Ke Alakai o Hawaii, Volume VIII, Number 40, 21 Pepeluali 1935 — HE MOOLELO POKOLE NO AMELIKA HUIPUIA MAI KA MAKAHIKI 1763 MAI [ARTICLE]

HE MOOLELO POKOLE NO AMELIKA HUIPUIA MAI KA MAKAHIKI 1763 MAI

0 na mea hou o ko Wakinekona -koho]&, frtja loaa ia i Mauna .Ver»on, kona home mahiai makhlia ma kāpa koniohana oka Potcmac. Mahope i&P* js.£le aku oia ma ka huakai loihi ahiki iNu loka, ke ia wa. sia na wahi apau o ke alanui pau-a-jjāu mai l| jja k#naka e ike i ko lakou a.lakai i aloha nui ia rtie lfai e' kokuā. mai ke Akua i kana mau hana iloko o lee keena hou. Ha- . la ioa na leo hula ahiki i ka palena kiekie lioko o na ■ kulanakauhale o Pilakelepia ame Trenton. Ma ia mau! wahi ua hanaia he mau pi'o. Maialo oia maii .mea i holo! ai o Wakinekona, he koa lanakila o ke kāua ame ka ma-| luhia.laia i hele ai malalo o ka.pi'o ma Pilakelepia hookuu-i kuuia iho la kekahi lei pu'a a kau malunā o kona poo'. knlaunu ano hou maikai loa maoli ia, a un kilakil/i no naei lee ano elike no me na kalaunu e kauia nei isa n a pop ol na poo aupuni i keia 'wa. ■ .: ■ ■■■■; j Ma ka pi'o ma Trenton, laweia ka t Peresidena | i kohoia e na keikimahire i aahuia me na lole keokeo, ka poe i lu i na _pua ma ke alanui a mele he liimeni Ino ka hoohanohano ana iaia. Elua la mahofi.e iho hiki oia j i ke Kaikuono Nu loka. Holo oia malaila niialuna o ke" i kao nani i 'ike loa me ka waapa moKuahi, i kiapilia no ia |wa poina oleia. Ika hookokoke ana aku oka waapa ika I Pa-pu, a i ka lele ana o ka Peresidena ame kona. mau u|kaii, a haiawai aku la me Kaiaina Clinton,, leani mai la |na pukuniahi, welo na hae, a hulo mai na piiulu kanaka Imanoanoa me na leo i hooiakikaia e ko lakou mau puuwai; [lioko o hookahi hepekoma, paii pono na h'oomakaukau l ana no ka hoonohoia/ I ke ku ana ma ka lanai o ka Halll I Fedelala, lawe iho la o Wakinekona i ka hoohiki oihana, i e hoopaa ana iaia iho e malama. hoopakele a, kakoo i ke | Kumukanawai o Amelika Huipuia. | Iloko o ka nani o kona hoonohoia ana ame kamanao maikai a aloha a na kanaka apau ka aina i haawi mai ai j iaia, aia nae he hana ko'iko'i imua o" ko kakpu Peresidena | mua. He mau hana pohihihi loa, ma ka aina a m'a kahi mamao, e po.no ai e hooponoponoia e Amellka Huipuia mamua o kona hiki ana kapaia ana he aupuni a Jie lahui ! holomua. Waeia iho la o Wakinekona i kekahi ona ka- | naka kupono o kela manawa e kokua iaia ma kana hana. I O kekahi o na hana mua loa e pono e hanaia ola ka helu kanaka. E hoouna mai na mokuaina pakahi ika Ahaolelo Makua i heluna o na lunamakaainana elike me ka nui oka heluna kanaka oka mokuaina hookahi. Hoomaop.opo ke Kumukanawai i hookaKi manawa f kela ame keia umi mak.ah.iki, e heluia na kanaka apau oloko o na makuaina. Nolaila, Law 7 eia ka helu kanaka mua ana i ka 1790, a hoike ka helu ana he 3,929,214 ka heluna kanaka oka aina holookoa. Ika umikumamakoīu ona helu kanaka ana, i laweia i ka 1910, o ka heīuna kanaka o Amelika Huipuia, e hui pu ana nje kona mau aina mawaho„ ua pii pa-iwakalua pakenelea ae ia il.oko o hookahi kenekulia a oi Hiki keia ke hoakaka hapaia e ka palapalaaina kamaha'o oka aina ame na N me,.a. maalahi i hoomakaukauia. He oiaio, o kekahi kumu i pono ai ia ■hanā, mafnuli no o ka naaiiao o ka poe Aka o ka pono"nui o ia hana, ua loa.a mai ia mamuli o ka pono ame ka pololei o ka hoomakaia ana o ia hana, i hanaia mamuli o ka noeau o na kupuna kupaa. O kekahi mea i ] 'h la; Wak=iM;ki'ri« h(>oponopono aupuni ana, 'oia kaTf o ke kapikaia lahui. He niea pohihihi ka hooholo ana maluna o kahi e aponoia ai ekaj oe <l\ & u. Mahope oke kamailio nui ia ana, hooholoia ihō la e hoolilo ia Pilakelepia i kapikala no umi makahiki. Mahope oia e hooneeia ke kapikala kahua maluna oka Muliwai Potomac. He apaha aina he umi mile kuea ka i kohoia, a iloko o ia apana i kukuluia ai kē o Wakinekona, Mau o Wakinekona ke kapikala p ko kakou aina mai ka makahiki'lBoo mai.

