Ke Alakai o Hawaii, Volume VIII, Number 36, 16 January 1936 — HE MOOLELO NO KA MISIONARI MUA LOA ILOKO O NA HIHIPE'A O KINA MAI CANADA AKU LILO KA POE OKI-POO I WELIWELI NUI IA I POE MALIU MAI I KE KOA WIWO OLE O KE KE'A LANAKILA MALUNA O KA MANA O KA PO A KUKULUIA I MAU PA-PU NO KE AUPUNI LANI [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA MISIONARI MUA LOA ILOKO O NA HIHIPE'A O KINA MAI CANADA AKU

LILO KA POE OKI-POO I WELIWELI NUI IA I POE MALIU MAI I KE KOA WIWO OLE O KE KE'A

LANAKILA MALUNA O KA MANA O KA PO A KUKULUIA I MAU PA-PU NO KE AUPUNI LANI

(Laweia mai ka buke "B!ack Beardec! Barbarian" i kakauia e Marian Keilh, no ke ola ana o George Leslie Maekay no ka aina o Formosa, (Unuhiia e Geo. K. Kaia.) Ue emi loa ke kai i keia manawa, a he ike wale ia iho no ka papaku o ke awa aJhiki loa aku iwaho o ka nuku o ke awa, nolaila, ua hookuu ia iho la ka heleuma, a ua kall oui iho la lakou malaila a hiki.i ka pii hou ana mai a ke kai, aka la, hiki ia lakou ke hookomo aku iloko. Na keia kali ana i haawi aku i na maiihini he manawa! maikai loa e ike ai ika aina, I kou nana ana mai mahina! mai o ka oneki o ka moku, e ike pono mai ana oe i ka; nani o keia aina i kapaia ka "Aina Nani," E waiho mai ; ana mamua lakou, ma ka aoao.. hikina oua aina nani eku lalani mai ana na kuahiwi kiekie. . . - ; E ike ia aku ana ma na ap r ao o keia mau laina kuahiwi, : ka hulalali mai a ka wai e haule iho ana mailuna mai o ko lakoii mau piko, me he molina kaula guīa la mai ka maka maioka opua. Malalo mai o kona mau aina palahalaha, e ike ia aku ana ka uliu.li o na mahinaai laula a akea, a he mea oiaio, he mau aina keia i paa i ke kahu ia me ke ti. E hookokoke loa mai ana i ka lihi o na kauhale, he mau kula panao e ulu ia, ana e ka mauu uliuli a poniponi a ka maka e nana aku ai, a e ike ia aku ana na ulu-ohe ame na pua ame na laau nani e ae a ka maka e nana aku ai. Mawaena o keia mau aina panoa apau, e ike ia aku nei o ka uliuM-irimJiiea-ulu apau, e hplo.lilelile mai ana nja kahawai liilii mai ke kuahiwi loa mai a hoea loa $ku ma na lihi kahakai. He nani i'o no mai ka puka'na mai aka la, maluna ae o keia mau kiokio laina kuahiwi, a hiki i na hu'a kai e po'i mai ana maluna o na aina kaha-one, a o ka nape a ke kai a me ke ahe lau makani e pa hoouluulu mai ana, aole e hiki i ka puuwai o ke kamahele ke huna iho i na keha ana a kona mau iini, Aole he mau pa-laau e hqopuni ana i keia mau aina uliuli, a aole no hoio he mau holoholona e heiewale ana e akiaki i na nani o ka aina e waiho kahela ae ana. — 0 na manu liilii wale no ka mea e hoolaukanaka ana i ua aina nei, e lele pohai ae ana lakou maluna o ka lewa, mai uka mai o na kuahiwi a fiiki loa i kai o na kahakai. |lle hulu.melemele ame ulaula ko keia mau manu liilii, a e kakani ana lakou me he la ua ike kapaka ia o loko o ka loko. " 1 ka opio e ku nei e nana i na ono a pau a ka maka maluna o ka oneki o keia moku, e inu ana i na ko'u a ka makemake, e hoihoi ana i ke aho o kona umauma a kiekie, J hoopa ana keia mea niahope o kona kua, a o I>r. Ritchiei . : { , . . . ... ~J <{ Ke-ike aku nei au maluna o kou mau hiohiona e lawe.l ana oe o kou kahua hana keia?" , J Ae, he mea oiaio keia, mai ka hoomaka ana mai o keia huakai loihi a keia misionari