Ke Au Okoa, Volume I, Number 13, 17 Iulai 1865 — Page 3

ʻaoʻao PDF (1.30 MB)

E nānā i ka Pukana piha

No ke kikokikona ma kēia Kolamu

MA KE KAUOHA.

Papa Inoa o ka Poe Luna Ohi Auhau, no ka M. H. 1865.

HAWAII.

Hilo, J. Kaapa.

Puna, Makia.

Kohala Hema, J. W. Paukea.

Kohala Akau, S. P. Koko.

Kona Hema, Geo. H. Davies.

Kona Akau, Kapukui.

Hamakua, J. Jones.

Kau, F. S. Lyman.

MAUI.

Lahaina, P. H. Treadway.

Wailuku, A. Jan.

Makawao, Keopokaua.

Hana, T. Forsyth.

Molokai, Kaopeaina.

Lanai, P. H. Treadway.

OAHU.

Honolulu, G. H. Luce.

Koolaupoko, Ch. Judd.

Koolauloa, J. W. Keawehunahala.

Waialua, W. C. Lane.

Ewa and Waianae, H. Thompson.

KAUAI.

Lihue, G. N. Wilcox.

Koloa, V. Knudsen.

Waimea, D. McBride.

Hanalei, Kaiu.

Anahola, E. Krull.

Niihau, Sinclair.

C. de Varigny,

Kuhina Waiwai.

Iulai 12th, 1865.

Ua kohoia e ka Moi o D. J. Naiapaakai, oia kekahi o na Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Hookolokolo akolu, a o D. McBride i Lunakanawai Kaapuni no ka Apana Hookolokolo eha.

I ka hele ana o ka Mea Kiekie, Jno. O. Dominis, ke Alii Kiaaina o Oahu, ua koho ia o D. Kalakaua, ka Hope Kiaaina o keia Mokukupuni.

Ua Hookohu ia.

No ka make ana o B. H. Sniffin, kekahi o na Luna Helu o ka Apana o Lahaina, o D. F. Sanford ka mea i kohoia ma kona wahi.

C. de Varigny,

Kuhina Waiwai.

Keena Waiwai, Iulai 12, 1865.

I m ea e ku like ai me ka Pauku 1,253 o ke Kanawai Kivila, ma keia ke koho nei au ia G. N. Wilcox o Nawiliwili, a me John S. Low o Hanalei, i mau Luna no keia Keena, no ka hooiaio ana i ke kakau inoa ana i na palapapala kuai, a me na palapala e ae o kela ano keia ano, no ka mokupuni o Kauai.

Thomas Brown.

Luna Kakau Kope.

Honolulu, Iulai, 14. 1865.

Ua manao ka Papa Ola i keia wa, ua kupono ke hoolaha ia na rula malalo nei, i malama pono ia ke ola o ke kulanakauhale nei, a e hooko pono loa ia ana ia mau rula, i ku like ai me na mea i hooholo ia ma ke Kanawai Kivila e hooponopono ana no ke ola o ka lehulehu;

Na Rula o ka Papa Ola.

1. E hele no ka Papa Ola, a i ole ia kona LUna paha, e nana i na wahi kuai ia, mea kanu, na Makeke kuai io, a me na wahi e ae kahi e kuai ia ai ia mau mea, i kela wa i kea wa, i manao ia ai he pono, a e kauoha aku e hoomaemae ia ia mau wahi, a e lawe aku hoi i na mea e kue ana i ke ola o ka lehulehu.

2. Aole e ae ia na hale pepehi holoholona iloko o na palena o ke kulanakauhale, aole hoi maluna o kekahi alanui e hele aku ai i ua kulanakauhale la, a me na kae muliwai, a kahawai paha, i manaoia he kupono ka wai no ke ola o ka lehulehu; aole no hoi ma na wahi e ae, ke ole e ae mua ia e ka Papa Ola.

3. Aole no e ae ia e kaulai a hoomaloo paha i na ili i kapi paakai ia, iloko o na palena o ke kulanakauhale, aole no hoi ma na wahi e ae e kokoke ana, a mauka iho paha o ke kulanakauhale, a me na wahi e ae no hoi i ae ole ia mamua e ka Papa Ola.

4. Na lua hana lepo, na wahi aina moka, na auwai a me na hawai lepo, na kiowai a me na wahi e ae a pau, i nohoia e na wai opilopilo, a me na mea ino e ae paha; ina i kupono ole ia i ka pono o ka lehulehu, alaila, na ka Papa a i ole ia na kona luna paha e hoomaemae, a e auhau ia ka mea nona ia wahi no na lilo oia hoomaemae ana eia;—nae e hai e aku no ka Papa i ka mea nona ia wahi i eono la mamua ae o ka hoomaemae ia ana. Eia hoi ka rula no ke kukulu ana i na hale hana lepo, ma keia hope aku, aole e emi malalo o ka eiwa kapuai ka hohonu o ka lua, a eha kapuai ka huina ha, a e kukulu papa ia a puni ka lua i eli ia, a e pani pono ia.

