Ke Alakai o Hawaii, Volume VIII, Number 1, 16 ʻApelila 1936 — HE MOOLELO POKOLE NO AMELIKA HUIPUIA MAI KA MAKAHIKI 1763 MAI [ARTICLE]

HE MOOLELO POKOLE NO AMELIKA HUIPUIA MAI KA MAKAHIKI 1763 MAI

O kekahi ninau nui e kamailio ia ana iloko o 4a mau la, ka loaa ana mai ia Amerika ka lanakila maluna o ke aupuni o Sepama ma ke kaua i hoouka ia ai. Nolaila, eia ka ninau eku nei i keia la: "Heaha ka kakou hana e hana aku ai maluna o keia mau aina hou { lilo mai la malalo o ko kakou malu?" O kekahi mau ninau anonui o ka manawa e kamailie ia nei, ka ninau auhau, maluna o ka hana ia ana o na da- J ame dala siliva? maluna ona ahahui imi-loaai (Trust), ame kekahi mau ninau e ae e hookomo mai ai i ka ioaa iloko o ka waihona o ke aupuni. E olelo ana no hoi kekahi mau nuhou, ua apono no na makaainana ia Peresidena McKinley, i kona hooko an» aku l ka maka o ko ka honua noi, oia no ka mea e pili ana na, ua Kono hou aku L.i na kanaka iaia no ka elua o kona kau i noho Peresiarr.a ai. Aole no i loihi loa mahope mai o keia, aia hoi. ua kipa mai la na linm menemene ole o ka poe hana karaima, a omu o ae la i ke ola o ka Peresidena. Oiai ka Pere.«jdena e naiolelo ana ma kekahi anaina ike nui o na ; makaainana ma ke kahua hoikeike nui ma Buflalo. He ewalu la mahope iho o keia i haule-a-make aku ai ka Peresidena, a o ka ekolu iho la ia o na Peresidena i make iloko o ka lima o ka poe hana karaima. Mahope iho o ka Kauhipaewa ma kamailio ana ia Kasevelt ma ka noho Peresidena, a ua koho hou ia oia no ka elua ona kau Ika pau ana o kona manawa mua. Mahope mai o kona kau, ua kohoia he Peresidena Repubalika, William H. Taft, he lunakanawai oia no ka aha kiekie o Ame» rika, a he kiaaina no Filipine ame kekahi mau keena oi» hanā aupuni e ae. Ma na hana "kalaiaina o ka makahiki 1912, ike ia ae la he aoao kalaiaina hou iloko o Amerika i kapaia ka ao* i»c kalaiaina "Holomua," a ua kakoo mai la keia aoao kalaiaina ia Roosevelt e holo kue ana ia Taft, ka moho Peresidena Repubalika. No ka manawa mua iloko o 20 makahiki i hala ae, ke koho hou ia ana o ka Peresidena Demokarata. O Woodrow Wilson ka Peresidena i kohoia, a oia no hoi ka 27 o na Peresidena i koho ia ai no Amerika, a ua koho hou ia oia no ka manawa elua i ka makahiki 1916 mai. O kekahi mau mea anonui i ike ia iloko o keia mau makahiki ae la, aole no i pau loa i ka hoik'e ia maloko o keia mokuna, a o kekahi o ia mau mea, oia no ka olohani ana o na kanāka hana o ka s iua nanahu o Pennsylvania 110 lakou ka huina nui he 150,000 tausani, e koi ana e hoomahuahua hou ia ae ko lakou uku, a e noonoo ia na hora hana kupono no na kanaka. TTa hopohopoia ka pokole loa ana o -ka nanahu ma keia mokuaina no ka mea, he elima mahina ka loilii o keia olohani ana a na kanaka. U'£ hoopau ia. nae keia mau popilikia ma o ke komo .ana mai a Peresidena Roosevelt e hooponopono, a ua kauoha aku i na kanaka hana ame na haku hana e waiho aku i ka lakou mau koi ana im|ia o kekahi aha. Iloko o kela ame keia manawa he lehulehu loa na ni—paakiki e pilf ana i na limahana ma na apana like ole apuni ka aina. Alaila, oka hooopnopono ana aku i keia mau ninau paakiki apau, me ke kaulike wale no elike me na kuhikuhi ana a ke kanawai—na Limahana, na Haku Hana ame ka Lehulehu e Kuai aku ana i ka lakou mau Mea Kuai, —na ninau