Ke Alakai o Hawaii, Volume X, Number 16, 29 ʻApelila 1937 — MAI HOOPA I KA WAIHONA AUHAU NO PA POE HANA OLE [ARTICLE]

MAI HOOPA I KA WAIHONA AUHAU NO PA POE HANA OLE

Nui a lehulehu .wale na hoa.o.ia ana a ke hoomau ia nei no maloko o ka Ahaolelo e hoohemo ae i ke koena o .hapa miliona dala maloko o, ka waihona kokua i ka poe nele i ka hana—na loaa mai na auhau o hookahi hapa. o hookahi pakeneka o na uku la, uku mahina ame "puu"da1a i maheleia—mai ka manao paa iio ke kumu o keia dala i ohi ia ai a i hookahua ia ai. I ka hooholo mua ia ana ai i!oko,o ka makahiki 1935 jio na makahiki a e|ua, a i k,a hooholo hou ia ana ai iloko o ka makahiki 1935, o ka manao i kahi kupono e lu ia,ai iLeia dala ua waiho ia mai la ia ma na olelo e hiki ai 'ke __ iioomaopopo ia. Penei ke- Kanawai: "Ua h.oala. ia maloko o ka waihona o ka Teritore kekahi kuikawa». £_ikfi_ia ma keia mau olelo ka 'waihona kokua no-ka poe i nele i ka hana.' Ona auhau apau e ohi ia ana malalo o keia, e uku ia ia i ka waihona Teritore iloko o na wa kupono e loaa ana mahope koke mai o ka ohi ia ana, elike me ka hooholo a ka, puuku o ka Teritore. Aia waie no iloko o ka pilikia e manao ana e loaa kekahi kokua, a ma ka ae wale no ame k& hooholo a k\aaina, aole kekahi dala ni&Ialo o ka maiu o keia Kanawai e hoolilo ia no kekahi mau hana e aku koe wale. no ka uku o ka poe e hana ana ma kekahi hana Teriiore a Kalana paha i kauoha ia _e hana malalo o ka hooholo ana a ke Komikina." Mai ka hoomaka ana e liio i kanawai a pau iho iioko 0 ka la 30 o June, aia wale no ke ola hou a hooholp ia e keia haolelo, he liilii a he ano ole wale no 4a kiki e pili ana i keia kanawai—oiai aohe i ku i ka hoehaelia wale mai. O ka poe apau o ka huli dala ana o kela ame keīa ano, ua hauoli lakou i ka noonoo ae e pomaikai ana ka poe i nele i iea mahele o ka hana. O ka lakou kpkua lii.lii mao keia kanawai la he mea ia e hoomama ae ai i ka luuluu o ka poe iloko o ka nele loa. La hoolawa a ua hookupono mai keia kanaw&i i ka lania ia a.na $me k& hpokp 'ia .0 * m mea i hoohalo ia—oia ,&pi he uku i ka poe kana ap ka hana i hana ia. He ninau kanalua ana keia ika poe ulku 1 keia auhau ina e hoolilo ia ana keia dala ma kahf i ku ole ai i ke kanawai. Mai ka hoomaka ana mai nei o keia ahaoleio & hiki wale mai la i keia la ua hoao wale ia i kela ame keia manawa e nalinali liilii aku i keia eke e oloolo mai nei. O ka mua ua hooholo ia ae g hoohemo mai i $250,000 no ke kuai ana i mau poao mea hana no na hana like ole e hoohana ia ana e ka W.P.A. Malia he kumu no paha kekahi e mahalo ia ai keia noi no ka mea o kekahi alahele paha keia e hiki ai ka loaa ana mai o na kokua Federala no na hana e pono ai ka poe nele o Hawaii nei, oiai ua kupono ka loaa aku i ke aupuni Federala kekahi pakeneka o na mea hana no na hana o ka W.P.A. mai ka Teritore a i ole Kalana no na hana kuloko. Aole i hīki ka hoolilo wale aiia o keiā mau, dala no kekahi mau pono e hiki ai ka hana-; —peh.ea ke an.o oia hana—e hoohana ia paha ia no ka pono o ka nele kuioko —e hoohihia wale ia me "ka uku no ka hana ihiuia ia" a hookui aku la keia noi i hooholo ia me ka make maluua o ke kumu he haiia kolohe a apuka .keia i ka pono o ka poe uku auhau, ma ke ano hoowalewale e i aaia pela e mama ai ka auamo a na hoahanau a pela wale aku. Pau ae la hoi ia a kekalii noi kupoao ©le & o ke ino paha o lakou apau—o aa dala e ohi ia aaa max ka hapa o hookahi pakeaeka "o kei* auhau kokua i ka poe nele i ka hana M e heW ia ao ka uku ana i na hoolilo o ka Teritore i ku i i inakemake ia e k& S.S,A, Aole kaulike o keia. He pono ole maoli, Maialo o keia kanawai o ka poe hana, me ke koe liilu o kekahi poo elike me ka poe hana aupuui, ua oUiana kuloko ame hana nialu, mawaho ae o keia e uku kela aine keia i hookaln pakeneka o ko lakou uku i ka Ahaliui Hoopaa hona. 0 ka lakou manawaiea mua ia, me ka hoopili wale mai o ka ka poe haku hana ame ka ke aupuai i ko lakou mau pakeneka. Malalo o keia noi ame keia maaao h o o k o l o i keia kanawai, uiahope o U uku aaa o ka mea uku i & pakeneka hookahi* e uku hou aku oia i hapa p&keneka o ka pakeneka hookahi o kona loaa ttktt Ana aku i ka hoolilo o ka mahele a ka Teritore e hooikaika mai nei i keia kanawai. Aole kaulike o keia uoi mai ka aoao mai o ka poe kanu hala ame kailu ko a puni keia Paeaina, Malalo o ka unuhi ana a keia Ahahui Hoopaa Waihona aole i hiki i kela poe ia i kf uku hoomau, inkua o ka nele'i ka haiia ame kekahl mau pono e ae maialo o ka malu o keia Kanawai. Ma Hawaiī e uku wale mai ana n* tau&ani o na kanaka haua o ua mahiko i ka hapa pakeneka o hookahi pakeueka, aoie uo £e kokua i ka poe )aek i ka hana elik^