5. Na ka Papa Ola, a i ole ia kona luna e hele kino aku i na hale kupilikii a pau a manaoia, ua lawa pono ole i ke ea e ola maikai ai na hoanoho oloko, ina paha no ka nele i ka puka makani ole, a no ka haiamu paha o kanaka, a no kekahi kumu e ae paha, i pono ole ai ke ea, alaila, e kauoha ia e hana puka makani ia ua hale nei, a e hana hoi i na mea e ae, i mea e pau ai ia hemahema.

6. O ka ia a me ka io o kela ano keia ano i kapi pono ole ia, a ua pilikia ke ola o ka lehulehu no ka pilau, e lawe koke ia no ma kahi e, a e auhau ia ka mea nona ia wahi, no na lilo, a e hai mua ia nae e ka Papa a o kona luna paha i ka mea nona ia wahi.

7. Aole no e ae ia e malama ia kekahi puaa iloko o na palena o ke kulanakauhale o Honolulu.

8. Ua papa ia ka hoolei ana i na holoholona make ma na alanui.

9. Ua papaia ke kanu ana i kekahi kupapau iloko o kekahi hale, a me kahi e kokoke mai ana i kekahi hale noho o kanaka, a ma kekahi kahua paha i hoollo ole ia mamua i ilina kupapau, ke ole nae i loaa ka palapala ae a ka Papa Ola; aole hoi e emi mai ka hohonu o kekahi lua kupapau malalo mai o na kaupai eono.

10. Eia na wahi i hookaawaleia i waihona opala a me na mea ino, i laweia mailoko aku o Honolulu; ka loko i kapaia o Poki, ma ka palena hema o ke Alanui Moi Wahine, a me ke kahua e waiho wale ana ma Kaholaloa, e waiho wale ana makai iho o ka Halepaahao.

11. Ma keia, ua papaia na mea a pau i ka waiho ana i ka opala a me na mea ino paha, ma kekahi alanui, ala liilii, uapo, a kahua e waiho ana paha iloko o na palena o ke kulanakauhale o Honolulu.

12. O ka mea e uhaki i kekahi o na rula i haiia maluna, e hiki no ke hoopai ia, aole e oi aku i ka haneri dala, e like me ka Pauku 285 o ke Kanawai Kivila.

Aponoia e ka Papa Ola i keia la 14 o Iune, M. H. 1865. T. C. Heuck,

Kakauolelo.

Keena o ka Papa Ola, Iune 15, 1865.

Mamuli o ka Pauku 8 o ke Kanawai e Hooponopono ana i ka lawe ana i na ee moku mawaena o keia mau Mokupuni, nolaila, ma keia, ke hookohu nei au ia S. Kaili, oia ka mea nana e lawe i na palapala ae holo o na ee moku mai ka lima ae o ke Kapena a Kukako o kela moku keia moku i aeia e lawe i na ohua, mahope iho o ke ku ana mai o na moku. Jno. O. Dominis,

Kiaaina o Oahu.

Keena Kiaaina, Honolulu, Iune 16, 1865.

Ka La Hoihoi Ea.

Ma ka la ekolu o keia malama, ua halawai ae na Alii, na poe o ke Alo Alii, a me na Makaainana o ke Kulanakauhale o Honolulu, ma Kawaiahao, no ka hoomaopopo no ka malama a hoomanao ana no hoi i ka La Hoihoi Ea o keia Aupuni ; a ma ia halawai ana, ua hooholoia e kohoia na poe nona na inoa mahope nei, i poe Komite nana e huli i ke dala, a e hana hoi i na mea a pau, e pili ana i ka malama maikai ana ia la nui o keia Aupuni, eia ko lakou mau inoa :

H. R. H. M. Kekuanaoa, Hon. C. C. Harris, Major. W. L. Moehonua, Hon. W. P. Kamakau, E. H. Boyd, W. Pinehasa Wood, J. Maluaikoo, D. Lima, Hon. F. W. Hutchinson, Hon. D. Kalakaua, J. H. Brown, W. P. Ragsdale, (Bila,) J. H. Kahai, P. Naone, W. N. Pualewa, J. W. Pauli, J. H. Kanepuu, F. H. Harris, J. Komoikehuehu, S. W. Maherona, A. W. B. Nahakualii, Kilinahe, S. P. Kupanea, Hon. C. Kanaina, James R. Holt, J. Moanauli.

A o lakou ka poe nana e hana na mea a pau e pili ana i ka Hoomanao Hanohano ana i ka la 31 o Iulai, ka la i hoi hou mai ai ke Ea o Hawaii nei.

Ma ia halawai ana no hoi, ua kohoia o H. R. H. Kekuanaoa, i Peredisena.

Ma jor. W. L. Moehonua, i Puuku.

W. P. Ragsdale (Bila,) i Kakauolelo Mau.

Ma ka halawai ana a na Komite ma Mokuaikaua, ua hookaawale ia he mau Komite liilii mailoko mai o na lala o ke Komite Nui, a e hana no lakou ma na hana i hookaawale ia na lakou, e like me ka mea i kauia ma ke poo o kela a me keia Komite, a eia malalo iho nei:

Komi te no na mea ai.—H. R. H. M. Kekuanaoa, E. H. Boyd (Ailuene,) W. Pinehasa Wood, J. H. Kahai, J. Maluaikoo.

