Ke Alakai o Hawaii, Volume VII, Number 9, 28 June 1934 — He Moolelo o Ka Missionari Mua Loa ma Apelika [ARTICLE]

He Moolelo o Ka Missionari Mua Loa ma Apelika

Ua HoomanawamiHa Na Inea Ame Na PsHk!a He Nui; Pilipu Na Haumana Naauao o Na Kula Nui Basil Mathews

MOKUNA X

Kty IMUA O NA PUA MAKE

Hoea o Livingstone i ka home i ka wa e loaa ai iaia ka hauoli Kalikimaka me kana mau keikikane ekolu ame Agnes ika makahiki 1856. Paani oia i kekahi mau ke.'nu me lakou 'elike me ia a lakou I paani ole ai mamua iloko 0 ko lakou ola an£. nn ka mea, oiai lakou e liilii loa ana no iloko 0 Apelika me h«. mea la aole he loaa 0 ka manawa iaia e paani ai me mau keiki. I ka hiki ana mai o ke kau oluolu,oili mai la pua Pelekane ame na manu e hoohauoli ia lakou,' aole oia i ike ia mau mea no ka manaw?. loihi loa. "Ua ike makou," wahi ana me ka olioli, "i n.i daisies, ka loke ame kekahi mau pua kakaikahi e ae ame kekahi mau manu no hoi." He ano kupolo na elepani ame na liona ke hookuk.u ae me na manu oonei! He lawe mau'oia ina keiki e holohoio i ka wa mehana iloko o na ululaau 0 Barnet, e kokoke ana i Ladana, a holo me ka hikiwawe loa a lele iwaAole hiki ia Ma-Roberts ame na keiki ke paa ia Livingstone ia lakou wale iho no, ina no ma ko lakou home iloko 0 Beritania, no ka mea, lilo iho la oia ia wa.o.ia kekahi o na kanaka kaulana loa iloko o ka aina holookoa. Koiia oia e hele i na ahahui akoakamai, i na halawai nunui, a i na halekula noho paa nunui, e haiolelo ai—he mea ana i hoowahawaha nui loa ai—a e lawe mai i na meelala hoohanohano. Koi puia oia e ka poe e kakau i buke 0 kana mau hele ana. Kapaia ia Na Kaahele Misionali. I kekahi la hele oia e ike i na keikikane ame na kimahine a ka Moiwahine Vikolia, a o ka mua loa 0 lakou ka i lilo 0 Moi Eluwene VIL Makemake lakou e !ohe 1 na kaahele ana a keia kanaka kaahele helehelena haulaula ikaika. I kekahi Ia okoa, hele oia e ike ia Kuini Vikolia. Akaaka nui loa ka Moiwahine i ka wa, mahope 0 ka hai ana iaia "i kona hauoli ua hiki i kela wa ke hai aku i ka poe Apelika ua ikemaka maoli oia i kona poo, wahi ana: "0 ka ninau mua a lakou e ninau mai ana 0 ia ana keia, 'Ehia pipi waiu a ka Moiwahine?" Oiai aole dala a ka poe Apolika, wahi ana i wehewehe aku ai, helu lakou i ko lakou waiwai ma ka pipi, a 0 kekahi poe hoi ma ka nui o na niho elepani. I kekahi la hele oia i Glangow e hooliloia mai ai i Kauka no na Kanawai, 110 ka nui o na mea i loaa iaia ma kana mau huakai Hele mai ka poe malalo oka plipa e puka pono aria, elike me ka mea maamau i na wa elike me kela, i lako me na hua e kiki hele ai, me na o-le ame na mea hana kuli, i makaukau e hehihehi a e u-wa a e hoohenehene iloko 0 ka papahele maiuna o ka hall. Komo aku la 0 Livingstone iloko me kona manao ikaika me na kapuai wawae wiwo ole. o kona helehelena ua mo'a a uliuli i ka la 0 Apelika a kinohinohiia me na laina alualu oka ehaeha i loaa mamuli ona piwa. Luheluhe kona limahema me ka 1010. Hoomanao na haumana ike nahu a ka liona me na pilikia he mau kaukani a ke kanaka haahaa, ula ikala i ku ai imua. O na pahu ame na mea hana-kuli ua hamau lakou; aole i hoohanaia kekahi msa ki pea, aole no hoi he wawae i hehihehi kolohe. Hoolohe lakou me ka maluhia loa i kela kanaka a lakou i manao ai oia ka naita nui loa'a lakou i ike a i lohe ai. Hai oia ia lakou i kekhi 0 mau pilikia amie na kaahele ana, Alaila ninau mai la oia: "E hai aku anei au ia oukou heaha ka mea nāna i malama a i hooikaika ia'u iwaena o keia mou mea apau, ka pilikia, ame ka mehameha o ko'u ola kaawaīe ana? 0 ka hooia a hoohik4« 'Owau pu 110 me oukou i na wa apau ahiki i ka hopena.'" Oia ka oi loa aku o ka hauoli i ka wa ona e hauoli 0 na hoaloha mamua o ka wa ana e kamailio a'i ma na halawai nunui. Makemake nui oia ina keikikane. Hookahi la, hele oWe ike i kekahi keiki e ma'i ana ma kona wahi moe. Olelo oia ike keiki me kona mau lehelehe ponoi i ka moolelo 0 ka liona a kakou i heluhelu ai he wa aku nei i hala, alaila wehe ae la oia i kona kuka, 9T\, 1 «I nii« « '©inv-id;«'uo3i o i3iuit Tsy[ r npdniad e keiki i na maka niho a ka liona i nahu ai i kona lima. Ua hiki i ke keiki i ka pule mua ona iloko 0 kā papa palapalaaina i keia la V ik 1 ni i|iea e pili ana ia Apelika ame kon,a mau 1 kn\a na muliwai ame na ma na mamua oka mea loaa 1 nn 1 an-ik naauao loa mamua aku o ko Livingstone hoi ana 1 PeU kane. Olelo lakou, "He aina waoakua nui o Apelika. Heuke o Livingstone ia lakou no ka manawa mua loa ua piha ia i na muliwai nunui ame na lokowai. "Olelo ka poe, "He poe ino ka poe Apelika apau loa, he poe aikanaka hakaka." Hoike 0 Liv\ngstone ia lakou, ina e hana maikaiia kela poe, he poe maikai ka poe Apelika, he poe hoaloha kupaa, elike me kana poe Makololo. Ēia nae, makemake o Livingstone e huli hou aku no, Makemake oia e loaa kekahi wahi kiekie, e oluolu ai ke ola kino iloko 0 Apelika waena kahi a kanaka ŪI keokeo e ao ai i mau kahunapule ame ona mau kimiukulā Apelika, Hoolala e wehe i alanui maloko aku ona qhilaaiit hihipe'a, a e hele e nana i na muliwai a pau pono e hiki ai I&kou ke HIo i alahele no na lahufkanaka, Manaoio oia 0 ka h'ele ana 0 na haole amo ka poe kalepa a noho iwaena o Apelika he mea ia e ke'a ko'a aku ai i ka kuai kauwakuapan. O ke kinai ana i ka hana kuai kauwakurfpas ke ulu ae la ia i mea mn lon iloko o

