Ke Alakai o Hawaii, Volume VIII, Number 39, 14 February 1935 — HE MOOLELO POKOLE NO AMELIKA HUIPUIA MAI KA MAKAHIKE 1763 MAI [ARTICLE]

HE MOOLELO POKOLE NO AMELIKA HUIPUIA MAI KA MAKAHIKE 1763 MAI

Hookahi mea i 01 ae mamua o ka poJ apau; 0 keia mea, oia no o Wakinekona, ke kenelala nin/ Ua olelo ae he mea kakaumoolelo kaulana, "He mea kānalua* Ina, ka lanakila o na hakoko ana no ke kuoleoa, Ina aole 0 Wakinekona, elike me ia i ikeia ai. Tfe, maau kanaka ano nui e ae no kekaKi; he oi loa aku no ola, hfki ole ke poinaia." Ua aie ka lahui iaia ika aie nui loaina ke ano he koa lua ole a wiwo ole oia. JOa 01 loa kku ko lakou aie iaia ma ke ano he alakai naauao a he kānaka kalaiaina hoopono. 3He mea oiaio, ua hoike e mai no 'o' Wakinekona i kona alohaaina a aloha-lahui ma na hana letulehu a ke kalaiaina naauao. 'He manawā ka i ikeia 1 ka pau ana 0 ke kaua, ka wa o kona mau aliikoa, ua hoowahawaha 1 ke aupuni, i olelo ai e hooliloia o Wakinekona 1 mo-i. Ina oia i ae i keia manao, he mea maopopo loa, ina ua -lilo ko kakou aupuni i ole ika mana koa. Aka> oke kuiana nani o ka mea nana i hoole i kela rr>anao, a hooloaa oia i ka manao i kona mau alilkoa ua hut hewa ko lakou manao. Ano hokahi manawa I\ou i koe | ana e alakai ai i kona poe kanafid ilokō o'lik 'alahele 0 !ka maluhia. I ka hui ana o ka halawai, koho kokeia 0 Wakinekona i lunahoomalu. s Okkehai kanaka kaulana hou ae, oia 0 Benjamin Franklin, ka mea, oiaio no ua kahiko kona mau ua loihi hoi kona lawelawe na kopa aina hooikaika aku l'a.oia i na hoa ma kona noho~kino maoli ana aku no. Hookahi p'ko Wakinkeoa n aliikoa opio amuaSCV Hookahi o ko Wakinekona mau aliikoa opio, ka mea e ili mai ana na'hanohano oi aku i ka wa o ka maluhia mamua o ka mea i loaa iaia maluna o ke kahua kaua, oia o Alexander Hamilton, he elele mai Nu īoka mai. He uuku ke kino, nui ka ike, he kanak'a naauao a he mea haiolelo noeau. Emo ole lilo o Hamilton i alakai 0 kekahi kanaka hou ae oia o James Madison, he kanaka no Virginia. Aole oia i komo iloko oka hoouka kaua ma ke kahua kaua, aka iloko o na māleāhiki o ka pilikia o ke kaua, ua hana oia me ka paupaiiaho ole ma ke ano he hoa o ka ahaolelo 0 kona mokuaina a no ka Ahaoielo Makua. Aole wale oia he kanaka i hana jme ka ākaika iloko o ka ahaolelo, aka ua haawi mai oia i na kokua waiwai nui loa ana. Malamaia na halawai iloko 0 ka ma-lu, aole kekahi mea mawaho i ike heaha ka mea | e hanaia ana mai kekahi la a i kekahi. Aka malama o 1 Madison i ka moolelo o na hana apau, a mailoko mai o ia Imau mooielo, i pa'iia he kanalima makahiki mahope mai, i loaa ai ia kakou ka ike i ka hapanui o na mea i hanaia. 1 ke kaheaia ana.o na elele e akoakoā ua hoomaopopoia, o ka lakou hana, oia ka noonoo aha maluna ona hoololi Kanawai Hoohui. Hoomaopopo koke iho lā no nae lakou, ua kupono ole maoli kela mau he mea hoopau manawa ka hoao ana e pahoiuihoho ia mau mea. Ua oi loa aku ka maikai e hoomaka hou mai kinohi mai e hana i aelike hou. jKTolaila noho lakou e haku i kumukanawai. Lehulehu na manao like ole i waihoia mai no ka mea e hana ai. Oka ninau mua oia keia: E kukulu anei 'akou i aupuni kuwaena mana nui, a i ole e hoomau anei Ice aM 'he ahāhTir 6 i&' rn6kuāifi¥"'mk6a ? 0 ika loa. Ma ka aoao e kue ana ia lakou, ke koenā"aku o na elele, he poe aloha aina no, ka poe manaoio, he hana noeau ka waiho ana i na mokuaina iloko o ke kulana ano nui me ka ikaika. Makemake no nae lakou e hoom&uia no ka hui ana, i hiki ai i na mokuaina ke makaukau e huki Aia ka ka lili iwaena o na mokuainā nunui ame na mokuaina liilii. O na mokuaina me na kanaka lehulehu, manao iho la lakou, e oi aku ka mana e loaa ia lakou iloko 0 ke aupuni mamua o na mokuaina uuku 0 ka heluna kanaka. Aka, oielo na kanaka ona mokuaina llilii, ua like no ko lakou kuokoa niia ke ano he mau lahui pakahi me ko na mokuaina nunui. Nolaila koi no lakou e like ko lakou mana no na mokuaina apau. He mau mea lehulehu e ae kekahi a lakou 1 like ole ai na manao. Me ka maopopo loa, hookahi wale no mea pono e hana ai, oia ke ano kuakuai. E wanui lakou apau. E pono lakou apau e uumi ika inaina. Malia paha he mea hiki ha, maluna o na ninau pakahi, 'e loāa kekahi alahele kuwāena e, oiai no aole e hiki ke ku 1 ka makemake o ka poe apau, e laweia ai a hoohana, 110 !ka mea, ua oi aku kona māikai mamua oka nele loa. No- ! laila, hooikaika iho la ka āhaelele no na hepekoma lehulehu. Mahope, nohoalii iho la ka uhane kuakuai maluna o«a ninau āno nui apau. I ka pau āna o ke kumukanawai, ike kokeia iho la no kona waiwai nui loa a oi aku ka maikai mamua ona Aelike Hoohuihui, oka mea pookela loa i loaa oia ka maopopo loaia ana 0 na mana nui iloko oke aupuni. Ua ikeiā keia mau mana, ka ahaolelo. ka mana hooko, ame ka mana hookolokolo. O ka hana ana o na kanawaika mana ahaolelo haawiia ia iloko oka Ahaolelo hou. ka mea i^hoo[manaia e kau ina auhau. Uoko oia ahaolelo, he hale o ! na lunamakaaināna ame nā kenakoa, aole eiike me mamua. !he hookahi wale no hale. Hoouna mai na mokuaina pa- ! kahi elua kenakoa; aka iWko o ka hale, kaukai ka heluna ! 0 na lunamākaainanā mal na mokuaina pakahi mai ma- ! luna o ka nui 0 kona poe kanaka. O keia ke kuakuai i ! aeia i kela ame keia mokUaina, ke nui arme ka HHii. ! Haawiia ka mana hooko iloko o ka lima o ka Pere-