Komi te no ka lamai a me ka hoonani.—H. R. H. M. Kekuanaoa, J. H. Brown, D. Lima, Major. W. L. Moehonua, P. Naone.

Komi te Noonoo i Haiolelo.—Hon. C. C. Harris, E. H. Boyd, Hon. W. P. Kamakau, W. Pinehasa Wood, J. H. Kahai.

Komi te Ki-pu.—H. R. H. M. Kekuanaoa, Major. W. L. Moehonua.

Komi te no ka Bila a me na Leo Mele.—Hon. D. Kalakaua, W. N. Pualewa, S. W. Maherona, J. K. Kaunamano, J. W. Pauli.

Komi te nana e kauoha na Malihini ma ka Ahaaina a me ka Hula Haole i ka po.—H. R. H. M. Kekuanaoa, Hon. C. C. Harris, W. P. Ragsdale, (Bila,) J. Komoikehuehu, W. Pinehasa Wood.

Komi te no na Ahi Kao.—F. H. Harris, H. Thompson, W. Pinehasa Wood.

Komi te no na Dala.—Hon. W. P. Kamakau, Major. W. L. Moehonua, E. H. Boyd.

Komi te Pai Hae.—W. P. Ragsdale, (Bila,) E. H. Boyd, (Ailuene,) W. Pinehasa Wood.

Ua lohe mai makou, he Elua Tasani a oi ae na dala i loaa, a ke holo mua nei na hana a kela Komite, keia Komite. Ke nonoiia aku nei no hoi na kanaka Hawaii aloha Alii, a aloha Aina no hoi, e kokua like mai i keia hana nui, ina ma ke dala, a ma ka mea ai, ua pono no.

Ka Moi.—I ka Poakolu o kela pule i hala iho nei, ua holo aku ka Moi i Molokai, maluna o kahi moku o Kapena Hanamu. Kona mau ukali, ke 'Lii Kiaaina o Oahu, a me ka Mea Hanohano, ke Kuhina Kalaiaina. O ka hapanui o kona mau ohua, maluna no o kona moku Nahienaena. Ua hai ia mai ia makou, e holo pu ana ke Kiaaina me ka Moi, ahiki i Wailuku, alaila, haalele iho i ka Moi, a holo aku kela maluna o ka Mokuahi, a ku ma Kawaihae, a ma ka aina aku ia a halawai me kana Alii Wahine, ma Hilo.

O kekahi wahi keiki, ua hele aku ia i ke kulanakauhale o Cincinati, i na makahiki he iwakalua i hala ae nei. O kana hana i ka hiki ana aku ilaila, o ka ahai nupepa, a i keia wa, ua oi aku kana mau dala mamua o elua miliona. Ke kumu o kona waiwai, oia no ka aila honua.

E hoomanao.

E Ke Au Okoa e ;—Aloha oe : A me kou Lunahooponopono e oluolu paha olua e hookipa aku i keia manao ma na wahi kaawale o kou kulana. Eia no ia, ma ka nana ana i na mea kupono i ka lehulehu o keia lahui kanaka holookoa e noho nei malalo o na eheu malu o keia aupuni. He mea pono hoi e hoolokahi i na manao kupono i ka lehulehu, a he kumu nui noia e kaulana ai keia lahui kanaka uuku e noho nei, ma na hana hiluhilu nani o ka naauao, o ka hoomaopopo maoli, me ke ano aloha aupuni, a aina hoi. A ke hoike aku nei au ia oukou e na makamaka i kapaia he ili Hawaii keokeo, he ili Hawaii ulaula, a he poe hoi i hanau ia ma keia honua kaulana o Hawaii.

Eia hoi, he mea maopopo, ua lawe ia keia aupuni e George Paulet ma ka M. H. 1843, e ke kanaka koa o Beritania nui i hooholo ole ia kona manao e ke 'Lii Wahine o Beretania, e holo mai i keia aupuni a e lawe pakaha ae me ka hilahila ole o kona mau lima, a ma ia hope iho o kana hana ino ana, a me kana mau hana hooweliweli i mea e makau ai na 'lii, o kakou nei. He kumu ike oiaio, ua kuu ia ka Hae Hawaii ilalo, ma na wahi a pau, mai Hawaii a Niihau.

Aole no hoi kakou i ike ia mau la, he Hae Hawaii kekahi e kau, aka, ua ike no kakou a pau ia makahiki, e kau ana, a e welo haaheo ana ka Hae o Beretania maluna o na pahu Hae o ko kakou mau mokupuni nei, a o ka Hae Hawaii ua noho ia, ia mau la, a hiki wale i ke ku ana mai o ka Adimarala. Oia hoi ke poo o ua o G. Paulet, ia wa, ua loha ia, a ua hoohaahaa ia hoi, aka, o na haipule o ke Akua maanei, e pule mau ana no lakou i ke Akua, a me na 'lii pu, a ua oiaio no ia pule a na hoahanau mai Hawaii a Niihau, a ma ia hope iho, ua hoihoi hou ia mai ke ea o keia aupuni, Iulai 31, M. H. 1843.

