka makua Agapio ma kona hana ana i keia oihana ma ia luakini, i mea e hoike ae ai i kona manao lokahi me ka hui aloha ana o ka Ekalesia o Amerika a me ko Enelani, a me kona makemake nui e kokua ikaika i ka hoohui, paa loa ana i keia mau Ekalesia iloko o ka poai anaina aloha hookahi. He mea hiki ole no hoi ia makou ke haalele wale i keia mau oihana i hookumuia me ka hoakaka ole aku i ke akea. Ua hiki ke pule ia ka pule a ka haku, ka Gloriaa, ka Beautitude, na kanawai he umi, ka manaoio Apositolika a me ka Mamaioa Nicena, ma ka olelo hookahi, ka puana hookahi a me ka manao lokahi hookahi iloko o keia mau Ekalesia a elua.

 

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Makole, e hooiaioia ka Palapala Kauoha a Kaili, o Waikapu, Maui, i make aku nei; Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, o ka Poakolu, oia ka la 26 o Iulai, ma ka hora 10 o ke kakahiaka e hiiki mai ana, oia ka la a me ka hora e hoolohe ia ai ka oiaio o ia Palapala Kauoha, a me na mea kue i hoikeia mai, aia ma Wailuku, kahi e hana ai.

A. M. KAHALEWAI.

Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.

Lahaina, Iune 30, 1865.  11-3t

 

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e I. Herrick a me Kealoha Sherwood, he mau Luna Hooponopono i ka waiwai o F. A. Sherwood, no Honalo, Kona Akau, Hawaii, i make aku nei, e hookuu ia laua mai ko laua oihana ae: Nolaila, ke hoike ia nei i na mea a pau, ke pili, o ka Poaono, la 5 o Augate, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hoolohe ia'i no ka oiaio o keia noi ana mai, aia ma Onouli Nui, Kona Hema, Hawaii.  CHARLES F. HART,

Lunakanawai Kaapuni o Kona a me Kau.

Onouli Nui, Kona Hema, H., Iulai 6, 1865.  12-2t

 

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Kaopa (w) e hooiaio i ka Palapala Kauoha a Kupala (k,) o Hana, Maui, mamua, i make iho nei ma Wailuku. Nolaila, ua hoike ia i na kanaka a pau, o ka Poalua, oia ka la 25 o Iulai, ma ka hora 10 o kakahiaka, oia ka manawa e hooloheia'i ka oiaio o keia Palapala Kauoha, a me na mea kue ke hoike ia mai, aia ma Wailuku, Maui, kahi e hana ai.  A. M. KAHALEWAI.

Lunakanwai Kaapuni o ka ka Apana Elua.

Wailuku, Maui, Iune 24, 1865.  11-3t

 

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NONOIIA mAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Maunahina w, e koho ia ia i Luna Hooponopono waiwai no George Shaw, o Lahaina, Maui, i make aku nei ma ka la 22 o Iune. Nolaila, ua hoikeia i na mea a pau, o ka Poakolu, oia ka la 2 o Augate e hiki mai ana, oia ka manawa e hoooloheia'i ka oiaio o ia nonoi ana, a me na mea kue i hoikeia mai, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, Maui, kahi e hana ai.

A. M. KAHALEWAI,

Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.

Lahaina, Iune 30, 1865.  11-3t

 

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA NONA ka inoa malalo e Kahulu w, e hooponopono ia ka waiwai o Kaina, o Waikapu, Maui, i make aku nei, a e hooiaioia kona pili ana i hooilina no kona waiwai. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 26 o Iulai, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia nonoi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Wailuku, Maui, kahi e hana ai.

A. M. KAHALEWAI,

Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.

Lahaina, Iune 30, 1865.  11-3t

 

OLELO HOOLAHA.

UA MAKEMAKE IA HE KANAKOLU kanaka paahana Mahi Ko. He Kanalima a he Kanahiku paha Dala e ohi mua ia. E ninau ia J. Maluaikoo, ma kona Hale Kuai "Mea Ulu," mauka o ka huina o Alanui Alii Wahine me Alanui Nuuanu, e kokoke ana i ka wapo i "Pokele."

J. MALUAIKOO,

Mea Kepa.

Honolulu, Iune 24, 1865.  10-1m*

 

OLELO HOOLAHA.

MA KA WAIWAI o KEO KAHOPULUA (k.) No ka mea, ua noiia mai ka Mea Hanohano R. G. Davis, Lunakanawai o ka Aha Kiekie, e Opeopekau, no ka hookohu ia ia i Luna Hooponopono waiwai o Keo Kahopulua (k,) no Honolulu, Oahu, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakolu, o ia ka la 26 o Iulai, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.

Wm. HUMPHREYS.

Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.

Honolulu, Iulai 6, 1865.  12-2t.

 

OLELO HOOLAHA.

