Ke Au Okoa, Volume I, Number 2, 1 Mei 1865 — Manao Hoohalahala. [ARTICLE]

Manao Hoohalahala.

E Ke Au Okoa e ; Aloha oe: He hoohalahala! īīe hoohalahala ! E 1 paha auanei oe, he aha ia Manao līoohalahala, o 'onkoo e o'u raau inakua aluha» ilia no ia, o ko makou makemake ofe e kau ; puia na hua haole me na iiua Hawan »loko | o ua moolelo a me na nu liou o ko na aina e j tt>fti ejtke me'ke Kuoleoa e namu nei, oiai j hoi He kino holookoa kou Aupnni Hawaii nei, nolaila, e alio .e pane mai no oe ma ka.olelo i loaa i kou man. kupuna, a mau makua, k mau hoa'loha ē noho nei mai Hawaii a Nuhau, e like tue ke auo i lioomakaia e oe. No ka mea hoi. he poe kakou i aoia ma ka oīelo līawaii mai ka vsa 1 hoouaauaoia ai keia lahm iloko o ka pouli, nolaiia/ e mai uo olHa uiakou i kanu hou o ko na aiua ■"IpHiai.nia ka olelo llawaii \\.;b uo, no ka luoa, ua iko makou i kou kiuo nui a puipui hoi ke nana iho. I ko makou ike aualiio i ke auo o ke kaua ma Aiaei ika Akau, a nie Auioiika Hema, hoihoi kahi uaau, a o ka ilio la uoia ma na hua Hawaii.. Ina he hua haoie, oka pilikia iho la no ia nm ia wahi, loaa iho la iaan a ke'lii a KekuaokaUmi, a pak&ke waie iho la no a hopu aka Ia i na wahi luia Mawaii. • 0 ke aha ka mea i pakake ai, o ke aha niai ka hoi kau. o ka ike ole hoi pah| i ka oleio haole, Ua pau k«'u manao i» hooki nei ko'a pulima i ka paa i ke kumukila ; ua pau ka wolo ana o ke ahi kao o Kaaaika. Ō. k. S.abooh.m,ahai„\.Kaakopu ponolulu, Aper. 26, 1865. ?

Ke hoopuka akea akii nei mākou imua o „ka iehulehu"i.neia ma.Ui. Kahu Kula ]|ui i, ka Papa Hoooa.§^Q J( i e hoopooopopo ai i na haua o na ke Aupuui. JKe paipai Ikaika ia kela na ka oihana koikoi o ke ao I na ltafnatit o kakou, a e kaohi i ko lakou hele auana aoa ma nra alanui. Aia hiki i ka Poakahi, Mei 15, e hele aoa ke Kahu Kula Nui i Maui, e kaapunlai a me. tia Mokupueii e pili kokoke aua, e hoike ai i koiaila miu kuta. Rula Kuliikulil Ao na Luua Kula a me na Kumu Kula. 1. O na Kumuao o oa Kula i-ukuia e ke Aupuni, ke papa loa īa'ku uei, dpje e hookomo a e ao ako i na mea pili i "kekahi hoomana il6ko o na hora kula ; aka hoi, ma ua mea e "t»itf ana i ke ao ana i ka hoomana i mea e hoomaikai ai i ka noho ana o jca haumana, ke ake io nei ka Papa Hopnaauao i na Kahuuapule Kari3tiano, a me na pu ,po hoi, e hooikaika nui ma 6e ao āna f ka lakou mau keiki i ka hnumnna, ma ke ano e hiki ai, a <J»e. ka manawa a lakou e manao ai he wakujjpßo no ke ao aaa ja„ mea, i, loaa io mai ia. Wea kiekie a nui no hoi. * * "3. O na hora ma'ī e kuta ai na kula Aupuni. he eha hora noia a me ka hapalua hora, ojna la elima o ka hehedoma hookahi, k9 hui.puia me ka hapalua hoi a.no ka paani ana īna-WBene»o..na-hora mua elua, a me na hora kope' elua. 1 • - 4 7 f »3. O na mea hoonaauao e aoia ana malōko kuia Aupuni, Heluhelu, Kakauljma, Helukakāu, Heluoa'au, Palapala.Aiua, a me ka Moolelo