A ua ae ia mai ke kuokoa ana o keia aupuni e Beritania, a me Farani, Amerika, a me Berigiuma, a me na aupuni e ae. Nolaila, e na makamaka ili Hawaii keokeo, a ili Hawaii ulaula hoi, a me na makamaka ili eleele Hawaii hoi, a me na makamaka keonimana hoi, eia ko'u manao ia oukou, e ala mai kakou mai waena mai o ka hiamoe, e ku ae iluna me ka manao hauoli, a e nana pono akuna maka i kahi a ka la i hiki mai ai. A o ka la hea la ia wahi a Punininau, eia kona haina o ka la 31 no ia o Iulai 1865, nei, oia hoi ka la hope o keia malama a kakou e hiipoi ai, me he keiki hou la.

Nolaila, ea, he pono ia kakou a pau ke ku ae iluna, a e noonoo iho, ke hiki mai ua la la, e hana no i wahi ahaaina kupono no oukou, ma ko oukou wahi iho, me ka makaala loa, a me ke kue aku i na mea ino. A he kumu kupono no hoi ia a kakou e paulele aku ai me ke kanalua ole, no ka mea, o ka la no ia i hoihoi ia mai ai ke ola o ko kakou Aupuni. A he pono no hoi i ka lahui Hawaii ke malama pono i keia la, a ke hoomanao hoi me ke aloha kau like.

No ka mea, he poe Hawaii kakou a pau ma ke ano hookahi a ke Akua i hana ai, a o na koko ulaula iloko e ko kakou mau kino nei, he mea like no ia; aka, o ka noho ana, ua like ole, a pela no ma ka ai ana, aole like, a o kekahi poe, he pahi a me ke o, a o na mea ai, ua hookomo ia me na mea ala hoopumehana; a o kekahi poe hoi, he mau lima nao, a me na pahi, a he ai koikoi kaumaha. Pela no kakou ke hiki mai ua la la, o kekahi poe, he manao aloha maoli, me ka hana ana i na wahi mea ai kupono, a o kekahi poe hoi, aohe o lakou manao he mea maikai ia, a he mea hoi e pomaikai ai, aka, he poe naaupo a me ke aloha ole lakou. O ka poe i malama a i olioli no ua la la, me ka maikai a me ke aloha io, he mea no ia e pomaikai io ai, a e mau loa aku ai ka hoomanao ia ana o keia la mai keia manawa aku a hiki i na hanauna hope o keia lahui.

E na makamaka o'u e noho ana ma keia mau kai ewalu, mai Hawaii a Niihau, aloha oukou, a o keia no ke kaula gula o ka manaolana. He mea maikai no kakou ke kukulu ae i kia hoomanao no ko kakou aloha, i hoailona ku mau iwaena o kakou, mai hoihope, o kapaia mai auanei kakou e na poe o na Aupuni e; he poe naaupo. Oia ko'u wahi manao paipai ia oukou, e hoomanao i ka la o ko kakou Aupuni i hoihoiia mai ai ke ola, a ua makaukau makou e kokua a e kukulu i wahi ahaaina, ma Honolulu nei, ke holo pono loa ka hana a na Komite i kohoia. Aka, ke lana nei no ko'u manao, he nui no ahaaina a me na hana hoolioli puuwai e hanaia ana ma keia kulanakauhale, a me na wahi no hoi e kokoke mai ana. Me ka mahalo.

S. W. B. Kaulainamoku.

Haliimaile, Honolulu, Iulai 10, 1865.

Ke Kula Holomoku.—Ua nui na manawa i noonoo ia no ke Kula Holomoku. Aka, aole i holo na hana, a ma ka halawai hope o ua kula nei, ua nui na wehewehe ana no na kahua paa e ku ai ua kula nei ; a ma ia ano, ua kohoia he mau Komite, na lakou e imi a e noonoo i na hana e holo pono ai, a na ia mau Komite e hai aku i ka manawa e halawai hou ai. A no ia mea, ua makaukau na Komite e kahea aku i na hoa o keia kula. O ka Poakahi, oia ka la 17 o Iulai nei, ma ka hora 3 o ke ahiahi, oia ka manawa e akoakoa mai ai na hoa a pau loa, ma ka halekula o W. N. Pualewa, ma Kaumakapili. Ua makemakeia no hoi na Kumu o keia kula, e akoakoa pu mai me na haumana ia manawa. E wiki mai oukou, no ka mea, o ka halawai hope loa ana no keia. Ma ke kauoha a na Komite.