paakiki loa oka la. E hooponopono koke la keia mau ninau paakiki, a ua hoomaka ia 110 kekahi mau hana i manao la ai e loaa ka holopono u ka hooponopono ia ana o keia mau hemahema. He nui loa o na ahahui o na kanaka limahana e hoao ana e hana e loaa kekahi kulana kupono no ko lakou mau ahahui iho. Oka hui nui loa o keia ruau ahahui īimahana apau oia no ka Ahahui Federation of Labor of Ameriea, i kukulu ia ae ika makahiki 1881. Ika makahiki 1903 mai i hookumu mua ae ai ka ahaoleio o Amerika i keena oihana hou ī kapaia ke Keena Oihana Kalepa ame Limahana, a i iloko o umi makaniki ma ia hope mai, ua mahele ia keia keena oihana iloko o elua mahele, he hookahi e lawelawe wale ana no i na hana oihana kalepa, a o kekahi keena no ka Oihana Limahana. Nui na kanawai naauao i hooholo ia ae iloko o keia mau makahiki. O kekahi o keia mau kanawai e hoike ana ia ina e kuai aku ana kekaM mea i kekahi waiwai, e feoike oia me ka māopopo pono loa heaha la ke ano o kela waiwai, Ua hookapu ia oia t ke kuai ana aku i na waiwai hoohuihuiia a o kekahi paha o ia ano waiwai i pa'ipa'iia malalo paha o kekahi inoa kapakapa, O kekahl kanawai, e pili ana no ia i ka nana pono ia ana o na i'o holoholona a pau, ame kekahi ano meaai e ae, e kekahi o na luna aupuni, i hiki ai i ka lehulehii ke ike mai he mau mea kupono wale no ka lakou i kuai ai no ka ai ana, No na hana hou a na kanaka i huli ai a lawe mai iloko o ka aina, ua lehulehu loa na mea a Amerika i hana ai o ia ano, a lawe mai a kuai aku i ke ao holookoa, e laā me na mea ano hou e pili ana ika uwila. Mawaena o kona mau kanaka kaulana !oa, o Mr. Thomas A. Edison ke kanaka hikimua loa ma īa mau hana. O kekahi o kana mau : 'iīea i hana ai, oia no ka ponogarapa ame na kuku*. nunui 0 waena o na rumi hookipa ame na halepule, a ua kapauaku oia ke loa ma ia ano hana. Aka. i ka wa i foaa ae ai kekahi mea nana i hookaakaa aku i ke kaua me Sepania ? no ia mau hana a ka Pereside--1 na mokulele e lele ana iloko o ka lewa, o ke aupuni o Amerika Huipuia ka hikimua loa o ka loaa ana o ia m<tu mea no ka hoohana ia ana e na kanaka no na hana like o ka honua nei, a e hoopokoīe mai ana hoi i ka manawa kaahele i ke ao nei. ame ka hoohana ia ana ma na oihana hikiwawe loa me ka lawe ohua pu ana. He mau hoahanau na mea na laua i hana I ka mokulele, a o ko !aua mau moa oia no o Wilbur ame Orville Wrijg:ht. Ika makahlki WO ko laua hana mua loa ana ika mokuielo, a no ka mokuaina laua o Ohio. TJa paa ka laua tth k mira i hana ai i ka makahiki 1903, a ,iloko o 5 makahīki ma ia hope mai ? |ua hoomaka mua lōa laua e lele iīoko o ka lewa ma 'ia aina o Fort Myre, he kahua aina aupuni kma e pih' kokoke mai ana ma,*Wasinetona. Mai kela makahiki 1900 mai, he ekolu o kakou mau mokuaina i kipa ia iho e na ino nui o ke kau. . O ka mua he makani kikiao ikaika loa rm ka niokuaina o Oftlvest<»n. ka elua, oia no ka-pau ana o ke kulanakauhale o kā niokuaina o Baltimore i ke ahi» a o ka ekolu, oia no kē ola'i ka mokuaina o Kapalakiko, a me kekahi mau mokuaina eae e pili mai ana, Ika I§l2, he kaheawai ikaika loa ko Js;eia makahiki a pau hoi na luawai ame na palewai mauo na kuahīwi i ka hakihaki, ma o kekahi ua nui īoa i haule ai"no ekolu la. a !awo ia na mea apau no kai o ka muliw&i o Mississippi ma kona aoao haahaa. i ?•»,}.