MA KA WAIWAI O PALAUALELO (k,) No ka mea, ua noiia mai ka Mea Hanohano E. H. Allen, ka Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie, e Kalea (w,) no ka hooiaio i na Palapala Kauoha o Palaualelo (k,) no Waikiki, Oahu, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalima, oia ka la 28 o Iulai, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia Palapala Kauoha, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.  Wm. HUMPHREYS,

Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.

Honolulu, Iulai 5, 1865.  12-2t

 

OLELO HOOLAHA.

KE NONOI IA MAI NEI KA MEA NONA KA inoa malalo, e Kaomali, e hooponoponoia ka waiwai o Keaka w, a hooiaio ia ka palapala kauoha a Aiwohi k, no Waikapu, Maui, laua i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 26 o Iulai nei, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka manawa e hooloheia'i ka oiaio o keia nonoi ana mai, a me na mea kue i hoike ia mai, aia ma Wailuku, Maui, kahi e hana ai.

A. M. KAHALEWAI,

Lunakanawai Kaapuni Apana Elua.

Wailuku, Iulai 8, 1865.  12-3t

 

OLELO HOOLAHA.

UA MAKAUKAU KO OUKOU HOA ALOHA, ka mea nona ka inoa malalo nei, e kuai aku me oukou e na kupa Hawaii, i na lole a pau e kupono ana no na kane, na wahine a me na keiki, ma ke kumukuai haahaa loa. Aia ko'u Hale Kuai ma ke Alanui Maunakea, ma keia aoao aku o ka pa o Kaaione. E hele mai, a e nana no oukou iho.

WILAMA, (W. RYAN.)

Honolulu, Mei 13, 1865.  4-3m

 

NA LUNA O KEIA PEPA.

EIA IHO NO NA INOA O KA POE MA KELA wahi keia wahi i hookohuia i poe Luna o Ke Au Okoa. Me lakou nei e hooponopono ai na makamaka lawe nupepa no ka uku o ka pepa, a me ko na Olelo Hoolaha.

HAWAII—J. H. Coney, Hilo.

D. H. Hitchcock, Hilo.

L. Kaina, Puna.

W. T. Martin, Kau.

C. N. Spencer, "

J. G. Hoapili, Kona Hema.

P. Cummings, "

J. Z. Waiau, Kona Akau.

J. H. Kamalo, "

G. K. Lindsay, Kohala.

J. Naiapaakai, "

S. P. Koko, Hamakua.

Maui—A. M. Kahalewai, Lahaina.

P. H. Treadway, "

W. Ap Jones, "

E. Saffrey, Honuaula.

C. K. Kakani, Kaupo.

John Rae, Hana.

W. P. Kahale, Wailuku.

W. G. Needham, Makawao.

T. W. Everett.

MOLOKAI—Mr. Meyers.

OAHU—J. P. E. Kahaleaahu, Ewa & Waianae.

J. M. Kalanipoo, Waialua & Koolauloa.

J. W. Kea, Koolaupoko.

KAUAI—T. H. Marshall, Lihue,

S. Kamahalo, "

J. S. Low, Hanalei.

H. J. Wana, "

G. W. Lilikalani, Koloa,

J. Kauai, Waimea.

 

HALE PAI KII.

AIA KO'U HALE PAI MA KA HALE E PILI ana me ka Hale Leta, maluna'e o ke Keena Pai o ka "NUPEPA KUOKOA." Ua emi loa na kii Elua Dala no ka Pepa Kii Ekolu. A hookahi wale no dala no ke kii aniani.

6-tf  H. L. CHASE (Keiki)

 

Hale Kuai o Ake!!

E O'U MAU MAKAMAKA NANA AU I HOOLAUNA mai i na wa i kunewa hope ae nei, ke kalahea aku nei ia, me ka hai aku ua makaukau ia e hoolako aku ia oukou i na mea a pau a ko oukou mau puuwai e kaunu ai. Ka lole o na ano a pau, ka Luina ume naau, ka Pahoehoe uwi lua, na lole Poni Kalakoa, a me ka Puahau o Maleka. Ko kane hoi ke Paina, ke Kuila, a me na mea a pau na boy o Hawaii nei e haaheo ai.

Ua hiki mai nei he mau Kihei Papamu Huluhulu nui.

E KOMO, E WAE NO OUKOU IHO.  1-tf.

 

HALE KUAI HOU!

ME NA LOLE HOU!

UA WEHE AE NEI KA MEA NONA KA INOA malalo nei, he Hoa Kuai Oluolu no oukou i na la i kunewa hope ae nei, e like me ka

Oluolu a'u i Hookipa ai ia Oukou, ma ka hale Kuai o Painapa; pela no ka'u e hana aku ai ia oukou. Aia ko'u Hale Kuai ma ke Alanui Papu, e kokoke ana i ke kihi o ke Alanui Kalepa a me ke Alanui Papu. Ua lako wau i na

Lole Maikai,

Na Kamaa Wahine,

Na Kamaa Kamalii,

A ME

na Lole o kela ano keia ano, no ke kumukuai

Makepono Loa!

