Ke Alakai o Hawaii, Volume VI, Number 40, 1 February 1934 — HE MOOLELO OIAIO O KA LOAA ANA O KA WAIWAI HUNA He Mau Kenekulia Ka Noiiia Ana o Ka Moolelo e Pili Ana i Ke Kuleana Pilikoko o Ka Ohana Ma Ka Ulia Wale No i Loaa Ai Ka Lua Huna i Na Kamalii Liilii e Paani Ana Maloko o Ke Ana o Kekahi Ailana [ARTICLE]

HE MOOLELO OIAIO O KA LOAA ANA O KA WAIWAI HUNA

He Mau Kenekulia Ka Noiiia Ana o Ka Moolelo e Pili Ana i Ke Kuleana Pilikoko o Ka Ohana

Ma Ka Ulia Wale No i Loaa Ai Ka Lua Huna i Na Kamalii Liilii e Paani Ana Maloko o Ke Ana o Kekahi Ailana

I . Ua loaa, no he maujwah| kii kakaikahi ona iloko o I ka mooleio. Ua ikeia kona moku ame kona poe kela e ku i ana iloko o ke awa o Madagascar. Ua hoalaia ka manao i .0 na kela i ka ike aku i ka nui i ka waiwai o na waiwaipio, i ua ano paakiki ka noho mana ana ku maluna o lakou. I E holo mai ana ka piha pono o na pea i ka makani he moku o ko na Aim. E i kamaainaia i ka hali i na waiwai he nui. No ke konoia o ka.manao e ka waiwai nui e loaa ana ke lele e powa, i kela mōkū, hele na kela ia Kapena Kiad. Ia lakou a.ole he aha e nui loa mawaen& o na moku Palani e hana ana i ka hana powa me ke aponoia e ke kanawa.i ame keia moku.o ko na aina ē, he moku kalepa, a o ka oi loa aku oiai ua loaa aku kekahi poe moku e hoio ana malalo o ka hae hoopunipuni ame na palapala o ia ano hoopunipuni like. Hoole o Kidd i ka hoolohe i na kela. Hookahi o lakou i hoopuka aku i kekahi olelo hoohenehene. He kipi ka oielo ana pela nolaila huli aku la ke kapena imua o na keka. ■ f:: "H«aha ia?" wahi ana i ninau mai ai me ke okalakaia.: ! ;;: ; • <f Ma ka'u nana aku, ua lilo oe i mea mana pono ole, i ka wa pokole," wahi a ke kela i pane mai a,i. I ka hookokoke ana mai i na kanaka, hoao aku la o Kapena Kidd e hopu i kela kanaka ma ka poohiwi. Aka hulali koke mai la kekahi pahi a lele mai o Moore ipaluna o ke kapena. Ilamama ae la ka waha o na kela me ka namunamu ana, aka he mea ole ia ia Kidd.Kapae waleia ae la no ia mea ma kahi e. Me na lima ikaika lua ole lalau aku la oia he jj>akeke wai a hooniniu mai la ia mea imua o kela poe kela kipi me kona ikaikka apau. Haulye aku la ke kela ilalo o ka papahelea noha kona poo, a kauoha aku la ō Kidd i na kela e aku apau e hoi i ko lakou mau wahi pakahi iho. Aka mau iho la no ka ohumuhumu mamua o ka ihu o ka moku kahi d nalvela. I ka ikeia ana aku o kekahi moku hou e komo an!a iloko o ke awa, o ia pu kekahi i nanaia aku me na mal<a makaleho." Aka he moku ia i iako nui i. na pono kaua. |loohuli aku la o Kidd i kona ohenana ma-! luna o ua mokii !a a kahea mai la me ka leo nui: : <4 Eia ka mea ai na oukou ina ua pololi loa oukou. Aia mao ka moVu powa, o Culliford. 0 ka moku elike me ia ka kakou i mai nei e huli. E hoi kela ame keia kiuiaka i kona lumi ilhM" Aka o na lula 1 hiki ai iaia ke hoohana e malamaia mai weluwelu iho la i.i ia uianawa. Aole ae o na kanaka e hoolohe. i % Ta pau ka hiki an-t ko aku i na kanaka i kela wa. Hoohoaloha aku.la H*kou :ne na kanaka uluna o ka moku powa a hui ibo ta na kanaka o na moku a elua e kuulala in lakou iho miOuna o ka nioku. ī ka hoīo o ka moku Culliford, uana aku la o Ki4d n.ahope onn man:u) Imuna aka, ine ka maha no nae v Ko ka o na U-U; o ka Adveuture Gallev uu hui aku la mejßHßia o ka nioku powa a me ia e liuhai aku anO|BQ[ a hi'u o ka moku o aiua e. [ E o'i hWm i\ me ka lawa ole i njaltela mai kahi uiai o kona haaltejga laua e koua kela, ikeia jho ia ua hiki pono oU> 1 Oallei' ke holo pono ma ke kai. Me na kela 'oa i koe lhv, ike aku ,a o Kapeiia Kidd i kr kalepa liikini, o ke Kalepa Quedau^h. Ma am ? kamae mai la ua moku lala a pili pU. la o Ka-peua Kidd i'un.a oHke me i &at I huoi ai, ioaa iaia

