Ke Alakai o Hawaii, Volume VIII, Number 51, 2 Mei 1935 — HOAO IKAIKA LOA IA KA BAIBALA E HIOLO AKA AOLE NAE IA E HIOLO NA KE AKUA IA BUKE [ARTICLE]

HOAO IKAIKA LOA IA KA BAIBALA E HIOLO AKA AOLE NAE IA E HIOLO NA KE AKUA IA BUKE

i ka wa i kukuluia ai ko Mahele' i ka makahikī 1028, ua ulu p» Sabati; i ka pau ana o kn hapaHa mu'i o ua ni&kaliiki la, ua'piha ka huina nui ona lala ika 16v011. Tka pau ana o ka hapaha mua o ka makahiki pii ae ka nui o na laia a ke 32,415, he oi ana hoi mai Wp 'nuina mua mai o 15,804 mau lala, a he oi ana hoi mamha p 95'pakeneta iloko ona makahiki he eono wale nb7^~" ,! Sf a"le'ekahi olelo ana ae, ua aneane na lala o ko Sabati ma keia Mahele papalūa hou iho iloko o keia mau makahiki he eono. " 6Hlte'ia nlu ana ona lala o ka papakula Sabati he averik.a ariaja o S5 mau lala hou iloko o ka hebedoma hookahi', 'mal WlH ! lnifahiki 1928 mai. Aole «> na lala walo no o Sattati koia pii mau ana ae o kona nui, aka; o ha no kekahi, iloko o keia manawa, ua u!u ae ia m'af 75iiiti ajm&i o 609 aka 895, he oi ana hoi t 286 mau kula ''-Vk iike keia J i ,

