Ke Alakai o Hawaii, Volume VIII, Number 42, 27 Pepeluali 1936 — HE MOOLELO POKOLE NO AMELIKA HUIPUIA MAI KA MAKAHIKI 1763 MAI [ARTICLE]

HE MOOLELO POKOLE NO AMELIKA HUIPUIA MAI KA MAKAHIKI 1763 MAI

Ua hpomaka keia ahi e a mai ia po mai a-hiki i ke ao ana o kekahi la ae, a mai ia la mai a hiki i k,a po ana o kekahi la hou, ae a ana ina mea apau e loaa &ku ana,-■*. aa koho pu īa aia ma kahi o umikumahiku tausam o na kauhale o ke kulanakauhale i pau i ka a ia. He nui loa na ola i pau aku i ka make ma p ka paa ana malalo o na kauhale i hanee a hiolo iho, a o kekahi ia īakou e hoao ana e holo aku mai keia mau kauhalo e hiolo nci. Oi eku maiun<i o hoole&hi t&usani o iie makeieiiiiaiia i hooneleia me ka home ole, a ua oi aku maluna o elua liafneri ona ola ! pau aku ika make. īloko o elua makahiki ma ia hope mai, aia hoi, ua nlu hou ae la he Kikako hou ma kahi o ke kulanakauhale puulu lehu e muu mokaki ana. -- I kekahi makahiki mai no mahope mai, aia hoi ua pau pu iho Ia ke kulanakauhale o Bosetona i ke ahK a he mau miliona dala i hoomaopopo ia ke poho ma keia pauahi. Ua hoomaka pu ka a ana o keia ahi i na hora o ka po, a o kona kumu mai, aole i maopopō. Aole no i ike ia keia ahi a hiki i ke ao a'na ae o kekahi la, a hiki i ka hora 4 a oi o ka auina la i ike mua ia ai ua ahi la. . Ua hiki ole no hoi i na hui kinaiahi ke puka aku e hooko i ka lakou mau hana, mamuli o ke ahulau ana o na lio e kt4i)ci ana i na kaa kinaiahi me kekahi ano ma'i maluna ona holoholona. Ma ua po nei no nae, ua hoomaka aku no na kanaka oihana kalepa o ke kulanākauhale e hoohikihiki i ka lakou mau waiwai kalepa no kahi e loaa ai na palekana ana. . Ua hiki mai na hui kinaiahi mai kekahi mau kulanakauhale mawaho aku ō Kikako e haawi mai i ka lakou mau kokua ana, aole lakōu i kahea ia aku e hele mai, iio. ka mea, ua hiki wale no ke ike ia mai ka ula o ke ahi no kahi mamao o 60 mile i ka ulawena iloko o ke ao. Ua hoomanao o Kikako i kona mau hora iloko o kai ehaeha o keia ano popilikia, nolaila, ua hoouna mai la oiaj 1 kana mau hoalohaloha ana ia Bosetona maloko o kekahi: palapala hoalohaloha e olelo ana penei: I "Ke komo pu aku nei makou me oe me na mea apau ij koe iho !a makou." I Aka, aole nae o Bosetona i kali a paa o Bosetona hou,! aka, ua hoomaka no na kanaka kalepa e'kuai i k"a lakou mau waiwai maloko o na hotele, maloko o na riimi ai'na a ma na keena ona hotele. Ua kapili ia ae hemau hale-laau manawa, a eia o Bosetona ke lawelawe nei j ka lakou mau oihana me ka holopono. Aole e hiki i na hana a ke kanaka ke hoohakalia wale ia no me keia mau ulia wale o ka manawa. I kekahi manawa e hoonaue ia ana ka honua ma kona mau aoHo apau, elike me na moolelo o ke au kahiko e olelo ana,—Ua Like no ka honua me he apana pepa ala ka hiki ke paialewa wale ia. O kekahi ona oīa'i ikaika lōa i ike ia ma_Amerika apuni, iloko no ia.o ka makahiki 1755, i ka wa i hoonaueue ia ai ka aoao hema o ka aina nō tausani mile ka mamao, a e hoalealeia ana ka wai o na muliwai me he makani kikiao ikaika la ipa iho. I ka makahiki 1886, ua wawahi ia ke kulanakauhale o Charlestōn a waiho hamama ae la ka honua ma kekahi mau wahi, a lehuleh'a loa hoi na 'oia i make, I ka m&kahiki lua uhipu ia ke kulanakauhale o ma ka m'okuaiha o Pe7ihsylvania eka wai. He haule ua ikaika loā mauka o na kūahiwi he umikumawalu miie mai ke kulanakauhale mai, a i ka wa i kahe mai ai kā' wai