sidena, ka m'ea nana e nana i ka hooko ponoia 6 na kanawai i hooholoia e ka ahaolelo, | Haawiia ka mana hookolokolo i ka Aha Kiekie ame na aha malalo iho. Oka hajnta ana aha, oi.ā-iea hoo*| holo ana i ka manao o ke kanawai ame ka hooponopono ] i na hoopaapaa mawaena o na aoao e hele ana imua o ke: kanawai. Pela i kaawale'ai na mana ekolu oke aupuni A-j ka, ua hoonohonoho noeau maoli iā na hana' a.hiki ke| nanaia ka hana a kela ame keia lala o ke aupuni malima] o kekahi. Elike me keia: Hiki ika Peresidena ke naiia] « ka-ua i ka Ahaoielo ma kana hana kanawai ana ma ka vito ana i kana mau pila kanawai Eia hou, Me ka ae oj ke kenake e hiki ai i ka Peresidena ke hookohu i na lu-! nakanawai. hou, Hjki I ka Ahaolelo ke kukulu a hoopau i iia aha lvaahaa, Ma keia a m& ano lohulehu wale e. ae. kauleai lakou pakahi kekahi maluna o kekahi, 1 Ua hoomaopopoia e ke Kumukanawai. eliko me kri hikiwawe a eiwa mau mokuama e apono ai ia mea» e heiomaka lakou e noho malalo o kona mau manao a hoakrika ana. T Tune 21, apono o Nu TTampshire, ka iWa o na moknaina, i ke Kumukanawai a mana koke iho la j ia. Ifaimia o ka loihi loa ana, komo mai Ta kekaM mau mhkuaina eha, mahope kekahi o kekahi, oiai no nao o ka heipe. o Ikahi mokupuni liilii o !vhovie Tsbmi, ku ia mawahe o kokoke e ha!a elua O ka hapaniu uho o ua' mokuaina. apono wnU' no lakou i ke Kumukanawai me' ka mahao maopopo. e hoololiia ia ma kekahi mau wahi? ano nui. Makemake lakou e hoike maopopoia ke kuleana ame ka pono ona kanaka. N T o ia mea, mahope koke! ihb o ka hoomaka ana o ke aupuni hou ma kona ataheh\, paku'iin he umi mau hoololi i ke Kumukanawai. 1 Malalo o ke Kumukanawai hou e koho pa!oka\a mau Tuna aupuni. Kohoia na kanaka kupono i mau hoa no "ka Ahaolelo. No ka Peresidena, hookahi wk!e no kanaka. Nana ka poe apau maiuna o Wakiuek6na ma ke ano nana e alakai i ka lahui hou. a kohoia oia mo ka hoa paonioni o!e. No ka Hope Peres\dena, koh(jiia o John Adams o Makekuka -1; - ' ■ .