Ke Alakai o Hawaii, Volume VII, Number 33, 20 Kekemapa 1934 — KA PAIO DIPTHERIA [ARTICLE]

KA PAIO DIPTHERIA

E hoomaka ana me Diekemapa 11, T9S4 a e pau ana i Dekemapa, e hoomaka hon ana ka Papa Ola me ke ko-| kua ana mai a ka Ahahui ī.apaau o ko Kalana o Honolulu, j ame kekahi mau ahahui hoo|mana, hoonaauao a hoolaulea, ' he paio hoopakele laula e i na kam.-Hi iloko o ko kalkou aina mai kela ma'i'maka'u nui loa ia o ka-wa kamalii ke "I)IPTHERĪA." | O na 01010 hooikaika! i keia makahiki oa keia ,£ E HOOMAU I K A PATO ANA E KUE I KE ī)īrTHEHīA'', he mea hoi e hooikaika ai \ ke ano nui no ona papakuhi-1 kuhi hoomau apuni ka makahiki i mea e h.iki a l ' ke hoopau i ponoia ka pilikia ake Diptheria iloko o Hawaii 0 keka'hi.! mau kulanakauhale ma ka aina makua i; o ka oi aku oj Nu Haven. Coneticut, ame lAuhum, Nu īoka, ua hoopau] loa me ka holopono i ke i na makahiki i hala j a aole he kumu e hiki ole ai ta Hawaii ke hana elike me ia. No ka pono o ka po<!> i kamaaina oh* -ie ke ano o ke !>iptheria. <' waiwai no lU hoakaka mahoi>e ae nei. ' "Hn ma'i lele kuika&awa ke ī)iptheri;. i ikeia ma! kekahi ili olona lahliahi kebkeo lepo e ike mauia ai maj ka ili lahilahi o ka. puu ame! ka ihu ame na h >ailona o ka mea hoomaake i kapaia he toxmia, i loaa manuli o ka anoano ma'i Kleba-LoefflerJ f i "Aole i ikeia keia ma'j he mau ken< ku ia ae nei i frnja iloko o Europa a ua kakauia iloko < T 3abylohian Taimud iloko o ke ekahi A. D. <> na ma'i ahulau o keia ma'i ua puka iloko o na aina a ].»•,' Ua oleioia ua make o Wakinekona i kpia ma'i. Ua iiaawiia mai ka hoakaka o keia au hou e B|retonneau o Tot!i'S i ka 1826, ka mea nana i kapa ka inoa "diptheria". Hookaawaleia; ka anoano e. Loeffier i k<= kenekulia um kumamaiwa, ; Loaa ka lapaau ana i ke diptheria me ka ka laau 0 i ka'j 1890. Holopono na hoao- ana me ke toain-antitoxinleoll ■; 1890. Holopono ka hoohanaia ana o ke ioai.n-antitoxirij e Kauka Aberahama Zingher ame Kau.ka Wm, H. Park| o Nu loka. | j KE ANO E LELE AI O na ano e lele ai pejnei no ia: 1 1. Lele pololein|iaf kekahi a kf kahi kanaka.' Loaa ka anoano diptheria iloko o nosepharyngeal a i ole, na mea puka mailoko <nai o ! ka ihu o ka pof ma_'i ame nā mea hali a o ka loaa ana u!a hiki ia ke hoolahaia ma ka honi pna. ke kunu ame ke klhe atia, ; 2. Mav.aho ae mai mea mai i loaa ina anoano ma'i. O na mea paani ! a na kamalii, n;- penikaīa, n'a: puna, na pa. na omole walu pepe am"e na kiata inū'kL a wai paha ua hiki'loa lakou ke piliia e na anoano trfa*i^ Ua ikeia k aloaa ana ! i ke dipthrfa m;ii ka waīu 1 i loaa na anoano ma'i, mai ka mea haīihali ma na pk'-uWf ''waiu, 1 5 3* O na kamalii o na makahlki he. f o lakou ka poe loaa koke a o na wahine ks po"fe hikiwawi&' ma ka loaa ana ika ma'i. Wahi ana of aku 0 64 pakeneka o na ma'i dfipthria apau poe maalo mai o elima makahiki, a oi afei pakeneka na keiki malalo njiai o umi. MHmuīi o ' kekahi kanakahoao a Schiek (he hana V- e' 1 loaaa ole ana paha kekahi '«{ipahMaam hoao'a Schiek e maopopo āl'ina pāha e āna kekafiT i'ke diptheria) ua hooiaie (5ā pihā*"pcfnjiai W ā pākej3.elca o na kelki hikf.lke Toag 1 Ika pay n?nā oka makahiki fena. Uh k:effer aka poe ae oia elike ka nui'm'e ko kā ap£ i o ka^īihunē.^ 01 aku na ma'i i ria māīam:j< oluolu o ka rn kahfkT I KE AHO E IKEIA AI UĀ LQj ' "Mahope o ka loaa ana o kekahi 1 e hala ana ma kahi o eiua ahiki i ka elima la mai ua o ka ikelā 'i ana o kekahi hoailona o ke-idipthcria. īka īoomaka Ike pono oieia na hoailona,; Kamaiiio ka īea ma'i i ka 1 «ha liilii o ka'pu:i; pii iki Vfū piwa, mawae a o 100, a ! ka 103 kekele, aka aole i ma'i loa ka mea na'i e moe ai' |ma kahi moe, He hoomaka' mau na hoailon kuloko' iloko, 0 ka puu a i ole ka ihu paha, e hoopilikia t aa i ka, lli lahilahl ' i Ina ua loaa ka puu ā ihu paha, hiki a ke hoomaōpopoia ma kekahi ili lahilahi awea-w-e °hir ihina maluna loa. Aia paha kela ili Hahilahi iloko oka larynx a 1 !■ ole ka paipu makani paha a ma ia ano, ao j ia e liiki ke ikeia ma ka nana ana i ka a-i aka ua hik nae ke ikeia kono komo ana ma ke-kunu kalakala i ka 1 mua a aelua paha. Ano ailiili ka hanu ana a ano poniun: ika mea ma'i ; mamuii oka lawa ole oke ea iloko o ke ko :o. He hp pu kekahi ikawa e hanu-ai iīoko a iwaho. M i keia kulana, hoomaka ka mea ma ī e ululji.ua. a oni, huihui ea ili a pipili ; pii malie ka piwa: a iho malie ka ma'i a p< ili ka noonoo a moe a mahope make. Loaa keia mau iohiona hope ■ mamuli o ke komo o ke toxin a poison ma i i wahi i piha 1 na anoano ma'i. . He iehulehu ae no na hoailona e ae īe ka huikau i mai aka ua haiki kamanawa ame ke ko-wa e hiki ole ai ke kamailio hou aku. Ua lawa ke >lelo ae o ke aiptheria kekahi o na ma'i pilikia loa, he lele ame ka pili ; i aa kamalii a o ka hoiopono ma ka lapaaulana e kaulai ana ia maluna o ka haawi kokeia o ka ariti-thxin. PONO KA LAPAAU KOKE J , Pono ka hoomaopopo kokeia oke dMheria i pak»sie ai ki uia o ka mea ma'i, no ka mea, ija e lohi loa ka haawil?» ana o ka anti-i;oxin, aole e hikilke pepehiia ke toain i komo mua iloko b ke koko a helelke kulana o tka mea ma'i ika pilikia loa. O ka mea poii) oia ka imi ikoke i ke a'o a ke kauka elike me ka e hiki ana i a aole e manao he mea liilii ka eha o ka. piL, a o ka oi |aku o kamalii, no ka mea he lehuīehu at na okoa o jka puu mai ia mau mea mai e like ole ai. e 1 a ka eha o | ka puu e ano pilau ae ana, ke tonsil, mo na mi'i liilii e ae l o ka puu. i i "Me ka ana o ka anti-toxin iiipth; ria ua loaa iia kakou he laau kaokoa nei keia ma'i. īna e īaawiia ke i antitoxin maloko mai o naihola mua h<■ iwa aluakumai maha, kokoke e pau loa na rpa'i ike ola. 0 ka ohi o elua, ,oko3u a eha la.he mea paha ia e pilikia «i no n ?apaahana i mao o ke toxin i komo e hiki ole ke pep hi ko oia ma ka : i haaiia ana o ke antitoxin. O kekahi mau lap au laula e jae elike me ka m«aai, ke ea| ka hoomah;, na h »u hooikajika, ka laau hoopakelo, apiela aku. e ! ,wolav e akahele 1 loii ia lakou malalo o ke ao;naauao ana "O ka laha a«a aku o na anoano diptho ia mai ka !;T . i i

