Ke Alakai o Hawaii, Volume VIII, Number 3, 30 ʻApelila 1936 — HE MOOLELO POKOLE NO AMELIKA HUIPUIA MAI KA MAKAHIKI 1763 MAI [ARTICLE]

HE MOOLELO POKOLE NO AMELIKA HUIPUIA MAI KA MAKAHIKI 1763 MAI

; i 3 ke ? a - h i ?r k 7 e ! ia m^ U kuliuluia ae ai, elike la me : ka Memonal Hall, ua kukuluia no ia mai ia manawa mai, a eia no ke ku nei a hiki mai i keia la; ua kukuluia mai na pohaku paa loa o ka honua nei, a i hana ia me ka mai- | au loa ena kanaka akamai loa ike kapili hale, ahe nani ; kona kn ī kapilna ai. Jle nui no kekahi mau kauhale i paa pono ole ae, i ka ] wa 1 weheiā ai na hana hoikeike i ka mahina o MeL Ua hakuia e W agner, ke kanaka haku mele kaulana o Gere- , rnania he mele no keia la hiwahiwa o ko kaua aina, a na he mele no ka puni ana o keia haneri mākahiki o ko kakou noho kuokoa ana, a i himeni ia mai kH puu m&i TK3.u taiu-.ani oka pō6 i a'o a. i p&.k<i "No ka Makua ko kakou Haku, mai Kona mau hma mai 0 na keneturia, i haule mai me he one ala o ke ka- • hakai, . ■ Halawai kakou i keia īa, hoohuiia me ka lanakila, E kupaa ana Nona a no ko kakou Aina, " Hoomaikai aleu laia no na hana i hanaia o keia kau, E hihnai aku ana maluna Ona no ka puuwai hama- ' ma " , Oia pu me kakou i ka haiawai ana o keia honua hou, 1 ka honua kahiko e hoopiha mai ana ma na alanui E nana mai ana i na.nani apau i lawe haaheo ia mai, Mai na hana hoomanawanui malalo iho o ka la, A maluna o na mea apau i hanalima ia, Keia mau apau i hanaia mai ka noonoo mai o ke poo ame ka hana ana o ka lima." I ka la 4 o lulai, o ka makahiki 1876, ua kukulu ia he ii 111 ' 8 ! ka aoao oka hale i kapaia ka '"Independence Hali, iku mai ai o Richard Henry Lee o ka mokuaina o virginia, he moopuna keia na kekahi mea i kS,kauinoa i ua # Kuahaua J?uokoa la, a heluhelu mai la i ua palapala nei -imua o 'ke anaina nui hookahi o keia la. laia i hele mai ai maluna o ka ale'o me ka paa anā i ua palapala Ia ma kona lima, ia wa i ku ae ai na mea apau iluna me ko lakou mau papale e paa ana ina ko lakou mau lima, a wawalo ae la ko lakou leo nakolokolo iloko o ka lewa me he uina ana la aha leo hekili. Ua ho-a ia ke ahi oke kuokoa iloko o ka puuwai o na.mea apau, a ua hoopihaia ka puuwai o na kanaka Amerika apau me ka hauoli piha. Iloko nae o keia haneri makahiki wale no o k§ia ike ia ana 0 ke aupuni o Amerika nona iho ma kona ano kuokoa, eia nae, ua oi aku oia mamua o kekahi mau aupuni kahiko e ae o ka honua nei. | hooia pu ia ae na olelo anā, na Amenka i imi mua I ike ano mikini e hiki ai ke lawe ina hana nui mai ka lima mai oke kanaka. Pela me ka palau aina, ika hoomaka mua ia ana ae o keia ano mikini e ike ia e na kanaka, aia hoi, āia pahola koke ae la ka lohe ua loaa he mikini nana j e eli ika aina, a e pau ai ka luhi.o ke kanaka. Ua ike nui iho la na kanaka i ka waiwai o keia ano mikini, hoopauia ka luhi ona kanaka i ka eli ana ina aina mahiai; ke kuai ia nei keia ano mikini a hiki i ke tausani dala o ka mikini hookahi. fPela me ka mikini humuhulnu lole, i ka hoomaka mua ia ana ae e laha o keia mikini, ua lilo ia i mea _e holo pupule ai na wahine o na home like ole, e hoao ana e hoiliili 1 ka lakou mau dala liilii e loaa ana no ke kuai ana i kei kahi 'O keia ano mikini. Piha ka aina me ke ohohia nui mai kekahi kihi a kekahi kihi, a aia na makuahine o na : home Amerika apau e humuhumu ana i ka lole o kana j ohana