Ke Alakai o Hawaii, Volume VII, Number 29, 22 Nowemapa 1934 — HE MOOLELO POKOLE NO AMELIKA HUIPUIA MAI KA MAKAHIKI 1763 MAI [ARTICLE]

HE MOOLELO POKOLE NO AMELIKA HUIPUIA MAI KA MAKAHIKI 1763 MAI

lloko no o ka pft& ol ka muliwai 1 na pauku haupaa e lana ana ;< piha ia, lawe|aTve iho la nn kekahi mau koa j lawai'a i ka hana paakiki .0 ka hoe ana 1 ko I pualikoa a kaa tna kekah|[ aoao. He hana lohi loa ia a |he hana no hoi lloko 0 kel anu inilniki. O ka poe i mua, heie wāwae iho la lakou mao a maanei o ka <iina rnej ke ku'iku'i ana i ko lakou mau lima, ame ke h?, ana i ko lakou mau lima hu'ihu'i, oiai lakou e kali-ina 10 ka hoea mai o kek&hi poe Alaila hoomaka aku la ma-ki loihi ana 0 eiwa mijle ahiki i Trenton. !VTa ke ala* ēlua mau kanaka i make ike anu. Kawa-u na pu ika pa oka hau. Ikawa a kekahi poe i olelo aku ai ia Wakinekuna e waiuai oJe anu ia jmau. mea, pane mai oia, Alalla e iioohana i na elau pu, pono e HIo ia kakou kela kaona." I ka mahele ana ilo:<o 0 na mahele elua, Komo aku la na koa aloha aina i ka wehe'na o kaiao iloko 0 Trenton mai na aoao like mai <jlua. ka lakou mau pu-kuniahi ma kahi e makawalu mai ai ka lele ana a na po-ka ma na alanui, Ike kna oka pu mua me he pu la no ka puka a»a o ka I«|, holo ki-ki aku la ka poe Hesiena, i aahu hapa waleia no i ka lole, iloko 0 na alanui. IMe ka noonoe i hoopohihlihiia pouli e ka makahiamoe,] i holo pupule lakou io a ianei, aka aole he wahi e pakele ai.| Holo lakou imua 0 kekahi pu-kuniahi, a iloko no hoi 0 i ka laina o na elau pu. ke alakai i hookupouliia ka noonoo e hoakoakoa i kona poe kanaka iloko 0 ka laina a hiki ole. Ua lohi loa kona hoomanao ana, iloko 0 ka hanoli Kalikimaka ana, uk haawi aku kekahi mea iaia he leka ana i hookomo ai iiloko o kona pakeke. He olelo kauleo ia i laweia mai e kakahi kiu, e hoike ana i ka hele mai o Wakinekona ame k<|>na pualikoa. I kekahi la ae, loaa ka leka aole i weheia faia kona kino make. Ma kahi paha o hookahi hola, lilo lia Wakinekona ka mana o ke kaona, me hookahi kaukaijii poe Hesiena Paahao, me na waiwai nui ona ponokino. O keia ke ano makana Kalikimaka oi loa aku o ka makpmakeia e ka poe 0 ka pualikoa Amelika i nawaliwali. Holo mai o Cornwajllis me ka mama nui. mai Nu loka mai ahiki i Princeton, ;a nee me kona pualikoa. I ka| lua o ka la o ka makahiki 1777, loaa oia ma ka hema | iki o Trenton. He wahi uuku wale no ka mea; nana i hookaawale iaia mai na pualikoa Amelika mai Ua luhi a kaoa kona poe kana|ca. Manao iho la oia he hana naauao, oiai aia lsa enemi i|na Jsahi e hiki ai iaia ke nana 1 pono aku i ka enemi me k§ kokoJke loa, e kali a kakahiaI ka alaila lele mai e He ololi Ipa ke kai nana i jhookaawale ana i>a lai-" 11 tjtloa ina k|ia kiai„Pel£M|ie <.» ua k-'h ia l<s. hoft&u..,fuaa .i ka wai. .«■.< '■ < u alu a e eli &na.i mau a>. . , , I kekahi ala ae la 0 aia hoi, ua neoneo kahi, Ua loa ia na koa-ng'Kih ta hoi, ua neoneo loa kekahi ajoao mai. Ua pulapu loa ia ka poe Pelekane. 0 kela mau; ahi hoopumehana ame ka nakeke 0 na k'ipikua, ua haijia waleia no ia i ike oleia ka haalele ana iho ona iloko oka pouli.. Oka loheia ana aku 0 ke kani o ka pu-kuniahi mahope. ua hoike aku ia i na ?elekane |ia ma-ki o Wakinekona i kona poe kanaka apuni ko lakoji poe enemi. Ma kahi e apa i Princeton, halawai o W.akinekona me kekahi poe e hele ana e haoPu'ipu'i ia Cornwallis. Olepe puia lakou e ka "alopeka kahiko elike me ka CornwaJHs i kapa ai ia Wakinekona, me ka holopono lua ole a nee aku a kekahi kulana oolea ma Morristown. He hana kamaha'o loakeia ma ko Wakinekona aoao. Ua ia i ole ina hana apau akā poe [ Pelekane i hana ai iloko 0 eiono malama. Koe wale no ua j lilo ia lakou o Nu.loka, i oi aku ko lakou maikai maii) ua oko lakou hoomaka ana. Malaila ua palekana 0 Wakinekona, a iaia ka mana o ka hapanui o Nu Tersey. la wa hookahi ua kaa oia npa kahi e hiki ai iaia ke hele i ke awawa Hudson ina e makemakeia e hana pela. Ua

