Ke Alakai o Hawaii, Volume VII, Number 32, 13 Kekemapa 1934 — HE MOOLELO POKOLE NO AMELIKA HUIPUIA MAI KA MAKAHIKI 1763 MAI [ARTICLE]

HE MOOLELO POKOLE NO AMELIKA HUIPUIA MAI KA MAKAHIKI 1763 MAI

f he nialumalu kupono o na koa. Noho kekahi jo Ial#B iloko o na hale kua!laau i pono kukuluia; aka o jka o lakou, roho Jloko o na hale ! hanaia ma!loko !mal ana lepo i pailaia, a i olb o na kaula pa paha i nakiiIkiiia a paa ma na poo malur|a, a o na liakahaka hoi hoo~ I paaia aku lakou me ka lepo palolo. I Mai inoino loa ole no paha keia ina i hoolakoia aku ina koa me ka lole, na huluhulu, ame ka ai. Mai hiki no ' ke loaa keia mau pono apau i'na i hoohana pono ia ka Aha- ; olelo makua. Elike me ia, ua oi loa aku ke ino o ka a' j mamua o ke ino pono ole. Hb mau la kekahl i hoopa o!e ai kekahi kanaka i ka jopipi, a he mau manawa i ola ai nn ko£ me ka loaa ole o kekahi' palaoa. Tloko o ke anu ino « ka p*» puuluulu lakoil mawalio o ke' Ihi o ke eamp, e makau ana i ka hHaleU' i ka mehana a ke ahi o make i ko anu. O kn poo n Inkou i pAmaikai iki ma kā loaa ana o na huluhuln. haawi aku la i! kekahi mau apanapana a ia mau hUluhulu i ko iakou mau hoa koa e wah! ae ai mawaho i 0 ko lakou mau kapuai e paki ana ke koko. E hooinanao aia iwaepa o ke!a poe 5 ehaeha ana he po« kanaka ua maa i ke ola aua me ka oluolu, ame ka Iako pono i na mea apau a ka naau e makemake a hoomaopopo iho kakou 'ua'uku ko kkkou mau kupuna i ke kumukuai nui no ke kuokoa a kalrou e haaheo nei. Ehaeha pu 0 Wakinekona me kona poe' kanaka a no lakou. Ua oleIoia uu hele mai kekahi. Qua'ker i kekahi !a ma ko Wakinp'l.ona wahi e noho ana, he wahi mehameha o ka ululanu ; manoanoa. 0 ke alaka? o na kanaka he lehulehu e pelu, ana oia ma kona mau kuli. 1 E hiolo ana ka waimaka ma |kona mau papalina oiai oia e pule ana. Me ke eehia nui 1 ke kanaka Quaker i hookawiile aku ai iaia iho. T ka hoike 'ana i keia mea i kana wahine. olelo oia, "Ke i'aku nei !au ia oe, e lanakila ana o Kdoki Wakinekona! E lanakila, ! io ana ka poe Amelika a ko lakou kuokoa! Ua lohej au iaia e pule ana iloko o kii ululaau i keia e Hana, aj ! e hoolohe io mai ana no ka Haku i kana pule." j Hoonui ko Wakinekoha poe enemi i ka pilikia o ke ] kau anu! O na lala'no kekahi o ka Ahaolelo, ka poe ej pono e oi ae ko lakou iko, imi! hala lakou iaia. O kona mau | hoaloha oiaio elike me Mar<iuis de i,afayette opio ka mea j 1 hooluolu iaia. He kanaka 'waiwai nui o Layfayette a he i kanaka opio kaulana nui no' hoi iwaena o na aha Palani. Ua lilo kona puuwai i ka haha no ka pono o ka poe Amelika. Ua kakau oia i ka Ahaolelo e haawi aku ana iaia iho i mea kokua, a hoohiki 6 uku no oia i kona mau hooIilo apau. Laweia kana haa'wi me ka hauoli. Makemake koke no oia i ka poe Ameliksi, a ma kekahi aoao, hikiwawe iho la ka loaa ana he wahl pumehana nona iloko o ka | puuwai o ka poe e hooikaika ana. O kanaka i maa loa i na mea hihiu e aa e hoolei iaia ilalo me ka poe e eha- ; eha ana o ka Awawa Forgē, a hooikaika i ko lakoiLJiviwo ole. ' ,' j 0 kekahi kf.naka malihini i lilo i mea makemake i ka poe Amelika ho aliikoa Perusia oia, o Baron von Eteu--j ben. Ua hoouna ke aupuni Palani iaia mai ke!a aoao mai | 0 ka moana e a'o i na kanaka Amelika ho!ofta: i ka oihana koa ame na mea kupono e ae i pono loa e ike lakou. I kona ike ana i ko lakou hune ame ka ehaeha ma Awawa Forge, haawi oia.ia Wakinekopa i ha inahalo kiekie !ōa. me ka i ana iho, "Aole he alakai iloko o *Europā e hiki ke paa 1 kahi hookahi i na koa i pilikia lo'a elike"ifse k£fī>," Hoo'maka o Steumon ē hana ka Tka1ka. Ka mua huhu a, 'leo nui oia i na kanaka no ka mea he hupo loa lakou. II kekahi hanu ana, ma ke aho kupanaha hapa Keleinania, | a hapa Pelekane ma ka olelo ana, mahalo aku la oia ia! lakou no ka hikiwawe o ko ! lakou ike. Alaila, me he ahi la, huli iho la oia maluna o lakou me ka inaina nui no kekahi hewa nui. Aka nae, ihamua o ka pau ana o ke kau anu, ua haaheo oia i kona !mau pualikoa, a no ke kumu maikai. ' ' •' , . ■ , .• " 1 ka hooholo io ana b ka Palani e kokua, hooko 10 iho la lakoū i ka lakou olelo ma ka hoouna ana ae he aumokukaua. ī kona hoea ana mai, haalele o Sir Henry Clinton, ka mea iaia ke alajkai ana ia wa ma kahi o Ke~ nelala Howe, a nee i Nu Ioka. Hahai aku o Wakinekona mahope a hoopuni hapa iaia ma ka hoomohala ana. i kona pualikoa mai Morrist-own aihiki i West Point. Hoomaka mai 0 Slinton i ka hoouna4 na puali koa ka poe i kaki i ka luku ana iaia i nee aku ai. Manaolana oia, ma ka lele ana maluna o na kanaka o Coneticut, e alakai ia Wakinekona e hoopakele ia lakou a ma ia hana e alakai ai iaia'mai Nu īoka aku. ! ' Ma kahi o ke komo a ! ku iloko o kela pahele, hoolala iho la o Wakinekona e lele 1 maluna o Stony Point, me ka manaolana a hoowalewalei'a ka poe Pelekane 9 haalele ia Coneticut. He wahi o Stonv Point i hanaia a paa joa me na papu. Ake me kona'noonoo maikai mau, koho iho la o Wakinekona ia Wayne no kela hana pohihihi. Kapa kona poe koa iaia o "Anthony Pupule," no kona hooponopono ole ame ka wiwo ole, aka ua makaukau mau no nae lakou e hahai i kana alakai ana. Ano; malalo o na eheu o Ka po, alakai o Wayne i kona poe maloko aku o k'a ulūlaau ahilki i ka papu. Malaila mahao kkou iloko o elua puali, a ma ka hoailona, me na elau ma ko lakou.mau lima, holo lakou a luna o ka papu, a hiolo imua o lakou. 1 ' f E hoomanaoia no o St. Leger, ma kana hele ana ma ke awawa Mohawk, ua kaiikai nui oia maluna o ka poe Ilikini ame ka poe Tories o Sa wāhi. Ua haule pahu kana huakai hele, akā o na Īlikinl, i hookikinaia e ka poe Pelekane, hoomau aku 1a no i koli ana i na poo me ke puhi ahi ana. Hoouna o Wakiiiiekona ia Kenelala Sullivan e hoopio ia lakou. Hanaino <iia he kanaha poe kauhale Hikini a pela i hoonawaliwali'ai i ka mana h na Lahui Ēono a aole lakou i hoopilikia hoii ma ia hopē aku. Ē hana ana kekahi poe Ilikini i ka lakoiji mau hana ma ko kakou laina omua o ke komohana. ī ka 1778, hele o C?orge 3Rogers eiai'k iloko o ka aina ma ki akau o Ohio. Auhee iaia ka poe Pelekane ame ko lakou mau īlikim kokua mai ia lakou. Ua ikaika loa ko Iakou pio ana a hiki I ka poe Amelika ke koi mahope mai i ka aina mai Ohio a hele i ka akau ahiki i na Loko Nunui.