Ua Make.—I keia pule i hala iho nei, ua hiki mai na lono no ka make ano e ana o Bennet H. Sniffin o Kula, Maui. Ua nui na mea i olelo ia no ke ano o kona make ana. Ma ka palapala a ka Luna Makai Nui o Lahaina, ua ike iho makou, ua manao ia aole ia i make pepehi ia e hai. Ua lawe ia kona kino i Wailuku, a ua nana ia e ke Jure Corona. Ma ka lakou nana ana ua hai mai lakou aole lakou i ike i ke kumu i loaa mai ai kona make. Ua loaa kona kino ma Kaalaea, aohe palule o ke kino he lole wawae wale no, me na kamaa buti, he hainaka lei ai ma kona puu. Ma ka ninaninau ia ana hoi, ua hai ia mai ua loaa kino i ka hora 10 o ke kakahiaka la pule. Ua hiki kona lio i Kula ma ka hora 5 o ke ahiahi Poaono. Ua ike ia oia ma ka pali o Aalaloloa i ka liula o ke ahiahi o ka Poalima, e kekahi kanaka, ua ona ia ; a ua ike ia no hai ia mawaena o ka hora elima a me ka hora eono, e ka poe e hoi ana i Waikapu a me Wailuku. Ma ka hoolono ana a ka Luna Makai i na mea a pau i hoike ia mai, ua hooholo ae ia, aole ia i make ma kekahi mea e ae, aka, i alako ia e ka lio. I ka nana ana a ke Kauka Kittridge ua hai mai no ia, aole i hai iki kau wahi iwi ona, a aole no hoi hailona maluna o kona kino e hai mai ana na kekahi mai kona make.

Eha i ka mikini ko.—I ka Poakolu i hala iho nei, ua nana o Kauka Poka, a ua oki iho i ka lima o kekahi kanaka o Mano, i eha i ka mikini hoomaloo ko o ka hale hoomaemae ko ma Honolulu nei ; a ua hoouna ia aku oia e hoi i ka Halemai o ka Moiwahine e lapaau ia ai a ola. Aka, ua lono mai makou ua kii aku kona mau makamaka ia ia, a lawe aku na na kahuna kanaka maoli e lapaau. Heaha mai nei la hoi keia, o ka Halemai hoi i kukuluia ai no na mai, eia ka he kii aku a lawe mai, mai kahi e hana ia mai ai a ola! He mau mea oki no ka paha ka kahuna Hawaii e oki aku ai i na io pepe. "Ahu kupanaha i Mana!''

He Mau Paahana Hou.—Ua lohe mai makou, ua noi ia aku imua o ka Papa Hoopae Lima Hana, e Florenes Stapenhorst, no ka ae ana mai ia ia e lawe mai i mau paahana hou, mai na Mokupuni mai o Caroline. (Kekahi o na Mokupuni liilii iloko o ke kai.) Ua ae ia aku e hana pela, ke hooko ia nae na rula o ka Papa, e like me ka hoopae ana mai i na paahana Pake. Ka poe kanaka o Caroline, ua like pu me ko kakou ano, he kanaka maoli no.

Kala ia. E ike ia ma ko makou kolamu o na olelo, "Ma ke Kauoha," ua kala ia o Kaaikaula, kela kanaka i pepehi ai i ke kanaka ma ka Apana o Waialua, Oahu, iloko o ka M. H. 1863, a i hoopai ia hoi i ehiku makahiki e noho ai ma ka Halepaahao. Ua hoopuka ia mai oia i ka Poaha i hala iho nei, mai ka Halepaahao mai, me ke kala loa ia o kona hewa.

Ua kau e wale mai no ka weli o na kanaka o Italia i keia mau la, no ka mauna ahi pele o Vesuvius; no ka mea, ua piha loa ka lua, a aohe paha e liuliu a kahe mai, a poino hou na kauhale.

O keia makahiki, oia no ka aono haneri o na makahiki o ka noho ana o ka Ahaolelo o Beritania Nui, a mailoko mai hoi o keia mau makahiki, hookahi hapaumi i noho ai o Lord Palmerston, iloko o ua Ahaolelo nei.

Ua oluolu ka Moi i ka haawi ana mai i ke Kala Moi, a me ka hoihoi hou mai i na mau pono kiviia ia Kaaikaula, ka mea i hoopai'a no ka pepehi kanaka, ma ke kau jure o Iulai, 1863.

No ke aha ka mea i wikiwiki loa ai na hua kanu i ka ulu ae maluna o ka lepo? No ka uluhua ia lalo i ka wela loa.

Ka Oihana Koa.

E Ke Au Okoa :—Aloha oe : Ua lawa paha ma keia mau pule i hala ae nei, ka hoike ana i na hemahema o keia oihana i hookapulupuluia, a e loaa ana paha ka olelo ia mai e ka poe e noho ana iloko oia oihana, no ka makehewa oia hoolaha ana, e hoolaha wale no aole nae e nana ia ana ka olelo a nei S. Kihapiilani. He pepa pau wale, he inika hapala i ka nele, a he manawa i kiola wale ia no ke poho. Ke olelo nei makou aole i poho ko makou hapai ana a me ka hoike ana i keia hemahema ma ke akea; a penei no e akaka ai.