i lawelawe o Wakinekona i ka kaua holookoa iloko i.o na la eiwa wale 110, i Hoohauoliia ka poe aloha aina e ke alakai noeau a ke alakai nui ame ke koa wiwo ole o.kona poe kanaka. Aka iaole i ioaa ia lakou ke dala e uku ai i ko lakou poe koa iuo ka manawa loihi. oke kumu o keia, no kn mea, aole hc dala a ka Ahaolelu ī.ahui — aole 110 lioi lie aīahelē e ?oaa ai ke da!a. Ua hiki iaia ke olelo aku ina mukuaina pak.ihi: "Makemake makou i dala na ko makou mau puālikoa/' aka aole e hiki iaia ke h'ookikina i ka mokuaina € uku ia huina. ī ka wa holookoa o ke kaua ua hookikinaia ka Ahaolelo Lahui e aie dala. ī ka 1775 hoomaka ke aupuni e pa'i i dāla pepa — na pepa aole he mea mawaho ae o ka hooia o ke āupuni maluna o ia mau aPana pepa e uku. Hoomauia a pau ke kaua ka hoopuka ana o ia ano dala, nie ke noi ana i na kanaka e lawe ia mea ma kahi o ke dala maoli. Hoohanaia na dala pepa i keia wa a hauoli kakou apau ika loaa oia mea elike me ka uui e liiki ana. O ke kumu mai o kela» mamuli ii ! o ko kakou iko e haawi mai ana ke aupuni Amolika i da!a £u!a a 1 ole i dala keokeo 'na wa apau a kakou e makemake ai. Ua ike kakou he mea ka ke aupuni nona ka waiwaiio mahope o kela mau pila. O ka oi loa aku oka maikai» ua hiki iaia ke loaa ke dala ma ka aahau ana. Aka aole i loaa iua ftanßka kēia manaoio iloko o ke aupuni kahiko i liuiiu, IT« manao lakou aole e li'ki arta ke laiau kv" aupuni e liiki ai iaia ke uku* dala mao:i no kela luau hooia i kakauia. Nolaila ulolohi loa ko lawe ana i ke dala pepa uo na mea a lakou i haawi aī \ ke aupuni a i ole no ko lakou ( mau luhi paha. ] Oka hopena. lilo pepa a kokoke e waiwai 010, j ĒHke me ka \\lakitiekona i olelo ai hookahi manawa» he wiau kaa piha ona pila pe;\<* e uku no ka piha in\ala. 0 ka mea oiaio, O ke dala Pepa aupuni huiia. elīke rae ia i, ai, he uuku loa kor.a waiwaiio a olelo kakou i keia wa no kekahi mea waiN\a" "aole i like ka \wū\\ai me ;kt pepa on» i malir.:a iho." Ma k& hop<j okc k&ua |lehulehu o milioua dala o aao pila i >« ia i ukuia. \■' f *