Ke Alakai o Hawaii, Volume X, Number 30, 5 ʻAukake 1937 — LOAA NA DALA KEU MAMULI O NA HOOPONOPONOHANA ANA A NA DEMOKALAKA O KA PILI I KE AUPUNI AME TERITORE [ARTICLE]

LOAA NA DALA KEU MAMULI O NA HOOPONOPONOHANA ANA A NA DEMOKALAKA O KA PILI I KE AUPUNI AME TERITORE

Mamuli o ka pohola palena 'ole ana aku o na hoopono hana ana a na Demokalaka—o ke aupuni makua pela pu me kela i hana ia a i ike ia maloko o Hawaii nei— loaa mai la ilok'o o ka Teritore iloko aku nei'o na makahiki a elua o k'a hooponopono ana na dala keu elike me ka mea i hoolaha ia mai o ka huina dala keu o $1,315,133.51 i ka wa i hoopaa ia ai o na buke me ka la 30 iho nei o īune. Ua pii ae keia i ka oi loa oiai i ka wa i hoomaka ia ai o keia bila haawina dala no na makahiki a elua oia, hoi ma ka Ia 1. o lulai o ka makahiki 1935 me ka heluna dala poho o $1,115,000 a o ka poe lala ike i keia mea o ka dala o ka aha olelo o ka makahiki 1935 ma ka lakou hooponopono ana loaa keia ike oia hoi me na dala e hooloaa ia ana e ka ma kahi o ka pau ana ae o na makahiki a elua e emi mai ana ke poho ilalo i ka heluna dala o $500,000. Ma kekahi mau olelo ana ae, oia hoi, iloko o n& makahiki a efua o ka lawelawe hana ana & Kia&ina Poindexter, i hoohilahila ia a i kamailio ino nui wale ia ma kona ano e ka ahaolelo Repubalika oiai ia wa pu aia maloko olaila kekahi lala koikoi o ka pii an& ae o ke kulana a poholo iloko o kekahi keena hana maluna o keia olelo hoohiki a ? ole la hoopaa, " e koho mai ia*u i mea e hiki a5 ia kakou ke oki aku i ka puu o ke Kiaaina PoJndexter," ua ohi aku la ka Teritore i ka heluna dala o $2,930,133.51 iloko o kana mau hoohana ana. Ua lo- && aku la keia mau <!&!& mamuli o ka hoohui pu i& ana aku o n& dala keu m& ka la 30 o lune i hala aku la, ka aie o lune 30, 1935 nona ka heluna d&I& o $1,115,000, ame k& aie i hoonohonohoia o lune la 30, 1937 nona ka heluna dala o $500,000 o na hua helu dala i loaa aku i na kaukanawai Repubalika i hele aku iw&ho no ke oki ana aku i ka puu o ke Kiaaina Poindexaer. Nui wale na kumu e ae mamuli o na papahana hoohana a n& Demokalaka oia ka hiki o keia hana hoonee mua i hiki mai. O kekahi ona kumu loaa ona dala Teritore oia no ka auha uwaiwai—oia hoi ka auhau i kau ia aku maluna o kekahi no kekahi oihana hana. O keia mahele o ka-auhau ana ua hooholo ia ae la ia e ka ahaolelo o ka makahiki 1935, o ka noho mua ana a ka ahaolelo mahope mai o ko Kiaaina Poindexter hookohu a hoonoho ia ana. Ua hoohana ia aku keia kanawai mamuli o ke noi ala a ke Komite a ke Kiaaina maluna o na I auhau, a Kiaaina Poindexter i hookoho ai. ! Mamuli o keia loina hana i ua pii ae ia maluna o kela auhau huikau o ke ano malalo hoi oia i ike ia ai ua hiki i na oihana like ole o ka Teritore ke hooalo ae ī kekahi o na auhau kupono maoli. Oiai he auhou keia i kau ia aku maluna o ke kuleani oihana ame ka hoohana ana aku, holaila ua loaa aku la na auhau i oho ia'mai keia hooauhau ia ana na dala hoonui o ka hooponopono hana ana iloko o ha oihana like e'e & na ano apau maloko o ka Teritore o Hawaii. O na makahiki a elua oia hoi ka m&k&hiki 1935 &me ka mak&hiki 1936 u& mahalo i& aku i& ma ke ano o kekahi p&ha o »& kau waiwai loa i loaa mai i ka hui mahiko iloko oka moolelo oke ko paa ma H&waii nei. O ke koikoi o keia moolelo ua kau ia aku ia m&luna o ka hooponopono hana ana a ka Jones-Costigan (Kanawai), k& mea hoi i manao ia nana i hoopakele i ka oihana kopa& th& H&waii nei ame ka hoopakele pu ana aku i na k&naka mahiko o Hawaii m&i o l&kou iho no. No ka mea, me ka hui pu aku me ka pii palena ole 6 ke ko ola hoi he hooulu i uīu ae mamuli o ke Kanawai Jones-Gostigan loaā i na oihana o Hawaii ma kahi o ?13,500,000 loaa mai ka hoohana ia ana aku o keia kanawai i hoōmakaukau ia maloko o kela kanawai mamua ike o ka manawa i hoike piha ia mai 'ai aole i ku i ke ano kanawai e ka Ahai Kiekie. O ka oiaio ua hoikē mai ka Aha Kiekie i ke ano ka~ hawai ole o keia mea i hoike ia ae nei, anoaij aole ia he mea nanā i olelo ma! i ka poe kanu ko e hoihoi hou kkou i keia $13,000,000 dala i loaa ia lakou ke ano pono loaa mai malalo o kela kanawai—a aole pee i ike aku i ka lakou haule palena ole aku maluna o lakou iho ma ka hoao ana aku e hoihoi hou aku i keia mau miliona dala. Malalo o ke alakai ana a hapaupau Herbert Hoover, 0 na hui hala kahiki 6 Hawaii nei, ka lua o na oihana kalepa kMkoi loa, he pillkia mai hoi kau a kana aku ēlike me ka mea e loaiī mai ana i na e ninau ia aku ana ka poe psia mau mahele kea oia hui—he ehaeha wahi a lakou e olelo mai. \ Malalo o ka pahola palena ole ana aku o ka waiwai 1 hiki mai i Amelika Huipuia mamulī o ke alakai ana a | Peresidena Prankliiv Roosevelt ( loaa i ka hui hala kahiki ma Hawali kekahi koi nui ka mea hoi nana i hoopaa aku imaloko o ka moolJo hala kahiki o Hawaii ka makahiki i pomaikai loa ī iloko o ka moolelo o keia mea o ka haU kihiM 4

