Ke Au Okoa, Volume I, Number 2, 1 Mei 1865 — Ka holo ana o Keuka Hillebarani i Kiua. [ARTICLE]

Ka holo ana o Keuka Hillebarani i Kiua.

! - - 0 -^P e " [ o i Kiaa, malana ae o ka moku Berftaiil4.q Mamiion, oia o Kauka Wiluam Hille- „ V EAKANi, ka mea lioi i nobo Kauka no ka Hale JMh ° Moi "Wahine iloko ona makahiki i 9 hala. Ama keia kolamu e hoakaka ae ma> „ <159U i nft kutoa o ko Kauka holo ana* a m€ i liooiliia maluna ona e ke Aupuni c . £j. Mor. -Maipuli o k$ holo roua ana o ka oihana mahi ko ma keia mau Pae Aina, ua hoolima lim» nuiia na kanaka e noho hana ma «a ai Da o ka poe roahi ko, ma ka hoolimalima ma hina kekahi, a ma ka hoolimalima makahik; kekahi, aole. nae i lawa po)io kapoe hoolima !;ma pela i ka makemake o na mea mahi ke i\ck«h« maa wahi, a ua oleloia, aole noj holo loa ana ka oihana mahi ko no ka ' n& lima hana. Nolaila, ua hoopukaia k? e ka poe noiau, a ua ma%ia e k« Aupuui, e' pono paha ke kii aku mH kekah onp ai Pa e, i piha loa ina kanaka, i poe ka naka hooliuialima. A ua hooholoia eks Aha«lelo o keia makahiki i hala ae, i kekah Kanawai e hoonohouoho ai i oih&na okoa e ke Aupuni, i kapaia ka oihana ee-moku, < hooponopouo ai no ka poe e hookomo ma: ana mai na aina e mai & iloko o keia A«pu ni e noho ai. No ka mea, oiai e noho kia ana na Kuhina o Ka Moi, qo na pono o ke Aupuni a me ka lahui Hawaii, aole no e pono ke ae wale aku i kela tnea keia mea ke lawe walawala-ki mai i na kanaka o na aina e mai, e iike 'me ke ano a me ka nui a lakou 1 makemake ai, No ka mea, ina pela e hana rula ole ai, aole e liuliu, e ikea ana kakou, aa piha hou mai ka aina i na kanaka lapujf»le loa o na e mai, e like hoi me na Pēke K.inikiu i laweia mai ilgko_o oa makahala, poe aihue, a pepehi kanaka hoi a' ike pinepineia lakou iloko o na e hoopaiia'na no ka lakou apiki. A > mea e hoomakakiu poj ole e haulehia hou ae kakou iloko oia hoonohonohoia he Papa okoa -iloko Aiipuni. i kapaii*" Ka Buro o na Ee 0 Peresidena ia e ke Kuhina i kokuaia oia e na hoa Ahakukamalu a Ka Moi i koho ai no ia mea. fiTa keial|ypa e hoomaopopo no ka lawe ana mai i >« jā[e hoolimalima paahana o na aina e maiy a frjfau i na rūla e pouo ai kela oiha—malatcuho o ke kuhikuhi ana a Ka Moi iloko o kofta Ahakukamalu. Ano ka mea, ua il t oko o keia mau mahiua i hala, e hoomakauleau ana kekahi poe e lawe mai i mau na lakou iho, a i mea e hoolimaaku paha me ka poe mahi ko ; no- * _*rj-bgSbolo kokeia e Ka Moi iloko o f * ma ka la 1T o Feberuap f Olelo Kauoha t e papa ku io s ana jna „ mea a pau ika lawe ana mai iloko i aa kanaka i hoopaaia ma ka hana, me ka ae ole o ka Papa o na Ee moku, a o ka pop e kue ana ia Olelo Kauoha, e hoopai ia lākou $100 pakahi no kefa a me keia kanaka a i lawe mai ai ma ia ano. A ma ia manawa no, ua hookohuia o Kauka "Wiliiam HilJeharani i Komieina o Ka Moi e hele aku i Kina a me na aīna o Inia Hikin», e_ hoomaopopo ai no ka lawe ana mai ma Hawali nei i mau haneri o ka poe kupono e boolimaHma makahiki ia e aoho hana ma na mahiua So ō kakou. Aua kauohaia ua Komieina nei, e waeia ka poe maikai, ka poe hoi i maa i ka noho hana, a e haalele i ka po s e kolohe a me ke kut)Va. " leuhihewa kakoo, o ka lawe ana mai i lia Pake hoolimalima, he mea ia e hoonele ai iw k'anaka inaoli i ka hana ; no ka mea, e I&o ana U li'e mea e pom'aikai ai a e hoowaiwai kalehulehu. A penei ia. Ina e hoomalliahua ia ka poe Pake hoolimalima, alaila e u&ahpahua ana ka mahi ko ma kela wahi kea e like me ka ka poe paahana &*)ra mea nona ia niaīa e hoomah'uahōa s aflroYialīlo ma &e kuai ana i ke kalo, WH hipi, iā mea aku ia mea aku, e hanai ai kona poe paahana. owai anei ka poe e ana ika pomaikai o ke dala e hoolilo ia*K?n 'ina tie ke kuai ana i n» mea at no ua paabana ? Aole anei ia ona kanaka ka poe e noho kokoke ana taa oa ma60jka poe hoi nona na kulenua, ua Ipīf*!6.lloi laiki, a'me na kula lianai bipi ? Āole manao f> kue i ka noho oleanaka m& na mahiua ko o na haole aka, ke manao paa uei makou, aole 13* pookeīa ona hana maikai iku pono no ;Jte3bwiaJca Hawaii, ke hoolilo ia ia iho.ikau:^Wlt"!Bft>limalitoa no hai j ry> ka mea, ua lako i ka aina, a ua hifci ao i kela a me keHi o kakou ke hooikaika a e m3hi pono i kona leuleana īho, a e al i ka hua o kona luhi ma kona kahna ponoi, rftela hiliuai ole mamul! 9 hai, E e Hawaii 1 e like me ke %iūwa\knanaa o j#PPw«i Pake, oia hoiJgji mai I kapaia e ma » R«?>^ra, w oia kekahi kaaobda ai o Kauka H(T|e.b«fani e ho >- ia ke ano ma kona fieJe ans aku Ua kahiko loa ka ike ia'na o ne! ma &ina 8 na Binjro a oa m&naok e 'pono i& x keb<K »EB«opopo fek ik* <n0 aiao?} oia mai tfalfoa ia* & &s$ ka laao e pon<£a maiimeuaina. Ut