kona ola ana, , O ka lanakiln ahiki iaia ke heie ma na-wahi apau anā e makemake ai waiho oīa i kona kulnna malalo' o ka ihahui Misiona Ladan|a. Haawi: ke 1 aupuni iaia ika man? o ke kanikela Hoko o na mahina mna o ke kan oUiolu o ka 1858 he moku anpuni, o ka Poarl, puka oia mai ka nwapo ai|u ma TJvorpo<>! mo IJvingstone kekahi oluna, o Ma-Roberts ame ka lauh koikikane opiopio loa o Oswell, ē ani aiia i na hainaKa i na hoaloha i hele ae maka 'uwapo e hkawl ai i ko lakou aloha hope ia lakou. īka hoea ana oka Pearl i Cape Town hatawai !akou mo Kupunakane Mo!ffat. \ T oho o'Mrs. Livingstone me kona makuakane amo |ka makuahin*?, a hooman no o Livingston<?'i ka hoio ana ! ma ke kapakai hikina a kahi o na nuku lehulehu o ka ilnuUwai ZamhO£t e hoto ana a komo ma na wai opilopiio 'e paila ana ain|* na hihipe*a aloko o ke kai. I i J Hiuia ae na papaa kiila auo o, na j'jekmi, a he pukau\\ahi mailoko mai o K;» lua ukana <»t»-a PoarL T ka } oohuihuiia ana ao o kola nuui mea -oaa iho la ho mokuahi, 1 kapaia i Ma-Kobcrt ( ka iuoa o Mr#. Liviiigstonc. 0 ka Poarl amo ka Ma-R<il4rt pu-a aku la ko kua mau |iwalu a pn ma ka muliwai Konuoue, ka nuku liohenu o Jka inuliwai 7. unbe:u. . - . - I-