Ke Alakai o Hawaii, Volume IX, Number 5, 14 May 1936 — HE MOOLELO NO KA MISIONARI MUA LOA ILOK O NA HIHIPE'A O KINA MAI CANADA AKU LILO KA POE OKI-POO I WELIWELI NUI IA I POE MALIU MAI I KE KOA WIWO OLE O KE KE'A LANAKILA MALUNA O KA MANA O KA PO A KUKULUIA I MAU PA-PU NO KE AUPUNI LANI [ARTICLE]
HE MOOLELO NO KA MISIONARI MUA LOA ILOK O NA HIHIPE'A O KINA MAI CANADA AKU
LILO KA POE OKI-POO I WELIWELI NUI IA I POE MALIU MAI I KE KOA WIWO OLE O KE KE'A
LANAKILA MALUNA O KA MANA O KA PO A KUKULUIA I MAU PA-PU NO KE AUPUNI LANI
(Laweia mai fea buke "Black Bearded ī&apha.A&n*' i kakauia e Marian Keilh, no ke ola ana o George Leslie Maekay no ka aina o Formosa. (Unuhiia e Geo. K. Kaia.) "Aole au e hilahila i ka inoa o ko'u Akua, • A i ole, no ke kupale ana i kona mau kumuhana, E malama ai i ka hemelele o Kona ke'a, A e ahaheo hoi i Kona mau kanawai apau." He moakaka me kona leo nui ka misionari opio e himeni nei i keia mele. Hapai 'ae la o Giam i kona poo, a. hoomaka pu mai la oia e himeni me kona hoaloha a hiki i ka pau ana. He ano mele keia no ke kahua kaua, e kahea aku ana i ka puuwai o ke kanaka koa maluna o ke kahua kaua e kupaa, mai hoihope, nee mau aku imua o ka enemi, a e paio aku a hiki i kona kulu koko hope loa. I ka pau ana o keia mele i ka himeni ia e laua o ka \va koke no ia o kona leo i puka mai ai mai kona waha mai me ka nui ame ka moakaka, e hiki ai ke lohe iā a hiki i ke kanaka hope loa- e k,u mai ana maloko o ua paka-kuea la, a aole he hopohopo iho ilOko ona na keia anaina piha inaina e ku mai nei imua o laua. "He kanaka kristiano au," wahi ana i pane mai ai me ka moakaka ma ka olelo a keia lahui e ku aku nei imua ona f "Ke hoomana nei au i ke Akua oiaio; aole e hiki ia'u ke hoomana i na Akua kii," me kona huli ana ae a ku!hi aku la kona lima i ka halepule Eudit.a e ku mai-ana mahope mai o kona kua, —"E pau ai lakou i ka mu arse ka popo. Aole o'u hopohopo j kekahi mea hookahi. He aloha au i kuu lesu. Oia ko'u Hoopakele ame ko'u Hoaloha Huli hou mai la ka misionari opio e nana i kona hoaloha, a ia wa pia i ike mai ai iaia e ku aku ana ma kona aoao, ame ka ikaika apau o kona leo, aia hoi, hoomaka aku la oia e kamailio imua o keia anaina kanaka nui: "Ina oukou e ae e haawi mai i manawa no maua e kamailio aku ai imua o oukou, a e hoakaka aku hoi ia oukou i ko maua kufeana i puka mai nei imua o ke akea, alaila, na oukou ia e koho. iho, ua loaa ia maua ke kuleana o k& kamailio ana aku imua o oukou, a na oukou hoi ia e ike iho, ina ua pono ka maua kamailio ana, aiaila, makemake n« au e hoapono mai oukou; aka, &ia aole i pono ka maua hoakaka ana, alaila, hoahewa mai no oukou." O ka wa ia i oi loa mai ai o na pakike ana a keia anaina kanaka nui, me ka pane hou ana mai o kela hoa kula o Giam penei: "Hilahila makou ia oe; o oe kekahi o na keiki i hoonaauao maikaiia maloko o ko kakou mau halekula nui o ko kakou aina nei, a ua puka mai oe me na hoomaikai kiekie ana a ko kakou mau kumukula kiekie; eia nae, ua aa oe e hele mai imua o kou lahui a hoike mai aia kou hsinai ana i ke akua o ka lahui a hoole iho la oe i ka oiaio o na akua o ko kaua mau makua, mai ko kakou mau kupuna mail Ke hilahila pei makou ia_ oe; o ka mea pono au e hana ai, e hoi aku oe no kou wahi me kou hoaloha ilikeokeo, a he mea pono ia olua e haalele iho ia Foamosa nei, a e hoi aku no ka aina o keia kanaka ilikeokeo i hele mai nei." Ke mahalo nei o MacKay i keia mau huaelelo i hoopuka ia mai e keia kanaka mailoko mai o keia anaina nui, a e makaukau ana oia e pane aku no kona hoaloha, aka poha koke aku la ka leo o kona hōaloha i ka pane ana aku: "He pololei kau e olelo mai nei, 'ua hoonaauao like ia kaua maloko o kekahi halekula kiekie. a hiki'i kō'u haalele ana aku ia oe.