! iakalafm ana oia māi ino ma Haw«>> nct i kew -wa, s;inolailfj uu anonino«i pono oie ha loanao o Jyi poe aīo'ha lahui, u ua ZD«kemuke e luaa ka Tbea e kaoln ia'i, a nolaila, ua k&nawai iioko o ke kau ielo ij)ai.a ae nei, e kauofia ana e kahi e hookaawale ia'i k% poe j i hpimia iua mai nei, ■ . Ma ka la 1 o Aperila i hala ae nei, ua baj lawai ma Honolulu nei ka Ahahui Mahiai Aiii a me ka Ahahui kanu ko, a ua hoohuiia kela o>au Aba i hookahi no Ahahui, a uia ia halawai aua, ua hoike nui o Kauka rani i kona mau manao ma ka h,ele ana i Kina, a o ka hapa nui o ia mau olelo ana, oia ka makou e hai „ana niahope ae nei. Ua hooholoia e ua Ahahui Mahiai la f e haawiia ma ka lima o Kauka Hil!eharani $500, i mea | e loaa'i a e hooili mai i Hawaii nei, i kela | ano keia ano o na ajioano mea kanu, & me na kawowo mea kanu, a toe «a lioloholona c II na aina e, i ike ole ia maanei mamua, na mea hoi i kupono ke hoouluia maanei, ae i pono ai ka oiha.ua mahiai. Ua maopopo no, " e hiki no ke hoomahuahuaia na mea ulu o j keia Pae Aina īna ka lawe ana mai a kanu | ma Hawa'i nei i na laau hua a me na niea kanu eae o tia aina'e. E laa'me ke Ti inu, ka laau ala i hanaia'i na pahu o Kina eaai, he mau ano okoa o kā Alani, i loaa ole ia maanei. Mai na mokupuai ame na aina palahalaha o Inia, e hiki no ke laweia mai kekahi mau laau hua ono, i loaa ole ka inoa maanei, oia ka mangostena, ka duriana, a me na laau hua ala i kaulana ia, ka nutmeg ', a me ke cīove. Ua manaoia, e ulu ana keia mau loau ala ma ko kauwahi kupono o Hawaii, e like me Koua Akau paha. oka laau pepa-ai, aole loa ī hoaoia kē kanu ana maanei, a peīa no me ka einamona, a me na Jaau waiwai eae he nui wale o Inia, [Ta oi loa aku ka inaikai o ko laila manako mamua ae o ko kakou, He mau noloholona kekahi a Kaoka Hille- ' harani i manao ai e lawe mai ia nei e hanai a e hookamaainaia. Ūa pinepine ka lawe ana mai o ke dia mamua aku nei, aole nae i ola, ua nawaliwtSi koke a make no j a eia paha ke kumu, no ka wela mau o Hawaii nei e like ole me na aina kahj i laweia mai ai o ua mau dia nei, ka aina hoi malalo o ka latitu 38, kahi o na mauna huihui," a me na hooilp anu. Aka, oke dia liilii kikokiko o Manila, a me na dia o Inia, ua mauauiaeula pono a e laha nui ana ke laweia niai a hookuuia maaDei. oka I-a kekahi, ua emi loa ma ko kakou mau kahawai i neia wa. Ma Kina nae, ua lehulehu na ano o ka j-a mg.ikai, a ono ke ai iho, a ua akamai loa na Pake i ka lawe ola i ka i-a ,ma ka]]i [oihi e kipulu a e hoolaha ai. Ua nui na an<? ona manu pomaikai, na manu kupono ai, pa manu aLmea kolo, am? na leale v % a leo kam ma Kina, i hiki\e Uweiā ma Hawaii nei e hooknu ai i laha loa. ka enuhe-kilika kekahi, ua mauao o jfauka e lawe liai a e hoao maanei ka kilika i holo loa ia ma Kiua. A hiki wale i ka makahiki 185?, ua hooa ua holo pono ke kai)u kofe m.a Hawaii aka*ma ia makahiki no ua hoomakaia kela Vjs& i«o o ke kakaui, a mamuli d iā mea, ua poho a e hoopau loaia ke kaaii kofe aoa, a uei no ke kakajii ma kekahi mau wahi p Aina. Ma ka mokupuni.o ma t'nja Hikina, ua loaa i ka poe mahi kofe i kela hookahi no e like me kakou ke kau ana, aka, ua wa, a ke pil nei ka oihana mahi aina, a mahuahna loa. Aua maiypia, aoa kakou ke hele aku o ma ia aina e makaikai ai i o ko laila kakiini, a me na mea i hanaia e pāu ai ūa kakani la, no ka mea, ua ike pono oia i ke ano o koouei kakani ana o' ke kofe mai ka hoomaka mua ana a hiki i keia wa, Ma na uiea e pili ana i ka oihana mahi ko, ua akamai paha kākou, aka, aole paha i hewa ke uanaia i ko na aina e mahi ko apa, malia paha he mau uu hou' maikai ko laila ma ka niahi ana, A me ki wili ana, i ike olē ia maanei, a he mau aho okoa o ke ko e ulu ma fnia a me koua mau m*ōkuDunl. i do-