mea-ma'i *ku ua hiki ke ko'ako'a maikai loa ia nia ka hookaawale loa ana ame ka lu ana i ka laua popohi anoanō wia'i (disinfection) o na nua apau i iiiliia <? laa na pima, na pahi, a pela aku. : "0 ka poe i liookuu wakna o 'oaa mai ai e peno e haawi kokeia ko anti-toxin. Ho moa hoopakele wal«? tio ia no ka nianawa. "0 ka poo loaa walo i ka ma'i, a <? ka oi loa o na kainalii malalo o oiwa makahiUi o pono o haawi ia i ko Toxi« Antitoxin<j hoohanaia n.oi i K«. ia wa o ka Fapa Ola Teritore a i ikeia ka por.o ma ko Ko'ake'a ana t ko diptheria. Ua hoao o Kauka Alu ealiup.ia 2ingler oku Haukapiia Ola Lehulohu o Nu K-Ua atv.o Kauka Wm. Pai'k o ke kulaitakauhale o Nn Iok;j i ke to\hi-autitoxm,a ua īko ia ni'ea ho poino 010 » h.o haawi nuū i ka hoopake oia ,mau t eiß)au ai a pa\i ko oU ana Ua hanaia na kuikawa 'ana mo na lala o ka oihana Upaau o hnaw ? i 'apaau piha pono no ka uku iiilii o $1.00 oiai koia paio. \<>!aila ke koi ikaikaia nei m makua amo na knhn apau o 'awe i keia pomaikai nui a e haawiia keia mea i ko keiki me ka hakalia ole. lie waina ona 010 ka ko ko Akua poe e inu ai a he waina ona hoi ka ko Sa»a>:a poe o s r i ai. . U* m*opopo i iio ko Akua poe ko lakou uku» aka li ki | i o,\