O makou o na makaainana puni a makee alii, aole o makou makemake e uhauha wale ia ke dala o ke Aupuni e like me ka hana a keia oihana e hana nei. O kona haawina i ka makahiki he $40,000 dala, o nei $40,000 mailoko mai no ia o na loaa o ke Aupuni, a me na dala auhau kino, kula, alanui, a me ka auhau waiwai o kela kanaka pakahi keia kanaka pakahi o ke Aupuni e uku ai i kela makahiki keia makahiki. Aole o makou makemake o nei dala hookupu auhau i ka makahiki, e lilo i mea uhauha wale ia me ka maopopo ia makou aole malama pono ia ka oihana nona keia mau dala i hoolilo ia ai, a e ike aku ka poe nona ua dala nei e hele wale mai ana kekahi koa aole lole, aole kamaa, a pela aku. Oia iho la no ka malama pono ole ia oia oihana, a he kumu kupono no na makaainana e hoohalahala ai.

Me ka ike maopopo ia o na kina o nei oihana e hookolo kakou i kahi e loaa ai ke kumu hewa. O ke kahua e hooholo pono ia ai na oihana e ae a pau o ke Aupuni o ka Ahaolelo. Aia i ka ahaolelo ke kahua e kuhikuhi aku no ka lawa ole o ka puu dala oia oihana. Aia maloko o ke kau ahaolelo i hala ae nei kekahi mau leo, a o ka hapanui no paha ia e olelo ana, "he make hewa ke koa?'' kupono wale no, no ka malama ana i na wahi kiai o ka po, o na hale aupuni a me ka malama ana i ke ola o ka Moi. Ua malama ia paha keia mau mea, aka, aole oia wale na hana a ke koa, "o ka hoomakaukau i ka wa kaua ole, no ka wa kaua."

A nolaila, ua olelo hou ae no ua mau leo nei o ka ahaolelo aole e loaa ana ke kaua i keia aupuni. Ua ano kokua keia olelo ana i ka hana kue, aole aupuni i nele i ke kaua malalo o ka la, a aole hoi he ohana i nele i ke kue ana aku o kekahi, i kekahi, mai ka hoomaka ana o ka honua a hiki i keia la.

Mai manao kakou ua poina iloko o ka naau o kekahi o na makaainana na hana a ka ahaelele iho nei i hoopau ia ai. Na manao ino i hoopuka ia ma na wahi he lehulehu, mailoko ae oia hana ana ka loaa ana o na aoao kue aku kekahi i kekahi, na houluulu manao kue i ka poe kahu malama aupuni, e hoolaha ia nei ma na Nupepa, na aoao pili hoomana, ka manao naaupo, ua hui aku hui mai i ka hihia o ka noonoo ana, o ke aha la ka mea pono e hana ia ai. O keia na kumu e paipai ai i ka manao o ka poe hupo, ka poe nana e hooulu i na haunaele ma na wahi a pau o ka honua. O keia na mea e loaa ai ka haunaele i ko kakou aupuni. A o ka ninau hope e ninau ai pehea la e maluhia ai? oiai ke hoomaka mai nei ke ao naulu o ke kauaua mua e helelei iho, "e pono i ka Lani no ia ua, a e waele e iho i ke pulu mamua."

O ke kumu nui o ka manao ana o ka mea nana i kakau i keia manao, ke kuhikuhi ana ina hemahema o keia oihana, ka oihana hookahi e hilinai ia ai, ina he poino io ko ke aupuni ma ke ano kupikipikio, a e loaa ai ka maluhia i ka lehulehu makaaina e ae o ka Moi e makemake ole ana e kaualako ia iloko o ka nenelu o ka mokuahana o ka noho like ana.

A e kuhikuhi aku no hoi i na mea a pau, aole i waiho ka noonoo ana o kekahi poe no keia oihana e hoike pu ana no hoi e maalo ana no kekahi o ko ka Moi mau makaainana, ma na mea a pau e hana ia ana, a me na mea e hiki mai ana.

Me ke aloha i Ke Au Okoa no ke ahonui, no ka hoike ana i ko'u mau manao.

S. Kihapiilani.

Hanaiakamalama, Iulai 3, 1865.

No ka Aina e.

I ka Poaono iho nei, ua ku mai kekahi mau moku mai Kalifonia mai, me na eke leta, aole nae he nu hou no Amerika Loa, no ka mea, mai ka la 22 o Iune, ua mau ka waiho ana ilalo o na Waea Telegarapa, i ka hana kolohe ia e na Ilikini.

Maluna ae o ka moku Fair Wind, ua loaa mai kekahi mau leta no ke Alii Wahine mai, ua hai ia no ia mea ma kahi e o keia pepa.

OLELO HOOLAHA.

MA KA WAIWAI O KOA (K,) HOOHEI (K.) a me Koa Opio, (k.) No ka mea, ua noi ia mai ka Mea Hanohano E. H. Allen, ka Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie, e Kaena (k,) no ka hookohu ia ia i Luna Hooponopono waiwai o Koa (k,) Hoohei (k,) a me Koa Opio (k,) no Waialua, Oahu, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 1 o Augate, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.

Wm. HUMPHREYS,

Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.

Honolulu, Iulai 11, 1865. 13-2t

OLELO HOOLAHA.

MA KA WAIWAI O HOOMANAWANUI (W.) No ka mea, ua noiia mai ka Mea Hanohano E. H. Allen, ka Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie, e Hikiau (k,) no ka hooiaio i ka palapala kauoha o Hoomanawanui (w,) no Honolulu, Oahu, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poaha, oia ka la 20 o Iulai, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia palapala kauoha, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu. Wm. HUMPHREYS,

Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.