iio fee laweia inai maāiiei e liooula ai. 0 ka mokupuni o Mauritiuea, ua.līke paha ia me Oahu nei i kona nui, a ua pa 12 ke ko i boouluia malai!a mamua ae o ko keia Pae Aina a pau. He niouupiiūi naauoa okiokia o Mauritfusa, a ua like loa ke ano o ka lepo me ko onei, a ua lioi kona raau de|fere o ka latitu ma ka Heina me ko kakou latitu ma ka Alau. A no keāha la i holo mua loa ai ia mokupuni ma ka mahi ko ana ? He mea pono loa no ia kakou e nana i ke ano i haiia'i ma na aina e, ma keia mau mea ke kanu ko, a me ka wili ko ana, a e loaa auauei ia kakou ka naauao i ulu noloko ae o ko lakou luhi. E holo uua o Kauka Hi!lebarani mai Honolulu aku a liiki n?a Hong Kong malaila e hoomaka ai o?a e hoolimaliina i na fako # a e makaala ana oia e imi a loaa ua Tako maikai wale no, ka poe !>oi o kuaauia ī maa i ka mahiai. A e koho ana ka i mare hoi i ka wahine, ke loaa Ukou, e helo pu mai me ko lakou poe Wahiue. Aia a !oaa k.i nui kupono, i ekolu haiien a elima h|neri alaila, e hoolinialima kokeia'ua moke ma a ma Fuhchow paha, maa aw» kuinoku ia,) a holo mai i Houo !uhf%ei. Fa manaoia, e !aw a ana ini Pake elima hanen, no ka makemake o na mea aaahi ko i eeia maniiwa. a e hiki mni ana !akou iloko o na mahma ehiku mai lea wa i holo akn ai o Kauka H»llebarani. Aia a ha-

la niaa Kioa. aku ua moku lawe Pslte la-7 j alaila, e holo «.īia o Kauka raa Madras a| *fne Calcuttāj ma īm'a e hoomaopo|?6 fēVai j i ke o ko laila poe kanaka ] ina jpalia eWa na kanaka paahana loi ' ke kupono inaniua ae o ko Kina, a ina pela: tio, alaila, e'hoakaka a e hooholo me ko Inia l poe kalepa e hooili mai io kakou nei he mau liauen o ia lahui, i poe hoolimalima paahana maanei. - ' " Ua manaoia, hookahi paha makahiki ka hele ana o Kauka HiHehaīaiii, alaila, hoi mai oia mfe na mea kanu, me na holoholōna, na manu, a me na i-a i hoilliīiia e ia, i mea e hoopomaikai ai ia Hawaii nei. Me ia pu ko ko makou aloha.