kela moku c holo ana malalo o ka. J?.gJax4 ahiki. ia ke kooliloia i moku e powaia malalo o,ka leka>nA e ana. I *■. _ - -_ ' ile ke koena o kana mau kela kakipkahi ioa lawe ae la ula i ke alakai ana i kela moku kalepa a kualiaua aku la ua hiki i na kela o ia moku ke hui me kona malalo o, na manao i waiioia aku i ka poe i mahuka.o kona moku. A~ ole a lakou e ae e hsna ai, aka o ke kakauinoa wale no me Kapena Kidd. Ma ka hoopiholo ana ika Adventure Galley, holp a- . ku la o Kapena Kidd maluna o ka Quedaugh me.na kela hou ame kekahi mau ohua. Holo aku la nae ka. lono e lele ana oia maluna o na moku hoaloha a ua hoopihaia na luna aupuni Pelekane me na olelo ino e kue ana iaia a hoopuka mai la o Williama 111 he kuahaua e haawl ana i ka maha i na moku powa apau, e hui pu ana me ka Callford me ka manao e haawi pio mai lakou-i 1 oko-Q- kek&hi-4nxui&wa i aeia -ito lako.u e.liana ai pela. Aka o Kapena Kidd ame.ka powa.Avery, ka. mea i apuka i kona poe kela ponoi, ua manaoia e hoi mai ana mamuli o kela kauoha. mai ka aoao 3 mai I ka lamua, aole lakou i makemake e hele i ke kula, aka ua olelo ke alii Bakhalta ame Mebjalwe e pono lakou e hele. I kekahi la ae makemake lakou e hele no ka mea ua makemake lakou e hele. Āole he mau pakaukau,' aole no hoi he mau ipu inika a aole no he māu kii. O ka henua apau he wahi paani vvale no apau; aka o ke keiki koa loa aole ae e hele a komo loa iloko o ka ululaau. No ka mea, la ka maikai o ka heluhelu no na liona ame ka poe hahaHipna, a i ole o ka ike ana aku paha i ka liona iloko o ke zoo, nae he mea hauoli ka ike a.na ua kokoke mai kekahi liona me ka ike oleia aku iloko o ka hihia o na nahelehele ma kahi e kokoke mai ana i kou wahi e ku a e noho ana paha me kekahi paku ole mawaena ona ame oe. Aoie he kumu w T ahine o ke kula e ao ai i naJke.ikima- _ hine. He pono ioa e loaa he kumu wahine, a penei i loaa ai ke kumu wahine. ■ . ■ ■ „ Oiai kona lima e ola ae ana, hoi hou o Livingstone i Kumman- a hele hookahi haneli me kanalima mile mao loa aku e halawai ai me Robert Moffat»,ka mea e hoi mai ana mai Enelani mai i kana hana he mpiona,ri ma Kiiruman. I ka hoea ana aku o Livingston:* ahiki i ke kaa, ike aku la oia ; mawaho ae o Mrs. Moffat, iu Mele kana keiki-. mahine m\ia. Emo ole aloha iho la o Livingstone ajne i kekahi, a maīālo o ke kumulaau almond nui ma Kuruman he kumulaau e hoolei mai ana i ke ala o kona mau ia manawa, hoohuiia iho la keia opio iloko o ka berita maemae o ka male laahia. Hoi a noho ma Mabotsa—kahi a kakou e hoomanao ai, o ka mānao o ia, "he ahaaina male." Malaila