Ke Alakai o Hawaii, Volume VIII, Number 28, 21 Nowemapa 1935 — KEKAHI MAU MEA ANONUI E PILI ANA I KA HOOMANA O KA HIKU O NA LA MA HAWAII NEI [ARTICLE]

KEKAHI MAU MEA ANONUI E PILI ANA I KA HOOMANA O KA HIKU O NA LA MA HAWAII NEI

Mai ka manawa o ke ala ana mai o keia moolelo iloko 0 ka makahiki 1844 a ka m/ikahiki 1870, e hooikaika ana na hoomana apau i ke kakoo ana i ke aupuni o Anaerika Huipuia. Hē Hīlliloa na liaiia a na lioomanalīoW ola mau la, he mau tausani helu wale no na hoahahau o na hoomana (5,440). iloko o ka makahiki 1870, 'a o keia ka heluna a puni ke ao i kela makahiki. Aka, i keia manawa, oiai he hapa keneturia a oi i hala aenei mamua o ka laha ana o ko makou hoomana ma Amenka a hala loa aku mawaho o na aupuni e, aia hoi, ua , kukulu ia ko makou hoomana me ka oiaio apau ma na aina apau e hiki ole ai ka la ke napoo maluna o ka hoomanā 6 na La Ehiku, a o ka Hoomana Poaono hoL kekahi hoi keia o na moolelo lfaristiano i hoolaha ia meīca%noai niii ia. I keia la, he 11,000 ka nui ona Kmahana mana laina .like ole o keia hāna karistiano e paaua nei, a e kuhea leo nui nei.—-E Huli Hoi Hou Mai Ana ke Keiki a ka Haku.— He lahui maka'ainana hune a popilikia keia, eia no e haawi ana lak.ou i ko lakou ikaika apau no ka hana a ke Akua Kieki.e, a i ka hoomaka ana e palahaiaha loa na hana a ka Hoomana o na. La Ehiku. a o ka Iloomana Poaono hoi, ua auamo iho lakou i.ka haawe kaumaha o ?4.66 3ceneta pakahi no ka lawe ana ae i na hoolilo no ka hoonee mua mau ana aku i keia hana ma na aina apau, a*o keiā hoi ka makahiki 1870. Aka, me ka hoihope ole, ua nee mua mau aku" keia Hoomana ma na aina apau, a hoomaka kona mau aoao e ulu, a e,like nae me ia ulu ana, pela no i haawi ponoi īho ai na hoahanau apau i ka huinā o a ke $40 pakahl ; no ka hoonee mua mau ana aku \ keia hana nui iloko o tca honua nei, a he hoike oiaio hoi keia o ka onipaa mau o ka oiaio iloko o na hoahanau kupaa o ka Hoomana o na La Ehiku a o ka Hoomana Poaono hoi. Uia hoomaka ka ulu mau ana o na hoahanau o keia hoomana mai ka 3,500 Hoahanau ka wa o keia Hoomana i kukuluia ai i ka makahiki 1863, a i ka makahiki 1934 ak.u ua oi aku na laīa i komo mai ma kela hoomana i ka 400,000, a o kā nui hoi o na halepule i kukuluia 1 ka makahiM 1863, he 125 wale no, aka, i ka makahiki 1934 aku nei he 7,818. I ka hoomaka ana o keia Hoomana e kukulu ia ae, ua hoolimalima aku oia he mau hoahanau i makaukau ma kekahi mau olelo e, oia hoi na olelo Beritania, Kelemania, Farani, ame kekahi man olelo lahui e e ae, eia nae tne he la no aia no ka hapanui o na olelo ana ma ka olelo Beritania. Aka, i keia manawa mai nei'no nae, ika makahiki 1934 aku nei, he 539 ka nui olelo lahui e kamaillo a e haiolelo ia ana maluna o kona mau awai. Aole waīe o keia ulu e hoike ia nei ma na makana ame na lala komo hou mai, aka, ua ulu >pu no me na mea heluhelu apau i pa'i a hoolaha ia, na mea heluhelu o na ano apau, mai na nupepa/na hnke, puka pule a puka mahina, ame na palapala liilii e na'i ia aha no ka pomalkai o s ka hoonaauao ia ana o kona mau hoahanau ame na poe e ae no e makemake ana, I ka m&kahiki 1846, he pu-a holookoa o.keia mau mea heluhehi maikai loa e hiki ke kuai ia i na hoahanau he 93 wale no keneta ; ia makahiki hookahi, e hoolaha ana makou i keia mau palapala heluhelu iloko o 169 mau olelo lahui like ole, * O keia mau pono heluhelu apau, ua hoopukaia mai ia mai na halepa'i like ole mai, a e hoolilp ana ka Hoomana p na La Ehiku i ka huina o $4,000,000 miliona dala o* ka makahiki, no ana i na hoahanau ame na lahui like ole apau e lohe mai ana i ko makou leo. Aka, i keia la, ua palahalaha loa ka hana a ko kakou Haku maloko o keia Hoomana o mi La Ehikij, a ua mahelehele ia ka hooponopono ia ana ame ka hoohelomua ia ana o ka hana ellke ala oihana kalepa ala, ka peresidena, ka hope pem?idena, ke kakauolelo, ka puuku ame ka papa mana hooko, a e hooponopon®. ponoi ana no hoi kela ame keia aina I ka hoonee mua ana i kona hoomana ponoi iho, e hoouna mau mai ana ia i kana hoike i kela ame kela manawa. « (Aole i pau)