Ke Alakai o Hawaii, Volume X, Number 13, 8 April 1937 — KANAWAI UKU HOOMAU ONA HAWAII PIHA [ARTICLE]

KANAWAI UKU HOOMAU ONA HAWAII PIHA

. O ke kanawai Uhookomo ia mai e ka Lunamakaainana Jameā Ako ona Kona, Hawaii, no ka haawi aha i uku hoomau nona Hawaii piha i hiki aku na makahiki i ke kanaono a oi aku oia kekahi kanawai kupono a maikai loa e hooholo ia e ka Aha Olelo. * He knanalua no ka lawe ia o keia kanawai maikai a noonoo pono ia e keia Aha Olelo, mamuli no o ka pau wale o ka manawa maluna o kekahi mau mea i hapa mai 0 ka waiwai mamua o keia pila kanawai, no ka mea o keia kekahi ona kanawai ano nui loā no ka pono ona kiipa o keia aina aloha e aneane aku nei e nalowale iloko ona huikau ona lahui e ? a ke noho nei hoi meheala he mau malihini lakou maluna o ko lakou aina aloha, i lawe limanui ia aku mai lakou aku. £ Ina aole e hiki i keia aha olelo ke hana i kekahi hana nona kupa o keia mau mokupuni alaila o ka hana pono a lak o u e hana oia no ka h an a ana i Olelo Hooljolo Hui e nonoi ana i ka A h a O 1 e 1 o M a k u a no ka hana ana mai i kekahi mau mea e hiki ai ke kokua ina Hawaii koko piha i nele a ilihune i hiki ai īa lakou ke ola m,e ka maikai no ke koena aku o ko lakou mau la maluna 0 ko lakou aina aloha. Ina no hoi o ka hana ia a ka elele King e noho mai nei 1 Wakinekona o ka imi i pono no kona lahui aole oka nana wale no i ka pono o ka poe waiwai, no ka mea ua hiki no ia lakou ke hoopakele ia lakou me ko kakou kokua o!e aku ia lakou, he hana keia e kaulana ai kona inoa i kona wa e ola ana a mahope iho o kona make ana, he kia hoomanao keia nona a kona lahui e hoopoina ole ai. Nolaila ke kaū leo aku nei Ke Alakai 0 Hawaii ina lala o ka Aha Olelo e noho mai nei e haawi ina kokua ana i ke kanawai aka mea Haiiohano Lunamakaainana James Ako o Kona kai opua ika lai, i hookomo ae nei iloko oka aha olelo i keia 'kau, e hooholo me ka manao lokalii mē ka nana ole ae he Demokalaka a Lepupalika paha aiole he kanawai ili keia (Ciass Legislation) ana Hoa Hanohano e ae ona lahui okoa ae e kue mai ai. I kumu pale nona ninau oia ano e ulu mai ana e pōno na lahui ē, e hoomaopoopo i k& like ole o ke kulana ona Hawaii mai ko lakou mau kulana mai, He lahui ke!a ia i piha i ke aloha ame ka lokomaikai pela liakoii i ae wale aku ai ina lahui e hele mai a noho maluna o ka I&kou aina aloha me ka hoopolikia ole aku, -aka ua haawi aku lakou me ka puuwai hamama i kahi mea ukuuku i loaa ia lakou. § Me keia mau kulana maikai iloko o ko lakou mau aa koko i hoopiha oleia hoi me na hana anunu a pakaha wale i ka pono o ka mea ilihune a nawaliwali i noho ai keia lahui makahi o 400,000 kanaka me ka hauoli ame ke aloha hoa kanaka, mamua o ka hiki ana mai ona lahui e nialuna o ko lakou aina aloha, a lakou hoi i manao aku al he mau hoa aloha oiaio lakou e me ko lakou ano. Mamuli o ko lakou maa ole i ka nohona oha poe ona lahui e aole lakou i hoomakaukau mua ina mea e hoopakele ana ia lakou mai na mea a lakou i ike mua ole ai e hfki mai ana ae lilo ana hoi ia mau mea i mea e hoopopilikia aku ai i ke ano o ko lakou noho ana ame ka lakou mau pua aku. oiai aole i maa a kuluma ko kakou mau kupuna'ina hana imi waiwai a kalepa nolaila aole lakou i hoomakaukau ia lakou maia olhana, no ka mea ua maa lakou i ka noho ana o ka ai ko ka uka ao ka ia ko ke kai, hala aela no ua la nana aku ana ua la. No ke kuluma ole ana o keia rr.au mea ia lakou nolaila aole i komo aku keia mau mea ma ko lakou mau āa koko i hiki ai ia lakou ke ,ku aku a paio me na lahui e i hiki mai ai maluna o ko lakou alna aloha. , ' Hookahi wale no mea iloko oko lakou mau manao oiā no Jfea haawi ana aku ina kokua ana apau īna poe malihim i hiki mai ai maluna o ko lakou aina kulaiwi ma ke ano he mau hoa aloha, e kahea ana hoi ina malihi e kaalo ae ana ma ko lakou mau ipuka hale e komo mai e ai, aka oia mau upu ame ia mau manao anā ua>ala hu loaia. He hookahi wate no kanawai maluna o keia aina ana 400,000 kanak.i i U imaia me ka maluhia, aole hoi he mau oihana v<>lo ke ana io ai nei e like me keia a kakou e ike nei eiano nae he kue aku oka nui ona hana kalaima a hiki ole hoi e hoomalu pono ia. . O keia kanawai ua kapaia ia o Ka Mamalahoa, maia hoi i kuahaua ai ke Alii Kamehameha I, e hele kamaKi ame elemakule a moe i ke ala aole he mea iiana lakou e hoopilikia, ai loko o ka loaa ole ona naauao ano hou o ke~ ia mau 3a e ao ia nei iloko ona hale ame na hale pule, eia no nae ua hoolohe a malama na kanaka i keia kanawai. Aka heaha ka hopena i ike ia mahope iho o ka ae ana aku ona Hawaii ina lahui e e noho mai maluna o ko I«kou aina, me ka moehane mua ole e his mai ana kekahi mau mea ano nui e hoopopilikia aku ana 1 ko lakoii nohona hauoli a maluhia ana, ua hiki maila, kēia mau haawina kaumaha n ehaeha nialuha o kakou e ka lahui, aole he wahi pilikia ukuuku aka he pilikia nui. 1