(12-3m)   C. F. PFLUGER.

 

UA MAKEMAKE ANEI OE I KA PAPA ULAULA?

UA MAKEMAKE ANEI OE I KA Papa Ulaula Makepono Loa? Ke ike nei ana oe, aia o GEORGE G. HOWE, Ke noho kuai Papa la ma kona wahi kahiko, ma Aina Hou!  7-1m

 

PAPA OREGONA!

KA HIKI ANA MAI NEI NO IA MALUNA o ka moku 'Cambridge,' a e kuai ia ana ma ke kumukuai haahaa loa, e GEORGE G. HOWE, ma kona wahi mau ma Aina Hou. He 100,000 kapuai papa i kahi ole ia. He 80,000 kapuai papa oa. Me na papa hele, na papa pa, a me na aaho, eono iniha ka manoanoa. He 100,000 Pili Cedera. E oluolu kakou a pau loa e kipa aku a hoolaulea me ia. 8-3t

 

J. L. Nailiili, & A. W. B. Nahakualii,

LOIO.

E IKE AUANEI NA MEA A PAU, O NA mea nona na inoa maluna, he mau Loio laua, a ua makaukau laua e kokua i ka poe i hoopiiia, a me ka poe hoopii no kela hewa keia hewa o lakou.  A he hiki loa no hoi i ua mau Loio nei ke hana i na palapala hoopii o kela ano keia ano, a me na palapala kuai, palapala hoolimalima, palapala hoopaa, na olelo aelike a pau o kela ano keia ano, a me na palapala hoohui a pau, a me kela ano keia ano e ae o na palapala oihana, a me na palapala kupono a pau i ke Kanawai. E kakauia no me ka maikai loa na palapala. E loaa no maua, a o kekahi paha o maua ia oukou, ma HALEOLA, i Honolulu, Oahu, a i ole ia, ma Keei paha, i Kona Hema, Hawaii. E ninau no ia laua no ka uku.

Honolulu, Oahu, Apr. 24, 1865.  1-tf

 

HUA KUKUI! HUA KUKUI!!

E IKE AUANEI NA MEA A PAU LOA O ke kuaaina, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, he hoa aloha no oukou no na kau i hala ae nei, ma ke kuai Pepeiao Laau ana. Ua hala aku la ia kikina, he Au Hou keia, a ke kahea aku nei au, e kuai no au i na HUA KUKUI i kalua ia a moa, a aila, e ki-ke ia ka iwi a pau, a o ka IO wale no ke lawe mai, e hoomaemae i ka la a maloo maikai. A e haawi no wau EKOLU DALA ME HAPALUA ($3.50) no ka barela hookahi. I ka poe e imi ana i keia, a lawe mai, e loaa no wau ia lakou ma Halepohaku o M. Kekuanaoa, ma AIENUI. E wiki, mai Kaulua!

CHUNG HOON & Co.

Aienui, Honolulu, Mei 1, 1865.  2-3m

 

OLELO HOOLAHA.

UA HOOPII MAI O KAMIKI (W.,) KUE I kana kane mare, ia Apanihina (Pake,) no Kaumakapili, Oahu, mamua, e hooki i ko laua mare ana, no ka nalowale ana no na makahiki ekolu o ua Apanihina (Pake) nei ma ka aina e, aole i lohe hou ia mai. E hanaia keia hoopii imua o ka Mea Hanohano R. G. Davis, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka la 8 o Sepatemaba, i ka hora 10 o kakahiaka, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.

Wm. HUMPHREYS,

Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie,

Honolulu, Mei 3, 1865.  3-4m

 

J. KAILIAHUKEA & G. W. POEPOE.

E HIKI I NA MEA NONA NA INOA MALUNA, ke hana i ko oukou mau Palapala, e like me ka ike i loaa mai ia laua, i aoia e ka Mea Hanohano G. M. Robertson, kekahi o na Lunakanawai Kiekie, penei na Palapala:

Palapala Kauoha, Palapala noi e hooponopono i ka waiwai no ka make kauoha ole, Palapala Hoolimalima Aina, Palapala Kuai Aina, Palapala Moraki, Palapala noi e hooiaio i ka Palapala Kauoha, Palapala Hoopaa, Palapala Hoolilo Hope, Palapala Mahele Waiwai, a me na palapala o na ano a pau.

Eia no maua ma ke Alanui Kamita, e pili ana me ke Alanui Hotele, e wiki mai kakou, mai lohi, o kahi uku, he oluolu no.

Honolulu, Mei 27, 1865.  6-3m