Honolulu, Iune 24, 1865. 10-2t

OLELO HOOLAHA

MA KA WAIWAI O MALINO (k.)

No ka mea, ua noiia mai ka Mea Hanohano R. G. Daqvis, Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Awaa (k,) no ka hooiaio i ka palapala kauoha o Malino (k,) no Kualoa, Koolaupoko, Oahu, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakahi, oia ka la 24 o Iulai, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia palapala kauoha, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.

Wm. HUMPHREYS.

Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.

Honolulu, Iune 28, 1865. 10-3t

HALE PAI KII.

AIA KO'U HALE PAI MA KA HALE E PILI ana me ka Hale Leta, maluna'e o ke Keena Pai o ka "NUPEPA KUOKOA." Ua emi loa na kii Elua Dala no ka Pepa Kii Ekolu. A hookahi wale no dala no ke kii aniani.

6-tf H. L. CHASE (Keiki)

Hale Kuai o Ake!!

E O'U MAU MAKAMAKA NANA AU I HOOLAUNA mai i na wa i kunewa hope ae nei, ke kalahea aku nei ia, me ka hai aku ua makaukau ia e hoolako aku ia oukou i na mea a pau a ko oukou mau puuwai e kaunu ai. Ka lole o na ano a pau, ka Luina ume naau, ka Pahoehoe uwi lua, na lole Poni Kalakoa, a me ka Puahau o Maleka. Ko kane hoi ke Paina, ke Kuila, a me na mea a pau na boy o Hawaii nei e haaheo ai.

Ua hiki mai nei he mau Kihei Papamu Huluhulu nui.

E KOMO, E WAE NO OUKOU IHO. 1-tf.

PAPA OREGONA!

KA HIKI ANA MAI NEI NO IA MALUNA o ka moku 'Cambridge,' a e kuai ia ana ma ke kumukuai haahaa loa, e GEORGE G. HOWE, ma kona wahi mau ma Aina Hou. He 100,000 kapuai papa i kahi ole ia. He 80,000 kapuai papa oa. Me na papa hele, na papa pa, a me na aaho, eono iniha ka manoanoa. He 100,000 Pili Cedera. E oluolu kakou a pau loa e kipa aku a hoolaulea me ia. 8-3t

KA MOKUMAHU "KILAUEA!"

E HOLO ANA IA MAI HONOLULU aku ma ka POAKAHI, IULAI 17, no

LAHAINA, MAALAEA.

KALEPOLEPO, ULUPALAKUA,

HONOIPU, KAWAIHAE,

KAILUA a me KEALAKEKUA.

Ma ia hope aku, eia na la holo o KILAUEA, Poakahi, 24 o Iulai, a ma ka Poalua, la 1 o Augate, Poakahi, la 7 o Augate, a hoomaha ia pule, a mahope aku, e holo hou ma ka la 21, a me 28 o Augate, a ma Sepatemaba, 4, 11, 18, a me 25.

JANION, GREEN & Co.

1- tf Agena o Kilauea.

J. D. HALAI.

MEA KAKAU PALAPALA!

—NO—

NA ANO HANA A PAU LOA!

UA HIKI I KA MEA NONA KA INOA Maluna ae, ke hana i ko oukou mau palapala ma ka olelo Beritania a me ka olelo Hawaii, oia hoi na

Palapala Hooilina,

Palapala Kuai,

Palapala Moraki,

Palapala Hoolimalima,

Palapala Hoolilo Hope,

Palapala Hoopaa,

a me na palapala o na ano a pau. Aia kona Keena Oihana ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu, ma ke Keena mua, mauka iho o ka puka komo, e loaa no ia, mai ka hora eiwa o ke kakahiaka, a hiki i ka hora eha o ke ahiahi.

Honolulu, Iulai 15, 1865. 13-3m

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU MA keia Hoolaha a'u, aole kanaka, a mau kanaka paha, e hele a lawaia wale ma

Nuukole,

ko'u kai lawaia ma Maalaea, Maui, a o ka mea kue i keia, e hoopiiia no oia e like me ke Kanawai.

(13 1m*) KAPU LOUZADA.

OLELO HOOLAHA.

AUHEA OUKOU E NA KANAKA MA KALIHI, i iawe i ka Pepa Ke Au Okoa, ke kauoha aku nei au ia oukou, e haawi mai oukou i ko oukou dala o ka Nupepa, he makemake ka mea nana e hooponopono keia Pepa, e loaa mua kona ola ma kona waihona, o ko oukou hoomomole mai, e loaa no au ia oukou ma na Poaono a pau, a i ole au, o ko'u hope paha. Ua pau. Na'u na S. F. Napua Opio.

Kalihi, Oahu, Iulai 15, 1865. 13-1t

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA UA NONOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e J. B. Hubbelly, e koho ia i Luna Hooponopono Waiwai no Halo Hubbelly, o Lahaina, Maui, i make aku nei me ke kauoha ole: Nolaila, ua hoikeia i na mea a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 2 o Augate, o ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hoolohe ai i ka oiaio o keia nonoi ana, a me na mea kue i hoikeia, aia ma Lahaina, kahi e hana ai.