opio a hiki wale mai no i l keia manawa, akahi no kona uhane a hoopa ia e ka iini |ame ka maluhia. Ona noonoo uiha iloko ona iaia i hiki mai ai ma keia aina nui o Kina, ua auhee aku la ia, a ke ! lele nei ka ike a kona mau maka maluna o na lihi ame na , kihi o keia aina nani o Foamosa. Hooia iho la oia iloko t ona o kona kahua keia. | He mau hora keia kali ana ana aliimoku oka piha i hou mai o ke kai, aia hoi, haawi ia ae Ia ke kauoha e hiu j i ka heleuma, alaila, hoomaka aku la ko lakou moku e ho- | lo aku maluna o ka papaku-one o ke awa a komo loa aku la no loko o ka uw.apo, . I ko lakou hookokoke loa ana aku iioko o ke awa e | lioopili aku ai i ka uwapo, aia hoi, waiho mohala mai la ka aina me na kauhale o ke kulanakauhale in\ua o lakou. Aia ma ke komohana o ko lakou aoao akau, e waiho kahela mai ana ke kuahiwi nui a loihi o Quan Yin, nona hoi ke kiekie maluna ae o kona poo he 1,700 kapuai, a e uhi paa ia ana keia kuahiwi e ka mauu mailuna iho, a o ke koena mai e holo mai ana no ialo o ka-honua, e ulu-ulua-hewa ia ana e na laau ohe mai ka uka a ke kai, I ka nioku e hookomo aku nei, ke nana nei ka kaua opio ma kona mau aoao apau, ke ike nei oia ina w T aa |a-' wai'a e lana mai ana ma kona aoao akau, ma kona aoao| hema e waiho mai ana ka papu k&hiko o Kiiia. Ma kaaoao akau nae o ka moku e hookomo aku nei, e ku-kiai mai ana ka hale kukui o Foamosa. He kilakila kona ku ana, a ua kapiliia me ka uninihepa mai ke akeā mai o laio a hiki i ka muoiki loa ana o luna, I ka pae ana aku o ka kaua opio, aia hoi, malalo o ke alakai ana a Dr. Ritchie, ua kau aku īa laua maluna o na kaa palm-lima ia e na kanaka, a eia laua ke lawe ia nei a hiki i ko laua ike ana aku i kekahi hale kakela nui ma ka aoao o ka pali, a e welo mai ana ka hae Beritania' maiuna o kona mau huini. j O ka aina keia o Tamsui, ka home hou o keia mlsionari ! opio e noho aku ai e hoike i ka olelo a ke Akua imua o keia iahui, o ka ioihi o kona noho ana aku ame ka loihi o kona oia ana aku, aia no ia i Kona Haku kiekie, o kana waie no o ka hooko aku i ka hana i haawi ia m&i nana e hooko. .. O kana wale no i koho iho, o kahi paha keia o ka naui a kona mau maka i ike ai. Ē kuku ana na kauhale oke kulanakauhale ma ka aoao o kekahi muliw=ai nani ma wa<e«akqnu o ka aina. ' "9 kahiko kela o ka aina o Polani ua ku kuhi ia i ka wa o kela lahui i hoopiha nui mai ai nia Foa mosa neū aka. i ka loli ana o ke kanawai. ua hoopnu uiai la ko lakou aupuni i ke kulēaaa o ko lukou uoho aua maan«i, nolaila, uā kiiai ia mai mahope e na kanaka Eemania, » aia mahilo o lakou & hiki mai i keia maaawa/' AoW no i aiu'a ioa ke ano o keīa kakela» e hoopuni ia ana e kekahi pa akoa loa. i hooulu ia me aa pua apau o ka aina, Aka, ma aoao oka aina e huli pa-pu ana ika moana, kahi a ka malihiin e hiki ole ai ke ak) ae i ka hao~ kaha ana, ke kulaniakauhale maoli o Tamsui» a i kapaia ma kekahi inoa e na Pake o Ho Be. O ka ike a keia mau kanaka mai ka moku mai la ua lik« no keia kulanakauhale o Tamsui me na kulanakaumue e ae o Kina, aole nae keia kan&ka opio i ike koke i na ano malihku o koia ama i keia manawa. i na heiehelena maiihiin iaia ame ke kani aua o ka lakou mau oleio lahui. a ae mu nei kona maka i neia mau hiona maiihini apau imua oaa. * I (4©i« i |MMi£