Ke Alakai o Hawaii, Volume VI, Number 13, 27 July 1933 — He Moolelo no Aukelenuiaiku [ARTICLE]

He Moolelo no Aukelenuiaiku

MOKLNA XI I KA HOOILI ANA O NAMAKAO-1 KAHAII NA MEA APAU MAI.UNA t> AUKELENHIAIKU KANA KANE; KE KAUA ANA O KUWAIIAILO ME AUKELĒNUIAĪKU I KA LANl Ia' Aukelenuiaiku e noho p i ana me kana wmhine, me Na - makaokahai, ua maknuknu ko ka wahine manao e luwili i iu mea apau maluna o Aukelenui aiku. Nolaila kahea aku la o Namakaokahal i na kaikunane ona ia Kanemoē, Leapua, ame Kahaumama. - Ahiki mai īa lakou imua o ko lakou kaikuahīne, olelo aku la keia ia lakou, i aku la: "E pii oukou iluna a olelo aku i kuu j makuakane ame kuu kaikunane, | 0 Kuwahailo, ka makuakena, o Makalii ke kaikunane, e olelo aku oukou penei Ua hooili au 1 na mea apau loa no kuu kane 0 Aukelenuiaiku. Oiuna, olalo, ouka, okai o ka hgio pae, o ke meki ku i ka honua, o ka palaoa, o ka ea makaulii, o ka maujteie 1 ka alna, a ka huihui hoku. E olelo aku no hoi oukou i kuu makuakane ame kuu kaikunane, ua pau loa keia mau mea apau maluna o kuu kane, ī ka hooiUia, a e lawe pu aku oukou i kua kane 1 ike mai laua." Ma keia mau olelo a Namakaokahai, he mea olu6Iu loa ia 1 kona mau kaikunane. Ma keia wahi a kakou e hooIoh& nei, e noonoo iho kakou me ka manao oiaio, iluna o ka !ani, keia leie ana o Aukelenuiaiuku me na kalkoeke ona, Mahope o ko NamakaoKahai olelo ana mai ia lakou i nei rnau oIelo r lele aku la lakou a ke kuahiwi hoomaha Iho la. Ma ia lele hookahi ana, ua hala aku 0 Aukelenuiaiku i ka Iahi, Ma keia lele ana o Aukeīenuiaiku, hoea mua aku la oia i kahi o kana wahine o Namakaokahai. he wahi kapu' loa ia, 5 ka poe apau, aohe mea hele malaila. Ia Aukelenuiaiku e ku ana mn kahl kapu o Namakaokahai, nana mai la o Kuwahailo, a olelo la iloko iho ona: "Auwe! make kuu kaikuahine, ke hiki nei koia kupua iluna nei, no ka mea, aohe kanaka nana e pii mai oluna nei, ke hiki no ke ka-i naka o kona make koke no ia. Ua meke olalo ke paa ole hei: keia kanaka ilalo, a hoea loa mai la oia iiuna nei I o makou 1 nei." - . ; Ma keia lele ana o Aukelenui-: aiku iluna o ka lanl, aole ona manao he kaua a he hakaka aku ana kana hana malaila, ua lele oia me ka {manao nanea wale no. Aka, maloko o ka olelo, a kona akua iala, a Lonoikpualii, he kaua; a penei kana niau olelo: "E Aukelenuiaiku ei make kaua la, eia Ia he kaua ko luna nei. E aahu oe i ko kapa Iehu mai ko poo a ko manea wawae, mai hoolohilohi oe o make auanei kaua a elua " Ma keia mau olelo a ke akua ia AUkelenulaiku, malaila iho la 1 maopopo ai he kaua 'o ana| kolima. Mahope o ke kamailio ana mai a ke akua la Aukelenuiaiku, oili mai he momoku ahi mailoko mai 0 ka lhna o Kuwāhailo a a ana f ka hctnua. O ka inoa o ua momoku ahi la, o Kukuena, a mahope ona kuuia mai la ka pohaku o Ikuwa, he pohaku koeleele, ola ka hekili. A pa keia mau mea i ke kapa Iehu o Aukelei:uiaiku,'he mea ole laua, he opala wale no,he mea uhauha na' ka makarJ Ma keia ua oleloia, 1 ka wa i pa ai ka hekili i ke jfeapa lehu o Aukeknuiaiku, noiaila mai ka nakeke o ka hekili ahiki mai 1 keia la. | A mao ae la ka momoku ahi a-, me ka pohaku, nana aku la o Kuwahailo, ia Aukelenuiaiku, e, ku mai ana no, aole i make. He: mea kaumaha loa ia i ko Ku- ! wahailo manao ana, a he mea! inoino loa 1 kona ikp ana aku e ola mai ana no kona eneml,; ke ahikanana o Kuaihelani. ' ra wa, kuu hou aku la o Ku wahailo 1 ka lua o ka momoku| ahi, oia o Mahuia, a kuu hou pu no hoi oia 1 ka lua o ka pohaku»j oia o Welehu, a o ka lua la o na hekili ikaika loa, nakeke, ot>aflpai ka lani, naueue na leukulu o ka honua, haki kaikoo o ka moana, nakaka m pohaku,;