* aka, e hoomaopopo mai oukou e ka poe e lohe mai nei l ko'u leo. aole au i ku malie iho mai ko'u lai'hemo mai ai mai ke kula mai, aka, ua imi mau aku au i ka naauao ma na alahele apau a'u e ike ana e loaa aku ana ia ia'u, a oia au i hiki mai la imua o oukou i keia la e hoike aku ai ia mea, eia nae, ke uwauwa nnū nei oukou ia'u ame ko'u hoaloha nei!" . j ''Ua lawa oe—ku a hele pela me koy fioaioha ilikeo- j keo—e hookaawale koke aku olua!" wahi ake anaina ej uwa mai nei. . ' ; ■ | Mainuii o ka makaukau loa o MacKay i ke kamailioj ana i ka olelo a keia iahui, aia hpi, huli ae la oia a pane j ;aku la i ke anaina: ' j "Hooiohe niai oukou i ka moolelo kaulana loa o ko ou.- , kou aina nei, oia o Kiong Leh, he kanaka oia i piha me ka wiwo ole o Foamosa nei, iaia e paio ana me na kanaka oki-poo o ka mauna o Singa Kheki e ku kiekie mai la ma ka akau o Kelung nei, ua paio aku oia me'kona pua'li kanaka hoaloha e kipaku loa aku i kela lahui oki poo o kou aina nei, i loaa ai ia oukou, i na kanaka o ke kulanakauhale nei ka oluolu o ka noho ana me ko oukou ohana, i hoo'pan ia ai na manao pīoo ame na manao pioloke o ka lakou mau wahine ame na keiki; aole i haawi pio keia kanaka o Kiong- Leh i kana paio ana, a o ka hope loa, loaa iho ta iaia ka lanakila, auhee aku la ua poe oki-poo la no uka o ka muuna o Singa Kheki, a aia lakou malaila e noho nei a hiki i keia la, me. ka hoopoino hou ole mai i na kunaka e ke kulanakauhale nei, a loaa iho !a ia īakou ka oluolu o ka noho ana, a hiki mai i keia Ia a oukou e noho nei." Meha iho la ke pioloko nui aiui a ke anainu, a hoomaka mai la lakou e neeneo mai a kokoke i kahi a na opio e ku ana; a ko pane mai la no hoi kekalii — heaha kou maopopo no ko makou moolelo? Alaiia, hoomau aku la no o MaeKa^: "E uana i ka moolelo kaulana o Mah ke k&naka puuwai oluollu o Foaiuosa nei; ma koua ano he lunakanawai no na alui hookolokolo; e lawe ia aku ai o mi poe lawehala e liookolokoloia no ko lakou mau hewa i ho pu ia ai; iloko o kona mau la upau i noho iunakauawai anu, aole ioa hookahi o na kunaka lawehala i iawe iia aku imua «Iwopa i ia niai e ia,—o kona uiolo a o kona iini hookahi, o lo«a ka uoho. hauoii una ī na mea* apau, a e hooulu aui i& k& lahui o Fotimosa nei!" Kamaiiio neī iK»» nuinouan opio me kona ike apau i ka oielo ana i ka oielo a keia lahuL a k& kii nei oia i na niooieio ona kauaka kaulana \\ale no o n.ei, a o ka aūia hoi o Kelung. lloike pu aku ta oia i ka moolelo o ua wahiae aiue iia inakuahine o At*ia aina o i ka maUnia aua i kana ohaua ma kona home. ame ke kakoe *ua i ka makuakaue o ka ohana ma na nana apau e pili ana i ka ioau aua ni<u o ke oia i ka waha o ka laua ohaiui keiki, ua hana mahiaL r<a hana lawai'a ame ka ho aahu ana i kana ohana kelki; a maīuna ae o na mea apau. ka koonaauao aua i kai\a oh«na keii-i im na ike o na ano - i i J»u.i