A. M. KAHALEWAI.

Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.

Lahaina, Iulai 14, 1865. 13-3t

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NONOI IA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Kauwe, e kohoia i Luna Hooponopono no Kanalu, o Lahaina, Maui, i make aku nei me ke kauoha ole: Nolaila, ua hoikeia i na mea a pau, ke pili, o ka Poaklu, oia ka la 2 Augate o ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hoolohe ai i ka oiaio o keia nonoi ana, a me na mea kue i hoikeia mai, aia ma Lahaina, kahi e hana ai.

A. M. KAHALEWAI,

Lunakanawai Kaapuni Apana elua.

Lahaina, Iulai 14, 1865. 13-3t

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NONOI IA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Kauwe, e kohoia i Luna Hooponopono no Kanalu, o Lahaina, Maui, i make aku nei me ke kauoha ole: Nolaila, ua hoikeia i na mea a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 2 Augate, o ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hoolohe ai i ka oiaio o keia nonoi ana, a me na mea kue i hoikeia mai, aia ma Lahaina, kahi e hana ai.

A. M. KAHALEWAI.

Lunakanawai Kaapuni Apana elua.

Lahaina, Iulai 14, 1865. 13-3t

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA NOna ka inoa malalo, e Makanoenoe Sniffin, e hooponopono ia ka waiwai o B. H. Sniffin, o Kaonouli, Kula, Maui, i make iho nei me ke kauoha ole, a e hookohu ia o George Miner, a me T. W. Everett, i mau Luna Hooponopono Waiwai: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 5 o Augate e hiki mai ana, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, ia wa e hoolohe ia ai keia nonoi ana, a me na mea kue ke hoike ia mai, aia ma Wailuku, Maui, kahi e hana'i.

A. M. KAHALEWAI,

Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.

Lahaina, Iulai 14, 1865. 13-2t.

OLELO HOOLAHA.

E HAAWI IA NO I ELIMA DALA, I ka mea nana e hai mai, ina e ku i ka hewa ka mea nana i wawahi ka pa laau a me ka pa pohaku ma Kahauiki a me Kaluapalena, a o ka mea paha nana i lawe mai kekahi Lio, Bipi, Miula, ka wahie, na hua laau, a me na mea a pau e pili ana i ua aina nei, me ko'u ae ole.

(10-3 t) IRA RICHARDSON.

OLELO HOOLAHA.

UA HOOPAU IA KAH UI I IKE IA MA KA inoa Lewis & Norton, i keia la, ma ka ae like ana o na mea hui. E lawelawe ia no ka hana kupa pahu ana e J. L. Lewis ma keia hope aku. Ua hiki no i kekahi o ka hui, e hooponopono i na mea a ka hui i aie aku ai, a aie mai, o ka wa i hala.

JAMES L. LEWIS.

GEORGE W. NORTON.

Honolulu, Iune 30, 1865. 12-3t

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Haaheo w, e hooponopono ia ka waiwai o Hakalaau, o Waikapu, Maui, i make aku nei, a e hooiaioia kona pili ana i hooilina no kona waiwai. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 26 o Iulai, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia nonoi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Wailuku, Maui, kahi e hana ai.

A. M. KAHALEWAI,

Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.

Lahaina, Iune 30, 1865. 11-3t

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA NONA ka inoa malalo, e Opunui (k,) a me Keala (w,) e hooponopono i ka waiwai o Kaopu (w,) o Honopou, Hamakualoa, Maui, i make aku nei, a e hooiaio ia ka poe pili ia ia, i hooilina no kona waiwai. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, o ka Poalua, oia ka la 25 o Iulai e hiki mai ana, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka manawa e hoolohe ai keia nonoi ana mai, a me na mea kue ke hoikeia mai, aia ma Wailuku, Maui, kahi e hana ai.

A. M. KAHALEWAI,

Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.

Wailuku, Maui, Iune 24, 1865. 11-3t

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Maria (w,) e hooponopono i ka waiwai o Lilipi (w,) o Lahaina, Maui, i make aku nei, a e hooiaioia kona kaikaina hanauna ana nona, i hoilina no ka waiwai. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 2 o Augate, oia ka la a me ka manawa e hoolohe ai i keia nonoi ana mai, a me na mea kue i hoikeia mai, aia ma Lahaina, Maui, kahi e hana ai.

A. M. KAHALEWAI.

Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.

Lahaina, Maui, Iune 24, 1865. 11-3t.

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA NONA ka inoa malalo, e Kealoha (w,) e hooponoponoia ka waiwai o Kaleikolope (k,) o Waihee, Maui, i make aku nei, a e hooiaio ia kona pili i hooilina no kona waiwai. Nolaila, ua hoike ia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 25 o Iulai e hiki mai ana, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hoolohe ai i kela nonoi ana mai, a me na mea kue i hoike ia, aia ma Wailuku, Maui, kahi e hana ai.

A. M. KAHALEWAI,

Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua,

Wailuku, Maui, Iun 26, 1865. 11-3t