Ke Alakai o Hawaii, Volume VIII, Number 56, 6 Iune 1935 — KA PAUKU KANAWAI MALIHINI I PAKU'IIA I KA PILA HAAWINA E KE KENAKA [ARTICLE]

KA PAUKU KANAWAI MALIHINI I PAKU'IIA I KA PILA HAAWINA E KE KENAKA

(Hoohianla maj kela hepekoma mai.) I kekahi la ae, hookomo aku o Kenakoa Henry Freitas he olelo hooholo olike me ke koi a Kenakoa Sylva, aka, aole i ho o k u u i a la 01010 hooholo e Ike i ka malamalama <> ka !a ; aka, ua nmu'o kokeia ae la no kona ola ena keonimana oke kenake. Maopopo ole ka poe i . koho e pepehi i kela olelo hooholo, no ka mea, aole i hoopukaia ir.ai ko lakou mau inoa maloko o na nupe.pa. 0 ke kumu a na Kenakoa Lepupalika i olelo ai i hookomola ai k«*la paku'i ano hou i ka pila haawina uku o na poe hana aupuni o kakou. no ka hoao ana ka ia e mau ka poe ike hana ma na hana aupuni, a i hooiaia ai ka pono o lea poe hana o ia ano i noho mua ma na kulana like ole. He kupanaha maoli keia puiwa ana ae la o keia mau keonimana i keia kau, he kanakolu-kumamalima makahiki mahope o ka noho mua ana o kekahi Lepupalika ma ka no- ' ho o Hawaii nei. la lakou waīe no ka mana oke aupuni mal ia wa mai a koe ewalu makahiki i lilo ai ka hooponopono aupuni i na Kemokalaka. a noho kiaaina ai o . H!on. Pinkham ame Hon. McOarthv ia mau makahiki. t ko laua noho nna ae ma ka noho kiaaina, ua hoopau no la]UeftU]>al|ka e p&h anii 5 na oihana. aka, a- , paa Toā ;'aKa. t $5» komo ana āe o Hon." Farrington ma ia noho, hoohanaia na pulumi nunin a ikaīka a kona aoao kalaiaina. me ke koe wahi lau kann ole iho. Fau i ka hului pauia a he a ko kauhale. 1 na Lepupalika no ka ahaolelo o kakou mai ka ma--k&hiki 1938 mai ahiki i keia kau, aka, aole no nae i noonoo na keonimana Lcjmpalika i kekahi mea o keia ano. Oka a apiki no nae i ikeia,— i ka wa i lilo-ae ai ka hooponopono aupuni malalo o na Kemokalaka, a noho kiaaina ae 0 Mr. Pinkham ame Mr. MeCarthy, ahiki i ka pau ana o ko laua mau kau pakani, aole i ikeia ka hapakue o ka hooponoponoia ana oko kakou aupuni kelikole. A'ole no hoi 1 komo ka noonoo iloko o na hoa kaukanawai Lepupalika i kela m.au kau lehulehu i hala e hookomo i paku'i o keia ano iloko oka pila haawina ukuhana. Ua hiamoe ia paha 1 lakou ma ka uwaki a i ole ma ke kuika paha i kela mau kau lehulehu e noho ana he kiaaina Lepupalika. īna paha lakouj makaala i keia makemake o lakou ia manawa a hookomo la i keia paku'i i kekahi o ia manawa, ina paha penei ina ua ko ko lakou iini, aka, i ka waiho ana mai la a noho ke kiaaina Kemokalaka alaila hookomo i nei apiki, aole no ka pono o ke kiaaina Kemokalaka ame ka poe o kona aoao kalaiaina, aka, e kue a e hoopilikia ana ia lakou, alaila hookomo, me ka ike aku no, aole i hiamoe ke kiaaina Kemokalaka ame kona mau hoaku ka, hookomoia aku la keia welu ulaula imua o ka bull Kemokalaka, a laa ka o'eia la, a uwoki oe e nune aku a nune mai ana. Aole o na Kemokalaka wale o ka hale oluna kai koho kue i keia pakui, aka he mau Lepupalika no kekahi, hookahi no Kayai, oia ke Kenakoa Kāle Laiki (Charīes A. % Rice), a hookahi no ka mokupuni nui o Keawe. Nolaila, ua hiki ke ikeia iho. aole o na Kemokalaka wale kai kue i kela alopeka, aka, o na Lepupalika pu no kekahi oloko o ke kenake, a me he mea la* o ko waho nei mau Lepupalika pu no kekahi, ka poe nae e noho ana iloko o lakou ka noonoo kaulike a makemaie ole i ka aplkl. | I ka wa i waihoia mai ai ka hoike a ke komile waiwai; o-ke kenake e Kenakoa S.vlva o Oahu nei, ku ae ia o Kena-| koa Charle.s A. Rke a olelo mai: "He okoa loa ka hoololi 1 i waihoia mai mai ka h<fo!ol] i noonooia iloko o ke komlte." He keu maoli ka o ka apiki. ī okoa ka mea e noonooia imūa o ke alo o na lala o ke komite, a i okoa ka mea e panaiia mai imua oke kenake! Aole o Kenakoa Rice i hai mai, nawai la i hana kela hana poholalo, nolaila, aole kou e ike e na manakoho, owai la ka alopeka nana a na lakou paha kela hana apiki, He hoailona maopopo loa keia o ka pono ole ame ka apiki, aka, o ka poe hana nae ia ano ipna o lakou ka poe makemake !oa ia e ka hap&nui o na manakoho kau i ka lewa o kakou. Kupanaha no paha! - Aoīe he kūpanaha wale, aka, he aloha ole maoli no i ka pono ame ka pololei. Oia la hoi, ua |/au nwia mai no i\ ka heluia e ke kan.ika naauao loa o ka honua nei e Solomona: "Lapuwa'e ona lapuwale, pau loa na mea i ka. lapuwale. He'ike 010 maoli no paha ia mea he'hilaliilal' Aole oka hilahila ole maoli'i ka onou i keia paku'i i hana! maaleaia imua o ke kenake, aka o ka onou pu aku keknhi ia mea imiia oke kiaaina Kemokalaka. Me ka manao nae' paha e moni ana o Kiaaina Joseph B. Poindexter ia nioi wela. Ina he ake maoli ko kela mau hoa kaukanawai i ke! kaulike, a-Ina ua manao niaoli lakou. no ka pono maoli o! na oihana ame na keena like ole ke kumu o ko la|kou hoo~; komo ana i ua pauku paku*i la, heaha la ko lakou mea hui ku-ka mua ole me ke kiaaina i ole ai lakou e kulia nlai e