. •... . . . • . 1 kahako lale ke koae. J Xka «oa i kapa lehu o j i i lilo ia 5 mea ! oie, heali'a la kona ano, he puahiohio yra.|e 'no • , .tm oka kakou kaeaea Ēcwj|ala ; ripua. "'A hala Ee!a rīixke a Kuwahailo( i 'aku' kona hanp. i ka olo! o i. e ku mai ana nn, aoie t jnaki aole no i nawallwali n t iho la o Knwahallo Itoko !ho -.n?.: "Ka! nkahi no ka vt&£lL* ol o ne! kanaka, no kft na&āi, 0 k pau no keia o na melWake n ko'u Uma, aohe nae We Wial ' iki o nei kannka numie vvale." Maanel ē lioo'- Iki iho kakou ia Jfrt#STh.Biio ame Aukelenuiaiku, a |" huli ae kakou no na kaikunine e Namakaokahai, na kaikoeke' o Aukelenuiaiuku. Ma keia Hle ~na o lakou mai ka honua njj£ aku no ka lani. ua pakeu akji " 7 .k0 Aukelenuiaiku mama lele | ko kona mau kaikoeke, no ka mea, hookahi po 0 ka lele ap,a o Aukelenuiaiku mai ka honua nei aku a i ka lani; elima po o ka lele ana o na kaikoeke on&, ahiki i £a lani, Maloko o„.,k£ manafya lele o na kaikoeke* ko Kuwahailo mawahailo nwmawa i kaua &i me] Aukelenuiaīk,u ka lani. i Ahiki na kaikueke iluna ma kahi kaawale i ko Kuwahailo; wahi, ike oiua ia naai la ka momoku ahi q Kukuena, ame ka; pohaku koeteele o Ikuwa e lele mai ana imua o lakou. Uwe iho la iakou I ko lakou kaikoeke no ka makau o make oia, holo aku la lakou a moe leho 1 ke L'ahawai a pau ka lele ana mai o..ke $,hu me ka hekili, a mao ae Ja ka lewa, ike aku la ao lakou { ko iakou kaikoeke e ku mai ana no me ke kino ku kilakila aole he wahi meheu a ke ahi ame ka hekili i kau aku maluna o kona kino. Ia iakou e nana ana ia Aukelenuiaiku, kahea aku la lakou & hele mai a moe leho pu iho me lakou ma ke kpwa o ka ala, no ka meu, liookiihi make l koe» oia keia ahi hoptj āme ka heklll hope a. Kuwahailo. Oieio mai o Aukelenui<Uku i kona «aau "E moe ia no oukou malaiia, maanei no hoi au e ku ai, a pepehi aku au i : ka poe apau o kela wahi apau ioa i ka make i ole ai lakou e I hoopilikia aku i ka poe apau e L pii mai ana i kēia wahi." | A haia inajfe a Kuwahailp : i iiope, oili aku la na keiki a ku i ana imua o Ninau mai la ko lakou makuakane: "Pehea ko oukou kaikuahine?" Pane ,aku la na keiki: "Aia no oia ke noho mai la ilalo me ke oia. kino maikai." Ninau Jiou mai la ko lakou makuakaE(,e: "A nohea mai'nei ; hoi nei kupua o ka hiki ana mai iiuna nei?" Pane la.na keiki: "O ko hunona ia, o ke kane kei a a Na- ; makaokahai." , A lohe o Kawahailo i keia mau ; oleio a na keiki, ku iho la" ia me ka makau e haalulu ana, a noonoo ih<? la ia i kana mea e hana aku ai ia Aukelenuiaiku, i hoo- , nana aku ai I ko. iala huhu. (Ae Pao)