Ke Alakai o Hawaii, Volume VII, Number 31, 6 December 1934 — HE MOOLELO HAWAII KAHIKO LOA NO KANA AME KONA HOAHANAU O NIHEU [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

HE MOOLELO HAWAII KAHIKO LOA NO KANA AME KONA HOAHANAU O NIHEU

- NO NIHEU . : . ... -3g --. « # He koa makau ole o «a! ikaika, a he hiki iaia ke hoouka kaūa me ka *»« ke kanalua ole. Lalau aku la.oia i kana o Wawaikalani, a hoomoo aku la mai na waa pali, a heie aku la maluna oia me;i. Ma keia helelīpa a Niheu, lioea aku la oia 1 ka puu u Ilaupu, aia Ike alii o Kapepeeikauila me ka makuahme jO Hina, lilo ia Kapepeekauila i wahipe nana. NOKAPUUOHAUPU O Kahonunuimaeleka ka inoa o Haupu, he, hjonu, ma na aoao o ka puu o Haupu, ina.«l upa'i na liui, pii ua puu nei iluna a kiekie ahiki i ka pa an& He pa mawaho o ka puu ■» īlaupu, he paehumu ka i|ioa. Oia kc ki o Koaea ame ka ulei o Nuuhiwa, aole e koHLu ka makani iloko o ka hale o ke alii, oia o Halehuku,. hiii aku ana o-Niheu i ka laau palau ana,.ftaii ke ki o K,oaea anle ka.ulei o Nuuhiwa a komo ka mak*n£jsoko 0 Halehuki. - la wa ninau ke alii o Kapepekauila! Ēt. keia mea e komo mai ne-i ka makani iloko nei o "Heaha mai hoi kau! he keiki me ka laau e hili nei ke ki o Koaea ame ka ulei o Nuuhiwa."|Sgel&| mai la o Hina: "O Niheu, o ke keiki koa a wiwmße a| maua ; he keiki makau ole kela, e make ana kakoāpaa."! la Hina e kamailio ana, hiki ana o Niheu-antelau I Ika makuahine ia Hina. a 1-awe aku la. Mamua ae o ka' iawe ana o Niheu i ka makuahine, ua hai muao Hina ia Kolea laua me Ulili i ko Niheu wahi e ikaika ai> oia ka owili lauoho o kona poo, o Wilikalinoamohalaikaekaeka ka inoa; e lalau a paa ka owili lauoho, alailā haalele ia'u peia; pela e nawaliwali ai o Niheu. A ike o Kolea ame Ulili, jLia lilo o Hina, lele iho la | laua a hop.u.a paa ka owili lauoho o Niheu. A ike o Niheu j ua paa kona owili lauoho, haalele iho la oia ia Hina a feopu i i kana laau palau, a hahau aku la ia Kolea laua W UliH.' laia i lilo ai ilaila; holo aku la o Hiiia ahiki i ka hale> nie ke &ane o Kap.epeekauila. Nolaila, hoi aku la o Niheu„ahiki in& waa, ninau mai Ia o Kana: "Pehea aku la ioLka, o kaua?" OWlo mai la o Niheu: no ia'u, a e hoi mai. ana maua. Iko maua wa. e hoi , oia ka wa i apoia mai ai kuu owili lauoho e na wahi imnm, e Kolea ma. Lilo au ilaila, h"olo ku.nei o Ilina." I o Kana ia Niheu:, E noho oe iluna nei o na waa; a gwau ; o kaua ke kii aku i ka makuahii&e o kaua.". ; , v /! Ia wa, ku ae la o Kana iluna o na waa, o Kaumaielieli ma, a kiei iho la maluna o Haupu. Oni a? la o H&upūa pii ika kiekie. Pela no hoi o Kana oka oni ana» Majkeia oni ana o Kana, ua hiki i ka ka lanilipolipo, ua punawelewele nae ke kino o Kana, no ka pololi i ka make a ka ai ame ka i'a, Nplaila nana ae la o Niheu ma na wawaa o K|ann. { ka paa i ka punawelewele ame ka wiwi loa, ā noonoo i"ho la ia, he make i ka.pololi ke kumu o ka loaa o kona 'hoahanau i keia mau pilikia. Kahea ae la o Niheu me &iLleo aui ia Kana: Ē moe.i-a i Kona i o Uli la, ike kiipimnwa— hine o kaua, i kahi o ka ai ame ka i'a."- „ */;' Ekolu la ke kahea ana ā Niheu, lohe o A lohe o Kana i ka leo o Niheu, moe aku la oiā maluna o Molokai, a kau pono iluna o Haleakala, ilun# kuahiwi; a ma keia moe ana a Kana, ua puali kuahiw? o Haleakala ahiki i keia wa. Ia Kana i hiki ai i o Uli la, moe iho la oia mawftfco oka hale. Ala ae !a o Uli ike kakahiaka nui a heieliwaho, nana iho la oia ia Kana, o kana moopuna. laoia a hoala iho la, hanai iho I'a i ka ai, a maona, iho.mai la kona nui ahiki i na wawae iluna o ka waa, kahi a Meii e noho ana. -r* ' ' • Nana iho la o Niheu a ike, ooki ae la ia i ]f&iihi wawae o Kana, no ka ukiuki o Niheu i ka ai ana p a maona nolaila holo ae 1a ka maeele ahiki i ke poo o Olelo mai la o Uli ia Kana: "Ua huhu kp kaikaina |jfc pe o Niheu i ko ai ana a maona, nolaila oo|d kela i ko Vāiffi&sv Ua make ko hoapaio, ina oe i ala, e alā .oe māīuna'mo ? .lta puu o Haupu, hoaa iho oē i ou mau maka, _a nanala e oni ae, lalau iho oe i ka hui akau a uhai ae; a pe&ijk4 hui hema; alaila, pau kona ikaika." A pau ka olelo ana o Uli ia Kana, ala mai ola. a kupono, a kiei maluna o Haupu; hoaa iho la i kona mau maka. Ala ae la o Haupu a oni iluna. Lalau iho la o Kana ■i ea hui a uhaki ae la. Ma keia uhakiia ana ona hui* ua pau ka mana o Haupu. Keehi iho la o Kana ika puu a helelei, a ku kekahi mau puu liilii iloko o ke kai; a oia kela mau puu loulu e ku la ma ka waha o Waikolu ahiki .K.apepeeikauila, a ua loaa o Hina, a laweia mai Ia anoho ■i .keia la. Ma keia make ana o Haupu, ua pio ke alii o •me kana kane o Hakalanileo, a pela i pau ai ke kaua ana me ka puu o Haupu. Pau pu no hoi me keia wahi moolelo kahiko loa!