ao o Mele i kela poe keiki iiilii Apelika iloko o ke kula. Noho laua iloko o kekahi wahi hale pohaku uuku a Livingstone ame kona mau kokua i kukulu ai me ko lakou mau lima ponoi. Na Livingstone no i hana ka hapa.nui o ka hana 6" ke kukulu ana i kela hale, no ka mea ua maa loa ka poe Bakhatla i ke kukulu i na hale.liilii poepoe ahiki ole ia lakoh ke kukulu a honoho i na pohaku ame na uinihapa a pololei ka laina! Nana no i hana na uinihapa. Hana oia ame kona mau hoa i na pukakomo ame na pukaaniani mai na kumulaau e ku mai ana iloko o ka ululaau. Olelo mai o Livingstone. "0 na laau apau ame na laau apau ua hoonoho papa maikai ia lakou apau e ko'u mau lima ponoi." Wili like no laua me Mary i ka laua waibata iloko o ka ipu lepo, na laua no hoi e hana i ka laua ihoiho kukui, ke kopa me ka lehu o na meakanu no ka mea o ka halekuai kokoke loa mai he mau haneli mile 'ka mamao. Aka makemake no laual keia mau "hana. a olelo mal o Livingstoiie ia laua i hana ai 1 keia mau mea apau me ko laua mau lima ponoi hoohalike oia iaia me Robinson Crusoe. "O ka'u wahine ka haku o na hanu a,pau maloko o ka hale a owau hoi ka haku ma na hana apuu muw&ho o ka hale. wahi a Livingstone i olelo mai ai. ■ Oiai he wela loa ka la ma Apelika i ka waenakonu o. ka la, ala laua i kakahiaka nui loa a e ai ana i ka ainakakakahiaka i ka hola 6. Ajiia kshi o ka hola S e hele ana laua ika halekula, kahi e loaa aku ai ia iaua kane, na wahine ame na kanialii e kali mai ana no ke aoia aku, n«ka nua aole uo i ike ka poe kanaka makua o Bakhalta ke lrelulKlu aole no hoi i ke kakau. E pau aua k kula i ka hola umikumamakalii, a o ka wa ia a Livingstoue e hele ai e path iloko o ka mala a i ole hana paha i kekahi hana kamana. 1 kekahi manawa hana oia i ka hai;ia me ka luuuale ame ka hao ku'i hao & ka amala. e hanu ana i mau meahana a i ole e pahonohono ana pahu i koiahi mau ipuhao o k« lumikuke no kana wahine ka mea e Uuua iioko o ka hale ia wa, ! Mahope ka ainaawakea, hooUielu i ka wa Uahana !oa o ka Nvela o ka la» ua hele hoi o Mavy i kana kula» kahi e !oaa ai laia he haneli poe kamalii ua makaukau e hoopuni i«ia no ke aoia aku; —iio ka mea ua aloha lakou iaia i kela manawa, a pela hoi me ke kula. Aole oia 1 nu js.eikiaiahiiie nunui i ka humuhumu. 1 ka auwiiuila ame: ku po e lawelavve ana o Livingstone i ka oihana lapauu i ka poe i maH. I ka w*i e pau ai ka uwi ana ina pipi aiu hele o Uvinssione e hoakoakoa mai iua kane ame na ahiae a malaiua l auaiiia haipule maialo o ka malamaUiir»a o n* hoku, e hooyiaua i ke Akua a e kauuūiio ue kor,a uleha.