Ke Alakai o Hawaii, Volume VIII, Number 44, 12 Malaki 1936 — HE MOOLELO POKOLE NO AMELIKA HUIPUIA MAI KA MAKAHIKI 1763 MAI [ARTICLE]

HE MOOLELO POKOLE NO AMELIKA HUIPUIA MAI KA MAKAHIKI 1763 MAI

Na ka u|u ana o keia mau aina hou, ka mahiai ana. a na kanaka 1 na aina, ka ulu pu ana o na kulanakauhale nani ma keia aoao Hema o Amerka, i haawi pu mai i ke aupum 1 na manaolana ana no ka hoonui hou ana aku i na kuieana ain.a no kona lahuikanaka, a ua kuai aku ke aupuni o Amenka mau aina hou no na makaainana Amenka, a pela kaua i ike aenei i kc kuai ia ana o ka aina 0 Alaska mai ke aupuni mai o Rusia, no ke kumukuai o $7,200,000, 0 ka hana nui wale no a na makaainaha i auamo ai me ka ehaeha loa, i ka hoomaka ia ana ae o keia mau aina e wehe ia no na kanaka, oia no ka imi ana i kahi e pono ai o ko lakou ola ana; no ka mea, aole lakou e hele aku ana a noho iho ma kahi i hoomaemae mua ia. 1 ka lawe ana ae a kekahi kanaka i.kekahi apana aina inai ke aupuni mai, kaa iho la maluha ona ka huli ana i na mea apau e pono ai o kona noho ana ame kana ohana, a oiai, ua hoike ia keia mau hana i na mokuna mua aenei 1 hala, ua hala wale aku maluna o elua a ekolu n'o makahiki o kekahi ohana e hooikaika ai i ka mahi ana i ka aina, a ulu mai ka lakou mau mea kanu, a loaa mai hoi ko lakou mau ola mailaila mai, oia hoi, ka lawe ia ana aku o ka lakou mau huaai ame na mea kanu e ae no i hua mai mai ua mau aina nei, a kuai ia aku ma ke kulanakauhale, me ke kokua pu ana mai a ke aupuni ia lakou ma ia mau mea apau. Oiai no ka lahui e nee mua ana ma ka paeli ana i ka honua, aia no ke aupuni e hana ana i na hana e hoopokole a e hoomama ia ai ke alahele ona kanaka lawe mai ai i ,m.a.u. mea kanu no ke kulanakauhale. Haha ia iho la he mau uwapo nunui maluna o na kahawa.i 'nunui e kahe ana; kapili iho la ke aupuni i na paepae paa loa ma na aoao a elua o ka Muliwai nui o Mississippi, a na keia mau hana i hookomo nui mai i na moku no loko loa o ka aina, a pau aku n'a huaai ame na meakanu e.ae a na kanaka mahiai i ka lawe ia aku maluna o keia poe moku ,no na aupuni e o Europa. ' ' j lloko rio o keia mau hana nui i lawelawe ia e na kanaka ame ke aupuni pu, no ka hoomama ana i na luuluu o| ke alahele, aia hoi, ua kipa mai la no.kekahi mau poinol nui ma'uwale maluna'o kekahi mau mokuaina, e laa mel Bosetona ame Kikako, i pau ai i ke ahi; ame ka hoonaueue ola'i ia ana o ka mokuaimi o Charlestoji me na poino e ae he nui ma kekahi mau mokuaina c ae, v e laa me- Johnstown i halana pu ia ai e ka wai. Ma na hana kalaiaina, mahope mai o ka pau ana o ke kaua huliamahi o ka Akau ame ka Hema, ike ia ae la ka hoopii ia ana. o ka auhau o ka lahui, ka hookumu ia ana o ke kula no ka nieniele ana i ka naauao o kekahi mea e noi ana i na hana aupuni, ame kekahi mau hana hou e ae iloko oka aina. O na Peresidena i kohoia mai ka makahik 1869 mai a hiki i ka m'akahiki 1901, oia no elike me ia malalo iho nei: Grant, Ha'yes, Garfield, Arthur, Cleveland, Harrison, Cleveland, McKinley. O ka Peresidena Clevelahd wale no ka Peresi(Tena Demokarata, o ka hapanui ae la he poe Repubalika WaJe no. MOKUNA XIII. NA HANA KIPIKIPI IA AMEKIKA "Kipoka pa-hu ia ka mokukaua "Maine" maloko o ke Havana, 260 