Aka o na mea pohihihi loa o ka a;na, oia na mea e pili ana i na ninau dala. Ua hookohu o Wakinekona ia Alekanekero Hamilton, i Kakauolelo no ka Oihanā Puuku. Lawelawe o Mamilton i kana hana me ka naauao lua ole. Loaa iho la iaia na mea pili dala iloko oke kulana maikai. TJa aie ka Ahaolelo Continental ina dala he nui no ka lawelawe ana ike kaua. Ua loaa mai.kekahi oia mau dala ma ka hoaie ana mai a o kekahi mai Sepania mai, o kekahi mai Holani mai. I ka lawe ana o Hamilton i ka oihana, ike iho la oia ua hiki aku ka aie ika huina ona miliona dala.. He poe ka«aka kekahi i manao, aole ke aupuni hou e noonoo i na aie kahiko. Aka ua me ka Ahaolelo Makua, %,b Tslp Ms ETAOXNSCVBGQ oi ko Hamilton ike maluna oia mea. Ma ka mau hooikaika ana i ka Ahaolelo Makua, loaa iho la $a hooponopono ana e uku i kela mau dala.

Waihp maalea mai la oia he manao, e h.oaoia e loaa ka hapanui o na dala i makemakeia e ke aupuni hou ma ke kau ana i auhau; mawaho mai; oia hoi, ma kekahi ano e ifku pololei ole ai na kanaka 1 ke i ka mea ohi auhau. Nolaila hooholo iho la ka Ahaolelo tMakua he kanawai tariff, e auhau ana i na wahjr'ai i hajiaia ma na aina e a laweia mai iloko o ka aina e Ihooliloia sii. 0 ka hopena uku na kanaka i na pii iki ae no na waiwai komo mai maiwaho mai. Ma ke koleua ana a keia auhau, hiki iho la i ke aupuni ke i kona .mau hpolilo, a pela pu no hoi i hiki ai ke uku liilii I kona m&u aie. Peia, malalo oke alakai naauao ana a Hamilton, hoomaka iho la ko kakou aupuni i kana papahana hooppno ma na ninau pili dala.

Ma kahi no hoi o kela manawa, |ctikuluia he hale hana dala, a hoomaka iho la o Amelika Huipuia e &ana i kona dala ponoi, o ke gula, ke dala keokeo ame ke keleawe, i hookahuaia maluna o ka o na daja ame na keneka. Komo iho la ia ma kahi oke dala Pelekane i hoohanaia iloko o kela mau la i kinohi ,loa.

Aika aole wale o na hana pili kuloJcQ a na luna aupuni o kakou e lawelawe ai. oko kakou qiau kulana me na aupuni e.aole ia i kupono. He mea maopopo e nana ana o Enelani i kekahi wahi mea iki e hiki .ai iaia ke hoohana wale mai ai i na kanaka i aa i olepe ī kona mana. O Sepania, ka mea kokoke loa ia kakōu ma ka hema a ma ke komohana, ua loaa na manaoiana e komi? mai ilo^o

0 ka «ina o keia lahui hou a nawaliwali a lioomahuahua 1 kona kuleana aina iloko o AmeHka. 0 Palnni, ko kakoa hoalOha o ke kmi& huli-a-mahi, he marmolaua k,>v.a o li..h bi« kona aoao iloko o kona mau pilikla khi ua aupuni o ae o Europa. J LeKulehu na kanaka Aiuelika 1 imuiuo o ha;;a \a kou m« na ano apau e kuo i ua haua & Eno'.aiū a:uo pania a o noohoatohv\ ia PalauL Aka i;ao, o W-klaekona, !»* kona ike malele aku, paa iho la iko kukou aupmū nawaiiwali oko kaua. Vl'alil ana i okLo ao a:, "O ka'u papahana 1 lawolawe ul a o liooir.au aku ai i ka lāwelawe ana, oiai oia ia'u ka lianohano t uoho iloko o 'ka manahooko, ois ka malama i ua kulaua auo hoaioha me, e kuokoa.nao : " 'kanaka apau o ka »ote o komo pu iloko paapaa ame ua hauuaeie ;o aupun!; e ho kākou mau aeliko; o'i&o- - na homahoma |{ » x\[ ia muu inea apau; oiai 'ua'maopopo pilia ma-ol ikou hauaia au;o ka inakoi m^n M