Maimia o ka hoohana ana i ka paio hope loa o ke kaua, e hūli kakou no ka mauawa no na moana kai hohoiīu, oiai kf aumokakaua Amelikn e alakaiia ana no c loaa he wAhi o ka olioH niai ia Enelani kahiko mai, ke alii o oa ka> O ke koa moana o ke Kaua Amelika oia o Jol-.ii Paul Jones, He kanaka Sekotia ;oia ma ka hanau ana, aka he kanaka hakakn ikaika no Amolika/ Holopor,o iho la kona hooliK'» i kona inoa he *hua<>lejo e welii? ai iioko o na kaen-a knpakai o Enelani ame Sokotia. ~īr. Jones ke aiakai ana o e!ima mau moku } o ka īia— pamn o lakou ua haawila mn? t> kn Palani. I kekahi po o Sepatemapa 4 1779, oiai mawaho ao o ke kauakai hikina o Enelani, ike elua mau mokukaua e alakai i kekahi viau moku ī.ole oia maluna o ka woku mii. !!oko o ka ka.hana. pili loa iho la ko Jones moku. o ka Bonhomt|ie Richard anio ka moku relokane, oka Serapis. Lawe $ i ke!a mana%va me ka iwo ole e huipa elua mau moku ika va hookahi. Me ka pii ana ihma o ko laua mau lilini, hooloi aku la kona jhV k&naka i na meapahu iima ilnlo i'nnn o ka papaheie o ka ;ku o ka enemi, VM aka 1a kA maks\i maluui* o na kela Hookikin*!* ke» lakou aiakai e ipK 1 a o 1 jQhn Paul Jones ke hoia. i