me ka lakou i uku olioli ai elike me ia i ka wa i hala— aka e uku ana no ka hoolilo e hooikaika aku ana i keia kanawai, o kona mau pono aohe manaolana ana e loaa ia lakou aia wale no a hoololi lakou i ke ano o ka lakou mau oihana a i ole ia hana paha. Ma kekahi olelo ana'e, o ke kanaka hana o ka mahiko a i ole la mala hala paha i hoole ia e ke Kanawai o ka Ahahui Hoopaa, e haawi pio aiia īakou i ka uku I keia hapa pakeneka o kona loaa j niea e loaa ai ka pono o ke|a kanawai i ka poe a Iakou i makemake ai, haku hana paha ia, kakauolelo paha, kanaka kalepa paha a nui lehulehu wale aku ra,a*o, He kue keia i ke ano Amelika maoli, ku'e i ka pono kaulike o kanaka a ma'o aku o keia aole i ku ma ka pono kaulike o ke kanawai, Ona dala no ka uku ana i na hoplilo o ka Teritore i kulike i ka hooponopono a ka Papa Hoppaa o ka Ahahni Federala, pehea la kona ano he mea pono e unuhi iā mailoko ponoi mai o ka waihona dala kumau o ita Teritore—aole hoi mailoko mai o ka hapa pakeneka o ka hookahi pakeneka o ka auhau hoahu no ke kokua ana i ka poe nele i ka hana—a ina he pono kekuhi l ike ia iloko a keia auhau alaila e hooloihi ia aku keia kanawai auhau ma'o aku o Iune la 30.