mau ola i make." O ke.ia ka nuhou e hoike ia ana moloko o na nupepa o Feber'uan 16, 1898. I'ka puka ana ae o keia nuhou ma na pe'a o ka ama nei, ua halii ia na helehelena o ka lahui Amen'ka me ka inaina o ka hookahe koko, no ka mea_, aia ke ola o na kanaka Amerika maluna ō kela mokukaua he luaahi na na manao lili a pakaha wale a kela lahui Sepania. No hookahi mahina" Wahope maf, aia lioi, ua manaoia ua komo pii a ua kokua ke aupuni o Sepania i keia hana o ke kiana pauda ia ana o keia mokukaua. Mamua aku no o ka hana ia ana o keia hana, he mau kulike ole mawaena o Sepania a me Amerika Huipuia. Eia na kanaka o Cuba e ohumu kipi ana i ke aupuni o Sepania, e hoīke ana ka lakou mau kumu o keia ohumu kipi, he umikumalima makahiki o ka aina o Cuba i noho kauwakuapaa ai malalo o na kanawai kakauha a Sepan!a. Nui na manawa a na kanaka i hooulu ai i na kaua kuloko aha me na pualikaua o ke aupuni Sepania, aka, ua li!o wale no ka lakou mau hana hōalo kipi ana i mea ole* a hoonui pu ia iho la ko lakou mau ehaeha, ina aole ma ka hoopaahao ia ana, alaila, me na auhau hookuapapanui e hook&ia ia mai ana e ke aupuni Sepania, I ka makahkl 1895, ua kukulu ae la keia lahuikanaka he aupuhi kuokoa no lakou, a hoolaha ae la i ko lakou noho kuokoa ana. Ua hookohu mai la ke aup.uni o Sepania ia Kenerala Wevler i Kiaaina no keia aupuni kuokoa hou. Malalo o Heia Kiaaina Kenerala Weyler, ua oi hou aku na ehaeha i loaa i keia lahui Cuba, i oi aku mamua o na ehaeha o ka oihana kaua. Pau ria kanaka e noho ana iloko o ka maluhia, a e hele ana ma ka lakou mau hana iho ika pepehi ia. Lehulohu na kane i huli hoi aku ma ko lakou mau home i ka pau ana o ka lakou mau hana o ka la, aia hoi, e waiho mai ana ko lakou mau home he puulehu, a o ka lakou poe keiki ame ka lakou mau ua pau aku ia i ka lawe ia. O kekahi mau hana manaonao i ike la maluna o keia lahui, oia no ka lawe iā ana o ka poe mahiai mai ko lakou mau aina mahiai mai a jpau aku la i ka ho-a ia me he holola īio na aina malalo 'aku i lahaia a e lalia ia ana ia manawa me na mal fiva kaulana loa o keia aina, a e noho hoi lakou iloko o ka pololi ame ka wi a ka ai. Ua piha na nupepa o Anheiika nie na huhou o ka hpoplli'kla ia ana o kela o Cuba, a e hoolaha pu ia ana na kii o na keiki e hele polo'i ana nia na alanui o ke kulahakauhale. O k'eia mau mea apau e ike ia nei, eia ponoi imua o ko kakuu alo. Ua hoouna ia aku ka niokukaua "Maine" no ke awa o Havana, i o-pu malumaly no na kanaka Amenka apau e noho ana ma keia aina, a> hoopilikia ia ana ko lakou ola ma o na hana kipi kuloko a na kanaka Cuba. Mahope iho o na hana liuli pono ia ana, ua loaa aku la o ke kumu mai o ka hiki ana mai o kela mau popilikia, mamuli o ka hoomoe ia ana o na pauda hoopa-.hu malalo oka hohonu oka mopna. Na keia mau mea apau e ike ia nei i haawi mai na hoomaopopo ia ana aole e hiki ia Sepania ke malāma i ka maluhia o ka noho ana q n& malima o ka alna, a * Nolaila, ua hoomaka koke iho la ka ahaoīelo 'nu! ma Wasinetona e lawe kōke i na npohoo ana. Ika la 20 o Apehln, makahiki 1898, ua kauoha ia aku la o Sepania e waiho aku ia Cuba nona iho. a e kauoha aku i kona mau puahkaua ap¥u e huli hoi aku no Sepania a e waiho iho i» Cub» nom !bo.