Ke Alakai o Hawaii, Volume VIII, Number 39, 5 Pepeluali 1936 — HE MOOLELO POKOLE NO AMELIKA HUIPUIA MAI KA MAKAHIKI 1763 MAI [ARTICLE]

HE MOOLELO POKOLE NO AMELIKA HUIPUIA MAI KA MAKAHIKI 1763 MAI

Ua hoomaka mua ia ka hana ia ana o kekahi.mau alahoa kaaahi mau mau hui, hookahi o keia mau hui e hoomoe ana i k,e alahao ma ka aoao hema aku o ka mokuaina o Omaha, la o kekahi ma.ka aoao hikina aku o Sacramento; no manawa loihi ioa ka hana ia ara o keia »iajaw:alahao f , a maluna no o na kaahi na kana hana e noho ai; e ai a e jmoe! ai, a hiki i ka paa ana o keia mau alahao. Aole he holom'ua loa o keia hana hoomoe alahao, no ka mea, he mau aina onegne kekahi, a e hoomoe pu ia ana tia alahao ma na aoao o na kuahiwi kiekie. *XJa hoolako

ia na kanaka hana me ka pu. Aka, me ia mau mea no nae, Ua hoouna aku ke aupuni i kekahi mau mahele puaiikoa e h'ele aku malaila> no ka malama ana i ,ke ola o na kanaka e hana ana no na alahao. O ka popilikia nui no nae e makaala mau ia anae na 'ka'naka, oia no ka pilikia mai na Ilikini mai, ua like loa lakou me na manu e "kilo ana i ka. i'a, a e pohai iho ana maluna o ka ilikai.

O ha'lHkini Sioux ke hoopilikia mau nei i na kanaka liania, "ma o ko lakou hele ana mai ,e wehewehe i na alah'ao i ka wa e paa ai, e pee aha lakou a hiki i ka wa e mamao lōa aku ai o na kaaahi e lawe ana i na kanaka hana, a oii ko lakou'wa e puka mai ai a hoomaia iho la e weheina alahao i paa. Aka, iloko no nae o keia mau ' jfopfiikia he nui e houlōlohi loa 'n'ei i ka hoomoe ia ana o na alahao, aia hoi, hui aku la keia mau hui a elua ma ka aina o Ogden, Uta. .Maapei,.mahope iho o ka malama ia ana o kekahi anaihA.hoomaikai, aia hoi, ua hoohui ia ae.la na alahao a elua.O, keia mau pauku alahao. hope o keia mau hui a elua, he mau alahao dala no ia, a ma kekahi ao"ao j> ua mau alahao la, i kakau ia iho ai ka inoa o na lunaliui P keia mau hui a elua. Ona kui i hoopaa ia ai o keia Mau pauku alahao hope, he iiookahi kui gula a he hookahi'kui da!a. U& kakia ia iho keia mau kui a elua e Kiaahia Staridford o ka mokuaina o Kaleponi, a oia no hoi ka luna hoohana nu! o keia mau hui kaaahi a elua.

•*;.•* & "Kiaaina.Standford, i kakia.iho ai i keia mau ktii maluna o na alahao dala, aia hoi, ua hoouua ia aku la na uwea olelo uwea ole ame.na ielepona loihi ma na aoao.aplmi o Amerika. Aole no i loihi loa mahope iho o keia, «Ra i h6i». v u.& J |ip..pmoe hou.ia kekahi mau alahao ma ka akau * a mh ka hēma o.)ca mokuaina o Kaleponi. O kekahi kanaka i haawi nui i kana mau kokua ana Wa'keīa maū hana nui, oia no o Kapena James B. Eads, 'he enekima kana 'oihana. Ma kekahi aoao o ka muliwai ma ka airia i kapaia o St Louis, ua kapili iho 1& oia he uwapo hao, he uwapo nui a he uwapo nani, a o ka makamua o' 'na uwapo hao i hanaia ma keia aoao o Amferfka. ' / Ma kekahi mau makahiki hou mai nō mahope iho, han'a Hou iho la keia kanaka he mau paepae palewai rfia keia muliwai nui, e hoopau ana i ke kahe ma'uwale ■ana o ka wai mawahu ae o ka muliwai ponoi, a he hana hoi keia e hoomaloo ia ai na aina haahaa apau ma na aoao o keia muliwai nui, a e hiki ai i ke aupuni ke hoolilo &ku i keia mau aina hou a e hoowaiwai mai ai i ka waihona o ka lehulehu. sfa kela mau hana ana e hiki ai ke lawe ia na lepo e hoopiha waiwai ole. a-n» i na aoao, &me ka nuku.o keia muKwai. a Ua loaa hoi he mau miliona iona 'lepo i ke aupuni e.h.oo'piha ai i na aina haahaa ma na aoao o ka Muliw&i Mississippi, a i ulu mai he mau kulanakauhale ma ia hope mai. Ua haawi mai ka ahaolelo iaia i ke dala no ka hoolilo ana aku maluna o keia mau hana nui. He eha inak&hiki ka lawelawe ia ana o keia hana. Tk& makahiki 1879,, ua hoomaka pu ia ka hana ia ana o na awa o ka mokuaina o Nu Olina, malalo o ke alakai hana ana a keia enekinia hookahi. oka loaa ana iho la o ka holomua i na alahao kaaahi, ame ka holomua ana o na awa kumoku o keia mau mokuaina o ka hema, i hookomp nui mai i «a waiwai kalepa iloko o keia aina hou o K&lepoiii v a e hoopokole .loa ana ike aiahele mai ka Hema aku a hiki i k.a Hikina, a o na alahele i piha me ka ehaeha o na inakahiki i hala ae, ma keia ua hoopau loa ia. Ke na kanaka iloko o ka oluolu ame ka maa- & hoomaka ke kukulu o na kanaka i na home, a o Ba"kanaks oihana kalepa hoi, hooulu ae la lakou i ke kulau&kauhale, a ua komo nui mai na kanaka mai ka Hikina ipai me ko lakou mau ohana a iawe ae la he mau aina hookuleana no lakou, a oia mai ka h.oomaka ana e ulu a e noho i& keia aoao o ka hema o Amenka.