Hawan nei, a me kekahi ] ano haaa hooikāikā kino, (ke hoomakaukau ia mai e ke Kahukula Nui.) He eha hora t haa> ka.emi lua e hana ai ma kekahi haoa kuponō i kela a me.keia pule, a me ka humuI hlnnu hoi ma na kuīa kaiKamahine- | 4. O na Ppimuao a pau, aole wale o ka | p§e e noho aaa uie ka maikai, me ka ona ole, , a me ka makaala akahele ma kona , wahi i I noho ai, a me ke ao ho'i i na keiki mal.do ihp 0 kona malu me 3a oluolu, aole nae me na mea pono ole, aka, ua kuuoha paa ia'ku e hoomaopopo me ka makaala ma ka hoomaemp aaa, i kona a i kana pa a.niie ka halekūla, me ka maikai a me ka pono, a e makaala hoi ma ka malama ana, 1 hana ino ole ia'i na»paia, ipuka aniani a me na lako o'ke kula, e na.kamaiii. a e ao pinepine ia no hoina keinoho malie me ka ka maemae, a me ka inikioi o ka noho ana. A o ka lepo aiHe ka pelapela o kā halekula, he kumu no ia « hoopauia'i na Kumuao, e like me ka hoopauia no kekahi hemaheina e,ae ,a ke «o- aoa. O ka pa-ko-li, oiai aole i kauoha paa w.oia kekahi lala nui e aoia'i ma ha kula Āupuni, aks; e pajpaiia no nife ia m"ea i na "manawiPa pau e ikeia'i ua hiki i na kumuao mau keuo ma ? ia mea, a ko ike iko paha ke Kahukula Nui ua lawa pono na dala o kona 'Apana, no kaUku ana i na lilo, fto ka hoolimalima āna aku i kumuao pa-kp ji kaawale uo ke kula hookahi, a no na kula pnha i hoohuiia. Aka hoi, aole no e haawiia i kula pa-ko-li doko o na'hora kula a aole hoi mahppe o ka hepā eiima o ke ahiahi. 6. Ke Kauoha kuio ia'ku nei na Lunakula a pau, e hele piuopiae aku e makai i np. halekula o ko lakou mau Apnna, e like aie ka pinepine hiki ia laT£ou ke hele, me ka hoopilikia ole ia lakon iho, e ikemaka no lakpa Iho t kfe 8800 na "Ee'āo āua' a na kumuao, a me ka makaukau o na hauinana, a e hoike, a i ole ia, e kauoha paha t i kela a mē keia hapalua makahiki e hoikeia na kula pakahi; a i ole ia e hoike paioia paha na kula o Apana, a e haawi aku hoi i elua hiopmaha kaawale ana Hoko o ka makahiki hookahi mawaenakonu o ke kau, he hookahi malama ka loihi, a he hookahi ma ka la Karisimaaa, (la hanauo ka Haku leau Kristo,) ke 15 la kā loihi, a e hui hoi me ko laaou, mau,hoa hana me ke kuka pinepine ana me na makim mea keiki o ko lakou Apana iho, me ka okomo maopopo aku ia lakou i ka hana nui i ili &ku ia lakou, aole wale p ko lakou hoouna.aua i ua keiki a lakou i na Aupuni, a i ole ia, i na kula wae ma na wahi e pili koke ana i kahi o lakoū x" nohō ai, a i na kula paha e kukulu hoti la āku ana, aka, e hoaiai pu aku i ka hana kaumaha a kuhohouu hoi o ke ano o ko lakou uoho ana, a me ka lakou hana aī)irimaa o~nakgi-" ki a lakou, i loaa ole ai ia lakou i ko* »lon noho ana aku maliope, ke kumu alafifr a* me ke kmuu pale no.ko„lakou hoopuaipuni a me ka noho ana. 7. '0 na Lunakula a ine na jKutTma,.Q a pau, ke kauoha maoliia'kā fie4 e hōaiai maopopo aku i na makua mea keiki I ka. Dpno ole, a i kekahi i ka #CkWft!ria4oli' no o ka hookuu keiki e h«lej,mikaha wale iho nifa na alanm, mahope i|uj q na hora kula, ka a no ka paahi paha« uae ka manao hele wale iho no ma na iho o k» poeleele ana. Aole P" mau makuāi i makemake e.lilo.kji l^naMi' jv!