ke poo oke kelikole. Ina'he manap maik£ii maoli ko lakou o ka hana ana i keia hana, ina iiā"hu!'ku-ka mua lakou me ke kiaaina, elike me ko lakou huf ku-ka ana me ia maluna o kekahi mau ninau pili aupuni'a pili kanawai no hoi. Aka, o kamea pololei maoli no ma kāTiatia a kilo aku, aoIe he wahi lihi o ka manao maikai iloko o lakou maluna o keia hana. Ika walaau ana mai no 'nae ihaluna oka papahele o ke kenake a ma na h'e manao lilelile wale no ko lakou i hana ai i kela hana: 'E pena wale no paha lakou i kela hana eleele a lakou e keokeo a aole wa e keokeo ai. ' Eia kekahi o na oielo a keia mau keonimana i kamailio mai ai, i ka wa e haiolelo mai anā e *kakoo ana i keia eleao; "Ua ku makou mahope o na mea āpau a ke kiaaina i makemake ai, a pehea la i ku ole oia me makou maluna o keia paku'i. Ea» ina ka paha c> lakou ma ka noho kiaaina, a hookome mai ke kiaaiha a i ole ia o kekahi kanaka e ae, he pila e nanao ana i ka .puu o kekahi o lakou elike ae la me keia paku'i. e hauoli ana anei lakou e kakoo a hooholo i kekahi mea oia ano? Ua hiki no ke olelo ae, he ole ana ka lakoii pane pokole, mo ka paneia mai me ka hikiwawe loa a hakalia ole; Auhea mai oukou e na keonimana i haawiia aku ai na hiiinai ana a kohoia ai oukou e hele iloko o ka ahaolelo e hana ai i ka pono. ka pololei ame ke kaulike, e akahele mai oukou i ka pahu ana i na ulu o hala mianei i knla i kekahi pahu ana aku! He maka tvo ko ka lehulehu, he ihn no ko lakou, he pepeiao no, he noonoo no. a he lima no e kaha ai ina paloka. Pomaikai no n»e *ka poe o oukou i puka' i ke kau i kaahope aku la, no ka mea; aole oukou e holo paloka ana i keia makahiki ae, no Ua fnen ua kohoia oukou e ha kenakoa no eha makahlki, aka. nole nae pela na lunamakaainana. E holo hou mai fena oukou i keia makahiki ae, a pehea ana !a ka leh\)iehu e hana mai ai ia oukou maloko o ka pahu paloka mamuH o keia paku'i a oukou i koho iho !a a lilo i kiahoomanao' nei Oukou. no ka mea, ua pau na moa o oukou i ka paa iloko ftfka moolelo o ka oukou koho ana malunn o keia paku'i kea>lo!