Ua hana iho la ka ahaolelo o ka makahlki 1862 i na kanawai lio.okuonoono a hookuleana aina no na maka'■■■*sW n *.Anierika. 0 ke aiio o na kanawai i hana ia ai, ua r hiki loa i ke poo o kekahi ohana ke noeoi aku i ke aupuni i ain« mai ke kanawalu aku aka hanen ame kanaono «ka, ina oia e mahiai ana i ua aina nei, a ina mahope iho o-ka hala ana o na makahiki he elima o kona noho hoomau ana maluna o ua aina nei me kona ohana, a e hoomau ana no hoi i ka mahiai ana maluna o ua aina nei, alaila, e lilo toa ua aina la iaia, a e ho.opuka aku ana ke aupuni i n a £atepala kuai a hoolilo loa i ua mau eka aina la iaia a kau , aM i kana' mau mamo, , kei#i kanawai i kono nui aku i na kanaka e lawe nui i aa aina, a he mea oialo hoi, ua paaua nui na kanaka i ka mahi ana i keia mau aiua, a ua hua mai no hoi na hua ohaha waiwai loa, a na ka ulu ana o ka lakou mau meakauu, pela i ulu pu ai me ka lakou ohana, a no na makahikimai mahopeyp ike ia ka heie like ana o keia mau mea elua, ua kokua mn pu aku na kanaka i ka hoowaiwai ana ika o ka īehulehu ma ka uku.ana i na auhau kmpeao i hookau ia maluna o ka lakou mau oo meakanu ana. I ka makahiki 1862, i ka hoomaka ana mai o keia oi'h*&a mahiai e hoonui loa iloko o ka aina, aia hoi, ua hoo holo iho ka ahaolelo e wehe ia i keena oihana hou malalo 0 ke aupuni, a e kapaia ka inoa o keia keena oihana hou— **Ke Keena Oihana atne Ululaau." Mawaho ae 0 na hana i kauoha ia e ke e makaala«pono ia na aoao apau o keia lahui nui i lawe i keia mau aina aupuni, ais hoi, o kekahi o na hana waiwai loa i haawi ia mai e ua keena oihana la, ka hoolako una aku i na home apau o na v; iō!<ana mahiai me na hua-kanu a anoauo o na ano huaai h'ke ole, e kupono ai na keia ohana e kanu ai no ka hooulu ana mai i ha huaai e hoolako ana i ko lakou hoine me na ano huaai apau, a e hiki pu ana ia lakou ke hoouna aku 1 ka lakou mau oo ana ma ke kulanakauhale, no ke kuai ana aku i ka lehulehu me'na kumukuai kupono. O kekahi mau haaw na pomaikai e ae, e hoolaha ana ua keena nei maloko o kekahi mau palapala i pa'i hakahaka ia, ke ano o ke kanu ana i na hua anoano, ke ano o ka inalama ana ikawa e ulu ae ana. O kekahi keia ona haawina waiwai loa i loaa aku i na kanaka nuihiai. ame Jc,eia mau a'o ana. ua loaa ka holomua i na ohana mahiai apau, a i kela an.e keja oo ana o ka lakou mau mea kanu, e hoopiha nui aku ana ia i na kaaahi e lawe aku ai ia mau huaai apau no ke kulanakauhale no ke kuai ana aku i ka lehuiehu. (Aoie i pau.)