\nak<v. _|i!iue, a i wahiue kan«KS|ia akSiVo ka hiona iho la nae . i& i psaepmeia uiauope iho o ka ikea aua, a me ka hui ana aku me ira hoahui ma na wahi a'me na hora kupono. oltj. , 0 jia mea hoolealea & me na meapaaui kupono, he mea pooo no fa ke ae aku, a ke paipai ia no hoi, 1 mea e hoolealea ai i na keiki, a e hoomaikai ae ai no hoi i ko lakou mau ola; aka hoi, o ka paani a we ua mau hana hoolealea la, he nwa^on<y)|eJke p hanaja $laqui, a mahope iha'uoi o ka poeleele ana, oiai ua opiopio loa na keiki, e ike iho ai la i ka pilikia, a e hiki ai la hoi ke alo ae i ka hoow;uewale ia mai. *. — • 8. 0 na.Kumuao o m ano kula Aupuni a P au » ma ko liikou ano oihaaa, o lakou m na hopo LußHku!i.\ o ko l&kou a&au Apuna Ilio, ma ka sRwela\ve ana ma kahi o Lum, (ka Luix»knla) oihana, $ pili aua i ka malauia i ka papi* iaoa o na hauau, ua aiake, a uie na maie, j, e haawiia ia lakou ka uku Jike he elnnaKneta uokela a me keia mea p&kahi i hoikeia'ku i ka Lmiakula. E hoolakoia'na no lakoo ma na buke hakahaka me na tuea k>onaau%a kupono, e hoike aiia i na iuoa, ka Sa, a me kahi i noho ai, e like me ka mea'l! kuWnlma ana e ku Liimikula ; i uia ka Poaono hope o kela a me keia malama, a i ole ia, mahope koke iho uo, e lawe aku i ua buke nei a i ka Luuakula e hoopon,opono ai, a e ht>oulultu ae ai hoi i na mea i kakauia. Aka, ī mea e keakea ai i ka hauhili o ka hana aaa, ma kahi e noho ana ua Kuoiuao i oi ae mamua o elua ma kahi kulanakauhale, a okana houkahi pah». alaila, hookalii wale uo o ia poe, e tike m ka aea o kolioia e ka Lunakula, e lawelawe aia k& oihaaa hope | 8 -. K lilo kei» i mavuruKiWd loa, m&hma o na Kumuao a uie « k« , o!e nae e kauohaia Papa Hoouaau-,i ao e hoololna ae» a i ole ia e ko. Kah.uk ula, Nui p»ba. • ~ | A PORSANDKP, i .... " V

' ke kakahiaka o kp, aua mai o ka Sna i ka im hou, ua piō ja <fWHema, (ka olali i ' |:qe,s' nolāHa, ua kahea l£omīsina noho b"Amerika, i nakelki a o Jl.alels% e halawai a'e (- a e 'noouna iko lakou māu aloha i ka Makua Wui ma KaTl§e- ■ ano ; a ua hele aku ko makou hoa o ka pepa Kuokoa, e haiolelo no kē~ōtie hanan o kona mau kopnfta, a' oa mai makon, ua nui ka, hipahipa huro iā āna o kana nlau olelo e na poe Amenka i haiamu ae ilaila.' r~v," ( , Koa Maoli ka Ilikinl—lloko o ke kaua . lUkini ma Nevada, he keiki Ilikini, ua ku konā kino ina poka raifala 3, a ku mai ola rae ka wiwo ole, aole ue, aole ano t makau. A.lele mai kekshi o na lli Keokep. a hgooiake iaia meka pahi kaua. Ew' u paha makahiki wale no ua keiki koa nei Būki! Unuhiolelo a Aneeu, —Tja oleloia, e paa ana keia Bqke, e knaiia'ku ma ka Poaha ae, la 4 o āiei.