Nolaila o ke kanaw.ai aka. Lunamak&ainana Janies' Ako i hookomo maila iloko oka Olelo, Ke kanaawai ia e J hoomama aku ai ina kaumaha arae na ehaeha i kau ih'o | o ko kakou lahui i kuleana ai hoi kakou e 'noi aku ! |i uku no keia hana pono ole i haiia ia mai ina kupa o ! |keia aina ena lahui a lakou X manao aku ai h'e 'mau hoa | aloha no lakou eia ka he mau lahui e lawe mat ana ina ] hana hoopilikia i ke ano o ko.lakou noho ana. ' O ka malamalamā A JakouJ apo aku ai ao'e ia he ma- : lamalama 110 lakou e ola ai,.aka he malamalama ia no lakou e make ai. Aole <j kājpāke a lohe mai, aka o. ka make noia a koe ke a, mai ka 400,000 wahi a Kapena Kukf ai ka 17,000 iloko 6 n)ft|cajijki mai ka hiki ana mai ona mikanele maluna or(a" o Kawaii nei He nui maoli na « ike ia nei mawaena om\ Ha-, w&ii aina ehooholo ia k«eia alaila e hooluolu ia! aku ana na kulana inea,'i pajp:nona poniaikai ana lahui e i lawe aku ai mai naj niai o keia aina 4 he noi a' koi hoi a kakou e hilah'iīa no k$ mea ua lawe ia aku ko kakou aina me kja limjuuJj ame na hana pouo olof me ka lokahi ole oka iihui. Ke haawi nei i ka.īiooinaikai nui ika mea Haona Kona, Jamey Ako, i kona noonoo ana i kekahi msu kpkua i kona, lahui, ina np.paha aole e holo ana ke(f"kanawai e keia "kau, ak& ua hoike mai oia f kona mau%o e hana i kekaln mea no kona lahui i 'noonoo ole|ia ho|„ ei\a Lunamakaainanu aiue Kenekoa Hawaii o kakoju, jiae oua moa Hanohano n«i ona Kona, he hapaliia koīio Hawaii wale no ke holo ala īloko o kona aa kokb kona makuahine aloha he kupa no Hawaii nel/ hoi kana wahine aloha, i noonoo ai oia maluna Vkefif ninau e haawi i uku hoomaii no na Hawaii plha; i his aku ko lakou mau maka-' hiki ika 60 aoi aku pa]|a!. ; I He wale no|ft& HaWāii piha e ola nei a piha ke kanahiku makahiki jrfna e hoomaka ke aupuni e kokua i kela poe mai ke 60 jfiakahiki aku ua oi aku ka euii ■mamua ona hana hoopMpula e nialama ia mai uei m& I Molokai Ina e haawi ī wahi no kekahi mea e iioho! a mahiai ai me kahi uk| hoomau kupono uona e 010 ai. ua manao makou e loaaīana'! kela Hawaii ke ola eluolu! ana ame kona ohana no|ta aku o Loua ola aua. |