maloko o na kahawai ame na muliwai, aia hoi, lia naha mai la na pani-wai i haha ia ai no ka paa ana i ka wai, a o kona wa no ia i hele naaupo mai ai no loko o ke kulanakauhale, a pau aha na kauhale ame na kanaka i ka lawe ia e ka wai me he opala waīe ala no.. E hoike ana kekahi mea i ikemaka i keia waikahe nui, i ka weliweli o ka hele ana mai a keia waikahe nui, ka liiolo ana a na hale kiekie o ke kulanakauhale, ka leo uwe 0 na wahine ame na keiki e lawe ia ana e ka wai, a aohe hoi h e puuhonua hoomaha no na kanaka. I kekahi manawa e ike aku ana oe ia lakou maIa"lo o na hale i hiolo iho, a e o-pa pu ia ana e na apahu laau nunui e lawe ia mai ana e ka wai. . , . . " He mau tausani o na makaaihana i pau aku i ka lilo he mau moepuu na keia waikahe nui hewahewa a weliweli, Alaila, iloko no nae oka manawa pokole i hiki mai ai na kokua. E paio ana na limakokua no ka hoopakele ana i ke ola o ka lehulehu elike me ka ikaika i loāa ia lakou, Uft hana iho la keia mau haneri o na haneri limakokua me ka paupauaho ole. Auw r e ka mana'ona'o'o na mea a ko'umau maka i ike ponoi ai. A mai ia manaw ? a mai no ka lakou haawi mau ana i na kokua a hiki wale no i ka ulu hou aua o ua aina nēi; he kulanakauhale nani; he aina i lawa pono me na mea a pau no ka hoopakele ana iaia iho mai'na hoopihkia hou ia ana o keia ano ma keia mua aku. Mamua o ko kakou hoōmau lōa ana aku ma keia alahele o ko kakou moolelo nei, e aui iki ae kakou e nana i na hana kalaiāina maluna o ka aina ia manawa. I ka wa o ke kaua huliamahi o ka Akau ame ka Hema 1 hoomaka aku ai e nalohia, aia hoi, ulu hou mai la kekahi mau ninau hou no ke ano oka noho ana oka aina. O kekahi o na hana hou e nōonoo ia ana a i loaa like ole hoi na manao kuikahi o ka lehulehu, a ke mau nei no hoi ke kuikahi like oīe ana o ka manao o ka lehulehu a hiki mai no i keia la, oia no ka ninau AUHAU. Hilinai kekahi poe e hoonui ia ka i hoopii ia ai ka uku o na limahana, a e loaa ai ka fiolomua iloko oka aina. A o kekahi hoi, hilinai no lakou aole e hookau ia ka auhau maluna o na mea apau f e ae ana i ka lehulehu e kuai i ka lakou mau mea apau e makemake ai ma na aina e me ke kau ole ia o kekahi mau dufe maluna o ia mau waiwai apau e komo mai ana iloko o ka aina; a o kekahi no hoi, e ohi wale ia no ka auhau no ka lawa ana e hiki ai ke hoohoīomua ia na hanaokeaupuni. m O kekahi m&u hana hou Mfi>onoo ia ae, ke Rukulu ia ana o na papa kula ninaninau no ke kupono ame ke kupono olt o kekahi mea no kekahi oihana anpuni, O* kekahi aoao o keia ninau. usfhoomaka ia mai no ia e Peresidena Jackson t no ka mcaTo ka poe wale no i hooikaika i ka aoao kalaiaina lanakila ke haawi ia na oihana aiipuni: a ua ike ia mahope mai o kekahi keia o na ruia plaikai ole no ke aupuni, no ka mea, o na kanaka e hoopau ia ana mai ka hana aku o ka aoao ! haulepio, anoai he pse kanaka naau&o loa ma kekahi ano hana, a i ke komo ana mai o ka aoao lanakila, aole i loaa ia lakou na kanaka o keia ano» alaila» e kau mai ana na popilikia maluna o ke aupuni. / .He mau tausani o na hana like ole iloko o ke e laa na kakauolelo maloko o na keona like ole, na poe lawe-leta apuni ke he mau hana wale no keia i kupono na ka poe i loaa ka naauao kupono, Ona kanaka i loaa ka naauao a e lawelawe ana i na hana maloko o na keena like ole, he hana kupono ole ko lakou hoopau ia ana aku, no ka mea, no ka aoao kalaiaina lakou ! haulepio, * i p*ul