me hookahi papakula Sabati o kn hebedoma hookahi. oia hoi he 15 hora ame 4G minule. He nui hou aku„no na'kulanakauhale o keia aina nui, aole i koīnoia ena oleln aka Haku. No makou iho no ka'u e kanaailio aku nei ia makou e ln\volav>'e noi i ka hana maloko o v lko makou teritore nei, ina miliona ona miliona hanu ola maw&ena o ka poe i hoo-katolikaia ame ka poe no hoi i hoomaopopo ole, o, lawe aku i na a'o ana.a ka aoao hoomana i kapaia "Ac!vent," ka hiki hon ana mai o ke Keiki aka Haku, a i ole, ka Hoomana Poaono. Nui no na hookuia ana mamua o ko makou alahelp. aka. ua haawi pau aku ko makou hilinai ana maluna o ka Haku, a Nana iio e malama a e hoopakele mai ia; makou mai na popilikia mai apau, a he mea oiaio, ua loaa mau ia m'akou ka lanakila, a e lanakila mau aku no ka oiaio maluna o na mea apau. Iloko o kekahi o na apana aina kokoke mai i ko makou Teritore nei, a aole o makou limahan'a e noho paa ana malaiia, e kipa aku ana no n'ae'i kela ame keia manawa, ua haawi mau ka Haku i na hua ohaha o ka lanakila ma ka hoohuiiia ana mai o na ola uhaiie. Ua hauleule mau ka ioaa ana mai o na haawina kula Sabati mai ko makou poe pa'i palapaia mai ma Brookfield. He mau hebedoma ioihi ka makou kali ana i ka hoea ole ana mai o keia mau haawina Ictt!a Sabati, aole i loaa ia makou ke kumu o ka ulolohi ana, a i ka hope loa. loaa hiai la kekahi puolo i kuniia mawaho: "HE PUOLO KOPE PILI HOŌMANA KEIA I HOIHOI HOU IA MAI." Nolaila, īia ike iho la makou. ua hooneleia ko mākou poe e hilinai ana mahope o ka hoomana "Kita" me ke ole o na haawma kula Sabati no kekahi mau hebedoma hou. _ He mea maamau no keia, ka hiki ana mai o na mea e •kaohi ia ai ka hooholomuaia ana 'o na hana maikai o keia ano, mamull o ka hoike ana o ka aoao kue ī ko laleou mau manao pilikino ika makou hana. Aka nae, aole mak'ou eku malie ana malaila. Malalo iho nei e īke la ai kekahi mooieio kulike loa i hanaia mai 'maluna o kekahi hoahanau, a e hoike ana i ka oiaio o kekahi mau mea e ae i ike ia: 0 ieeia Hoahanau o N., kipa aku la oia i kekahi la e ike i kekahi o kona poe ohana e noho ana ma kekahi apana aina e noho nui ia ana e na Katolika. Ua hoomaka' lakou i ke kamailio ana no na mea e pili ana i ka hoomana Poaono ame kana mau a'o ana, a aia maloko o ka lakou Eaibala Katolika ua loaa ia lakou na Kanawai he umi. Ma-kaia iho la e lakou me kekahi peni ulaula. Mamuli o ko lakou hllinai ana i ka oiaio o ka Sabati, elima o keia poe i hooma"ka e malama iua la nei: Ika lohe ana aku 0 kekaW kahunapule Katolika, he eha la ke kahea ana a keia kahunapule i na hoahanau Katolika e noho ana ma ua aina liei e hele mai e lawe i ko lakou mau penikenia, ma o ka mfhi ana i ko lakou tnau hewā. 1 Ija ninaH pakahi aku oia i na hoahanau apau i hiki aku ina pahia, ua hilinai lakou i keia hoomana hou i hiki aku ma ko lakou wahi? Aia me kana Baibala ponoi, a o ke ano Baibala hoi e laha nei mawaena o na lahui apau a ma na aina no hoi apau o ka honua nei, ua noi ia aku la 'ia e mihi mai i kona hewa i ka malama ana i ka b\jke i kauoha ole ia eka hoomana Katolika. Oka keia He manawa maikai loa i keia wahine i ka hoike arrtt aku i keia kahunapule Katolika, ua loaa iaia ka OJta he umi, Pane mai la ua kahunapule Pane ak:\l ia ka wahine:' "He oiaio aole e hiki ia oe ! ke hana ia hana," a haaiele aku la ua'wahine nei i ke ka-l hunapule. Mahope koke iho, ua hoouna ia aku la he elua mau makai o keia apana aina e lawe mai i ua baibala ala mai iaia mai. 1 kekahi manawa mahope mai o keia, ua hiki hou aku la no keia Hoahanau N. ma keia apana aina no ka manawa elua, no' kar īke ana i kana kaikamahine ame ka poe he elima i huli mai a e malama ana i ka Sabati. Hooliolo iho la ia e hoohala ika Sabati me lakou. Ua hoopihaia ko lakou halē rrie kekahi poe i ohohia mai, a na malamaia e ia he mau hāawina heluhelu Baibala i ka Poalima. Ikekahi ahiahi mai. malalo o kekahi kono ana, ua hele aku la keia Hoahanau N. ame kela wahine nana ka buke baibaia i ka home o kekahi mea i huli mai mahope o ka oiaio, alaila, hoomakaia e malama na hana beluhelu Baibala. Ika hora 9oua po nei, ua hiki hou aku la he elua mau makai ma ua hale la, a kipaku mai la i ka Hoahanau N. ame kela wahine, a o ka mamao o keia wahi mai ko iaua wahi noho mai, ua oi aku ia mamua o ekolu mile. : Ua nokeia laua ī ka pepehiia e keia mau makai, a elike nie i ka ioihi o ko iaua hoi ana mai pela ka loihi o ko laua pepehiia ana, aua hele hoi ko laua ola a "kupllikii maoli. Ua mauie ka Hoahanau N. a hina aku la maluna o ke alanui. t Ua koi ia aku la laua e hoopau i ko laua hilinai kuhihewa ana mahope oko laua hoomana. Ua pane aku la kekahi > makai i ka Hoahanau N.: f< lna aole au i maopopo he eko|lu mahina Wu hoopa'i no keia hihia hoeha, ina ua ki ia joe e a'u i ka pu a make," Xa lakou i hiki aku ai ma kahi e kokoke aku ana i kō iaua hale, ua hūipu mal Ia me lakou kela kahunapule Katolika; haawi aku la na makai iaia i ka Piahala a laua i kaiii mai ai mai ka Hoahanau' N. mai. Lawe aku la ua kahunapuie nei, alaila. pane mai la oia i ka Hoahanau N.: "He maikai np keia buke. eia nae. aole e loaa ana īa oe. Na na kahujQapule wale no keia ano huke." Ua lawe loa ia aku ia laua nei a'hoopaaia maloko o ka halepaahao o keia apana kuaaina a hiki i ke kakahiaka ana ae, ua pepehi hou ia laua nei, a ua piha maoli no ko iaua kino nwna palapu, a mahope iho, hookuu ia aku la ka wahine e hoi no kona home. No ka Hoahanau N. hoi. ua pehu ae ia kona poo holookoa, a hoomaka mai ia kekahi o kona mau pepeiao e paiakuli, 1 Ua hookuuia mai ka Hoahanau N. mahope iho: ma ka hoike a k«k»hi katika. he eiua o kona wahi i ehaeha, aole paha e ola hou ana. Ua kakau mai ua Hoahanau neii M Ua hauoli au no na ehaeha i loaa ia'u no ko kakou Haku, no ka mea, he ehaeha nui aku Konn i ko'u. a ua haawi pu mai oia i Kona ola no kakou." O keia iaina hope loa o keia leta a ka Hoahanau N, li kakau mai ai, ua hoike mai ia i ka nui o kona kauniaha Ino ke kau ana aku o keia maū ehaeha pu maluna o kela ; wahine n\Aikai, alaila, mahope loa e hoike ana oia: "Aole 1 he kanalna ana iloko o ko'u noonoo. e haawi mai ana ka iHaku ia kakou i kekahi heluna nui o na uhane iloko o ka ihoeimana Katolika." I O ko kakou makemake nui wale no iloko o keia manawa, e hoonūi hou ia mai i mau iimahana hou, i hiki ai ke hoomau ia aku ke a*oia ana o ka'ohelo a ka Haku. a e k\ikulu a e hoopaa hoi ia lakou maluna okā hana. "O ka lanakila o ko ke Akha mau limahana, e hiki mai ana ia a hu-iwale aku i ka hiki ana mai o ka Sabati umikumakolu," (Aok i pau.)