holookoa maluna o keia mikini, a aole he homei Amenka e ike ia ana kona hauoli ina aole i loaa keia mikini humuhumu lole maloko o keia home. j He mau mikini kekahi i hana ia no ka hoohanau ana j ina hua ona moa. Ua lilo keia ano mikini i mea e hoaJ no-e ia ai ka noonoo o ke kanaka hanai moa, iaia i ike ai, . he mau wahi minute wale no a oi e hookomo ia aku aio ] ka hua-moa # iloko o keia ano mikini, a i ka wehe hou ia | a'na mai, aia hoi s ua owa ae ia ae, oili mai ana na moa lii- { lii mailoko mai ona hua apau i hookomo ia aku ai. He jiui wale na ano mikini i loaa ae iloko o ia mau makahiki, a eia na kanaka o ka aina e holomoku ana i ka hana ana i na mea ano hou no ka hoopokole ana i kā manawa hana o na kanaka me ko lakou mau lima, a e ! hoohana ana i na mikini ma ia mai\ wahi me ka hoonui ana i na mea e loaa mai ana mai ka mikini mai mamua o na mea e loaa mai ana ma ka hana maoli ana aku a ko lakou mau lima. Nui loa na mea ano hou i loaa ae i na kanaka ia mau ia, e laa me na pine kaula'i lole, na kui kakia kamaa, na pohaku uinihepa kukulu hale, na wa-hi leta, na pili kaupoku hale, na kui kakia hale o na helu apau, na pani-hua-wai ame na pani o na omole wai-momona. A o kekahi o na ano mikini i hoonui ae i ka walaau ana a na kanaka a puni ke ao nei, oia no ka mikini-kiko-kiko hua. Ua lawe ia keia ano mikini ma ke anonui maloko o na aha hookolokolo, na keena oihana, ame na keena | nupepa apau. Ua lilo keia ano mikini i kokua nui no ua f kanaka kakau nupepa, na kakauolelo o na moolelo malo- ] ko o ria aha, ame kekahi mau hana anonui e ae e make- ! make ia ana me ka maiau ame"ka maemae oka malama U ana o na moolelo. He pahu olelo telegarapa kekahi; ua like no me ka hana ia ana e na kanuilii me elua tini, a hoopaaia kekahi kaula mawaena o ®6īa mau paliu, a ua hiki oe ke kamailio mai ma kekahi kini ma kekahL-wahi mamao a e lohe ia ai na inea apau au e kamailio mai ana ma kekahi aoao. AŌle no o kakou wale no ka lahui hikimua ma na mea apau, aka, o kekahi mau mea ano nui e ae i loaa i ka honua nei, mai na aupuni nlai no ia o Europa. Elike ala me na halepa'i kii ona aupunī like o!e. Aole he mau halepa'i kii e hoikeike ana i na kii o na poe kanaka kaulana loa o ka honua nei, na kane ame na wahine ma Amenka nei. He.mau mea waiwai !oa kefff"ka īke ana ona kanaka o keia au i na helehelena o na kanaka kaulana loa o ke ao nei i pau aku i ka make he mau keneiuna lehulehu U hala aku; a heluhelu nui ia kō lakou mau moolelo elike 'ftie ia i'paa i ka hoolahaia. a koe nae ka ike ia ana o ko iakou mau helehelena, I kekahi mau makahil<i mai mahope. ua hoalala kemau hoikeike aupuni, a maloko o keia mau hoikeike e ike nui ia ai kekahi mau niea i ike mua ole ia i ke ao aei. Ma na hoikeike o keia ano, ua ike ia mawaena o 10 15 miliona ka nui o na kanaka e kipa aku ana malano ka ike ana i na mea ano hou a lakou e ike aku ai. * Ano ka lawe ana'aku jka lehulehu no kahi oua hoikeike la. ua haawi ia aku i na hui kaahi ke kuleana piha o hOōloihi ana i ko lakou alahao, a mai ka Hikina mai a ka He'ma, ua\hooloihi hou na huī alahao apau 1 ko lakou mau a ke 80,000 mile ka loihi. r &»mjlli o ke ohohia nui o na kanaka Amenka i keia frtea hoikeike, aia lakou e lvoomakaulii ana ī ka lakou mau ■ uo ka hiki ana e lawa pono ko lakou mau hoolilo o ka ! ana aku, k» i,oho ana ame ka huli hoi ana mal iS ; - • - 9 : --.