Iloko o kahi hea a ke alakai hooponopono hana Hoover i alakai aku ai ua hoopoholo aku la oia ia Amelika Huipuia, o k« papa makaikai o Hawaii, i nanao ia oia ke kolu o na oihana koikoi toa ma Hawaii nei ua hehee gku a kokoke loa e hiki aku i ka ole, Lohe aku ta ,kakou i na moolelo kaao o kekahi anq e kam&ilio ia ajx& oia hoi maloko o ka Royal Hawaiian Hokele* he elua & i ole ia he ekolu wale no mau makaikai uku a o ka oi aku maloko o na hokele e ae o ka &ma ua ne!e Ioa 4 pela iwaena o na hale kuai i na mea liilii, na hate kalepa o kft nwnui ame k« Uilii ua pau lakou apau iloko o keia mahele o ka pilikia maoli ame ka noho iloko o ka aumeuwe no k« hoomanawanui ana aku e kip&ku i na lUq hae o ke poloke mai na ipuka aku o lakou. O ka hopena o ka waiwai Roosevelt—ma ka hookuku ana'o mo ka waiwai Hoover—ua piha na hokelo o Rawaii nei i kanaka makaikai, na makaikai uku nui i ka lakoii mau da!a, na makaikai o Tn wale nei i ka lakou mau dala maloko o na hale kuai o kela ame keia aho mnloko o līnwaii nei. A mai ko lakon nlau ipuka aku 1h i auliee aku ai na iiiohae o ko poho ka hoopilikia wale mai. He nui maoli ko koikoi o kei:i mea o ke kaihelo m&i nei aku a mai o mai ke kumu o ka lilo i kei munawa he ninau maoli r>o ka hoomakaukau i\na a i ole ia ka loaa paha o na lumi maluna o na moku o ka Hui e hoio nei i keia manawa. l T a piha mua nii lumi mamua loa oka wa holo o ka moku. A nolaila maloko iho la o keia waM ka pii ana aku o ka dala o "ka a hiki i ka heluna dala o §2,980,133.51.